İçeriğe atla

Yahya Jammeh

Yahya Jammeh
2. Gambiya Devlet Başkanı
Görev süresi
22 Temmuz 1994 - 21 Ocak 2017[1]
Yerine geldiğiDawda Jawara
Yerine gelenAdama Barrow
Kişisel bilgiler
Doğum 25 Mayıs 1965
Kanilai

Yahya Abdul-Aziz Jemus Junkung Jammeh ya da kısaca Yahya Jammeh (d. 25 Mayıs 1965), Gambiyalı asker ve siyasetçi. Jammeh, Afrika ülkesi Gambiya'nın 1994-2017 yılları arası devlet başkanlığını yürütmüştür. Jammeh'in görev süresi 19 Ocak 2017 tarihi itibarıyla bitmiş olsa da kendisi seçim sonuçlarını tanımadığını ve makamı terk etmeyeceğini açıklamış,[2] 20 Ocak 2017 tarihinde rakibi Barrow'un şahsi sosyal medya hesabından yaptığı açıklaması doğrultusunda görevi bırakmayı kabul ettiği ifade edilmiştir.

Diola etnik grubuna mensup olan ailesi Senegal'den göç ederek Gambiya'nın sınıra yakın yerleşim yeri olan Kanilai'ye yerleşmişlerdir. Eğitimine devam ettiği bir dönemde Nisan 1984'te eğitim hayatını keserek askeri/polis bir birlik olarak ileride oluşturulacak olan Gambiya Ulusal Ordusu'nun (Gambia National Army - GNA) önceli olarak kurulan Gambiya Ulusal Jandarması'na (Gambia National Gendarmerie - GNG) katılmıştır. Bu birlik içerisinde eğitilmek üzere Amerika Birleşik Devletleri'ne gönderilmiştir. Aralık 1989 tarihinden itibaren devlet başkanı Dawda Jawara'nın koruma birliği içerisinde yer almıştır. Liberya'ya gönderilen Gambiya barış gücü personeli arasında yer alan Jammeh, ilerleyen dönemlerde tekrar ABD'nin yanı sıra Türkiye'de de eğitim almaya devam etmiştir.

Gambiya'nın komşu ülkeleri, Aralık 2016'da yapılan genel seçimlerde yenilgisini kabul etmeyi reddettikten sonra Jammeh'i Ekvator Ginesi'ne sürgüne zorladı. Jammeh 1994'te bir darbede ile iktidarı ele geçirdikten sonra düzenli olarak seçimler yapmaya devam etti, ancak daha sonra yargısız infazlar, işkence ve keyfi gözaltı da dahil olmak üzere insan hakları ihlallerinden suçlandı. Bunlar 2019'da halefi Cumhurbaşkanı Adama Barrow tarafından kurulan Hakikat, Uzlaşma ve Tazminat Komisyonu'nun halka açık duruşmalarında yayınlandı fakat Jammeh komisyonla işbirliği yapmayı reddetmiştir.

Jammeh, lüks hayatını finanse etmek için ülkenin kasasından milyonlarca dolar çalmakla suçlanıyor. Görevden ayrıldıktan sonra birçok ülke tarafından mal varlığı donduruldu ve sürgüne gitti. Yolsuzluk ve insan hakları ihlallerine ek olarak, bir dizi genç kadına tecavüz etmekle de suçlanıyor.

İktidara gelişi

22 Temmuz 1994 tarihinde teğmen rütbesi ile içinde bulunduğu askeri polis teşkilatı ile birlikte devlet başkanı Jawara'ya karşı kansız bir darbe gerçekleştirerek devlet başkanlığı makamına kendisi oturmuştur.[3] Oluşturduğu askerî cunta Armed Forces Provisional Ruling Council ismi ile kendi önderliğinde ülkeyi yönetmeye başlamıştır. Ekim 1994'te yapılan ilk açıklamada oluşan olağanüstü hâlin 1998 yılına kadar süreceği belirtilmiş ancak Jammeh açıklamanın aksine 1996'da ilk devlet başkanlığı seçimlerinin gerçekleştirilmesine onay vermiştir.[4] Jammeh seçimler gerçekleştirilmeden önce 8 Eylül 1996'da ordudan ayrılmıştır. Jammeh kurduğu yeni partisi Vatansever Kalkınma ve Yeniden Uyarlanma İçin İttifak (Alliance for Patriotic Reorientation and Construction) ile girdiği seçimlerden galibiyetle ayrılarak devlet başkanlığını resmen elde etmiştir. Jammeh elde ettiği bu başkanlık ile dönemin en genç devlet başkanı unvanına sahip olmuştur.

18 Ekim 2001 yılında gerçekleştirilen seçimlerden de oyların %53'ünü alarak galibiyetle ayrılan Jammeh, makamda kalmaya devam etmiştir.

Jammeh'in Moritanya'da bulunduğu bir dönemde, 22 Eylül 2006'da kendisine karşı bir askerî darbenin planlandığı bilgisi nedeniyle ülkesine geri dönen Jammeh, darbe planlayıcılarını vatana ihanet suçlaması ile tutuklatmış, darbe planlayıcısı olarak düşünülen ordu generali Ndure Cham ise komşu ülke Senegal'e kaçmıştır.[5] Görülen davalar sonucunda Nisan 2007'de açıklanan karar doğrultusunda on subay davada suçlu bulunmuş, dört subay ise ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştır.[6]

22 Eylül 2006 tarihinde gerçekleştirilen seçimlerde üçüncü kez katılan Jammeh, oyların %67,3'ünü alarak tekrar seçilmiştir. Kasım 2011'de gerçekleştirilen seçimlerde oyların %72'sini alan Jammeh, dördüncü dönem başkanlığını garantilemiştir.

2008 yılında, İtalya Palermo'da Güvenlik ve Barış İçin Uluslararası Parlamento'su tarafından barış arayışı ödülüne layık görülmüştür.[7] 2008 yılında Kentucky'de ABD Dışişleri Valisi Steven L. Beshear tarafından Jammeh'e fahri Kentucky albayı unvanı verilmiştir.

Jammeh Aralık 2015'te yaptığı açıklama ile ülkesinin bundan sonra İslam devleti olacağını ifade etmiştir.

Yahya Jammeh ve eşi Zeinab Jammeh, Beyaz Saray'da Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama ve First Lady Michelle Obama ile birlikte, Ağustos 2014'te

Düşüşü ve ülkeyi terketmesi

1 Aralık 2016 tarihinde gerçekleştirilen 2016 devlet başkanlığı seçimlerinde bir kez daha aday olan Jammeh, söz konusu seçimlerde muhalif siyasi partilerinin ortak adayı olarak seçimlere katılan Adama Barrow'a karşı yenilerek 22 yıllık devlet başkanlığı görevini 2017 itibarıyla Barrow'a teslim edecektir.[8] Jammeh seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından yaptığı ilk açıklamada ortaya çıkan durumu kabul ettiğini ifade etse de, 9 Aralık 2016 tarihinde yaptığı yeni bir açıklamada sonuçları kabul etmediğini ve yeni seçimlerin yapılması gerektiğini ifade etmiştir.[9][10][11]

Jammeh'in sonuçları kabul etmemesinin ve görevi bırakmayacağını açıkladıktan sonra yeni seçilen Barrow komşu ülke Senegal'e gitmiştir. Jammeh'in yetkilerini kullanarak olağanüstü hâl ilan etmesi sonrasında bu kararın Gambiya meclisi tarafından da onaylanması ile birlikte 90 günlük OHAL ilan edilmiştir.[12] Bölgesel grup olan Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu, Senegal ve Nijerya önderliğinde olmak üzere Jammeh'in barışçıl yöntemlerle görevi bırakması gerektiğini ifade etmiş, bu durumun olmaması ve Jammeh'in 19 Ocak'ta görevi teslim etmemesi halinde askerî müdahalenin söz konusu olabileceğini bildirmişlerdir.[13] Afrika Birliği yaptığı açıklamada 19 Ocak tarihinden itibaren Jammeh'i Gambiya başkanı olarak tanımayacağını ifade etmiştir.[14] Jammeh tüm bu açıklamalara rağmen görevi bırakmayacağını açıklamıştır. Yaşanan bu süreçte Jammeh'in makamı terk etmemesi ve tanınan sürenin de dolması nedeniyle Senegal'in askerî birliklerini Gambiya sınırına yerleştirdiği açıklanmış, Nijerya'nın Gambiya açıklarına gemi gönderdiği ifade edilmiştir.[15]

Sürgün

Ülkenin seçilen yeni devlet başkanı Barrow 20 Ocak 2017 tarihinde şahsi sosyal medya hesabından yaptığı açıklama ile Jammeh'in görevi bırakmayı kabul ettiğini ve ülkeyi terk edeceğini açıklamıştır.[16]

Jammeh bu açıklamadan bir gün sonra 21 Ocak 2017 tarihinin sabah saatlerinde devlet televizyonunda yaptığı açıklamada tek bir damla kanın bile dökülmesine gerek olmadığını ifade ederek görevi bırakmayı kabul ettiğini açıklamıştır.[17][18] Jammeh aynı günün akşamında kendisini ikna etmek için Gambiya'da bulunan Gine devlet başkanı Alpha Condé ile birlikte ülkesini terk ederek sürgüne Gine'ye gitmiş,[19] buradan da kısa bir süre sonra Ekvator Ginesi'ne geçmiştir.[20]

Jammeh sürüldükten sonra, Adama Barrow'un özel danışmanı Mai Ahmad Fatty, Ocak 2017'nin sonlarında Jammeh'in devletin hazinesinden 11.4 milyon dolar çaldığını ve geçen haftasında lüks araçları için bir kargo uçağı kullandığını iddia etti. Maliye Bakanlığı ve Gambiya Merkez Bankasındaki teknisyenler tarafından onaylanarak, hazinenin neredeyse boş olduğunu da sözlerine ekledi.[21] Jammeh'in yaklaşık bir ay sonra iki bakan, sosyal güvenlikten, limanlardan ve ulusal telekomünikasyon şirketinden en az 50 milyon dolar para çektiğini iddia etti. Ayrıca, 4.5 milyon dolara mal olan özel jetinin, devletin emeklilik fonundan satın alındığını iddia ettiler. Hükûmet, Jammeh'in eylemlerinin ülkeyi 1 milyar dolardan fazla borç ile terk ettiğini belirtti.[22] Reuters ajansı, Jammeh'in yardım derneği hakkında 24 Şubat 2017'de yayınladığı bir raporda, Jammeh Vakfı'ndan alınan fonların vakıf projelerine değil Jammeh'in kendisine gittiğini belirtti. Adalet Bakanı 10 Mart'ta hükûmetin sadaka banka hesabı kişisel kullanımı da dahil olmak üzere maliyesine ilişkin soruşturma açacağını açıkladı.

Jammeh, Mart 2017'de Ekvator Ginesi'ndeki bir çiftlikte fotoğraflandı.[23] Bir Gambiya mahkemesi, Jammeh'in cumhurbaşkanlığı sırasında kamuya ait telekomünikasyon şirketi Gamtel aracılığıyla kamu maliyesinin 50 milyon dolarını kendi banka hesaplarına tahsis ettiğini bildirdi ve Mayıs 2017'de Gambiya'daki kalan varlıklarını dondurdu.[24]

21 Aralık 2017 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, ABD Başkanı Donald Trump Magnitsky Yasası kapsamında ABD merkezli varlıklarının engellenmesi gereken kişiler arasında Yahya Jammeh'inde isminin eklenmesi kararını verdi.[25][26]

Haziran 2018'de Gambiya hükûmeti, sağlık ve eğitim projeleri için para toplamak amacıyla Jammeh'in lüks otomobil ve uçak filosunu açık artırmaya karar verdi.

12 Ocak 2020'de bir hükûmet sözcüsü BBC'ye verdiği demeçte, Jammeh'in güvenliği garanti edilmediği için izinsiz olarak Gambiya'ya dönmemesi konusunda uyarıldı.[27]

Ağustos 2021'de Adama Barrow, Yahya Jammeh'in başkanlık uçaklarından birini Beyaz Rusya'daki bir şirkete sattı.[28][29]

Sürgündeki Jammeh, 2021 Gambiya cumhurbaşkanlığı seçimlerinde eski rakibi Mama Kandeh'i desteklediğini bildirdi.[30]

Mayıs 2022'de Gambiya Hükûmeti, sürgündeki eski cumhurbaşkanının görev süresi boyunca işlenen cinayetler ve diğer suçlardan dolayı kovuşturulması yönündeki tavsiyeyi kabul etti.[31] Potomac, Maryland'deki 3,5 milyon dolarlık malikanesine ABD Adalet Bakanlığı tarafından el konuldu.[32]

Özel hayatı

Yahya Jammeh

Din

Jammeh, Gambiyalıların çoğunluğu gibi İslam dinine mensuptur.[33] Temmuz 2010'da Jammeh, insanların Tanrı'ya inanması gerektiğini vurguladı: "Eğer Tanrı'ya inanmıyorsanız, insanlığa asla minnettar olamazsınız ve hatta domuzdan bile aşağısınız demektir."[34] 2011'de BBC'ye şöyle demişti: "Gambiya halkına teslim olacağım ve eğer bu ülkeyi bir milyar yıl boyunca yönetmek zorunda kalırsam, Allah öyle derse, yapacağım."[35] 12 Aralık 2015'te Jammeh, Müslüman çoğunluğun bulunduğu ülkeyi İslam cumhuriyeti ilan etti ve bu hareketin Gambiya'nın sömürge geçmişinden bir kopuşa işaret ettiğini söyledi. Jammeh devlet televizyonuna, bildirinin Gambiya'nın "dini kimliği ve değerlerine" uygun olduğunu söyledi. Herhangi bir kıyafet kuralının uygulanmayacağını ve diğer inançlara sahip vatandaşların serbestçe ibadet etmelerine izin verileceğini ekledi.[36]

Ünvanları ve stilleri

Kullanılan resmi unvan Ekselansları Şeyh Profesör Alhaji Dr. Yahya Abdul-Aziz Awal Jemus Junkung Jammeh Naasiru Deen Babili Mansa idi. Silahlı Kuvvetler Başkomutanı ve Gambiya Kutsal Anayasasının Baş Koruyucusuydu.[37]

16 Haziran 2015'te Devlet Meclisinden yapılan bir açıklamada, Başkan Jammeh'e "Ekselansları Şeyh Profesör Alhaji Dr. Yahya A.J.J. Jammeh Babili Mansa" olarak hitap edilmesi gerektiği belirtildi.[38] Başkanın Aralık 2014'te kaldırmaya karar verdiği Babili Mansa unvanı, Mandinka dilinde "Köprü İnşaatçısının Başı" veya "Nehirlerin Fatihi" olarak tercüme edilebilecek bir deyimdir.[39][40] İki ay önce, Gambiya Yüksek İslam Konseyi tarafından kendisine verilen Nasirul Deen ("Dinin Savunucusu") unvanını zaten kaldırmıştı.[41]

Kaynakça

  1. ^ "Gambiya meclisi 19 Ocak 2017'de görev süresi dolan Jammeh'in görev süresini uzattı". 25 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017. 
  2. ^ "Yahya Jammeh makamı bırakmayı reddetti". 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  3. ^ Wiseman, John A., Africa South of the Sahara 2004 (33rd edition): The Gambia: Recent History, Europa Publications Ltd., 2004, Sayfa 456
  4. ^ "www.state.gov". 17 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015. 
  5. ^ "Gambiya'da olası darbe engellenmiştir". 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015. 
  6. ^ "Darbe girişimi davasının sonuçları açıklandı". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015. 
  7. ^ "Jammeh ödüle layık görüldü". 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015. 
  8. ^ "2016 seçimleri ile 22 yıllık Jammeh iktidarı sona erdi". 4 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022. 
  9. ^ "Jammeh sonuçları kabul ettiğini açıklamıştır". 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2016. 
  10. ^ "Jammeh seçim sonuçlarını tanımadığını ifade etti". 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  11. ^ "Yahya Jammeh seçimlerde usulsüzlük olduğunu iddia ederek yeni seçimler talep ediyor". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  12. ^ "Jammeh ülkede OHAL ilan etti". 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017. 
  13. ^ "Jammeh'e askeri müdahale sinyali". 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017. 
  14. ^ "Afrika Birliği'nden Jammeh açıklaması". 11 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017. 
  15. ^ "Senegal birlikleri Gambiya sınırında". 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017. 
  16. ^ "Jammeh görevi bırakıp ülkeyi terk edecek". 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2017. 
  17. ^ "Jammeh görevi bırakmayı kabul ettiğini açıkladı". 29 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2017. 
  18. ^ "Jammeh devlet televizyonunda ayrılığını açıkladı". 23 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2017. 
  19. ^ "Jammeh, Gine'ye sürgüne gitti". 23 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2017. 
  20. ^ "Eski devlet başkanı Jammeh Ekvator Ginesi'ne gitti". 22 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2017. 
  21. ^ Jason Burke (23 Ocak 2017). "Exiled former president Yahya Jammeh 'stole $11.4m' from the Gambia". The Guardian. 25 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2017. 
  22. ^ Ruth Maclean, Saikou Jammeh (23 Şubat 2017). "New claims over scale of ex-Gambian leader's theft from state coffers". The Guardian. 25 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2017. 
  23. ^ Ismail Akwei, "Exiled Yahya Jammeh works on Equatorial Guinea farm 'for the cameras'" 6 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Africanews, 22 March 2017.
  24. ^ "Gambian authorities seize ex-president Jammeh's bank accounts". 6 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2017. 
  25. ^ Trump, Donald (21 Aralık 2017). "Executive Order Blocking the Property of Persons Involved in Serious Human Rights Abuse or Corruption". Whitehouse.gov. 21 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ "Issuance of Global Magnitsky Executive Order; Global Magnitsky Designations". Treasury.gov. 21 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  27. ^ "Yahya Jammeh warned not to return to The Gambia". BBC. 12 Ocak 2020. 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2020. 
  28. ^ "GAMBIA : Adama Barrow sells one of Yahya Jammeh's presidential aircraft to Belarusian firm". Africa Intelligence (İngilizce). 23 Ağustos 2021. 23 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2021. 
  29. ^ "Adama Barrow Gov't Sells One of Yahya Jammeh's Aircraft to a Belarusian Firm". The Chronicle Gambia (İngilizce). 23 Ağustos 2021. 24 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021. 
  30. ^ "Jammeh Backs Mamma Kandeh For President But MoU Signing Takes Place Without Sheikh Tijan Hydara". The Fatu Network. 30 Ekim 2021. 18 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2021. 
  31. ^ Saine, Pap (25 Mayıs 2022). "Gambian government says it will prosecute exiled ex-president Jammeh". Reuters (İngilizce). 26 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2022. 
  32. ^ Zane, Damian (27 Mayıs 2022). "How ex-Gambia President Yahya Jammeh's US mansion was seized". BBC News. British Broadcasting Corporation. 27 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2022. 
  33. ^ ""President Jammeh's BBC interview" (reprinted in the Daily Observer, Gambia, 13 December 2011)". 4 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2014. 
  34. ^ Ndow, M., and Fadera, H., Democracy of Exploitation Will Never Happen in This Country 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Daily Observer (Banjul), 26 July 2010.
  35. ^ "Gambia's Yahya Jammeh ready for 'billion-year' rule". BBC News. 12 Aralık 2011. 9 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2024. 
  36. ^ "Gambia declared Islamic republic by President Yahya Jammeh". BBC News. 12 Aralık 2015. 9 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2024. 
  37. ^ Republic of The Gambia State House Online: Office of the President, Republic of the Gambia government website.
  38. ^ "PRESIDENT TO BE ADDRESSED AS HIS EXCELLENCY SHEIKH PROFESSOR ALHAJI DR. YAHYA A.J.J. JAMMEH BABILI MANSA" (Basın açıklaması). Banjui: State House of the Gambia. 16 June 2015. 19 June 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 June 2015. 
  39. ^ "Gambia's President Jammeh gets extra title of 'bridge builder'". BBC News. 18 Haziran 2015. 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2015. 
  40. ^ "Gambia: President Jammeh ditches Babili Mansa title". StarAfrica. 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2015. 
  41. ^ "Jammeh retakes 'Babili Mansa' title". The Point. 17 Haziran 2015. 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2015. 
Siyasi görevi
Önce gelen
Dawda Jawara		Gambiya Devlet Başkanı
1994–2017
Sonra gelen
Adama Barrow

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Yahya Jammeh ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gambiya</span> Batı Afrikada bir devlet

Gambiya, resmî adı ile Gambiya Cumhuriyeti, Batı Afrika'da bir ülkedir. Yüzölçümü bakımından Afrika anakarasının en küçük ülkesidir. İsmini aldığı Gambiya Nehri'nin her iki kıyısı boyunca kurulmuş olan ülke Atlas Okyanusu kıyısı hariç, tamamen Senegal ile çevrilmiştir. Yüzölçümü 10.689 km² ve nüfusu 2013 verilerine göre 1.857.181 kişidir. Başkenti Atlas Okyanusu kıyısında bir ada üzerine kurulu olan Banjul'dur. En büyük şehirleri ise Serekunda ve Brikama'dır.

İslam cumhuriyeti, İslam dinine dayalı cumhuriyet şeklidir.

<span class="mw-page-title-main">Robert Mugabe</span> 2. Zimbabve cumhurbaşkanı (hd. 1987-2017)

Robert Gabriel Mugabe, Zimbabveli siyasetçi. Mugabe, Afrika ülkesi Zimbabve'de 1987 ile 2017 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Mugabe makamdaki son yıllarında dünyada görevdeki en yaşlı devlet başkanı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2009 Honduras darbesi</span>

2009 Honduras Darbesi, 28 Haziran 2009 günü Devlet Başkanı Manuel Zelaya'nın 2010 yılı Mart ayında yeni bir anayasa yazılması konusundaki halk oylaması kararını almasıyla başlayan ve iktidardan alaşağı edilmesiyle sonuçlanan siyasi süreç.

<span class="mw-page-title-main">Pierre Nkurunziza</span>

Pierre Nkurunziza, Burundili öğretim görevlisi, asker ve siyasetçi. Nkurunziza, Afrika ülkesi Burundi'de 2005 ile görevi başındayken hayatını kaybettiği 2020 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

Gambiya-Kuzey Kıbrıs ilişkileri, Gambiya ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin süregelen uluslararası politikalarını içerir. Sadece Türkiye tarafından tanınan KKTC'yi Gambiya resmen tanımamaktadır. 2005 yılında dönemin KKTC Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Serdar Denktaş'ın Gambiya'ya yaptığı resmî ziyarette Gambiya Devlet Başkanı Yahya Jammeh, Sizi tanımamız için hiçbir sakınca yok. Bize güvenebilirsiniz. Denktaş'ın Afrika kıtasındaki ilk resmî ziyaretini Gambiya'ya yapmasından dolayı büyük onur duyuyorum, bize sadece ne istediğinizi söyleyin, biz gereğini yapmaya hazırız dedi. Fakat şu ana dek Gambiya KKTC'yi tanımamıştır. Ayrıca Gambiya Dışişleri Bakanı Mamadau Tangara, 2010 yılında Ankara'da KKTC Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu tarafından kabul edilmiştir. Bunun yanında 2011 yılının Kasım ayında Lefkoşa'da düzenlenen, KKTC'nin Kıbrıs Türk Devleti adıyla gözlemci olarak üye olduğu İslam İşbirliği Teşkilatı bünyesinde faaliyet gösteren, Yükseköğrenim Forumu'na Gambiya Yükseköğrenim Bakanı Mariama Sarr Ceesay da katılmış ve dönemin KKTC Milli Eğitim, Gençlik, Kültür ve Spor Bakanı Kemal Dürüst ile görüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Gambiya cumhurbaşkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Gambiya cumhurbaşkanı, Afrika ülkesi Gambiya'nın yönetim şeklini mutlak monarşiden cumhuriyete değiştirdiği 1970 yılından bu yana ülkenin en üst makamında yer alan kişiye verilen unvandır. Ülke bağımsızlığını kazandığı 1965 yılından rejim değişikliğinin yaşandığı 1970 yılına kadar Birleşik Krallık kraliçesi II. Elizabeth tarafından atanan genel vali tarafından İngiliz Milletler Topluluğu içerisinde yönetilen bir ülke konumundaydı. Gambiya 1982 ile 1989 yılları arasında Senegal ile birlikte Senegambiya Konfederasyonu oluşturmuş, bu süreçte devlet başkanı Jawara konfederasyonun başkan yardımcısı görevini üstlenmiştir. 1989 yılında konfederasyonun dağılması ile birlikte Jawara yeniden Gambiya'nın devlet başkanı olmuştur. Ülkede 1965-1970 arası genel vali ile 1970 yılından itibaren devlet başkanlığı görevinde bulunan kişilerin listesi şu şekildedir:

<span class="mw-page-title-main">Mathieu Kérékou</span> Beninli siyasetçi

Mathieu Kérékou, Beninli siyasetçi. Kérékou, Afrika ülkesi Benin'de 1972-1991 ile 1996-2006 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Ülkesinin isminin Dahomey olduğu bir dönemde, 1972 yılında gerçekleştirdiği darbe ile başa geçen Kérékou, otoriter ve sosyalist yönetimi neticesinde ülkesinin ismini 1975 yılında Benin Halk Cumhuriyeti olarak değiştirmiş, 1991 yılında rejim değişikliğine gidilerek ülkenin ismi Benin Cumhuriyeti olmuştur. Kérékou bu süreçte ülkesinin üç farklı isim döneminde de başkanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Dawda Jawara</span>

Sir Dawda Kairaba Jawara, Gambiyalı veteriner hekim ve siyasetçi. Jawara, Afrika ülkesi Gambiya'da bu makama çıkan ilk devlet başkanı olarak 1970 ile 1994 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

Kukoi Samba Sanyang, Gambiyalı siyasetçi. Sanyang, Afrika ülkesi Gambiya'da 1981 yılında bir kısım milis güçlerin de desteği ile gerçekleştirdiği darbe sonucu 30 Temmuz 1981 ile 5 Ağustos 1981 arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Adama Barrow</span> Gambiyanın 3. Devlet Başkanı

Adama Barrow, Gambiyalı siyasetçi. Barrow, Afrika ülkesi Gambiya'da Aralık 2016'da gerçekleştirilen seçimler sonucunda Ocak 2017 itibarıyla cumhurbaşkanlığı makamına seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">2016 Gambiya devlet başkanlığı seçimi</span>

2016 Gambiya devlet başkanlığı seçimi, Gambiya'da 1 Aralık 2016 tarihinde gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimidir. Seçimler ülkenin Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını elde ettiği 1965 yılında bu yana kayıtlı seçmenin oylarının bir güç olarak devlet başkanın belirlendiği ilk seçimler olarak ön plana çıktığı ifade edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">2006 Gambiya devlet başkanlığı seçimi</span>

2006 Gambiya devlet başkanlığı seçimi, Gambiya'da 22 Eylül 2006 tarihinde gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimidir.

2001 Gambiya devlet başkanlığı seçimi, Afrika ülkesi Gambiya'da 18 Ekim 2001 tarihinde gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimidir.

1996 Gambiya devlet başkanlığı seçimi, Gambiya'da 29 Eylül 1996 tarihinde gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimidir.

2016-17 Gambiya devlet başkanlığı krizi, Gambiya'da 1 Aralık 2016 tarihinde gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimi sonrası patlak veren kriz. Seçimde aday olan devlet başkanı Yahya Jammeh, rakibi Adama Barrow'a kaybetmesini ilk başlarda kabul etmesine rağmen, sekiz gün sonra sonuçları reddederek, görev süresi dolmasına rağmen görevini bırakmayı reddettiğini açıkladı. Bunun üzerine Gambiya parlamentosu, Jammeh'in süresini 90 gün uzatarak aynı süreyi içine alacak şekilde ülke genelinde olağanüstü hâl ilan etti.

1992 Gambiya genel seçimleri, Gambiya'da 29 Nisan 1992 tarihinde Ulusal Meclis ve Devlet Başkanlığı için gerçekleştirilen genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Gambiya'da LGBT hakları</span>

Gambiya'da LGBT bireyler, LGBT olmayan bireylerin uğramadığı yasal ve sosyal zorluklarla yüz yüze gelmektedir. Eşcinselliğin toplum tarafından hoş görülmemesine ek olarak hemcins cinsel ilişkileri kanunen yasaktır.

<span class="mw-page-title-main">Gambiya-Türkiye ilişkileri</span>

Gambiya-Türkiye ilişkileri, Gambiya ile Türkiye arasındaki ikili ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Badara Joof</span>

Badara Alieu Joof, Gambiyalı siyasetçi ve bürokrat.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.