İçeriğe atla

Yahudi ayin sistemi

        

Yahudilikte günde üç vakit dua etme mecburiyeti vardır. Bunlar sabah (şahrit), öğlen (minha) ve akşam (arvit) dualarıdır. Hafta arası ve hafta sonları için okunan bu dualar sidur adı verilen yaklaşık 500 sayfalık bir dua kitabında bulunur. Kitabın yarısı yaklaşık 300 sayfa olmak üzere sabah, öğlen ve akşam üç defada okunur. Geri kalan 200 sayfa ise cumartesi günleri okunur.

Bayramlar için düzenlenmiş sidurlara mahzor adı verilir. Bahzorlar da sidurlar gibi tertip edilmiş olup bayramlarla ilgili bölümleri içerir. Bu sebeple Yahudi dinî tören kitapları:

  1. Hafta içi ve cumartesi
  2. Şaloş Regalim
  3. Yom Kipur
  4. Roşaşana
  5. Dört Oruç Günü

olmak üzere beş tanedir. Bunlara ilaveten Zebur'un bulunduğu Teilim ve Tevrat'ın bölümlerini içeren Peraşa Kitabı ile sayı 7 olarak ifade edilebilir. En son olarak Purim gününde okunan ve deri rulo şeklindeki Megillat Ester ile bu sayı 8 olur. Her bayramda sinagogda hazan o bayramın kitabından okurken cemaat de elindeki kitaptan takip eder. Dualar İbranice, Aramice, Ladino ve Türkçe dillerinde gerçekleşmekte olup ağırlıklı dil İbranicedir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yahudilik</span> tek tanrılı etnik bir İbrahimî din

Yahudilik, Yahudi milletinin kolektif inancını, kültürünü, hukukî kurallarını ve medeniyetini içeren etnik bir dindir. İlk İbrahimî din olmasının yanı sıra insanlık tarihindeki en eski dinler arasında da yer alan Yahudilik, monoteizm temelli dinlerin ilk örneğidir. Yahudilik, riayetkâr Yahudiler tarafından "Avraham'ın YHVH ile yaptıkları sözleşmenin bir ifadesi" olarak yorumlanır. Geniş metinleri ve uygulamaları, çeşitli teolojik pozisyonları ve örgütlenme biçimlerini kapsayan Yahudilik, bir İbrani felsefi görüşü olmakla birlikte aynı zamanda bir dünya görüşüdür. Torah, Tanah'ın bir parçasıdır ve Midraş ile Talmud gibi ikincil metinlerle birlikte temsil edilen tamamlayıcı bir sözlü geleneğin parçasıdır. Dünya çapındaki toplam 14 ila 15 milyon takipçisi ile Yahudilik, en büyük onuncu dindir.

<span class="mw-page-title-main">Hamursuz Bayramı</span> Mısır’da kölelikten kurtarılan Antik İsraillilerin göçünü anan Yahudi bayramı

Pesah, Fısıh veya Hamursuz Bayramı, bir Yahudi bayramı ve festivalidir. Mısır'da kölelikten kurtarılan Antik İsraillilerin göç hikâyesini anar. Pesah, Yahudi takvimindeki Nisan ayının 15. günü başlar, bu tarih Kuzey Yarım Küre’de bahara denk gelir ve bayram 7 veya 8 gün kutlanır. Yahudi bayramları arasında en çok kutlanan bayramlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yom Kippur</span> Yahudilik için bir dinî bayram

Yom Kippur, Yahudiliğin en mukaddes bayramıdır. Var olan şahsi günahlar için Yahudiler tarafından oruç tutularak tövbeler edilir. Gregoryen takvimine göre hesaplandığında Eylül veya Ekim aylarının farklı günlerine denk gelir.

Musevilikte günde üç vakit ibadet etme mecburiyeti vardır bunların her birine İbranicede Tefila adı verilir. Üç tefila vardır bunlar: sabah (şahrit), Öğlen (minha) ve akşam (arvit) bölümleridir hafta arası ve hafta sonları için okunan bu bölümler Sidur adı verilen ve yaklaşık 500 sayfa olan bir kitapta bulunur. Bu kitapta okunması gereken dualar sırayla yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya</span> İsanın dirilişini anmak için Hristiyanlarca kutlanan bayram

Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli yortu. İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir. Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Diriliş Bayramı, Diriliş Pazarı ya da Kıyam Yortusu olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Roş Haşanah</span> Yahudi Bayramı

Roş Haşanah, Yahudiler tarafından kutlanan İbrani takviminin yeni yılıdır. Tanah'ta Yom Teruah olarak geçen bu günün manasal meali "haykırış (çoşku) ve devirme günü"dür.

<span class="mw-page-title-main">Siddur</span> Yahudi dua kitabı

Bir siddur/siddor, Yahudilikte bir dua kitabıdır. Bayram günleri hariç her gün okunması gereken günlük duaları içerir. Bu dualar Sabah Şahrit, Öğlen Minha ve Akşam Arvit dualarıdır. Bunlara ilaveten sabah kalkınca okunan dualar, Tallit, Tefilin takmadan önce okunacak dualar, yemekten önce ve sonra okunacak dualar, gece yatmadan önce okunacak dualar da Sidur içinde bulunur. Sidurlar hafta arası ve şabat olmak üzeri bölümlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs Tapınağı</span>

Kudüs Tapınağı ya da Kutsal Tapınak, Kudüs'ün Eski Şehrindeki Moria Tepesi'nde bulunan ve Yahudilerce kutsal sayılan tapınak. Birinci Tapınak, Kral Süleyman tarafından M.Ö. 960 dolaylarında kurulmuş ve II. Nebukadnezar yönetimindeki Babilliler tarafından Kudüs Kuşatması sonrası M.Ö. 587'de yıkılmıştır. İkinci Tapınak ise, M.Ö. 520 dolaylarında açılmış ve Titus tarafından yönetilen Romalılar tarafından 70'te yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Avdala</span>

Avdala yeni haftaya girerken Şabat'ın ve bayramın bittiğini sembolize eden bir Yahudi seremonisidir. Şabat Cumartesi günleri hava karardığında sona erer. Cumartesi akşamı gökte 3 yıldız göründüğünde Avdala okunur. Eğer herhangi bir sebeple Avdala'nın okunmasına fırsat bulunamazsa bu dua Perşembe akşamına kadar ertelenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Sukot</span>

Barakaların Festivali veya Çadırların Festivali olarak adlandırılan, Sukot, kutsal bir bayramdır ve Tişri ayının 15. günü kutlanır. Yahudilerin Kudüs’teki tapınağa hac ettikleri üç kutsal festivalden biridir

Beş megilot veya Beş tomar, Tanah'ın üçüncü ana bölümü olan Ketuvim'in içinde bulunur. Bu beş tomar, Ezgiler Ezgisi, Rut kitabı, Ağıtlar, Vaiz ve Ester kitabıdır. Bu beş kitap kısmen kısa ahit kitapları olup Yahudi geleneğinde birlikte gruplandırılmışlardır.

Yahudilikte matem Yahudiliğin klasik Tora ve rabbani metinlerindeki minhag ve mitsvaların bileşiminden türemiştir. Matemin uygulanış şekli, Yahudi cemaatinden Yahudi cemaatine çeşitlilik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Simha Tora</span>

Simha Tora, bir yıllık toplu Tora okuma döngüsünün sona erdiğini ve yeni döngünün başladığını işaret eden kutlamadır. Simha Tora, Yahudi Kutsal Kitap Günleri olan Şemini Atzeretlerden biridir. Kutlama, Sukot bayramına müteakip Tişri ayında gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Şavuot</span>

Şavuot, Sivan ayının 6. günü kutlanan bir Yahudi bayramıdır. Genelde Mayıs ya da Haziran ayının ilk yarısına denk gelir. Şavuot, Tanrı’nın Sina Dağı’nda toplanan İsrail milletine Tevrat’ı vermesinin yıl dönümünü anar. Tevrat’ta Şavuot ve Tanrı’nın Tevrat’ı göndermesi arasındaki ilişki açık olmamasına rağmen, Şavuot, üç hac festivalinden biridir. Omer’in Sayılması’nın Sefirat ha Omersonuçlandığını gösterir. Şavuot’un tarihi direkt olarak Hamursuz Bayram’ıyla bağlantılıdır. Tevrat’ın verdiği talimata göre, yedi haftalık ‘Omer’in sayılması’ Şavuot ile sonuçlanır. Günleri ve haftaları saymak olan bu davranış, Tevrat’ın gönderilmesine duyulan şevki ve beklentiyi anlatır. Hamursuz Bayramı’nda Yahudiler, Firavun’un kölesi olmaktan kurtarıldı; Şavuot’ta ise bu millet, Tevrat’la birlikte, Tanrı’ya hizmet etmeye bağlanmış bir millet oldu. Şavuot, İsrailliler tarafından oldukça bilinen ve kutlanan bir festivalken, diaspora Yahudiler, bu festivali çok bilmezler. Yahudi kanunlarına göre, İsrail’de bir gün, diasporada iki gün olarak kutlanır. Reformist cemaatler bir gün olarak kutlar

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Cuma</span> Hristiyanların İsa Mesihin çarmıha gerilişini ve Golgothada ölüşünü andıkları dini gün

Kutsal Cuma, dünya genelindeki Hristiyanların İsa'nın çarmıha gerilişini ve Golgota'da ölüşünü andıkları dini gündür. Triduum'un parçası olan Kutsal Hafta'da Paskalya Pazarı'ndan önceki cumaya denk gelen Kutsal Cuma, Musevilerin Hamursuz Bayramı ile çakışabilir. Hayırlı Cuma, Büyük Cuma veya Paskalya Cuması olarak da bilinir; ancak Paskalya Cuması aslında Paskalya Haftası'ndaki cumadır; Kutsal Cuma ise, Paskalya Haftası'ndan önceki haftanın cuma günüdür.

<span class="mw-page-title-main">Çile Haftası</span> İsanın dünyada geçirdiği son günlerini anmak için Paskalya öncesi yas tutulan hafta

Çile Haftası ya da Kutsal Hafta, İsa'nın insanoğlu için acı çektiğine inanılan haftaya verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Sayfa</span>

Sayfa, üzerine yazı yazılan veya basılan bir kâğıt yaprağın iki yüzünden her biri. Basılı eserlerde ilk okunan sayfa ön sayfadır, arka kısmı ise arka sayfadır. Modern sözleşme gereği, kitaplar ön sayfa ile başlar ve her sayfada sayfanın sayısını belirleyen bir sayı vardır. Basılı eserler soldan sağa okunur ve okuyucu sayfaları sağdan sola çevirirken Arapça, İbranice ve Farsça, ayrıca dikey olarak yazılmış Çince ve Japonca okunan dillerde ilk sayfa genellikle soldaki bir sayfadır ve okuyucu sayfaları soldan sağa çevirir.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Perşembe</span>

Kutsal Perşembe, Paskalya'dan önceki perşembedir ve Hristiyanlar tarafından dini gün olarak kutlanmaktadır. Bu dini günde, kanonik incillerde anlatılanlar temel alınarak, İsa'nın havarilerinin ayaklarını yıkaması ve havarilerle birlikte yediği Son Akşam Yemeği yad edilir. Çile Haftası'nın beşinci günü olan Kutsal Perşembe'nin öncesinde Kutsal Çarşamba gelir, sonrasında ise Kutsal Cuma gelir. Bu dini gün, her zaman 19 Mart ile 22 Nisan arasında bir tarihe denk gelmektedir, Jülyen ya da Gregoryen takvimlerinden hangisinin kullanılacağına göre tarih değişiklik gösterir. Doğu kiliseleri genellikle Jülyen sistemini kullanır.

Triduum ya da Paskalya’nın Diriliş Pazarı ile biten Üç Kutsal Gün

<span class="mw-page-title-main">Kadiş</span>

Kadiş, Yahudi dua ayinlerinde okunan Tanrı hakkında övgü ilahisidir. Kadiş'in ana teması, Tanrı'nın isminin büyütülmesi ve kutsallaştırılmasıdır. Ayinlerde, Kadiş'in farklı versiyonları, hizmetin farklı bölümlerinin ayırıcıları olarak işlevsel olarak zikredilir veya söylenir.