İçeriğe atla

Yabancı madde hasarı

Yabancı madde hasarı (FOD), uçak hasarlarının en önemli nedenlerinden biri. Yabancı madde; bir donanımın emniyetli çalışmasını veya performans karakteristiklerini negatif yönde etkileyebilecek fiziksel ya da ekonomik terimler olarak açıklanabilir.

Yabancı madde hasarı literatürde FOD (İngilizce: Foreign object damage) olarak da adlandırılır. FOD; hem yabancı maddelerin uçaklara verdiği zarar, hem de yabancı maddelerin kendisi şeklinde açıklanan ve havacılık sektöründe çok sık kullanılan bir kısaltmadır. "Hasar" kelimesi askeri havacılık sektöründe hüküm gören ve kullanılan bir terimdi ancak en son sivil havacılık sektöründeki değişiklik ile "döküntü" kelimesi kullanılmaya başlanmış ve bu değişiklik resmiyet kazanmıştır.[1]

Yabancı madde hasarı; uçak, yer destek teçhizatı ve uçak motorları için her zaman tehdit oluşturabilecek yabancı maddelerin neden olduğu istenmeyen bir sonuçtur. Uçak motorları tarafından uçuş hatlarında, apronlarda, uçuş pistlerinde uçak motorunun içine çekilmesi, motor parçalarının içine girince sistemlerin tamamen arızalanmasına veya devam eden uçuşun emniyetsiz olmasına sebep olmaktadır. Uçuş hattında uygunsuz bulunan pet şişeler, kâğıt parçaları, metal parçalar, meşrubat kutuları, ekipman parçaları, canlı veya cansız hayvanlar, uçuş hattı kaplama parçaları, takozlar, uyarı levhaları, vida, lastik parçaları, taş, toprak, moloz, ot, emniyet teli, kalem, şapka, gözlük, branda, ambalaj, bagaj etiketleri yabancı madde olarak kabul edilenlerden sadece bazılarıdır.[2]

Önlenmesi

Yabancı madde hasarının havacılık sektörüne yıllık maliyeti 4.000.000.000$ olarak tahmin edilmektedir.[3] Bu zararın önüne geçebilmek için her yıl dünyada bu konu ile ilgili uzmanların katılımı ile konferanslar ve eğitimler verilmektedir. Yabancı madde hasarının önlenebilmesi için yapılması gerekenler dört ana başlıkta değerlendirilebilir.[4]

  1. Hava alanı personeline eğitim verilmesi
  2. Personelin sürekli denetim ve kontrolünün yapılması
  3. Önleyici bakımlar
  4. Koordinasyon

Örnekleri

Uçak içerisindeki yabancı maddeler dahili yabancı madde hasarı olarak adlandırılır ve büyük tehlikelere yol açabilir.Örneğin; kokpit içerisindeki bir yabancı madde herhangi bir sıkışmaya ve uçuş kumandalarının çalışmasına engel olabilir. Bakım sonrası veya servis işlemleri sonrası uçak içerisinde unutulan bir malzeme ölümcül sonuçlara neden olabilir. Unutulan malzeme kontrol kablolarının düğüm olmasına, uçak hareketli kısımlarının sıkışmasına, elektrikli bağlantılarda kısa devre oluşmasına neden olabilir. Uçak bakım teknisyenleri iş bitimi tüm malzemelerin uçak üzerinden/içerisinden alındığından emin olabilmek için çok sıkı kontrol prosedürleri uygularlar.

  • Uçak parçaları, taş parçaları,.
  • Yer destek malzemelerinin parçaları
  • Çöpler, bakım aletleri, uçuş pisti parçaları
  • Dolu: uçak kabin camlarını kırabilir ve motora zarar verir, durmasına neden olur.
  • Kanat, pervane üzerindeki ya da motor iç yüzeylerindeki buzlar
  • Havada yoğun olarak bulunan toz ya da kül parçacıkları.
  • Vida, bez parçası, somun, metal parçaları

Başlıca yabancı madde hasarına neden olabilecek unsurlar olarak görülür.

Kaynakça

  1. ^ "FAA Advisory Circular" (PDF). 9 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ocak 2016. 
  2. ^ "Aviation knowledge website". 23 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2016. 
  3. ^ Foreign object damage prevention website[]
  4. ^ madde döküntüsü website[]

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Airbus A380</span> Dünyanın en büyük yolcu uçağı

Airbus A380, Airbus tarafından üretilen, dünyanın en büyük geniş gövdeli yolcu uçağıdır. Ağırlığı 560 ton'dur.

<span class="mw-page-title-main">Uçak</span> Motorlu hava taşıtı

Uçak veya tayyare; hava akımının başta kanatlar olmak üzere kanat profilli parçaların alt ve üst yüzeyleri arasında basınç farkı oluşturması sayesinde havada tutunarak yükselebilen, uçma özellikli motorlu bir hava gemisi ve hava taşıtıdır. Pistonlu ya da jet motorlu, sabit kanatlı ve havadan ağır pek çok hava taşıtı uçak kategorisine dahildir. Günümüzde en temel uçak tipleri, yolcu uçağı, savaş uçağı, kargo uçağı olarak bilinirken, farklı coğrafi şartlara göre özelleştirmiş uçaklar da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed C-130 Hercules</span> taktik nakliye uçağı

C-130 Hercules, Amerikalı Lockheed (şu an Lockheed Martin) firması tarafından geliştirilen orta sınıf bir taktik nakliye uçağıdır. Havacılık tarihinin en başarılı nakliye uçaklarından biri olarak kabul edilmektedir. Dünya genelinde 50'den fazla ülke için 2,500'den fazla C-130 Hercules üretilmiştir ve bu uçaklar 22 milyon uçuş saatini aşmıştır.

Kapadokya Meslek Yüksekokulu (KMYO) değişen unvanı ile Kapadokya Üniversitesi, 16 Eylül 2005 tarihinde İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı'na bağlı olarak Yükseköğretim Kurulu Kararı doğrultusunda bölge kalkınma hedefleri paralelinde belirlenmiş olan beş programla eğitim - öğretim faaliyetlerine başlamıştır. Bakanlar Kurulunun 03.07.2008 tarihli kararı ile yeniden kurulan yüksekokulun öğretim programlarının temelini bölge kalkınma programları, havacılık programları ve sağlık programları oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Concorde</span> Yolcu uçağı olarak tasarlanmış hava taşıtı

Concorde, süpersonik yolcu uçağı olarak hazırlanmış bir hava taşıtı. Air France ve British Airways tarafından kullanılmış olup, 26 adet üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Turbofan</span> jet motor türü

Turbofan, itişi egzoz gazıyla beraber, ön kısımdaki geniş fanla da sağlanan güvenilir ve bakımı kolay jet motoru tipidir. Ön kısmı büyük, arka kısmı koni şeklinde ve daha küçüktür. Genelde yolcu uçaklarında kullanılır.

Mayday (/ˈmeɪˌdeɪ/), radyo iletişiminde tehlike sinyali olarak kullanılan acil durum prosedür kelimesidir. Denizdeki veya havadaki bir taşıtın ve onun içindeki kişilerin, yangın, patlama, çatışma, su alma, denge kaybı, karaya oturma, yere çakılma gibi olaylara ve bunların sonuçlarına maruz kalması veya bu olaylarla karşılaşma olasılığı durumlarında yapılan yardım çağrısına Mayday kelimesi ile başlanır.

<span class="mw-page-title-main">Havacılık tarihi</span> İnsanlığın uçuş serüveni

Havacılık tarihi, insanlığın ilk günlerindeki ilkel uçuş denemeleri ve 17 Aralık 1903'te Wright Kardeşlerin ilk havadan ağır motorlu uçuşu yapması da dahil olmak üzere insanlı uçuşun gelişiminin tamamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Boeing 737</span> Yolcu Uçağı

Boeing 737 kısa ve orta mesafe menzilli, tek koridorlu, dar gövdeli ve düşük fiyatlı, jet motorlu havayolu uçağıdır. Boeing'in diğer modelleri 707 ve 727'den türetilerek tasarlanmış olan Boeing 737'nin toplam dokuz versiyonu üretilmiştir. Boeing 737 Max üretiminin başlamasından sonra Boeing 737NG olarak adlandırılan -600,700,800 ve 900 versiyonunun üretimi 18 Aralık 2019 tarihinde son 737NG'nin KLM Havayollarına teslim edilmesiyle sonlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Boeing 777</span> yolcu uçağı

Boeing 777 Uzun menzilli, geniş gövdeli, Çift koridorlu, çift motorlu yolcu uçağı. Boeing Ticari Uçaklar tarafından üretilmektedir. Dünyanın en büyük ve yaygın büyük çap turbofan motorlu, üç sınıfta 283 ve 368 arasında tek sınıf yapılandırmasında 550 yolcu taşıma olanağına sahip, 5235 ila 9380 deniz mili 'ye kadar menzili vardır. 777'ye dışarıdan bakıldığında diğer uçaklardan ayırt edici özellikleri, yuvarlak gövde kesiti, bıçak-kuyruk konisi, altı tekerlekli ana iniş takımı. Boeing 777'in ilk telesiyejli filosiyeline göre, bilgisayar aracılı kontrolleri var. Ayrıca, tamamen bilgisayar destekli tasarımla tasarlanan ilk ticari uçak.

<span class="mw-page-title-main">Kuş çarpması</span>

Kuş çarpması, hava araçları ile kuşların havada çarpışması olayıdır. Uçuş güvenliğini etkileyen önemli olaylardan biridir ve büyük maddi hasara ve bazı durumlarda can kayıplarına yol açabilir.

Pratt & Whitney bir Amerikan havacılık ve uzay şirketidir, merkezi Hartford, Connecticut'tadır. United Technologies Corporation (UTC)'ye bağlı bir kuruluştur. Pratt & Whitney'in uçak motorları hem sivil havacılıkta hem de askeri havacılıkta yaygın olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">X-4 Bantam</span> çift jet motorlu küçük deneme uçağı

Northrop X-4 Bantam; yatay kuyruğu olmayan, bunun yerine yuvarlanma ve dalma kontrolleri olan elevatör ve aileronları yerine elevon adı verilen tek bir parça kullanılmış, çift jet motorlu küçük deneme uçağı. Bazı aerodinamikçilerin yatay kuyruğu ortadan kaldırarak transonik hızlarda kanatların yol açtığı süpersonik şok dalgalarının yatay kuyrukla etkileşmei sorununu ortadan kaldırmayı umuyorlardı, ancak X-4'ün deneyleri bu umudu boşa çıkardı.

<span class="mw-page-title-main">Türk Hava Yolları</span> Türkiyenin bayrak taşıyıcı hava yolu

Türk Hava Yolları, Türkiye'nin ulusal, bayrak taşıyıcı hava yolu şirketidir. Merkezi İstanbul'da bulunan şirketin uçuş ağı Avrupa, Orta Doğu, Uzak Doğu, Kuzey Afrika, Orta Afrika, Güney Afrika, Okyanusya, Kuzey ve Güney Amerika'ya kadar uzanmaktadır. 2015 yılında 61,2 milyon, 2018 yılında 75,2 milyon, 2019 yılında 74,3 milyon, 2020 yılında 28 milyon, 2021 yılında 44,8 milyon yolcu taşımıştır.

Uçak Bakım Teknisyeni; uçak veya uçak parçaları üzerinde planlı veya plansız bakımları yapan, arızaların tespitlerini ve düzeltici eylemleri gerçekleştirilen kişiye denir. Uçak teknisyenlerinin bir uçağın bakımını yapıp uçuşa elverişlilik belgesini imzalayabilmesi için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden SHY-66 uçak bakım teknisyeni lisansına sahip olması gerekir. Lisans sahibi kişinin bakım çıkış sertifikasını imzalayacağı uçağın tip eğitimini almış olmalı ve yetkili olduğu uçak tipi lisansında yazılı olmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">İran Havacılık Endüstrileri Organizasyonu</span>

İran Havacılık Endüstrileri Organizasyonu (IAIO) İran'ın askerî havacılık endüstrisini planlama, kontrol etme ve yönetme amacıyla 1966 yılında kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Millî Havacılık Akademisi</span>

Ulusal Havacılık Akademisi (UHA) — Azerbaycan devletinin yükseköğrenim kurumudur. Azerbaycan Hava Yolları bünyesi dahilindedir.

<span class="mw-page-title-main">TUSAŞ Hürjet</span> Türk yapımı jet motorlu eğitim ve yakın hava destek uçağı

TUSAŞ Hürjet, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ tarafından geliştirilmekte olan, turbofan motorlu, ileri seviye jet eğitimi ve yakın hava desteği uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nottingham Havalimanı</span> Nottinghamshire, İngilterede bir havalimanı

Nottingham Havalimanı veya Nottingham City Havalimanı olarak bilinen havalimanı Tollerton, Nottinghamshire, İngiltere'dedir. Nottingham City Şehir Merkezi'nin 3 deniz mili güneydoğusunda yer alır ve at Trent Köprüsü'ndeki A52 ve A606'da yön tabelası bulunur. Bu sebeble havalimanı, Birleşik Krallık'ta bir şehir merkezine en yakın havalimanlarından birisidir. Havaalanı özel havacılık, iş havacılığı ve uçuş eğitimi için donatılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.