Yahudi Anti-Faşist Komitesi

Yahudi Anti-Faşist Komitesi (Rusça: Еврейский антифашистский комитет) (JAC), II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'nde uluslararası kamuoyunu etkilemek ve Sovyetlerin Nazi Almanyası'na karşı mücadelesine özellikle Batı'dan siyasi ve maddi destek sağlamak amacıyla kurulmuş bir örgüttür. Genel Yahudi Emek Federasyonu liderleri Henryk Erlich ve Victor Alter tarafından Sovyet makamlarının girişimiyle 1941 sonbaharında organize edilmiştir.^[1]^[2]

JAC yabancı ülkelere Sovyetler Birliği'nde antisemitizm olmadığına dair güvence veren Sovyet yanlısı propaganda yayınları yaptı. 1943 yılında, Sovyet Yahudilerinin Batı'yı ziyaret etmesine izin verilen ilk resmi temsilcileri olan Mikhoels ve Itzik Feffer, Ödünç Verme ve Kiralama'ya desteklerini artırmak için ABD, Meksika, Kanada ve Birleşik Krallık'ı kapsayan yedi aylık bir tura çıktılar.Amerika Birleşik Devletleri'nde Sovyet yanlısı en büyük miting 8 Temmuz'da Polo Grounds Stadı'nda düzenlendi. 50.000 kişi Solomon Mikhoels, Itzik Feffer, Fiorello La Guardia, Sholem Asch ve Dünya Yahudi Kongresi Başkanı Haham Stephen Samuel Wise'ı dinledi. Komite üyeleri diğer ziyaretlerinin yanı sıra Haim Weizmann, Charlie Chaplin, Marc Chagall, Paul Robeson ve Lion Feuchtwanger ile de görüştüler.

Sovyetlere, Almanlar karşısında yaptıkları savaşa destek için ABD'de 16 milyon dolar, İngiltere'de 15 milyon dolar, Meksika'da 1 milyon dolar, Mandater Filistin'de 750.000 dolar toplanan fonlara ek olarak; makine, tıbbi ekipman, ilaç, ambulans, giysi yardımı da yapıldı.^[3] Bu ziyaret Amerikan kamuoyunun dikkatini Avrupa savaşına girmenin gerekliliğine çekti. Savaş sonrasındaki yıllarda kimi komite üyeleri, yargılama ve infaz ile karşı karşıya kaldı.^[4]^[5]

Kaynakça

^ Blatman, Daniel (8 July 2010) "Alter, Wiktor 13 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Translated from the Hebrew by David Fachler. YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe. Retrieved 21 October 2015.
^ Blatman, Daniel (6 August 2010). "Ehrlich, Henryk 29 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Translated from the Hebrew by David Fachler. YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe. Retrieved 21 October 2015.
^ Docker, John (15 Ekim 2020). Growing Up Communist and Jewish in Bondi Volume 2: My Mother, Elsie Levy (İngilizce). Kerr Publishing. ISBN 978-1-875703-38-8. 2 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2023.
^ Shimon Redlich (1969). "The Jewish Antifascist Committee in the Soviet Union". Jewish Social Studies. 31 (1): 25-36. JSTOR 4466454. 28 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2023.
^ Robert Conquest Reflections on a Ravaged Century (2000) 0-393-04818-7

İlgili Araştırma Makaleleri

Aşkenaz/Aşkenazi Yahudileri, İbranice: יְהוּדֵי אַשְׁכְּנַז‎) veya İbranice -im ekinden gelen Aşkenazim, Yahudi-Roma savaşlarından sonra galip gelen Roma tarafından, Anadolu ve İberya üzerinden Avrupa'ya sürgün edilen İbrani kökenli Kenanlı Yahudilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Josephus</span> MS 1. yüzyılda yaşamış Yahudi tarihçi

Titus Flavius Josephus veya doğum ismiyle Yosef ben Matityahu, Kudüs'te dünyaya gelmiş ve Roma İmparatorluğu'nda, tarih alanında önemli bir etki yaratmış Yahudi tarihçi.

İran Yahudileri, eskiden Pers İmparatorluğu ya da İran'da yaşamış veya hâlen İran'da yaşamakta olan Yahudiler'e denir.

Hmelnytsky Ayaklanması, 1648'den 1657'ye kadar sürmüş bugünkü Ukrayna topraklarında meydana gelmiş bir isyan hareketidir. Hetman'ın komutasındaki Bogdan Hmelnitski, Zaporijya Kazakları ve müttefikleri Kırım Tatarları ve yerli Ukraynalılar ile Lehistan-Litvanya kuvvetlerine karşı verilmiş bir kurtuluş savaşıdır. Ayaklanma başarılı olmuştur, Kazak Hetmanlığı kurulmuş ve bölgede Polonya etkisi azalmıştır. Daha sonra bölgenin Rus etkisine girişi kolaylaşmıştır. Yahudi tarihi ve demografisinde özel bir öneme sahiptir.

Bahreyn Yahudileri dünyanın en küçük Yahudi cemaatlerinden biridir. Bir zamanlar nüfusu 1500'e kadar ulaşan cemaatte bugün geriye elliden az üye, bir sinagog ve bir de küçük mezarlık kalmıştır.

Yahudilerin Arnavutluk'taki tarihi 1300 yıl öncesine dayanır. Arnavutluk Yahudileri ağırlıklı olarak Sefarad olmakla birlikte modern zamanlarda toplam ülke nüfusuna olan yüzdesi çok düşüktür. Arnavutluk, II. Dünya Savaşı'nda Yahudi nüfusu artan ender Avrupa ülkelerindendir. Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin Komünist diktatörü Enver Hoca aralarında Yahudiliğin de bulunduğu bütün dinleri yasaklayıp devlet ateizmini yürürlüğe soktu. Komünizm sonrası bu politikalar kaldırılıp ibadet serbestliği getirildi fakat Yahudilerin çoğunun İsrail'e göç etmesiyle Arnavutluk'taki Yahudi nüfusu azaldı.

Azerbaycan Yahudileri Azerbaycan'da yaşayan Yahudilere denir.

Brezilyalı Yahudi Yahudi kökenli veya Yahudiliğe geçmiş Brezilyalılara denir.

Yahudilerin Cebelitarık'taki varlığı 650 yıldan fazladır. Zaman zaman baskılara maruz kalmışlarsa da genelde Cebelitarık Yahudileri bölgede kalkınmış olup şehrin en büyük dini azınlığını oluşturur. Yahudiler Cebelitarık kültürüne, savunmasına ve hükûmetine katkıda bulunmaktadır.

İslam ve antisemitizm, Yahudilere ve Yahudiliğe karşı İslami öğretiler ve İslam hakimiyeti altındaki Yahudilere yapılan muamelelerle ilgilidir.

Farhud, Yahudilerin Şavuot bayramı sırasında, 1-2 Haziran 1941 tarihlerinde, Irak Krallığı'ndaki Bağdat'ta Yahudilere yapılan pogrom veya "zorla tahliye" olayıdır. Ayaklanma, Nazi yanlısı Reşid Ali Geylani hükûmetinin çökmesinden sonra başlayan otorite boşluğunda gerçekleşti. Başlangıçta müdahaleden kaçınan İngiliz güçleri katliamların genel bir anarşi hâlinde devam etmesi üzerine kargaşa çıkaranlara müdahale etti. Saldırılar sonucunda 175 Yahudi öldü ve 1000 Yahudi yaralandı. Yahudilerin malları yağmalandı ve 900 Yahudi evi harabeye çevrildi. 1951'e kadar, Irak'ın Yahudi nüfusunun %80'ini oluşturan 110.000 Yahudi'nin çoğu başta İsrail'e olmak üzere ülkeyi terk etti. Farhud için "Holokost'un unutulmuş pogromu" ve "Irak Yahudi cemaatinin sonunun başlangıcı" denildi; Yahudiler bölgede 2600 yıldır yaşıyordu.

Ezra ve Nehemya Operasyonu, 1950 ile 1952 arasında yapılan yaklaşık 120-130 bin Irak Yahudisinin hava yoluyla İsrail'e getirilme harekâtıdır. Taşıma, Kıbrıs ve İran üzerinden yapılmıştır. Irak'ta 1968'de sadece iki bin, bugün ise hepsi Bağdat'ta yaşamak üzere yüzden az Yahudi kalmıştır.

Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'de yaşadığı iç savaşta dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan İç Savaşı ve 1982'deki İsrail'in Lübnan'a girme harekâtıyla dış göçler hızlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kripto-Yahudilik</span>

Kripto-Yahudilik veya Gizli Yahudilik, gizlice Yahudiliği uygulamak fakat topluma karşı farklı bir dini uyguluyormuş gibi görünmektir; bu dinin takipçilerine, "gizli" anlamına gelen Yunanca κρυπτός (kriptos) sözcükten gelir "kripto Yahudiler" denir. Kripto Yahudi terimi atalarının bazı Yahudi geleneklerini takip eden fakat genelde Katoliklik gibi farklı bir dinden gözükenlere de denir. Bu fenomen Orta Çağ'da Yahudilerin 1492'de İspanya'dan kovulmasıyla başladı.

Latin Amerika'daki Yahudilerin tarihi, bazı bakış açılarına göre Christopher Columbus'un İspanya'dan yola çıkıp Atlantik Okyanusu'nu geçtiği tarih olan 3 Ağustos 1492'de başlar. Onun yola çıktığı tarih, Katolik Monarklar olan I. Isabel ve II. Fernando'nun İspanya'daki Yahudilere ya Katolisizm'e geçmelerini ya da ülkeyi terk etmelerini emreden bildirgeyi yayınladığı tarihe denk gelir.

Yahudiler veya Yahudi milleti, tarihî İsrail ve Yehuda'nın İsrailoğulları ve İbranilerinden köken alan bir etno-dinî grup ve millettir. Yahudilik, Yahudi milletine özel etnik bir din olduğundan Yahudi etnisitesi, milleti ve inancı birbiriyle güçlü bir şekilde ilişki içerisindedir.

Stalin ve antisemitizm, Josef Stalin'in antisemitizm ile ilgili görüşlerini kapsar. Stalin'in Yahudi karşıtlığı düşüncesinin derecesi, tarihçiler tarafından geniş ölçüde tartışılmıştır. Stalin'in bazı dönemlerde antisemitik tutumlar sergilediğine dair örnekler çağdaşları tarafından görülmüş ve tarihsel kaynaklar tarafından belgelenmiştir.

Solomon (Shloyme) Mikhoels Sovyet Yahudi aktör ve Moskova Devlet Yahudi Tiyatrosu'nun sanat yönetmeniydi. Mikhoels, II. Dünya Savaşı sırasında Yahudi Anti-Faşist Komite'nin başkanlığını yaptı. Ancak, Josef Stalin Savaştan sonra giderek artan bir Yahudi aleyhtarı çizgiyi takip ederken, Mikhoels'in Yahudi cemaatinin lideri olarak pozisyonu Sovyet devletinden gördüğü baskıların artmasına neden oldu. 1948'de Stalin emriyle Minsk'te öldürüldü.

Letonya'daki Yahudilerin tarihi, 1571'de Piltene'de kurulan ilk Yahudi kolonisine dayanıyor. Yahudiler, Letonya'nın nüfusunu azaltan Büyük Kuzey Savaşı'na (1700-1721) kadar Letonya'nın gelişimine katkıda bulundular. Yahudi cemaati, esas olarak Prusya'dan gelen bir akın yoluyla 18. yüzyılda yeniden oluştu ve Letonya'nın ekonomik yaşamında temel bir rol oynamaya başladılar.

Kırmızı Kasaba, ya da Krasnaya Sloboda, Azerbaycan'ın Kuba Rayonu'nda yer alan bir köy ve belediyedir. 3.598 kişilik bir nüfusa sahiptir ve İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri dışında dünyanın tek Yahudi kasabası olduğuna inanılmaktadır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.