Yahudiliğe geçiş

Yahudilik

Yahudiliğe geçiş (İbranice: גיור, romanize: giyyur), Yahudi cemaatinin üyesi olmayı arzulayan Yahudi olmayan birinin yaptığı dini işlemdir. Yahudiliği tercih etmek, Yahudilik ilkelerine uymayı istemektir. Yahudi milletinin bir parçası olunamaz, çünkü Yahudiler bir etnisitedir.^[1] Bu dini geçiş bazen Yahudilikleri şaibeli olanların Yahudiliğini tasdiklemek için de yapılmaktadır.

Din değiştirme prosedüründe Yahudilik içindeki farklı mezheplerde farklı koşullar aranmaktadır. Bir mezhep içinde din değiştiren kimsenin Yahudiliğinin başka bir mezhepçe kabul edilmesinin bir garantisi yoktur.^[2]

Kişinin, Yahudi ilkelerine uyup bu dini icra etmesi için Yahudiliğe geçmesi şart değildir. Yahudilik'te bu kişilere "dürüst goylar" denir (bkz. Eyyub). Yahudi geleneklerine uyan çeşitli gruplar bulunmaktadır. Örneğin, Rusya'daki Subbotnikler Yahudiliğin birçok dini unsurunu kabul edip uygulamalarına rağmen dinen Yahudiliğe geçmemişlerdir.^[3]

Rabinik Yahudilik'te Yahudiliğe geçen adama ahitsel bir kelime olan ger (İbranice: גר, çoğul gerim) ve kadına giyoret denir. Bu kelime, Tevrat'ın Koini Yunancası tercümesinde "dönme"ler için kullanılan kelimeden türemiştir. Karaizm'de ise, Yahudiliğe geçme sürecinde olan kişilere "ger" denip bu süreç tamamlandıktan sonra tam anlamıyla "Yahudi" denir.^[4]

Ger kelimesi İbranicede gar (גר) kökünden gelip anlamı "yerleşmek", "ikamet etmek"tir. Eski Ahit'te bu terim "yabancılar" veya "ikamet edenler" için kullanılır.^[5] Marc Angel'in yazısına göre:

"İbranice ger'in anlamı "yabancı" olup İsrailoğullarının arasında yaşayıp da İsrailoğullarına bağlı olmayan kişilere denir. Tevrat, yabancılara şefkat ve eşit haklar verilmesini emrettiğinde bahsettiği yabancılar bu kişilerdir. Fakat, Rabinik edebiyatta ger aynı zamanda Yahudiliğe sonradan geçenler için de kullanılır..."^[6]

Angel'in açıklamasına göre, "ger"in kutsal kitaptaki edebi tanımı, Levililer 19:33-34'te de kullanıldığı gibi "yabancı"dır:

Ülkenizde sizinle birlikte yaşayan bir ger'e kötü davranmayın. Ona sizden biriymiş gibi davranacak ve onu kendiniz kadar seveceksiniz. Çünkü siz de Mısır'da ger'diniz. Tanrınız RAB benim.

Yahudiler, Mısır'da dönme değil de yabancı oldukları için ger'in anlamı "yabancı"dır. Eski Ahit'in hiçbir yerinde ger'in açıkça Yahudiliğe sonradan geçenler için kullanıldığı görülmemektedir. Eski Ahit'te konuyla ilgili en alakalı madde, Pesah sunusunu yemeden önce din değiştirip sünnet olan bir "yabancı" (ger)'dan bahsediliyor olmasıdır (Exodus 12:48). Bir başka pasajda ise, savaşta elde edilen kadınların eş olarak alınıp zorla dinleri değiştirilmelerinden bahsedilir (Deuteronomy 21:10-14).

Talmud'da ise "ger" iki farklı şekilde kullanılır: ger tzedek, "dürüst dönme" anlamına gelen Yahudiliğe geçen kişileri ifade ederken, ger toşav, İsrail diyarında Yahudi olmayıp da Nuh'un Evrensel Yasalarına sadık olan kişileri ifade eder.^[7] Bugünün modern kullanılışıyla ger'in anlamı Yahudiliğe sonradan geçenlerdir.^[8]

Birkaç Suriye Yahudi cemaati dışında,^[9] bütün ana Yahudilik formları samimice Yahudiliğe geçmek isteyenlere kapısını açık tutmaktadır.^[10] Her akım kendi akımı içinde din değiştirenleri kabul etmektedir. Mezhepten mezhebe kurallar farklılıklar göstermektedir.

Rabinik Yahudiliğe göre, gerut kuralları kanun kodlarında, Talmud ve Şulhan Aruh gibi metinlerde bulunur. Bu kurallar Ortodoks ve Muhafazakâr Yahudilik'te uygulanır. Yahudi kanunları genelde dönmeler ve dini gerutlar için caydırıcı olarak yorumlanır. Eskiden, hahamlar din değiştirmek isteyenleri üç kere reddeder ve kişi hala Yahudi olmak istiyorsa o zaman sürecin başlaması kabul edilirdi.^[2] Bu hareket bazı konular baz alınarak haklı çıkarılırdı:

• Yahudi kanunları, diğer ulusların arzuladığı kanunlardan daha sıkıdır; Yahudilik kurallarınca dini görevlerden dışlanmış kimse hiçbir şeyi değiştirmeksizin yüksek seviyede "dürüst goy" olabilirdi.
• Yahudiler düzenli olarak ve genelde yüksek derecede zülume maruz kaldıklarından bir dönme hayatını ölümcül bir şekilde tehlikeye atmaktadır.
• Rut Kitabı'nda Naomi, Rut İbrani halkına katılmadan önce onu kendi halkına dönmesi için üç kere ikna etmeye çalışmıştır.

Fakat, hahamlar, kişinin samimiyetinin Yahudiliğe geçme sürecinin başlamasına geçerli bir sebep olarak görmeye başladı. Bu durum, kişinin bet din denen üç hakimli Yahudi "mahkemesi"nde test edilip resmi olarak kabul edilmesini şart koşar. Tercihen üç hahamın dayan (hakim) olarak görev yapması beklenirken bazı durumlarda bir haham ve artı iki cemaat lideri de bu süreç için yeterli olup, bet din kişiye Ştar geirut ("Yahudiliğe Geçme Sertifikası") sunar.^[11]

Halaha kurallarının uygulanışında Modern Ortodoks Yahudiliğin aksine Muhafazakâr Yahudilik daha yumuşak bir yol takip eder. Kişinin hangi akım içinde ve ne amaçla din değiştirdiğine bakmaksızın rabinik normlara uygun olarak din değiştirip değiştirmediğini dikkate alır. Buna göre, Reform veya Yeniden yapılanmacı Yahudilik akımları içinde din değiştiren kişi, mikveye girmiş, bet dinin önüne çıkmış ve erkek ise brit mila yapmış (eğer erkek sünnetliyse sembolik olarak hatafat dam brit yapmış) ise kişinin Yahudiliği kabul edilir.

Reformist Yahudilik'te Yahudiliğe geçmenin koşulları farklıdır. Bu akımın görüşüne göre, "Din değiştirmek isteyen kişi, Yahudi teolojisini, ayinlerini, tarihini, kültürünü ve geleneğini çalışmalı ve Yahudiliği yaşamında uygulamalıdır. Eğitimin süresi ve formatı hahamdan hahama ve cemaatten cemaate değişmesine rağmen bu cemaatlerin çoğu temel Yahudilik kursunu, bir hahamla bire bir eğitimi, ibadetlere katılımı ve ev ve sinagoglarda dinin uygulanışını şart koşar."

Her ne kadar bazı durumlarda bir bebeğin Yahudiliğe geçişi kabul edilse de (örneğin, evlat edinilmiş bir bebek veya Yahudiliğe sonradan geçmiş bir çiftin bebeği) bu kişiye, dinen yetişkin sayılan yaşta (kızlar için 12 ve erkekler için 13 yaşında), Yahudi kalmak isteyip istemediği sorulur. Bu standart, halahayı bağlayıcı kabul eden Ortodoks ve Muhafazakâr cemaatlerde uygulanır.^[12][13]

Karaizm, Rabinik Yahudiliği kabul etmeyip farklı koşullar arar. Geleneksel olarak dönmeleri kabul etmeyen Karay Yahudiliği son zamanlarda bu geleneği kaldırmıştır. Karayların sunduğu rapora göre, 500 yıl sonra, 1 Ağustos 2007'de ilk defa Karay Yahudiliğine geçme olayı gerçekleşmiştir. Bir senelik eğitimin ardından, Kuzey California'da bir sinagogda düzenlenen bir törenle 10 yetişkin ve 4 çocuk Karay Yahudiliğine geçmiştir. Bu din değiştirme olayı, Karay Bilgeler Konseyi'nin dönmeleri kabul etmeme kuralını kaldırmasından 15 sene sonra gerçekleşmiştir.^[14]

Talmud'u yaratan Amoraimler Yahudiliğe geçmek için üç koşul arar,^[15] ve bu koşulların uygulanışına bet din tarafından tanıklık edilip kabul edilmelidir:

• Erkek, sünnet olmalıdır (hazır sünnetliyse sembolik sünnet yapılır)^[2]
• Mikveye girip arınmalıdır^[2]
• Kutsal Tapınak'ta (Bet Amikdaş) kurban sunmalıdır. (Artık Kutsal Tapınak var olmadığı için bu kural bir sonraki Kutsal Tapınak kurulana kadar kaldırılmıştır).

Yahudiliğe geçen kişinin halahayı anlayıp görevlerini kabul etmesi beklenir. Bu her ne kadar Talmud'da apaçık yazmasa da, yorumlarda ima edilmiştir.^[16]

Bu koşullar yerine getirildiğinde bet din Ştar Giur (Yahudiliğe Geçme Sertifikası) sunup kişiyi Yahudi kabul eder.

MS 1. yüzyılda Antik İsrail'de, Mişna düzenlenmeden önce, dönmeler için sünnet konusu fanatiklerle liberal gruplar arasında tartışma konusuydu.

Yehoşuha ben Hananiya'nın görüşüne göre, Yahudi inanç ve kanunların kabulünün yanı sıra, Yahudiliğe geçmek isteyen kişi mikveye girmeliydi. Rabbi Elazar ben Azarya'ya göre ise kişi sünnet olmalıydı. Bir benzer tartışma da sünnet derisiz doğan kişilerin Yahudiliğe geçmesiyle ilgiliydi; Şamaycılara göre, kişinin penisinden sembolik olarak kan akıtılması gerekirken İlelciler bunun gereksiz olduğunu savunmaktaydı.^[17]

Yahudi anneden doğan çocukların sünnet edilme gerekliliği, Yahudiliğe geçmek isteyenlerin sünnet olması gerektiği konusunda destek sağlıyordu. Midraş'ta dediğine göre: "Eğer oğulların [sünnet yoluyla] tanrılığımı kabul ediyorsa ben de onların Tanrı'sı olayım ve onları topraklara getireyim; ama eğer gerek sünnet ve gerek Şabat kurallarına uymayıp Ahit'e karşı gelirlerse Vadedilmiş Topraklara giremesinler".^[18] "Sünnetsiz Şabat'a sahip çıkanlar işgalcidirler ve cezayı hakkederler".^[19]

Fakat, Babil Talmudunda bunun karşı görüşü savunulur: "Mikveye giren fakat sünnet olmayan erkek veya sünnet olan fakat mikveye girmeyen erkek Yahudiliğe geçmiştir".^[20]

Flavius Josephus'un Jewish Antiquities kitabında aktardığına göre, Ananias isimli Yahudi bir tüccarın tavsiyesi üzerine Adiabene kralı Izates Musa'nın kanunlarına uymaya karar verdi. Sünnet olmaya karar veren Izates'in, kendisi gibi Yahudi geleneklerini benimseyen annesi Helena'nın, halkın "garip ve yabancı ayin" düzenleyen krala sadık kalmayacağını söylemesi üzerine Izates sünnet olmaktan vazgeçti. Ananias da Helena ile aynı fikirdeydi; Tanrı'ya tapma sünnet olmaktan daha önemliydi ve halkından korkup da sünnet olamadığı için Tanrı onu affederdi. Fakat, kanunları iyi bilen Celileli Elazar'ın krala kanunları bilmekle uygulamanın iki ayrı şey olduğunu söyleyip sünnet olması gerektiği konusunda kralı ikna etti. Kralın sünnet olduğunu duyan Ananias ve Helena bunun doğuracağı sonuçlardan korkuyordu. Fakat Josephus'un anlattığına göre Tanrı onu korudu. Kutsanmış ve barış dolu bir iktidar sürmesi üzerine Helena Kudüs Tapınağı'na Tanrı'ya şükretmeye gitti; bu sırada bölgede kıtlık olduğundan Helena yanında Kudüs halkına yiyecek ve erzak getirdi.^[21]

Din değiştirme konusunda farklı Yahudilik kolları farklı koşullar aramaktadır bu da dini politikada gerginlik yaratmaktadır. Ortodoksların ortodoks olmayan din değiştirmeleri kabul etmemesinin sebeplerinden biri, kişi her ne kadar halaha kurallarına uygun şekilde din değiştirmiş olsa da din değiştirme sürecindeki hahamın ortodoks olmamasıdır.

Genel olarak mikveye girmek Yahudiliğe geçmenin önemli bir bölümünü oluşturur. Eğer kişi erkekse sünnet de bu sürecin bir parçasıdır. Eğer kişi tıbben sünnet olmuşsa ayinsel olarak bir damla kan akıtılır.^[22]

Çocuk yaşta Yahudiliğe geçirilen kişinin dinen yetişkin sayıldığı bir yaşta (genelde kızlar için 12 ve erkekler için 13 yaşında) Yahudilik'ten çıkma hakkı vardır.^[23]

ABD Reformist Yahudilik'te kişinin Yahudiliğe geçmesi için herhangi bir kural veya ayinin gerekliliği konseptine karşı çıkılır. 19. yüzyılın sonlarında Amerikan Reformist hahamların resmi makamı olan Amerikan Hahamları Merkez Konferansı'nda kişini Yahudiliğe geçmesi için herhangi bir törenin yapılması gerekmediği resmîleştirilmiştir.^[24]

Her ne kadar bu karar birçok Reformist haham tarafından eleştirisel açıdan incelendiyse de Amerikan Reform Yahudiliğinin resmi politikası hala değişmemiştir.^[25] Böylece, Yahudiliğe geçmek isteyen kişiden mikveye girme, sünnet olma veya mitsvaların kabulu istenmemektedir. Zorunlu olmasa dahi bet din önüne çıkmak tavsiye edilir. Yahudiliğe geçenlerin bulundukları yerel Reformist cemaatin dini standartlarına uymaları beklenir.^[26]

Reform cemaatleri içindeki aşırı farklılıklara cevap olarak Muhafazakâr Yahudilik hareketi biraz farklı bir yola başvurur. Muhafazakârların yasal fikirlerine göre, Reformist akımlarda Yahudiliğe geçenlerin, halahada anlatılan minimal muhafazakâr kurallar olan sünnet olma, mikveye girme, muhafazakâr bet din önüne çıkma ve muhafazakâr Yahudilik hakkında eğitim alma gerçekleştiği takdirde Yahudilikleri kabul edilir.^[27]

Ortodoks Yahudiliğe göre Ortodoks olmayan bir cemaatte din değiştirenlerin Yahudiliği geçerli değildir. Bunun tam tersine, katı Ortodoks kuralları altında Yahudiliğe geçenlerin Yahudilikleri Reform ve Muhafazakâr cemaatlerce kabul edilmektedir. Fakat, İsrail'deki Haredi Ortodokslar, Reform ve Muhafazakârlar altında din değiştirenlerin yanı sıra, Ortodoks hahamların yeterince tutucu olmadığı gerekçesiyle bu akım altında Yahudiliğe geçenlerin Yahudiliklerini tanımamaktadır.^[28]

Karaylık'ta ilk intisap 1950 yılında İsrail'e göç eden Mordehay Avraham Alfandari adlı bir Sefarad Musevisinin Karay Cemaatine kabul edilmek istemesi ile ilgili talebi nedeniyle söz konusu olmuştur. 2006'dan itibaren İsrail'de Moetset Hahamim (Bilgeler Konseyi), Amerika'daki Karay Yahudi Üniversitesi'nde Karaizm'e geçmek isteyenleri kabul etmektedir. Sadece bu uygulama İsrail (Mısır kökenli) ve Amerika Karay (Mısır kökenli) cemaatlerine has bir uygulamadır. Eğer kişi baba tarafından Yahudi ise bu prosedüre gerek yoktur; ama anne tarafından Yahudi ise Tanah'a göre Yahudi sayılmadığı için Giyur prosedürünün uygulanması gerekir. Karaizm'e geçmenin şartları, bir yıl eğitim almak, erkekse sünnet olmak ve bir Tanah karakteri olan Rut'un ettiği yemini etmektir:

כִּי אֶל-אֲשֶׁר תֵּלְכִי אֵלֵךְ, וּבַאֲשֶׁר תָּלִינִי אָלִין—עַמֵּךְ עַמִּי, וֵאלֹהַיִךְ אֱלֹהָי. בַּאֲשֶׁר תָּמוּתִי אָמוּת, וְשָׁם אֶקָּבֵר; כֹּה יַעֲשֶׂה יְהוָה לִי, וְכֹה יוֹסִיף—כִּי הַמָּוֶת, יַפְרִיד בֵּינִי וּבֵינֵךְ

"Sen nereye gidersen ben de oraya gideceğim, sen nerede kalırsan ben de orada kalacağım. Senin halkın benim halkım, senin Tanrın benim Tanrım olacak. Sen nerede ölürsen ben de orada öleceğim ve orada gömüleceğim. Eğer ölümden başka bir nedenle senden ayrılırsam, RAB bana daha kötüsünü yapsın."^[29]

Yahudiliğe geçme süreci başlayıp bittikten sonra, kişinin samimiyetsiz veya art niyetle din değiştirdiği ispatlanmadığı sürece, kişi artık Yahudi'dir ve bu statü geri alınamaz. Kişinin Yahudiliğinin geçerli olup olmadığına bet din karar verir.^[30]

Yakın zamanda, zorla Hristiyanlık veya İslam gibi başka dinlere geçirilen Anusimlerin Yahudilikleri yinelenmiştir. Bu kişilerin birçoğunun Yahudi olduğuyla ilgili delillerin yetersizliğinden Yahudiliğe geçme prosedürü en yaygın seçenek olmaktadır.^[31]

• Proceedings of the Committee on Jewish Law and Standards of the Conservative Movement 1927–1970, Vol. II, Ed. David Golinkin, The Rabbinical Assembly, 1997
• Norman Lamm, Seventy Faces: Divided we stand, but its time to try an idea that might help us stand taller, Moment Vol. II, No. 6, June 1986 – Sivan 5746
• Mayer E. Rabinowitz Comments to the Agunot Conference in Jerusalem, July 1998, and on the Learn@JTS website.
• Emmanuel Rackman, letter in Jewish Week 8 May 1997, page 28.
• Joseph Soloveitchik Orthodox, Conservative and Reform Jews in the United States: Second article in a series on Responsa of Orthodox Judaism in the United States, 1954
• Jack Wertheimer, Ed., Tradition Renewed: A History of the Jewish Theological Seminary of America, Vol. II, p. 450, 474, JTS, NY, 1997
• Rabbi Josef Lifland Converts and Conversion to Judaism. Gefen Publishing House. ISBN 965-229-235-4

• Fifth Anniversary of the Mikveh of East Denver, by Rabbi Hillel Goldberg and Yated Ne'eman Staff
• New 'modern Orthodox' conversion program launched 3 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., David Lazarus, Canadian Jewish News
• Conversion to Judaism homepage 29 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.— beginner's information on conversion within all branches of Judaism in North America.
  • Articles about conversion to Judaism published by major newspapers 18 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.