İçeriğe atla

Yabani havuç

Yabani havuç
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Apiales
Familya:Apiaceae
Cins:Pastinaca
Tür: P. sativa
İkili adlandırma
Pastinaca sativa
Pastinaca sativa

Yabani havuç (Pastinaca sativa), maydanozgiller (Apiaceae) familyasından havuç ile akraba olan, koni biçimindeki etli kökü için sebze olarak yetiştirilen bir kültür bitkisidir.

Yabani havuç, havucu andırır ancak daha açık renkli ve daha kuvvetli bir tada sahiptir. Havuç gibi onların da anavatanı Avrasya'dır ve burada çok eski zamanlardan beri tüketilmektedir. Zohary ve Hopf yabani havucun kültür bitkisi olarak yetiştirildiğine dair arkeolojik kanıtların hala çok sınırlı olduğunu ve Yunan ve Roma yazılı kaynaklarının ilk kullanıma dair en önemli kaynaklar olduğunu söylerler. Ancak klasik yazılarda yabani havuç ile havucun (Roma zamanında beyaz ve mor idi) her ikisinin de aynı isimle (pastinaca) anılması yüzünden birbirinden ayırt etmenin güçlüğü hakkında uyarırlar. Yine de her iki bitkinin de Roma döneminde kültür bitkisi olarak yetiştirildiği bilinmektedir.

Morfolojik özellikleri

1-1,5 m yüksekliği çıkabilen kalın bir bitkidir. Kökler 30 x 10 cm boyutunda gelişimini tamamladığında dolgun lifsi bir yapıda olur. Dipteki yaprak sapları 13 cm uzunluğunda kılıflıdır. Yapraklar dikdörtgensi-yumurtamsı 20–30 × 10–16 cm, tüysüdür. Yaprakçıklar 5–8 × 2,4–4 cm kadar yine dikdörtgensi-yumurtamsıdır.

Çiçek sapı kalınca 5–12 cm uzunluğundadır. Işınsal dağılım gösteren şemsiye çiçek kurulu 1 cm genişliğinde olup 20 çiçeklidir. Meyve 5–6 × 4–6 mm'dir. Çiçeklenme ve tohumların olgunlaşması Temmuz-Ağustos aylarında gerçekleşir. Kromozom sayısı n = 11'dir.

Alt türler

  • Pastinaca sativa subsp. sativa
  • Pastinaca sativa subsp. sylvestris
  • Pastinaca sativa subsp. urens

Kaynakça

  1. ^ "Pastinaca sativa". Germplazm Kaynakları Bilgi Ağı (GRIN). Tarım Araştırma Merkezi (ARS), Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA). 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dere otu</span> bitki

Dere otu, maydanozgiller (Apiaceae) familyasından anavatanı Asya olan tek yıllık bir bitki türüdür. Bitkinin botanikteki adı ise Anethum Graveolens'tir ve bu cinsteki tek türdür. Anavatanı Avrupa'nın güneyi ve Asya'nın batısıdır. Türkiye'de de yabani olarak bulunduğu gibi, kültür bitkisi olarak bahçelerde de yetiştirilir. Dereotu, yaprakları ve tohumlarının yemeklere tat vermek için ot veya baharat olarak kullanıldığı Avrasya'da yaygın olarak yetiştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yulaf</span>

Yulaf (Avena), bol nişastalı taneleri (tohumları) için yetiştirilen bir tarım bitkisi. Daha çok hayvan yemi olarak kullanılan bu tahıldan insanların beslenmesinde de yararlanılır. Bir yulaf tarlası, buğday ya da arpa başaklarına benzemeyen, salkım biçimindeki dağınık başakları sayesinde öbürlerinden kolayca ayırt edilebilir. Sapçıkların ucunda bulunan başakcıkların her biri iki ya da üç tohum içerir. Dışları kılıfta örtülü olan bu tohumların ikisini birden yeniden zarsı iki yaprak kuşatır.

<span class="mw-page-title-main">Fiğ</span>

Fiğ, baklagiller (Fabaceae) familyasından dane yemleri içerisinde önemli bir yere sahip olan tek yıllık bir serin mevsim yem bitkisi.

<span class="mw-page-title-main">Hindiba</span> papatyagiller (Asteraceae) familyasından, sebze olarak yararlanılan yıllık bitki

Hindiba, papatyagiller (Asteraceae) familyasından, sebze olarak yararlanılan bir yıllık bitki türü.

<span class="mw-page-title-main">Havuç</span> tür, koni biçimindeki etli kökü

Havuç, maydanozgiller (Apiaceae) familyasından, koni biçimindeki etli kökü için sebze olarak yetiştirilen iki yıllık otsu bir kültür bitkisi.

Salvia halophila, Salvia cinsine bağlı çok yıllık otsu bir bitki türüdür. İç Anadolu'nun tuzlu bozkırlarında 950-1000 metre yükseklikte yetişir. Türkiye'de Konya ve Niğde illerinde yayılış yapar.

<span class="mw-page-title-main">Pırasa</span>

Pırasa, yılın her mevsiminde yetişen veya iki senede bir yetişen ve genellikle yaprakları için yetiştirilen bir bitkidir. Bazı ülkelerde, tipik olarak salata, hamburger, "taco" ve daha birçok yiyecekte soğuk ve çiğ olarak yenir. Çin dahil olmak üzere bazı yerlerde, pırasa pişirilerek yenir ve pırasanın sapı en az yaprakları kadar önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Kara kavak</span> Söğütgiller familyasından bir bitki türü

Karakavak, söğütgiller (Salicaceae) familyasından ana vatanı Avrupa, güneybatı ve Orta Asya olan ve Türkiye'de doğal olarak bulunan bir kavak türü.

<span class="mw-page-title-main">Doğu mazısı</span> Bitki türü

Doğu mazısı, servigiller (Cupressaceae) familyasından Platycladus cinsinden süs bitkisi olarak yetiştirilen her dem yeşil bir ağaç türü. En yaşlı örneği Çin'de bulunan 3000 yıllık ağaçtır.

<span class="mw-page-title-main">Dar yapraklı sinirli ot</span>

Dar yapraklı sinirli ot, sinirli otgiller (Plantaginaceae) familyasından yaygın bir bitki türü.

<span class="mw-page-title-main">Rumex obtusifolius</span> bitki türü

Yabani labada, kuzukulağıgiller familyasından, Avrasya ve Kuzey Afrika'da yetişen, 20-50 cm boyunda, çok yıllık bir labada türü. Tarımda mücadele edilmesi gereken yabancı ot muamelesi görür.

<i>Primula auriculata</i>

Primula auriculata, Primulaceae familyasından 20–25 cm kadar kısa köksaplı bir Primula türü.

<span class="mw-page-title-main">Çay (bitki)</span> Çaygiller familyasından bir bitki türü

Çay, çaygiller (Theaceae) familyasından nemli iklimlerde yetişen, yaprak ve tomurcukları içecek maddesi üretmekte kullanılan bir tarım bitkisi. Yeşil çay, siyah çay, fermente çay, beyaz çay, sarı çay, bitki çayı ve oolong farklı oksidasyon seviyelerinden geçirilerek üretilir. Diğer yandan Kukicha çayı yapraklardan ziyade sürgün ve gövdeden elde edilir. Çay bitkisinin bilimsel ismi Camellia sinensistir.

<span class="mw-page-title-main">Meme otu</span>

Meme otu, papatyagiller (Asteraceae) familyasından yaygın görülen bir bitki türü. Anavatanı Avrupa ve Kuzey Asya'dır.

<i>Galanthus plicatus</i> subsp. <i>byzantinus</i>

Galanthus plicatus subsp. byzantinus, Amaryllidaceae (nergisgiller) familyasından Türkiye'de endemik olan bir kardelen alt türü.

<i>Himantoglossum caprinum</i> bitki türü

Himantoglossum caprinum, Salepgiller ailesine bağlı, kayışlı keşkeş olarak bilinen, bir orkide türüdür. Doğal yayılış alanı Avrupa ve Ortadoğu'dur.

<i>Allium guttatum subsp. sardoum</i> bitki alttürü

Allium guttatum subsp. sardoum, Amaryllidaceae ailesine bağlı, solgun soğan olarak bilinen, bir soğan türüdür.

Primula longipes, Josef Franz Freyn ve Paul Ernst Emil Sintenis tarafından tanımlanmış, Primulaceae (çuhaçiçeğigiller) familyasından bir bitki türüdür.

<i>Bistorta officinalis</i>

Bistorta officinalis, Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Asya'ya endemik, kuzukulağıgiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Tür, Türkçede çimen eveliği olarak bilinmektedir. Kafkasya ve Türkiye'nin Doğu Karadeniz bölgesine endemik olan Polygonum bistorta subsp. carneum alttürü ise dağlahanası adıyla bilinmektedir.

<i>Viburnum davidii</i>

Viburnum davidii, Adoxaceae familyasıdan herdemyeşil bir çalı türü.