İçeriğe atla

Yahudi-Roma savaşları

Yahudi–Roma Savaşları

Roma'daki Titus Kemeri'nde Kudüs zaferini kutlayan Roma zaferinin tasviri. Alayı Menora ve ikinci tapınaktan alınan diğer gemileri içeriyor.
TarihMS 66 – MS 136
Bölge
Sonuç

Kesin Roma zaferi:

  • Yeruşalim ve Yahudi ibadethanelerinin yıkımı (Kudüs Tapınağının 1/4'ü yıkıldı)
  • Yahudiye ve diğer birkaç Yahudi yerleşim yerlerinde yaygın/yıkım
  • Mesihçi olmayan Yahudi mezheplerinin Rabbin Yahudiliğine birleştirilmesi
  • Yahudilerin dünyanın dört bir yanına zorunlu olarak göç ettirilmesi
Taraflar
Roma İmparatorluğu

Yahudiye

  • Yahudiler
  • Yahudi İsyancılar
  • Yahudi Gönüllüler
  • Bar-Kohba partizanları
  • Yehuda hahamları
Komutanlar ve liderler

Vespasian
Titus Flavius Vespasianus
Lucilius Bassus
I. Clement
Evaristus
Lusius Quietus
I. Alexander
I. Sixtus
Hadrianus
Telesphorus
Tineius Rufus
Sextus Julius Severus
Publicius Marcellus
T. Haterius Nepos

Q. Lollius Urbicus

Simon bar Kohba
Simon Bar-Giora
Yohanan mi-Gush Halav
Eleazar ben Simon
Eleazer ben Ya'ir
Lukuas Andreas
Artemio Andreas
Julian Pappus

Akiva ben Joseph
Güçler

Birinci Yahudi-Roma savaşı
≈30,000
Kitos Savaşı
≈130,000
Bar Kohba İsyanı

12 lejyon & ≈80,000
800,000 Toplam
Kayıplar

Birinci Yahudi-Roma savaşı
≈6,000 ölü, ≈20,000 yaralı
Kitos Savaşı
≈150,000 ölü ve yaralı
Bar Kohba İsyanı

XXII Deiotariana lejyonu imha edildi.
1,356,460 Yahudi öldürüldü.
≈97,000idam
≈75,000 yaralı.
Yahudiye adı Suriye Filistini olarak değiştirildi. Bütün dini liderler dahil Yahudi elebaşları idam edildi. İsyan liderleri kazıklara oturtuldu veya yakılarak idam edildi. 500 yıl boyunda Yahudilik ortadan kaldırıldı.


Yahudi–Roma savaşları (İbraniceמרידות יהודה ברומא‎; Yidiş: רוימישע ייִדיש ריוואָולץ‎), Birinci Yahudi-Roma savaşı (67–73) diye de tanımlanır. İbraniceהמרד הגדול, ha-Mered Ha-Gadol), Yahudiye eyaletindeki Yahudilerin Roma İmparatorluğu'na karşı gerçekleştirdiği üç isyandan birincisidir. Kitos Savaşı - 115-117 Yahudi-Roma savaşlarının ikincisine verilen isimdir. Sirenayka, Kıbrıs, Mezopotamya ve Mısır'da diaspora Yahudileri tarafından başlatılıp kontrolden çıkan bu ayaklanmada genel çapta Roma vatandaşları ve Yahudi asileri katledilmiştir. İkinci Yahudi-Roma savaşı, 132-136 arası gerçekleşen Bar Kohba İsyanı'dır (Kitos Savaşı dikkate alındığından bazen Üçüncü Yahudi-Roma savaşı da denir). Bu ayaklanma, Yahudiye topraklarında Roma İmparatorluğu'na karşı yapılmış Yahudilerin üçüncü büyük ayaklanması ve Yahudi-Roma savaşları'nın sonuncusudur. Dönemin Yahudilerince "mesihvari özellikleri bulunan" Şimon Bar Kohba bu ayaklanmanın lideriydi. Ayaklanma sonucunda Yahudiye'nin bazı bölümlerinde iki yıl süreyle bağımsız bir ülke kurulması başarılmasına rağmen en nihayetinde Roma 12 birlikli ana ve yedek ordularıyla bu devleti yıktı. Roma, Yahudilerin (9 Av bayramı hariç) Kudüs'e girmesini yasakladı.

Ayrıca bakınız

  • Kitos Savaşı

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Mabedi</span> antik Yeruşalimdeki bir mabet

Süleyman'ın Mabedi veya Birinci Mabet,, günümüzde Kudüs'ün Eski Şehri'deki Tapınak Dağı'nda MÖ 964'te yapımına başlanmış ve MÖ 957'de bitirilmiş devasa bir Yahudi mabediydi. Adını bizzat yapım emrini veren Yehuda ve İsrail Krallığı kralı Süleyman'dan almıştır. Fakat bu mabede Yahudiler tarafınca Süleyman'ın Mabedi değil, "Mukaddes Ev" anlamına gelen Beit HaMiqdaş denir.

Yehuda HaNasi veya Jehuda HaNasi, Yahudi tarihinin şahsiyetlerindendir. Miladi ikinci asırda Roma İmparatorluğu döneminde yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Philippus</span> 244-249 yılları arasında Roma imparatoru

Marcus Julius Philippus, ailesinin köklerinden dolayı "Arap" Philip olarak tanınan ve 244 - 249 yılları arasında tahta çıkan Roma imparatoru. Arabistan'ın Havran şehrinde, günümüz Suriye'sinde bulunan bir şehirde doğdu.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiye (eyalet)</span>

Yahudiye Eyaleti, Yahudiye, Samarya ve Edom bölgelerinin tümüne yayılmış ve Yahudilerin yaşadığı bir Roma eyaletiydi. Adını Herod Archelaus'un Yahudiye Tetrarşisinden almıştır, ancak bu Roma eyaleti çok daha geniş bir bölgeyi kapsıyordu. "Yahudiye" ismi, MÖ 6'ncı yüzyıldaki Yehuda Krallığı'ndan gelmiştir. Yahudilerin, bağımsızlık uğruna Romalılara karşı gerçekleştirdikleri Bar Kohba İsyanı'nından sonra ismi "Suriye Filistini" olarak değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Büyük İsyan</span>

Büyük İsyan veya Birinci Yahudi-Roma Savaşı, Yahudiler tarafından Roma İmparatorluğu'na karşı yapılan üç büyük isyanın ilkidir. Yahudi yerleşim yerlerinin yok edilmesine, halkının yerinden edilmesine, toprağın Roma askeri kullanımı için tahsis edilmesine, Kudüs Tapınağı ve yönetiminin tahrip edilmesine yol açan, milattan sonra gerçekleşen ilk büyük savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Simon bar Kohba</span> Yahudi askerî lider

Simon bar Kohba, 132 yılında Roma İmparatorluğu'na karşı Yahudilerin yapmış olduğu Bar Kohba Ayaklanması'nın lideriydi. Ayaklanma sonucu kurduğu Yahudi devletinin üç yıl süreyle başkanlığını yaptı; bu devlet iki yıllık bir savaşın ardından Romalılar tarafından 135 yılında fethedildi.

<span class="mw-page-title-main">Bar Kohba İsyanı</span>

Bar Kohba Ayaklanması (132-136), Yahudiye topraklarında Roma İmparatorluğu'na karşı yapılmış üçüncü büyük ayaklanması ve Yahudi-Roma savaşlarının sonuncusudur. Bu ayaklanma ayrıca İkinci Yahudi-Roma savaşı, İkinci Yahudi ayaklanması, 115-117 yılları arasında gerçekleşen Kitos Savaşı dikkate alındığında Üçüncü Yahudi-Roma savaşı veya Üçüncü Yahudi ayaklanması olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs (eyalet)</span>

Kıbrıs, Antik bir Roma eyaleti. Tarihçi ve Coğrafyacı Strabon'ya göre MÖ 58 yılında, Publius Clodius Pulcher'in Kıbrıs Kralı Ptolemaios'a duyduğu kin nedeniyle Roma eyaleti olarak düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Latincesi</span>

Yahudi Latincesi veya La'az başta İtalya Yarımadası ve Gallia Narbonensis'de olmak üzere eski Roma İmparatorluğu'nda yaşayan Yahudiler'in konuştukları dildir. "La'az" (לעז) "yabancı dil" özellikle "İbranice olmayan dil" demektir.

<span class="mw-page-title-main">Makkabiler</span> Yahudiyenin kontrolünü ele geçiren Yahudi asi savaşçı grubu

Makkabiler, Selevkos İmparatorluğu'na bağlı uydu devlet olan Yahudiye'nin kontrolünü eline geçiren Yahudi asi ordusudur. MÖ 164 ila MÖ 63 yılları arasında Haşmonayim hanedanlığı olarak Yahudilik dinini tekrar hayata geçirip İsrail Diyarının sınırlarını genişletti ve Helenizmin etkisini azalttı.

<span class="mw-page-title-main">Paralı Askerler Savaşı</span>

Paralı Askerler Savaşı, Pön Savaşları sırasında Kartaca tarafından tutulmuş olan paralı askerlerin Kartaca'ya karşı günümüzdeki Libya bölgesindeki yerli halkla beraber giriştikleri ayaklanmaların genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Utika Muharebesi</span>

Utika Muharebesi Pön savaşları döneminde Birinci Pön Savaşının ardından Kartaca ile Kartaca saflarında Roma’ya karşı savaşmış paralı askerler arasında çıkan Paralı Askerler Savaşındaki ilk muharebedir. Paralı askerlerin Kartaca’ya karşı ayaklanmasını fırsat bilen Libya halkları da ayaklanmacılar saflarında savaşa dahil olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Şimon HaTarsi</span> Hanedan üyesi

Şimon HaTarsi, Matatyahu Makkabi'nin ikinci oğluydu dolayısıyla Haşmonayim hanedanlığının bir üyesiydi. Tarsi soyadının anlamı belirsizdir. "Yönetici", "Kılavuz", "Konsey adamı" ve "Şevkli" bu ismin olası anlamlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi diasporası</span> İsrail diyarı dışında yaşayan Yahudiler

Yahudi diasporası, günümüz Yahudilerinin ataları olan inançlı İbranilerin anavatanı Kenan topraklarından zorla çıkartılıp, dünyanın diğer bölgelerine zorunlu göçe mecbur bırakılmaları ile başlayan, Yahudilerin 'İsrail Diyarı' dışındaki oluşumu. Modern İbranicede "dağınık" anlamına gelen Tefutzot (תפוצות) kelimesi Alman asıllı Amerikan akademisyen Simon Rawidowicz tarafından 1930'larda kullanılmaya başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Kiştuş Savaşı</span>

Kiştuş Savaşı (115-117) Yahudi-Roma savaşlarının ikincisine verilen isimdir. Sirenayka, Kıbrıs, Mezopotamya ve Mısır'da diaspora Yahudileri tarafından başlatılıp kontrolden çıkan bu ayaklanmada genel çapta Roma vatandaşları ve Yahudi asileri katledilmiştir. Ayaklanma en sonunda, savaşa adını veren Lusius Quietus komutanlığındaki Roma lejyoner kuvvetlerince bastırıldı; Quietus adı zamanla bozulup "Kitos" halini aldı.

<span class="mw-page-title-main">Bizans isyan ve iç savaşları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Doğu Roma ya da Bizans İmparatorluğu (330-1453) tarihi boyunca gerçekleşmiş iç savaş ya da diğer iç huzursuzlukların listesidir. Tanım, Bizans İmparatorluğu sınırları içerisinde en az bir muhalefet liderinin iktidara karşı gerçekleştirdiği herhangi bir ihtilaftır. Harici ihtilaflar için, Bizans savaşları listesine bakınız.

<span class="mw-page-title-main">Devrimler ve ayaklanmalar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu listede tarih boyunca gerçekleşmiş devrimler ve isyanlar yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Tırnovo İsyanı</span>

İkinci Tırnovo İsyanı, 1686 yılında Osmanlı yönetimine karşı bir eski Bulgar başkenti olan Tırnovo'da patlak veren ve Osmanlı İmparatorluğu tarafından sert bir şekilde ezilmiş olan ayaklanmadır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiye</span> Antik İsrail ve Filistinde bir bölge

Yahudiye veya Yehud, İbranice Kutsal Kitap'ta bahsedilen, Filistin bölgesinin güneyinde yer alan tarihi İbrani ve İsrailli dağlık bölgesi ve bu bölgede daha sonra kurulmuş bazı devletlerin ismi. Bölgenin adı, İbrani din büyüğü Yakup'un oğlu olan Yehuda'nın adından gelmektedir ve Eski Ahit'de Yehuda'nın neslinin İsrailoğlu Yehuda kabilesi ve ilgili Yehuda Krallığı'nı oluşturduğundan bahsedilmektedir. Bölgenin adı sırasıyla Babil, Fars, Helen ve Roma, Haşmonayim, Hirodes ve tekrar Roma kontrolü altında korunmuştur.