İçeriğe atla

Yahui

Yahui kültür ve inanç sistemleri içinde hayvan ve insan formunun çeşitli karışımlarını alan doğaüstü bir figürdür. Eskiden Mikstek yerli halkının bulunduğu ve Mikstekçe konuşulan Meksika'daki La Mixteca merkez-güneydoğu bölgesinde görülür.[1] Özellikle Kolomb öncesi dönemde, Mikstek ikonografisinde, düşüncesinde ve kültüründe önemli ve yinelenen bir motiftir.[2]

Yahui figürlerinin tasvirleri, Codex Zouche -Nuttall, Codex Vindobonensis Mexicanus I, Codex Selden, Codex Bodley, Codex Egerton ve Codex Becker I / II dahil olmak üzere çeşitli Mikstek kodekslerinde görülür.

Yahui iki ana formda görünür: Nahual ya da insan-hayvan kompozit şekil ve hayvan figürü. Hayvan formunda, sürüngen başı, kaplumbağa kabuğu gövdesi, sürüngen kolları ve bacakları, pençeleri, kuyruğu ve burun uçlarındaki çakmaktaşı motifi ile resmedilmiştir.[3]

Nahual biçiminde, hayvan tasviri ile bir erkek insan kafası birleştirilir. Bazı tasvirlerde nahual sürüngenlere özel pençelere sahipken, diğer tasvirler figür insan eliyle göstermektedir. Zaman zaman, nahual figürleri kurban bıçakları tutar ve kurban ayinleri veya diğer tören etkinlikleri gerçekleştirir.

Tarihi bir figür olarak yahuiler için muhtemelen mağaralarda ve tepelerde kozmolojik ayinler gerçekleştirdi.  Politics of Symbolism in the Mixtec Codices (1994: 42-47) adlı eserinde John Pohl, yahuilerin bir grup yönetici figürün üyesi olarak rolünü araştırdı.

Yahui araştırmaları

Mary Elizabeth Smith, Codex Muro ve kolonyal Meksika belgelerini analiz ederken yahuileri "xiuhcoatl-kaplumbağa-kurban" olarak tanımladı.[4] Çakmaktaşı kuyruk motifini ve kaplumbağa kabuğunu yahuileri Mikstek kodekslerindeki diğer belirli figürlerden ayıran anahtar semboller olarak tanımladı. Bu motiflerin anlamının estetik, kozmolojik ve tarihsel sembolizmin ötesine ve dilbilim alanına kadar uzandığını öne sürdü.

Pohl, Mikstek Kodekslerin'deki Sembolizmi'nin (1994) bir bölümünü yahui tartışmasına ayırdı. Son zamanlarda, Pohl, Yanhuitlan'da uygulayıcı bir yahui rahibi olabileceğini öne sürdü.[5]

Maarten Jansen, La dinastia de Anute: historia, literatura e ideologia de un reino mixteco (2000) adlı kitabında yahui'nin fray Gregorio Garcia tarafından kaydedilen Cuilapan'ın yaratılış öyküsüne dahil edildiğini öne sürdüğünde, yahui konusu üzerine büyük bir ilerlemeye katkıda bulundu.[6]

Notlar

  1. ^ Pohl 1994, p.46
  2. ^ Miller & Taube 1993, p.191
  3. ^ Pierce 2006, p.5
  4. ^ Smith 1973, pp.47–98
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2020. 
  6. ^ For the progenitor couple in Mixtec creation mythology, see Miller & Taube 1993, pp.70–71.

Kaynakça

Jansen, Maarten (1992). "Mixtec Pictography: Conventions and Contents" (PDF). Victoria R. Bricker (volume ed.), with Patricia A. Andrews (Ed.). Supplement to the Handbook of Middle American Indians, Vol. 5: Epigraphy (PDF online reproduction). Victoria Reifler Bricker (general ed.). Austin: University of Texas Press. ss. 20-33. ISBN 0-292-77650-0. OCLC 23693597. 
Jansen, Maarten; Gabina Aurora Pérez Jiménez (2000). La dinastía de Añute: historia, literatura e ideología de un reino mixteco (İspanyolca). Leiden, Netherlands: Research School of Asian, African and Amerindian Studies (CNWS)—Leiden University. ISBN 90-5789-039-9. OCLC 248241140. 
Jansen, Maarten (2003). Monument en verhaal in het land van de Regengod (PDF online reproduction) (Felemenkçe). Amsterdam: Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). ISBN 90-6984-382-X. OCLC 66724118. 12 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2020. 
Miller, Mary; Karl Taube (1993). The Gods and Symbols of Ancient Mexico and the Maya: An Illustrated Dictionary of Mesoamerican Religion. Londra: Thames & Hudson. ISBN 0-500-05068-6. OCLC 27667317. 
Pierce, Danielle L. (2006). The Yahui: Form and Function. unpublished thesis. ISBN 978-0-549-32473-7. 
Pohl, John M.D. (1994). The politics of symbolism in the Mixtec codices. Vanderbilt University publications in anthropology, no. 46. Nashville, TN: Vanderbilt University. OCLC 31007897. 
Pohl, John M.D. (c. 2008). "CODEX SELDEN/CODEX AÑUTE" in John Pohl's MESOAMERICA, ANCIENT BOOKS: Mixtec Group Codices. Electronic Resources : www.famsi.org: Foundation for the Advancement of Mesoamerican Studies. 
Smith, Mary Elizabeth (1973). Picture Writing from Ancient Southern Mexico: Mixtec Place Signs and Maps. Civilization of the American Indian series, no. 124. Norman: University of Oklahoma Press. ISBN 0-8061-1029-5. OCLC 495044. 
Taube, Karl (2001). "Yahui". David Carrasco (Ed.). The Oxford encyclopedia of Mesoamerican cultures: The civilizations of Mexico and Central America. Vol. 3. Oxford and New York: Oxford University Press. ss. 359-360. ISBN 0-19-514257-8. OCLC 44019111. 
Terraciano, Kevin (2001). The Mixtecs of colonial Oaxaca: Ñudzahui history, sixteenth through eighteenth centuries. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 0-8047-3756-8. OCLC 45861953. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yargı</span> hukuku yorumlayan ve uygulayan mahkemeler sistemi

Yargı, yasal anlaşmazlıkları/uyuşmazlıkları karara bağlayan ve yasal davalarda yasayı yorumlayan, savunan ve uygulayan mahkemeler sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Teotihuacan</span>

Teotihuacan günümüzde Kolomb öncesi Kuzey Amerika'nın en ünlü kenti olarak kabul edilmektedir. Kimler tarafından kurulduğu ve niçin aniden terk edildiği hâlen açıklığa kavuşmamış bu kadim şehrin kuruluş tarihi hakkında da farklı görüşler ileri sürülmektedir. Kentten söz eden -hiyeroglifik olmayan- hiçbir metin ve belge bulunmamaktadır. 1987 yılında UNESCO tarafından bir Dünya Mirası ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tikal</span>

Tikal, bugünkü Guatemala'daki yağmur ormanlarındaki Peten ilinin kuzeybatısında bulunan en büyük Maya kenti ve tören merkezidir. Güney düzlüklerindeki öteki Maya merkezleri gibi Tikal da orta oluşum döneminde küçük bir köydü. Geç oluşum döneminde büyük piramit ve tapınakların yapılmasıyla önemli bir tören merkezi haline geldi. Klasik dönemde büyük saraylar, piramitler, alanlar yapıldı. Maya hiyeroglif yazısı ve karmaşık takvim sistemi ortaya çıktı, anıtsal heykeller ve vazo resimleriyle üstün bir Maya sanatı gelişti.

<span class="mw-page-title-main">Cemal Abdünnâsır</span> 2. Mısır devlet başkanı

Cemal Abdünnâsır Hüseyin, 1954'ten 1970'teki ölümüne kadar Mısır'ın ikinci cumhurbaşkanı olarak görev yapan Mısırlı bir subay ve politikacıydı. Nâsır, 1952 Mısır Devrimi'ne öncülük etti ve ertesi yıl geniş kapsamlı toprak reformlarını başlattı. 1954'te bir Müslüman Kardeşler üyesinin suikast girişiminin ardından örgüte baskı uyguladı. Kendisine karşı yapılan bir suikast girişimine adı karışan Devlet Başkanı Muhammed Necib'i ev hapsine aldı ve idari görevi üstlendi. Haziran 1956'da resmen başkan seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Codex Theodosianus</span> 438 yılında yayımlanan Roma İmparatorluğu hukuk derlemesi

Theodosius kanunları, II. Theodosius'un praefectus praetorio Antiochus Chuzon'un teşvikiyle 435 ve 438 yılları arasında hazırlattığı kanunlardı. Büyük Konstantin'den beri çıkartılmış olan imparatorluk kararnameleri tek bir derleme halinde toplanmış ve tasnif edilmişti.

<span class="mw-page-title-main">I. İsaakios</span>

I. İsaakios Komninos, 1057-1059 yılları arasında tahtta kalan Bizans imparatoru.

Sosyal sorumluluk, etik çerçevede bir kuruluşun ya da bir bireyin kendi çıkarlarının olduğu kadar toplumun genel çıkarlarının yararına da hareket etmesi durumu. Sosyal sorumluluk, her bireyin ekonomi ve ekosistem arasında bir denge sağlamak amacıyla gerçekleştirdiği bir çeşit görevdir. Eğitim, sağlık, yardım ve çevre konuları sosyal sorumluluğun öncelikli konularıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kiyoura Keigo</span> Japon siyasetçi (1850 – 1942)

Kiyoura Keigo, Ocak-Haziran 1924 tarihleri arasında Japonya'nın 13. başbakanı olarak görev yapmış Japon siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Wakatsuki Reijirō</span> Japon siyasetçi (1866 – 1949)

Reycirō Vakatsuki, 1926-1927 ve 1931 yılları arasında Japonya'nın 15. başbakanı olarak görev yapmış Japon siyasetçi.

<i>Codex Seraphinianus</i> hayali bir dünyanın resimli ansiklopedisi

1981 yılında yayınlanan Codex Seraphiniaus İtalyan sanatçı, mimar ve endüstriyel tasarımcı Luigi Serafani tarafından 30 ayda (1976-1978) yaratılmış hayali bir dünyanın ansiklopedisidir. Kitap ortalama 360 sayfadır ve kurmaca bir dilde, şifrelenmiş bir alfabede yazılmıştır.

<i>Lamassu</i> Mezopotamya mitolojisinde koruyucu ruh

Lamassu, genellikle insan kafalı, boğa ya da aslan gövdeli ve kuş kanatlarına sahip Asur koruyucu tanrısıdır. Bazı yazılarda kadın bir ilahı temsil ettiği tasvir edilmiştir. Lamassu'nun eril karşılığı anlamına gelen şedu daha az kullanılan bir isimdir. Lamassu; burçları, ana yıldızları ve takımyıldızlarını temsil eder.

<span class="mw-page-title-main">Hayvanların Efendisi</span> arketip

Hayvanların Efendisi, antik sanatta yüz yüze gelen iki hayvan arasında duran ve hayvanları tutan bir insanı gösteren motiftir. Bu motif, Antik Yakın Doğu ve Mısır sanatında çok yaygındır. Figür normalde erkektir ancak bu kural her zaman geçerli değildir. Hayvanlar gerçekçi veya fevkalade olabilir. Şekil, boynuz gibi hayvan unsurlarını ya da bir hayvanın üst kısmı içerebilir. Hayvanların Efendisi, belirli ilahi niteliklerle gösterilmediği sürece genellikle bir kahraman olarak tanımlanır. "Ahameniş İmparatorluğu'nun resmi mührünün favori motifi" olarak kullanılmıştır ve bu durumda figürler, kralın kendisi olarak anlaşılmalıdır.

Codex Brucianus Kıptîce yazılmış, belirli farklı gnostik elyazmalarına verilen genel bir addır. Bu elyazmaları arasında Jeû'nun 2 kitabının yanı sıra, başlıksız bir metin ve çeşitli metin parçaları bulunmaktadır. Kodeks ismini onu 1769 yılında Mısır'da satın alan İskoç James Bruce'dan almaktadır.

Nag Hammadi Kütüphanesi 1945'te Yukarı Mısır'da Nag Hammadi kasabası yakınlarında keşfedilen erken Hristiyan ve Gnostik metinlerin bir koleksiyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Olmek mitolojisi</span>

Olmek halkının dini, Mezoamerika'nın sosyal gelişimini ve mitolojik dünya görüşünü önemli ölçüde etkiledi. Araştırmacılar, neredeyse tüm Kolomb öncesi dönem kültürlerinin sonraki dinlerinde ve mitolojilerinde Olmec yankılarını gördüler.

<span class="mw-page-title-main">Askr ile Embla</span> İskandinav mitolojisine göre tanrılar tarafından yaratılan ilk iki insan

Askr (erkek) ve Embla (kadın), İskandinav mitolojisine göre tanrılar tarafından yaratılan ilk iki insandır. İkili, 13. yüzyılda daha önceki geleneksel kaynaklardan derlenen Şiirsel Edda ile 13. yüzyılda Snorri Sturluson tarafından yazılan Nesir Edda'da doğrulanır. Her iki kaynakta da üç tanrı Askr ve Embla'yı bulur ve ikiliye, çeşitli maddi ve manevi hediyeler verir. İki figürü açıklamak için bir dizi teori öne sürülmüştür ve popüler kültürde ikiliye zaman zaman atıfta bulunulur.

<span class="mw-page-title-main">Cocijo</span>

Cocijo Güney Meksika'nın Kolomb öncesi döneminde Zapotek uygarlığının şimşek tanrısıdır. Orta Meksika'daki Tlaloc ve Maya uygarlığının Chaac tanrısı gibi yağmur, gök gürültüsü ve şimşekle ilişkili benzer Mezoamerikan tanrılarının karakteristik özelliklerine sahiptir. Zapotek dilinde cocijo kelimesi "şimşek" anlamına gelir ve tanrının ismine atıfta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Camazotz</span>

Camazotz ), Maya mitolojisindeki yarasa tanrıdır. Kiçece'de Camazotz "ölü yarasa" demektir. Mezoamerika'da yarasalar; gece, ölüm ve kurban edilme gibi kavramlar ile ilişkilendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Kodeks Wittekindeus</span> el yazması

Kodeks Wittekindeus, Almanya'da Fulda Manastırı'nda 970-980 civarında üretilmiş, 128 yapraklı tezhipli el yazması İncil Kitabıdır. Gero Codex'in yanı sıra Codex Wittekindeus, "tezhip'in ilk Ottonian canlanmasındaki en büyük iki eserinden" biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Horus'un dört oğlu</span>

Horus'un dört oğlu, Antik Mısır dininde dört tanrıdan oluşan bir gruptu. Esasen mumyalanmış bedenlere eşlik eden dört kanopik kavanozun kişileştirmiş halleridir. Kalp, ruhu cisimleştirdiği düşünüldüğü için bedenin içinde bırakılmıştır. Beyin, sadece mukusun kaynağı olduğu düşünüldüğü için metal kancalarla çıkarılıp atılmıştır. Mide, karaciğer, kalın bağırsaklar ve akciğerler çıkarılıp, mumyalanıp kanopik kavanozlara kondu. Mumyalayıcıların bu ritüelden saptığı zamanlar da oldu: 21. Hanedan döneminde iç organları mumyalayıp sardılar ve onları vücuda geri koyup, kanopik kavanozları boş bıraktılar.