İçeriğe atla

Yahudi Marathicesi

Yahudi Marathicesi
मराठी
Telaffuzməˈɾaʈʰi
BölgeMaharaştra
EtnisiteMarathiler
Konuşan sayısı25.000  (tarih gerekli)
Dil ailesi
Hint-İran dilleri
Dil kodları
ISO 639-3
Yahudi-Marathicesin'deki bir Haggada shel Pesah'tan 1890'da Mumbai'de basılmış bir sayfa.

Yahudi-Marathicesi (Marathice : जुदाव मराठी) Hindistan'da benzersiz bir kimlik geliştiren Yahudi bir etnik grup olan Bene Israel[1] tarafından konuşulan bir Marathi biçimidir. Yahudi-Marathicesi, diğer Marathi gibi Devanagari alfabesiyle yazılır. Marathi'den farklı bir dil oluşturacak kadar farklı olmayabilir, ancak Cochin Yahudi Cemaati, Yahudi-Malayalam ve portekizce'den gelen etkinin bir sonucu olarak İbranice ve Aramice'den bir dizi ödünç kelime ve Urduca dilinden bir miktar etki ile karakterizedir. Yahudi toplulukları tarafından zaman zaman çok farklı yerlerde geliştirilen ve aynı zamanda İbranice ve Aramice'den ödünç alınan yerel bir dilin varyantları olan çeşitli Yahudi dilleriyle ortak bazı dilsel özelliklere sahiptir.

Yahudi-Marathi topluluğu esas olarak Raigad ve Thane bölgelerinde ve Maharashtra'daki Mumbai şehrinde yaşamaktadır. Bunların çoğunluğu İsrail'e göç etmiştir ve geri kalanının çoğu İngiltere ve Kanada'da yaşamaktadır. Son zamanlarda, Manchester'da "Poona Haggadah" başlıklı nadir bir Marathi-İbranice metin bulundu. Bene-İsrail topluluğu tarafından kullanılan 137 yıllık kitap, Manchester Üniversitesi tarihçisi Yaakov Wise tarafından keşfedildi.[2]

Kaynakça

  1. ^ "Liturgical miscellany; Or 14014 : 1800-1899 era". British Library. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2019. 
  2. ^ "MSN India News, 26/6/2011". 27 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kitâb-ı Mukaddes</span> Yahudiliğin ve Hristiyanlığın kutsal metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonu

Kitâb-ı Mukaddes, Mukaddes Kitap veya Kutsal Kitap, Eski Ahit ve Yeni Ahit'i kapsayan, Hristiyan inanışının temelini oluşturan ve Hristiyanlarca kutsal sayılan kitaptır.

<span class="mw-page-title-main">İbranice</span> Afro-Asyatik dil ailesinin Kenan koluna bağlı bir dil

İbranice (עִבְרִית‎,

Aramca veya Aramice, Sâmî (Semitik) dil ailesinin Kuzeybatı grubundan bir dil. Suriye ülkesinin eski adı olan Aram sözcüğüne izafeten adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi dilleri</span> Yahudiler tarafından konuşulan ve konuşulmuş olan diller ve lehçeler.

Yahudi dilleri, dünya üzerinde Yahudilerin konuştuğu veya bir zamanlar konuşmuş olduğu diller.

<span class="mw-page-title-main">İsrail</span> Batı Asyada bulunan bir ülke

İsrail, resmî adıyla İsrail Devleti (İbranice: מְדִינַת יִשְׂרָאֵל‎,

<span class="mw-page-title-main">Marathice</span> Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-Aryan koluna bağlı bir dil.

Marathice veya Maratice, Hindistan'daki Marathi halkının konuştuğu bir Hint-Aryan dilidir. Hindistanın Maharaştra ve Goa eyaletlerinin resmî dilidir. Devanagari ile yazılır. Farsçadan ve Hintçeden türetilen kelimeler içerir. Hindistan ve İsrail'de yaşayan Bene Israel üyeleri, bu dilin bir lehçesi olan Yahudi Marathicesini konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Mizrahi Yahudileri</span> Kuzey Afrika ve Orta Doğudaki yerli Yahudi soyundan gelen kişiler

Mizrahi Yahudileri veya İbranice -im eki kökenli Mizrahim, doğulu anlamına gelip Orta Doğu, Kuzey Afrika, Orta Asya ve Kafkasya'daki Yahudilere verilen genel addır. İsrail'de ise "Mizrahi" terimi daha çok Arap dünyasındaki ve Arap dünyasına komşu ülkelerdeki Yahudilere denir. Irak, Suriye, Lübnan, Yemen, İran, Afganistan, Buhara, Mağrib Yahudileri, Berberi, Kürt, Azerbaycan, Dağıstan, Hindistan, Pakistan Yahudileri ve Çerkes Yahudileri başlıca Mizrahi Yahudileridir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Aramicesi</span>

Yahudi Aramicesi üzerinde İbranice etkisi bulunan Aramice dillerinin genel adıdır.

Hulaula, İran Kürdistanı'nda ortaya çıkmış modern Yahudi Aramicesidir. Bu dile bazen Neo-Aramca ya da Yahudi Aramcası da denir. Hulaulá dilini konuşanların büyük bir kısmı İsrail'de yaşamaktadır. Hulaulánın kelime anlamı Yahudidir. Bu dili konuşanlar kendi dillerine Lişana Noşan ya da Lişana Ahni derler; ikisi de bizim dilimiz demektir. Hulaulá dilini diğer Yahudi Aramicesi dillerinden ayırmak için edatlarındaki ve zamir eklerindeki farklılıklarından dolayı Galiglu (benim-senin) da denir. Bilim insanları ise daha bir teknik isim olan İran Kurdistanı Yahudi Neo-Aramcası demeyi tercih eder.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Malayalamı</span>

Yahudi Malayalamı, güneybatı Hindistan'daki Kerala eyaletinden gelen Koçin Yahudileri'nin konuştuğu dildir. Bu dili konuşan 8.000 kişilik nüfusun yaklaşık hepsi İsrail'de yaşamaktadır, Hindistan'daki nüfusu ise 100'den azdır.

Kenan dilleri, Kenan ve Levant bölgesinin eski sakinleri tarafından konuşulan Sami dillerinin bir alt grubudur. Kenan dillerinin çoğu milattan önce 1. binyılın sonunda çoktan yok olmuştur; bunların yerini çoğunlukla Aramice almıştır. Sadece İbranice, Yahudiliğin dinî metinleri aracılığıyla modern zamanlara aktarılmış ve 20. yüzyılda İsrail'de günlük dil ve yerel deyim olarak yeniden kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">There Must Be Another Way</span>

"There Must Be Another Way", İsrail'in 2009 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Noa ve Mira Awad'ın seslendirdiği şarkıdır. Noa, Mira Awad ve Gil Dor tarafından yazılıp bestelenen şarkı İngilizce, İbranice ve Arapça olmak üzere üç farklı dilde yazılmıştır. Şarkının ayrıca Einaiych adında İbranice bir sürümü de bulunmaktadır.

Lişan Didan bir modern Yahudi Aramicesi dilidir ve genellikle Neo-Aramice denir. Asıl olarak Salmas ve Mahabad bölgeleri arasında Urmiye Gölü civarında konuşulurdu. Bu dili konuşanların birçoğu şu anda İsrail'de yaşamaktadır. Lişan Didan "bizim dilimiz" anlamına gelir; bu sebeple bu dil için yakın anlamı olan Lişanan ("dilimiz") veya Lişanid Naş Didan terimleri de kullanılır. Bu terimler Lişana Deni ve Lişanid Noşan gibi diğer lehçelerin adlarına benzediği için dilbilimciler daha teknik bir terim olan İran Azerbaycanı Yahudi Neo-Aramicesini tercih ederler. Lişan Didan'ı diğer lehçelerden ayırabilmek için edat ve zamirlerinde farklılık olduğunu belirtmek amacıyla bazen Lakhlokhi veya Galihalu ("benim-senin") isimleri de kullanılır.

Lişana Deni modern bir Yahudi Aramice dilidir, genelde Neo-Aramice diye hitap edilir. Başlangıçta Türkiye sınırına yakın olan Kuzey Irak'taki Zaho'da ve komşu köylerinde konuşulurdu. Konuşanların birçoğu bugün Kudüs ve çevresinde yaşamaktadır. Diğer Neo-Aramice lehçeler olan Lişan Didan ve Lişanid Noşan isimlerine benzeyen Lişana Deni "bizim dilimiz" anlamına gelir. Bu dil için kullanılan diğer isimler Lişan Hozaye ve Kurdit ("Kürtçe")'dir. Dilbilimciler tarafından ise Zaho Yahudi Aramicesi denir.

Lişanid Noşan modern bir Yahudi Aramice dilidir, genelde Neo-Aramice diye hitap edilir. Başlangıçta Erbil bölgesinde, güney ve doğu Irak Kürdistanı'nda konuşulurdu. Konuşanların birçoğu bugün İsrail'de yaşamaktadır. Diğer Neo-Aramice lehçeler olan Lişan Didan ve Lişana Deni isimlerine benzeyen Lişanid Noşan "kendi dilimiz" anlamına gelir. Dilbilimciler tarafından ise Erbil Yahudi Neo-Aramicesi denir.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan'daki Yahudilerin tarihi</span> Hindistanda bulunan dini bir azınlık

Hindistan Yahudileri Hindistan'da bulunan dini bir azınlıktır. Yahudiliğin, Hindistan'a giren ilk gayri-Dharma dinlerden olduğu tarihte kayıtlıdır. Antik çağlardaki cemaatler kültürel asimilasyona uğramıştır. Her Yahudi cemaati, Yehuda Krallığı ve Kayıp On Kabile gibi farklı kökenlerden geldiği için ülkedeki Yahudi sayısını kestirmek zordur. Toplam Yahudi nüfusunun yarısı Manipur ve Mizoram'da, çeyreği de Mumbai'de yaşamaktadır. Dünyadaki birçok ülkenin aksine Hintlerin kontrolündeki Hindistan'da antisemitizm olayları görülmemiştir. Bölgede görülen tek antisemitik olaylar, Portekiz'in Goa'yı işgal edip engizisyonları başlattığı dönemdir. Yahudiler Malabar kıyılarındaki Kodungallur'a yerleşip 1524'e kadar barış içinde ticaretle uğraştılar. Hem İngiliz hakimiyetinden önce hem de sonra Yahudiler Hint prensleri altında, hükûmette, orduda ve endüstride önemli mevkilere geldiler.

<span class="mw-page-title-main">Bene Israel</span>

Bene Israel 19. yüzyılda batıdan Mumbai, Pune, Ahmedabad ve Karaçi şehirleri ve yakınlarına göç eden bir grup Yahudidir. Bene Israel alt kıtanın en kalabalık Yahudi nüfusunu oluşturur ve bu grup Pakistan Yahudilerini de teşkil eder. Bene Israel'in anadili Marathi'nin bir kolu olan Yahudi Marathi'dir. Bene Israel halkının çoğu İsrail'e göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İsrail kültürü</span>

İsrail kültürü, 1948 yılında devlet kurulmadan önce gelişmeye başladı ve içerisinde dindar ve laik hayatların mirasını bulundurmaktadır. İsrail kültürünün çeşitliliği, nüfusunun çeşitliliğinden gelir. Kökeni Doğu Akdeniz ülkelerinden ve dünyanın her tarafından çeşitli kültürel geçmişleriyle gelen göçmenler, İsrail’in kültürünün gelişmesinde büyük rol oynadı ve bu kültür dünyadaki kültürel trendleri ve kültürel değişimleri, yapısı gereği takip eder. İsrail kültürü ayrıca diasporadaki Yahudi tarihini de yansıtır. Bunun içerisinde 19. yüzyıl sonuna doğru başlayan Siyonist akımı ideolojisi de vardır.

<span class="mw-page-title-main">Modern İbranice</span> İbranicenin modern biçimi

Modern İbranice, İsrail İbranicesi veya Basitleştirilmiş İbranice;, konuşanları tarafından genellikle 'normal İbranice' olarak anılan, günümüzde konuşulan İbranice dilinin standart biçimidir. Antik çağlardan beri konuşulan ve Semitik dil ailesinin Kenan kolunda bulunan İbranice, MÖ 3. yüzyılda Aramice'nin batı lehçesiyle, yerel dil olarak değiştirildi ancak edebi dil olarak kullanılmaya devam etti. Günümüzde İsrail Devleti'nin resmî dilidir.

<span class="mw-page-title-main">İsrail'de Rusça</span>

Rusça, İsrail nüfusunun kayda değer bir kısmı tarafından ana dil olarak konuşulmaktadır. 1989 yılına kadar toplam nüfusun yaklaşık yüzde 20'sinin hâkim olduğu Rusça, çoğunlukla 1990'ların başında ve sonraki yıllarda eski Sovyetler Birliği'nden gelen göçmenler tarafından konuşulmaktadır. Rusça, ülkedeki önemli yabancı dillerden biri olup hayatın birçok alanında kullanılmaktadır. Devlet daireleri ve işletmelerde genelde ülkenin resmî dili İbranice ve özel statüsü bulunan Arapçanın yanı sıra Rusça da hizmet verilir ve Rusya göçmenlerinin yoğun olarak bulunduğu bazı bölgelerde yarı resmidir. İsrail'in Rusça konuşan nüfusu, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri'nden sonra eski Sovyetler Birliği ülkeleri dışındaki en büyük üçüncü Rusça konuşan nüfus olup İsrail, eski Sovyetler Birliği dışında en yüksek Rusça konuşan nüfus oranına sahiptir. 2013 itibarıyla, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana, Sovyetlerden ayrılan devletlerin 1,2 milyon vatandaşı İsrail'e göç etti. 2017 itibarıyla 8,7 milyon nüfusa sahip İsrail'de 1,5 milyona yakın kişi Rusça konuşabilmekte olup bu oran, nüfusun yaklaşık olarak %17'sine tekâbül etmektedir.