İçeriğe atla

Yılbaşı arifesi

   Yılbaşı arifesi
Almanya'nın Svabya bölgesindeki Yılbaşı arifesi kutlamaları
Diğer adı
  • Hogmanay (İskoçya)
  • Calennig (Galler)
  • Ambang/Malam Tahun Baharu/Baru (Bruney, Endonezya, Malezya, Singapur)
  • Yangi Yil (Özbekistan)
  • Karamu (Afrika diasporası)
  • Silvester (Avusturya, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Çekya, Fransa, Almanya, *Macaristan, İsrail, İtalya, Lihtenştayn, Lüksemburg, Polonya, Rusya, Sırbistan, *Slovakya, Slovenya, İsviçre)
  • Réveillon (Cezayir, Angola, Brezilya, Fransa, Makao, Mozambik, Portekiz, *Romanya, Valon Bölgesi)
  • Kanun Novogo Goda (Rusya)
  • Ōmisoka (Japonya)
  • Pele ga Ngwaga o Mosha (Botsvana)
  • Nochevieja (İspanya ve çoğunlukla İspanyolca konuşan diğer ülkeler)
KutlayanlarTüm dünyadan insanlar
TürüUluslararası
ÖnemiMiladi takvimin son günü
Tarih31 Aralık
SıklıkHer yıl
Bağlantılı günlerYılbaşı

Yılbaşı arifesi veya Yılbaşı gecesi, Miladi takvimin son günü olan 31 Aralık tarihinde kutlanan bir gündür. Birçok ülkede dans edilerek, yenilerek, içilerek ve havai fişeklerin izlenmesi veya yakılmasıyla kutlanır. Bazı Hıristiyanlar ise bir gece ayinine katılırlar. Kutlamalar genellikle gece yarısından sonra Yılbaşı olarak bilinen 1 Ocak tarihine kadar devam eder.

Büyük Okyanus'daki Line Adaları (Kiribati'nin bir parçası) ve Tonga, yeni yılı ilk karşılayan yerler olurken, Amerikan Samoası, Baker Adası ve Howland Adası (Amerika Birleşik Devletleri'nin küçük dış adaları) ise yeni yılı son karşılayan yerlerdir.[1]

Bölgelere göre

Afrika

Gana

Gana'da Ganalılar yılbaşını genellikle kiliseye giderek kutlarlar; bazı kişiler ise kutlamak için gece kulüplerine, barlara ya da sokaklara çıkarlar. Gece yarısı, özellikle başkent Akra ve Tema'da olmak üzere Gana'nın çeşitli şehirlerinde havai fişek gösterileri gerçekleşmektedir.

Güney Afrika

Güney Afrika'da, Güney Afrikalılar 31 Aralık'tan önce ilk on müzik için geri sayım için oy kullanırlar. Geri sayım bir numaraya ulaştığında, en çok oyu alan şarkı ülkenin tüm radyo istasyonlarında çalmaya başlar. Güney Afrika'nın her yerinde havai fişekler yakılır ve insanlar ara sıra içki içip mangal yaparlar.

Güney Sudan

Güney Sudan'da Güney Sudanlılar, Cuba'daki kiliselerde ayinlere katılırlar. Servis saat 9'da başlar. Saat gece yarısı olduğunda, "Hark! The Herald Angels Sing" isimli noel şarkısı yılın sonunu ve yeni yılın başlangıcını bir kutsama ile kutlamak için söylenir. Servis saat 12.30'da sona erer.

Nijerya

Nijerya'da Nijeryalılar genellikle yeni yılı kiliseye giderek kutlarlar; diğerleri bireyler, topluluklar ve diğer kuruluşlar tarafından düzenlenen gece kulüplerine ve partilere gider. Lagos'ta, turizm odaklı yeni yıl şenliği olan Lagos Countdown (daha sonra One Lagos Fiesta olarak değiştirildi)[2] gerçekleştirilir.[3]

Ruanda

Ruanda'da, Ruandalılar yeni yılı kiliseye giderek, sosyal toplantılara katılarak ve aile etkinlikleri düzenleyerek kutlarlar. Etkinlikler genellikle Katolik Kilisesi için 18.00'den, Protestanlar için 22.00'den sonra başlar. Saat 00.00'da devlet başkanı, birçok radyo ve televizyon kanalında canlı yayınlanan yıl sonu konuşmasını yapar.[4]

Amerika

Amerika Birleşik Devletleri

Austin, Teksas'taki yılbaşı kutlamaları

Amerika Birleşik Devletleri'nde, yılbaşı arifesi çeşitli sosyal toplantılar ve konserler, havai fişek gösterileri gibi büyük ölçekli halka açık etkinliklerle kutlanır.[5][6] 1907 yılından beridir gerçekleştirilen Times Square Ball etkinliği, New York'daki Times Square'da düzenlenmektedir.

Arjantin

Arjantin'deki geleneksel kutlamalar arasında vitel tonné, asado, sándwich de miga, piononos gibi geleneksel yemeklerden oluşan bir aile yemeği yer alır.[7]

Gece yarısından hemen önce Arjantinliler havai fişeklerin tadını çıkarmak için sokaklara akın ederler. Yeni yılın ilk günü, gece yarısı elma şarabı veya şampanya ile kutlanır. Partiler genellikle sabaha kadar devam eder. La Plata'daki insanlar, çoğunlukla kâğıt ve tahtadan dev bebekler yapma konusunda uzun bir geleneğe sahiptir, ancak bazen gece yarısından sonra yakılan havai fişekleri de kullanırlar.[8]

Brezilya

Brezilya'da, Brezilyalılar genellikle yılbaşı arifesini (Portekizce: Ano Novo) restoranlar ve kulüpler tarafından düzenlenen büyük partilerde kutlar; yerel gelenekler, gece yarısında kimin bir şişe şampanya açacağını belirler. İnsanlar genellikle arife günü, iyi şans için beyaz, iyi enerjiler, mutluluk ve para için sarı, aşk için kırmızı gibi dini sembolizm içeren renkler giyerler. Üzüm, liçi ve mercimek tüketimi gibi ritüeller de bu karışım sayesinde gerçekleşir.[9]

Ekvador

Ekvador'da bir yeni yıl arifesi geleneği, erkeklerin geçen yılın "dullarını" temsil eden kısa elbiseler giymesidir. Sokaklarda dans ederler ve sürücülerden geçiş ücreti isterler.[10] Ayrıca geleneksel aile etkinlikleri, yemekler ve partilere ev sahipliği yapmak ve gece kulüplerine gitmek gibi modern kutlamalar da vardır.

El Salvador

El Salvador'da yılbaşı arifesi ailelerle birlikte geçirilir. Aile partileri saat 17.00 civarında başlar ve ertesi gün 01.00 - 03.00 saatleri arasında sürer. Aileler birlikte akşam yemeği yer ve "Cinco para las Doce" gibi geleneksel noel şarkıları söylerler.

Kanada

Kanada'daki yılbaşı arifesi gelenekleri ve kutlamaları bölgesel olarak farklılık gösterir, ancak sosyal toplantılara ve halka açık kutlamalar (konserler ve havai fişek gösterileri gibi) tipik olarak Amerika Birleşik Devletleri'ndekilere benzerdir.

CBC'nin İngilizce ve Fransızca yayın yapan televizyon ağları, Yılbaşı arifesinde özel skeç komedileri yayınlayarak, yılın önemli olaylarını ve haberlerini yermekle tanınırlar. 1992'den 2019'a kadar, CBC Televizyonu, komedi topluluğu Royal Canadian Air Farce tarafından üretilen yıllık bir özel olan Year of the Farce'ı yayınladı.

Kolombiya

Kolombiya'da yılbaşı arifesi geleneksel bir kutlamadır. Özel yemekler, havai fişekler, popüler müzik, özel veya yeni kıyafetler giymek, empanada yemek ve çeşitli partilerin verilmesi gibi bir aile yemeği dahil olmak üzere ülke genelinde birçok gelenek vardır.

Kosta Rika

Kosta Rika'da aileler, ertesi gün 1 veya 2'ye kadar süren partiler için genellikle akşam 8 civarında toplanır. Yeni yıl için 12 dilek temsil eden 12 üzüm yemek ve yeni yılda yeni geziler ve maceralar getirmek için caddenin karşısına valizlerle koşmak da dahil olmak üzere çeşitli gelenekler vardır.

Meksika

Meksikalılar yılbaşı arifesini (İspanyolca: "Víspera de Año Nuevo" veya "Noche Vieja"), gece yarısı geri sayımı sırasında her biri ile bir dilek tutarak bir saatin on iki çanının her çalışında bir üzüm yiyerek kutlarlar.

Asya ve Avrupa

Türkiye

Kadıköy'deki çeşitli yılbaşı süslemeleri

Geleneksel olarak Noel ve bayramlarla ilişkilendirilen çok sayıda süslemeler, Türkiye'deki yılbaşı kutlamalarının bir parçasıdır. Evler ve sokaklar parlak ışıklarla aydınlatılır, küçük hediyeler verilir, aile ve arkadaşlarla büyük aile yemekleri düzenlenir; kuş üzümü, çam fıstığı, yenibahar ve dereotu ile doldurulmuş özel bir hindi yemeği, iç pilav, dolma, börek, baklava gibi çeşitli Türk yemekleri, rakı, Türk şarabı, boza, şerbet, salep, Türk çayı veya kahve eşliğinde tüketilir. Türkler genellikle Noel'i kutlamasa da, yılbaşı ağaçlarını süslemek Türkiye'de yeni yıl arifesinde ortaya çıkan bir gelenektir ve Türkler Noel Baba'yı yılbaşı ile ilişkilendirir.

Televizyon ve radyo kanalları yılbaşı arifesinde çeşitli özel yılbaşı programları yayınlar; ülkenin dört bir yanındaki belediyeler, konserler ve aile dostu etkinlikler gibi halka açık kutlama programlarının yanı sıra, yoksullar için bağış toplama etkinlikleri düzenler. Karagöz ve Hacivat gölge tiyatrosu gibi geleneksel eğlence türleri ve hatta Osmanlı İmparatorluğu döneminde kurulan Mehter gösterileri meydanlarda sergilenir.

İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa ve Antalya gibi en büyük metropoller başta olmak üzere birçok şehir ve kasabada geniş halk katılımıyla resmî ve özel partiler düzenlenmektedir. En büyük kutlamalar ise İstanbul'un Taksim, Beyoğlu bölgesinde gerçekleşir. Kutlamalar genellikle dans, konser, lazer ve ışık gösterilerinin yanı sıra geleneksel geri sayım ve havai fişek gösterilerini içermektedir.

Ayrıca yılbaşı anı olan saat 00.00'da cumhurbaşkanı eş zamanlı olarak devlet televizyonu ve çeşitli televizyon kanallarında ulusa seslenerek vatandaşların yeni yılını kutlar ve yeni yıl hedefleri hakkında bir konuşma yapar.[11]

Kaynakça

  1. ^ Emily Allen (31 Aralık 2016). "New Year's Eve: When is it 2017 around the world?". The Telegraph. 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021. 
  2. ^ "Frenzy in Eko, as stars set to rock One Lagos Fiesta". The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News (İngilizce). 8 Aralık 2018. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  3. ^ banah, namang (1 Aralık 2014). "2face, Olamide, Wizkid, Iyanya, M.I, Ice Prince, Daddy Showkey, More". Pulse Nigeria (İngilizce). 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  4. ^ "This has been a good and productive year for Rwanda – Kagame". The New Times (İngilizce). 1 Ocak 2019. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  5. ^ Barrett, Mark. "Judge says Brasstown's 'possum drop can proceed". The Asheville Citizen Times (İngilizce). 6 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  6. ^ "25 Odd Items Dropped for New Year's Eve Celebrations". Mental Floss (İngilizce). 31 Aralık 2018. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  7. ^ "Christmas & New Year's Eve Food in Argentina : Asado Argentina". 15 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  8. ^ "QUEMA DE MUÑECOS EN LA PLATA". Suteba. 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  9. ^ "Qual é a origem dos rituais de Ano Novo no Brasil?". BBC News Brasil (Portekizce). 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  10. ^ Román, Iván. "7 Latin American Holiday Traditions". HISTORY (İngilizce). 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  11. ^ "Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'dan yeni yıl mesajı". NTV. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Havai fişek</span> gece yapılan törenlerde yakılarak havaya uçurulan, renkli ışıklar saçan fişek

Havai fişekler estetik ve eğlence amaçlı kullanılan düşük patlayıcı güçlü piroteknik aygıtlardır. Havai fişeklerin en yaygın kullanıldığı alan havai fişek gösterileridir. Bir havai fişek olayı havai fişeklerin ürettiği efektlerin gösterisidir. Ayrıca pek çok yerde havai fişek gösterisi yarışmaları da yapılmaktadır. Havai fişeklerin değişik formlarının ortak özelliği ışık, ses, duman çıkarmaları ve havada hareket edebilmeleridir. Kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor, gümüş renkli kıvılcımlar ve renkli alevler çıkarmak için tasarlanabilirler. Havai fişek gösterileri, dünyanın değişik noktalarındaki değişik kültürlere ve değişik dini kutlamalara göre dağılım gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Nevruz</span> Baharın ve yeni yılın gelişinin kutlandığı bir gelenek

Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz dünya çapında çeşitli halklar tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı. Nevruz bayramına 4 hafta kala, her salı günleri özel günler olur ki, bunlara çarşamba denir.

<span class="mw-page-title-main">İftar</span> Ramazanda orucun açıldığı akşam yemeği

İftar, Ramazan ayında Müslümanların oruçlu geçirdikleri günün sonunda akşam ezanı okunduktan sonra yenen yemektir. Bu, onların gün içinde yediği ikinci öğün olmaktadır. Ramazan ayında günlük oruç, sahur yemeğinin hemen ardından başlar, gündüz saatlerinde devam eder ve gün batımıyla birlikte iftar yemeğiyle sona erer.

<span class="mw-page-title-main">Yılbaşı</span> yeni yılın ilk günü

Yılbaşı, Miladi takvim kullanan ülkelerde 31 Aralık'ı 1 Ocak'a bağlayan geceye denmektedir. Yılbaşı, Jülyen takvimine göre Hristiyanlık öncesi Roma'da, Ocak ayının da adının verildiği geçit ve başlangıç tanrısı Janus'a adanmıştı. Hristiyan aleminin Miladi takviminde bir tarih olarak, hâlen Anglikan ve Lutheran kiliselerinde İsa'nın Adlandırma ve Sünnet Bayramı olarak törenlerle kutlanır.

<span class="mw-page-title-main">Cadılar Bayramı</span> 31 Ekimde kutlanan geleneksel kostümlü bayram

Cadılar Bayramı, her sene 31 Ekim'de kutlanan, öncelikle Pagan ve sonrasında Hristiyan kökleri olmasına rağmen günümüzde seküler bir kutlama halini almış bayram. Çocukların, genellikle korkunç kostümler giyerek, kapı kapı dolaşıp şekerleme ve harçlık topladığı bir bayramdır. Diğer Cadılar Bayramı kutlamalarında yapılan etkinlikler arasında maskeli balolar, balkabağından fener oyma, korku filmi seansları ve perili olduğuna inanılan evlere düzenlenen geziler sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Festival</span> belli bir sanat dalına ya da sanatçıya ayrılmış gösteri dizisi

Festival, genellikle yerel bir topluluk tarafından belirlenmiş ve geleneksel olmuş gün ve tarihlerde kutlanan, yapıldığı yörenin imgesi hâline gelmiş etkinlikler bütünüdür. Festival kelimesi Latince festa kelimesinden gelir. İlk kez 1200'lü yılların başında kullanıma girmiş ve yerleşmiştir. Festivaller genelde doyasıya yemeklerin yendiği, çevrenin en güzel şekilde süslenip, temizlendiği olgulardır.

<span class="mw-page-title-main">Noel</span> çoğunlukla 25 Aralıkta İsanın doğumunun kutlandığı bayram

Noel, her yıl çoğunlukla 25 Aralık tarihinde İsa'nın doğumunun kutlandığı bir Hristiyan bayramıdır. Doğuş Bayramı, Kutsal Doğuş, Milat Yortusu olarak da bilinmektedir. 20. yüzyılın başlarından itibaren Noel; Hristiyan olmayanlar tarafından da kutlanan, dinî motiflerden arınmış, hediye alışverişi etrafında yoğunlaşan bir bayram olarak da kutlanmaya başlanmıştır. Bu seküler Noel versiyonunda mitolojik bir figür olan Noel Baba temel bir rol oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hanuka</span> Yahudi bayramı

Hanuka veya Işıklar Bayramı, Seleukos İmparatorluğu'nun elindeki Kudüs'ün (Yeruşalim) MÖ 200'lerde Yahudiler tarafından geri alınmasının şerefine 2200 yıldır kutlanan bir Yahudi bayramıdır. İbrani takvimine göre Kislev'in 25. gününden başlayarak sekiz gün sekiz gece boyunca sürer. Gregoryen takvimine göre en erken Kasım sonunda, en geç ise Aralık ortalarında meydana gelir.

<span class="mw-page-title-main">Times Square</span>

Times Square, New York şehrinde West 42. Cadde'nin Broadway ve Seventh Avenue ile kesiştiği kavşak ve etrafındaki alan. Kesin sınırları olmamakla birlikte aşağı yukarı doğuda Sixth Avenue, batıda Eighth Avenue, güneyde 40. Cadde ve kuzeyde 53. Cadde'ye kadar uzanan bir alan olup Manhattan'ın Midtown bölgesinin batı kesimine denk gelir.

<span class="mw-page-title-main">Yılbaşı ağacı</span>

Yılbaşı ağacı veya Yeni yıl ağacı miladî yeni yılın gelişin kutlamak amacıyla süslenmiş ağaç.

<span class="mw-page-title-main">Hanami</span> baharda çiçeklere hayranlıkla bakan Japon geleneği

Hanami, geleneksel bir Japon çiçek seyretme festivalidir. Japonya'da Mart ayı sonundan Mayıs'ın başına kadar ve Okinawa Adası'nda Şubat ayının başlangıcında tüm sakuralar çiçek açmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Zencefil evi</span>

Zencefil evi gevrek zencefilli kek veya zencefilli kurabiyenin bir türüdür. Genel malzeme gibi haşlanmış bir hamur kullanılır; bu hamur kil gibidir, yenilebilir heykelcikler veya diğer dekorasyonlar oluşturmak için kalıplanabilir. Çeşitli şekerleme ve krema ile kaplı olan bu evler, çoğu zaman anne-babanın yardımıyla çocuklar tarafından yaptırılan popüler Noel süslemeleridir.

Sovyetler Birliği'ndeki resmî tatiller, Sovyetler Birliği'ndeki resmî tatil günleridir. Resmî olarak sekiz resmî tatil günü vardı. Toplamda ise otuzun üzerinde tatil günü bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Japon Yeni Yılı</span>

Japon Yeni Yılı Japon geleneklerine göre düzenlenen yeni yıl festivalidir. Resmi Japon Yeni Yılı, 1873 yılından bu yana Gregoryen takvimi gereği her yıl 1 Ocak'ta Yeni Yıl Günü'nde kutlanmaktadır. Bununla birlikte, geleneksel Japon Yeni Yılı kutlamaları, çağdaş Çin, Kore ve Vietnam Yeni Yılı ile aynı gün hala işaretlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Novy God</span>

Novy God "Yeni Yıl" için Rusça kelime öbeğidir ve ayrıca Rusyada Yılbaşı arifesi ve Yılbaşı Günü kutlamasını da belirtir. Benzer gelenekler tüm Eski Sovyet ülkelerinde de görülmektedir ve tatilin gözlemlenmesi Orta Asya'daki muhafazakâr Müslüman gruplar ve Ukrayna'daki milliyetçiler tarafından eleştirilmesine rağmen bölge genelinde popüler olmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mohnpielen</span>

Mohnpielen ya da Bobalki Alman, Rus ve Slovak mutfaklarında bayramlar için hazırlanan bir tatlı ekmek dir. Köylerin kültürel geleneklere göre top şeklinde hamurlar Noel Arifesinde tavana doğru fırlatılır ve yapişmaları ailenin gelecek yılda bereketli bir hasatı olacağını ifade edermiş.

Triduum ya da Paskalya’nın Diriliş Pazarı ile biten Üç Kutsal Gün

<span class="mw-page-title-main">Macar mutfağı</span> Macaristanın mutfak gelenekleri

Macar mutfağı, Macaristan ulusunun ve onun birincil etnik grubu olan Macarların mutfağının karakteristik özelliklerini ortaya koyar. Geleneksel Macar yemekleri öncelikle et, mevsim sebzeleri, meyveler, ekmek, süt ürünleri ve peynirlere dayanmaktadır.

"Eve of the Daleks", Birleşik Krallık bilimkurgu dizisi Doctor Who'nun 2022 özel bölümlerinin birincisidir. İlk kez 1 Ocak 2022 tarihinde BBC One kanalında yayımlanmıştır. Yürütücü yapımcı Chris Chibnall'ın yazdığı bölümün yönetmenliğini Annetta Laufer üstlenmiştir. On üçüncü sezonun devamı niteliğindeki bölüm, Yılbaşı özel bölümüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sade (festival)</span>

Sade, Ahameniş İmparatorluğu'na kadar uzanan İran festivalidir. Sade, Nevruz'dan 50 gün önce kutlanır. Farsça'da "Sade" kelimesi "yüz" anlamına gelir ve baharın başlamasına yüz gün kaldığını ifade eder. Sade, eski İran'da görkemli bir şekilde kutlanan bir kış ortası festivalidir. Aynı zamanda ateşin onurlandırıldığı ve karanlık, don ve soğuğun yenildiği bir şenlikti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.