İbranice (עִבְרִית,
İbrani alfabesi, Sami dilleri grubuna bağlı ve İsrail'in resmî dili olan İbranicenin ve Aşkenaz Yahudilerinin konuştuğu bir Cermen dili olan Yidiş ile Sefarad Yahudilerinin dili olan Ladino gibi diğer Yahudi dillerinin yazımında kullanılan Arami alfabesi kökenli bir ünsüz alfabesi.
Yahudi İspanyolcası veya Ladino, Hint-Avrupa dil ailesinin Latin koluna bağlı Eski İspanyolca kökenli bir dildir. Yahudiler tarafından konuşulduğu için "Judeo- (Yahudi)" öntakısını almış olan dil, bazı filologlarca Standart İspanyolcanın tarihi bir varyantı olarak da değerlendirilmektedir.
Yidiş, Aşkenaz Yahudileri tarafından tarihsel süreçler doğrultusunda, İbranice ve Almancanın karışımından oluşmuş Yüksek-Almanca dil grubunda bulunan bir dildir. Yidiş, Yahudi-Roma savaşlarının sonucu olarak, Romalılar tarafından Avrupa'ya sürülmüş Yahudiler tarafından ilk defa 9. yüzyılda şekillenmeye başladı. İbraniceye çok benzeyen Aramiceden; Latince ve Doğu Avrupa'daki Slav dillerinden de etkilenmiştir. Yazılarında İbrani alfabesi kullanılır. 1990'lardan itibaren çoğunlukla Hasidik ve Haredi Yahudileri olmak üzere, 1,5–2 milyon konuşanı vardır.
Sami dil ailesi veya Semitik diller, Afro-Asya dil ailesinin bir alt grubudur. Orta Doğu'da yaygın olan antik dillerin çoğunu kapsar. Bunların arasında Arapça, Amharca ve İbranice en fazla konuşulan Sami dilleridir. Ayrıca Fenikece ve Akadca da Sami dil ailesinin mensubudur. Ama bu iki dil günümüzde konuşulmamaktadır. Aramice, Arapça ve İbranicenin lehçelerinden olan Süryanice de bölgede kullanılan Sami dillerine örnek olarak gösterilebilir. Sami adı Nuh'un oğlu Sam'dan gelmektedir. Maltaca, Malta Adası'nda konuşulan bir Sami dilidir.
Yahudi Arapçası, Arap Birliği topraklarında yaşamış veya yaşayan Yahudiler tarafından konuşulan Arapçanın bir lehçesidir. Geçmişte Arap Yarımadası'ndaki Yahudi kabileler tarafından da konuşulmuştur. Konuşulan dilin yanı sıra İbrani Alfabesi ile yazılmış Arapça metinlere de Yahudi Arapçası denir. Arapçada olduğu gibi Yahudi Arapçası'nda da yöreden yöreye göre değişen lehçe farklılıkları vardır. İstanbul Ladino'su ile Balkan Ladino'su arasında nasıl bir fark varsa Libya'daki Yahudi Arapçasıyla Irak'taki Yahudi Arapçası arasında da aynı şekilde benzerlikler ve ufak farklılıklar bulunur.
Ladino Vikipedi Vikipedi'nin Ladino sürümüdür. Eylül 2005'te başlatıldı. 27 Nisan 2008'den itibaren, 1.794 maddeye sahip olmaktadır, ve böylece 139. en büyük Vikipedi sürümüdür. Ayrıca, İbranice ve Yidiş'ten sonra, bir Musevi dilin üçüncü en büyük Vikipedi sürümüdür.
Haketia nesli tehlika altında olan Yahudi-Fas Romen dilidir; Djudeo Spañol veya Ladino Occidental olarak da bilinir. Fas'ın Kuzeydoğusundaki Tetuan, Tanca ve İspanyol kasabaları olan Ceuta ve Melilla'da konuşulurdu.
Tel Aviv Üniversitesi, İsrail'deki en büyük üniversitedir. 2006 yılı itibarıyla 29.000 öğrencisi bulunmaktadır. Üniversitede 9 fakülte, 106 bölüm ve 90 araştırma merkezi bulunmaktadır.
Lusitanik Portekiz Yahudilerinin konuştuğu nesli tehlike altında olan bir dildir.
Yahudi İtalyancası ya da İtalkian bir İtalo-Romans dili çeşididir. Ağırlıklı olarak 10. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında İtalya ve Korfu'da konuşulmuştur.
Yahudi Malayalamı, güneybatı Hindistan'daki Kerala eyaletinden gelen Koçin Yahudileri'nin konuştuğu dildir. Bu dili konuşan 8.000 kişilik nüfusun yaklaşık hepsi İsrail'de yaşamaktadır, Hindistan'daki nüfusu ise 100'den azdır.
Yahudi Fasçası eskiden Fas'ta yaşamış Yahudiler'in konuştuğu bir Arapça şeklidir. Fas'ta bu dili konuşabilenler sadece yaşlılardır.
Lişan Didan bir modern Yahudi Aramicesi dilidir ve genellikle Neo-Aramice denir. Asıl olarak Salmas ve Mahabad bölgeleri arasında Urmiye Gölü civarında konuşulurdu. Bu dili konuşanların birçoğu şu anda İsrail'de yaşamaktadır. Lişan Didan "bizim dilimiz" anlamına gelir; bu sebeple bu dil için yakın anlamı olan Lişanan ("dilimiz") veya Lişanid Naş Didan terimleri de kullanılır. Bu terimler Lişana Deni ve Lişanid Noşan gibi diğer lehçelerin adlarına benzediği için dilbilimciler daha teknik bir terim olan İran Azerbaycanı Yahudi Neo-Aramicesini tercih ederler. Lişan Didan'ı diğer lehçelerden ayırabilmek için edat ve zamirlerinde farklılık olduğunu belirtmek amacıyla bazen Lakhlokhi veya Galihalu ("benim-senin") isimleri de kullanılır.
Lişana Deni modern bir Yahudi Aramice dilidir, genelde Neo-Aramice diye hitap edilir. Başlangıçta Türkiye sınırına yakın olan Kuzey Irak'taki Zaho'da ve komşu köylerinde konuşulurdu. Konuşanların birçoğu bugün Kudüs ve çevresinde yaşamaktadır. Diğer Neo-Aramice lehçeler olan Lişan Didan ve Lişanid Noşan isimlerine benzeyen Lişana Deni "bizim dilimiz" anlamına gelir. Bu dil için kullanılan diğer isimler Lişan Hozaye ve Kurdit ("Kürtçe")'dir. Dilbilimciler tarafından ise Zaho Yahudi Aramicesi denir.
Lişanid Noşan modern bir Yahudi Aramice dilidir, genelde Neo-Aramice diye hitap edilir. Başlangıçta Erbil bölgesinde, güney ve doğu Irak Kürdistanı'nda konuşulurdu. Konuşanların birçoğu bugün İsrail'de yaşamaktadır. Diğer Neo-Aramice lehçeler olan Lişan Didan ve Lişana Deni isimlerine benzeyen Lişanid Noşan "kendi dilimiz" anlamına gelir. Dilbilimciler tarafından ise Erbil Yahudi Neo-Aramicesi denir.
İsviçre Yahudilerinin ülkede uzun ve çeşitli bir tarihi vardır. 2000 nüfus sayımına göre İsviçre'de 18,000 Yahudi bulunmasına rağmen yabancı uyruklu ve gayriresmî Yahudilerle birlikte bu nüfus 75,000'e yakındır. 2009 itibarıyla İsviçre'de 38 sinagog bulunmaktadır.
Kantor ya da hazan, melodik duaları yöneten, şan sanatı konusunda eğitim almış Yahudi müzisyen ya da koro şefidir. Bu kişiler cemiyet tarafından belli bir süreliğine görevlendirilmiş olabileceği gibi, yalnızca kimi dinî bayramlarda törenin düzenlenmesine yardımcı olan bir kişi de olabilir.
Ghil'ad Zuckermann, dil bilimci, Adelaide Üniversitesi Dil Fakültesi başkanı, Şangay Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi seçkin gezici profesörü, Weizmann Bilim Enstitüsü'nde gezici bilim insanı.
Yahudi-İran dilleri ya da Yahudi-İran lehçeleri, İran Yahudileri tarafından İran'da konuşulan dillerdir. Antik Çağ Pers imparatorluklarından bu yana konuşulan bu diller, genellikle İran'da Müslümanlar tarafından konuşulan İran dilleri ve lehçelerine göre daha muhafazakardır. Diğer Yahudi dilleri gibi Yahudi-İran dilleri de İbranice birçok alıntı sözcüğe sahiptir ve dillerin yazımında İbrani alfabesinin varyasyonları kullanılmaktadır. Letorayca, bu dillere konuşurları tarafından verilen bir diğer adlandırmadır. Yidiş ve Ladino'yla karşılaştırıldığında Yahudi-İran dillerinde diğer dillerden alıntı sözcükler daha azdır.
