İçeriğe atla

Yılbaşı ağacı

İstanbul, Nişantaşı'nda bir yılbaşı ağacı, 2011

Yılbaşı ağacı veya Yeni yıl ağacı miladî yeni yılın gelişin kutlamak amacıyla süslenmiş ağaç.

Yılbaşı kutlamalarının simgesi olan yılbaşı ağacı, Hristiyan geleneğindeki Noel ağacına benzer ancak Hristiyanlara özgü değildir; Müslüman, Yahudi ve Budistler gibi farklı dinlere ve kültürlere mensup toplumlarda da yeni yılı karşılamak amacıyla yılbaşı ağacı süslenir[1] Eski Sovyetler Birliği, eski Yugoslavya, Türkiye, Çin ve Vietnam yılbaşı ağacı süslenen ülkelerdendir.

Ülkelerine göre yılbaşı ağacı süsleme geleneği

Çin

Kantonca'da, yeni yıl ağacı Nin Fa (Çince:年花, kelimenin tam anlamıyla Yeni Yıl Çiçeği) olarak adlandırılır. Bambu, mandalina ve şeftali, yeni yıl ağacı olarak süslenen ağaçlardandır.

Japonya

Yılbaşında Japonya'da farklı uzunluktaki üç bambu dalının, çam ve erik dalları, mandalinalar ve hatta kuru deniz yosunu ve karides ile süslenmesi ile hazırlanan kadomatsu adlı süsler, kapı önlerine ya da bahçeye genellikle çifter çifter yerleştirilir.[2] Geçmişte kadomatsu 10 Aralık'ta yerleştirirken, Japonya'a Noel kutlama geleneğinin de yerleşmesinden ötürü Kadomatsu, 26 Aralık'tan sonra yerleştirilmeye başlamıştır.[2]

Rusya

Kızıl Meydan üzerindeki Yeni Yıl ağacı. Moskova, Rusya

Rusya'da yılbaşı ağacı süsleme geleneği Büyük Petro zamanında başlamış, 1800'lerde yaygınlaşmıştır.[3] 1917'deki Rus Devrimi'nden sonra ülkede dini bayram kutlamaları ile birlikte yılbaşı ağacı süslemek de yasaklandı. Ancak yılbaşı ağacı süslemenin seküler bir gelenek olması nedeniyle 1935'te bu yasak kalktı. 1937'de Moskova'daki Novy God kutlaması için Sendikalar Evi önüne de bir yılbaşı ağacı dikildi.

Türkiye

Türkiye'de yılbaşı ağacı olarak genellikle çam ağacı süslenir.[4] Türkler’de yeni yılın gelişini kutlamak amacıyla çam ağacının ilk olarak ne zaman kullanılmaya başlandığı net değildir.[4] 1990’lı yılların başından itibaren gerçek çam ağaçlarının süslemenin yerine yapay çamların süslenmesi yaygınlaşmıştır.[4]

Osmanlı toplumunda yılbaşlarında ağaç süsleme geleneğinin karşılığı, şenliklerde ve saray düğünlerde nahıl süsleme geleneğidir. Nahıl, yukarı doğru incelen konik biçimi ile ağacı andıran ve üzeri süslerle bezenmiş bir nesnedir.[5] Nahıllar balmumundan hayvan, yemiş, çiçek figürleri, değerli taşlar, altın ve gümüş yapraklar, ipek mendiller, renkli ve yaldızlı kağıttan süslemeler ile süslenirdi.[6] Anadolu'daki halk düğünlerinde de nahıl kullanımına rastlanan[5] nahıl, 19. yüzyıl sonlarına kadar geleneksel biçimini ve toplumsal değerini korudu. Geleneksel nahıl üretimi günümüzde sadece Ürgüp'ün Ortahisar beldesinde devam eder.

Vietnam

Vietnem'da yılbaşı ağacı veya cây nêu dikmek, ilkbaharda düzenlenen Tết festivalinin bir parçası olan bir Vietnam geleneğidir. "Ağaç" olarak genellikle bambu kullanılır. Tết sırasında Vietnam evlerinde Hoa đào (kuzeyde), Hoa mai (güneyde) ve Kamkat ağaçları da dekore edilmiş ve sergilenmiştir.

Yahudi kültüründe yılbaşı ağacı

Yahudilerin gregoryen takvime göre Kasım-Aralık aylarında kutladıkları Hanuka bayramında, noel ağacından esinlenerek hanuka ağacı ya da hanuka çalısı denilen küçük ağaççıkları ışıklar, mavi-gümüş rengi Hanuka ile ilgili süslerle süslenmektedir.[7][8]

Galeri

  • Çin yeni yıl ağacı
    Çin yeni yıl ağacı
  • Japonya'da kadomatsu
    Japonya'da kadomatsu
  • Özbekistan'da yeni yıl ağacı
    Özbekistan'da yeni yıl ağacı
  • İzmir, Kültürpark'ta yılbaşı ağacı, 2019
    İzmir, Kültürpark'ta yılbaşı ağacı, 2019
  • Hanuka ağacı
    Hanuka ağacı

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Sorokina, Anna (22 Aralık 2019). "Why the Christmas tree in Russia is not about Christmas. Wait, WHAT?". Russia Beyond (İngilizce). 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2023. 
  2. ^ a b "Traditional Japanese New Year Decorations" (İngilizce). 21 Aralık 2019. 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2023. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2019. 
  4. ^ a b c Ersoy, Petek (2008). "Cumhuriyet Döneminde yılbaşı kutlamaları üzerine halkbilimsel bir inceleme". Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 30 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ a b Corsini, Duygu ÖNGEN (1 Temmuz 2013). "Osmanlı Saray Şenliklerinden Günümüze Bir Kültür Ürünü: Nahıl". Yedi (10): 49-57. ISSN 1307-9840. 30 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022. 
  6. ^ Yerdelen, Selda Kulluk (24 Şubat 2010). "OSMANLI ŞENLİKLERİNDE KULLANILAN NAHIL, YAPMA BAHÇE, ŞEKERDEN TASVİRLER VE TASARIMCILARI". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 8 (17): 157-164. ISSN 1300-9052. 30 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022. 
  7. ^ "Why One Family Decorates a Hanukkah Tree Every Year". Better Homes & Gardens (İngilizce). 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2023. 
  8. ^ "Origin of a Chanukah Bush? Milton Berle and Gertrude Berg". Flower Power. 20 Aralık 2019. 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Heykel</span> taş, tunç, bakır, kil, alçı vb. maddelerden yontularak, kalıba dökülerek veya yoğrulup pişirilerek biçimlendirilen eser, yontu

Heykel ya da yontu, sanatsal bakış açısıyla meydana getirilmiş üç boyutlu formlara denir. Heykel temelde mekânın kapsanması, kavranması ve mekân ile ilişki kurulması ile ilgilenir.

<span class="mw-page-title-main">Nevruz</span> Baharın ve yeni yılın gelişinin kutlandığı bir gelenek

Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz dünya çapında çeşitli halklar tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı. Nevruz bayramına 4 hafta kala, her salı günleri özel günler olur ki, bunlara çarşamba denir.

<span class="mw-page-title-main">Bambu</span> Bitki alt familyası

Bambu (Bambusoideae), buğdaygiller (Poaceae) familyasına ait ve 1.200 adede yakın sayıda, kimi farklı görünen bitki türlerinden oluşan alt familyanın üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Yılbaşı</span> yeni yılın ilk günü

Yılbaşı, Miladi takvim kullanan ülkelerde 31 Aralık'ı 1 Ocak'a bağlayan geceye denmektedir. Yılbaşı, Jülyen takvimine göre Hristiyanlık öncesi Roma'da, Ocak ayının da adının verildiği geçit ve başlangıç tanrısı Janus'a adanmıştı. Hristiyan aleminin Miladi takviminde bir tarih olarak, hâlen Anglikan ve Lutheran kiliselerinde İsa'nın Adlandırma ve Sünnet Bayramı olarak törenlerle kutlanır.

<span class="mw-page-title-main">Noel</span> çoğunlukla 25 Aralıkta İsanın doğumunun kutlandığı bayram

Noel, her yıl çoğunlukla 25 Aralık tarihinde İsa'nın doğumunun kutlandığı bir Hristiyan bayramıdır. Doğuş Bayramı, Kutsal Doğuş, Milat Yortusu olarak da bilinmektedir. 20. yüzyılın başlarından itibaren Noel; Hristiyan olmayanlar tarafından da kutlanan, dinî motiflerden arınmış, hediye alışverişi etrafında yoğunlaşan bir bayram olarak da kutlanmaya başlanmıştır. Bu seküler Noel versiyonunda mitolojik bir figür olan Noel Baba temel bir rol oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hanuka</span> Yahudi bayramı

Hanuka veya Işıklar Bayramı, Seleukos İmparatorluğu'nun elindeki Kudüs'ün (Yeruşalim) MÖ 200'lerde Yahudiler tarafından geri alınmasının şerefine 2200 yıldır kutlanan bir Yahudi bayramıdır. İbrani takvimine göre Kislev'in 25. gününden başlayarak sekiz gün sekiz gece boyunca sürer. Gregoryen takvimine göre en erken Kasım sonunda, en geç ise Aralık ortalarında meydana gelir.

<span class="mw-page-title-main">Noel ağacı</span>

Noel ağacı, Noel, Noel arifesi ve yılbaşında kullanılmak üzere, ışıklarla ve çeşitli süs eşyalarıyla donatılmış çam, ladin, göknar gibi her dem yeşil kozalaklı ağaçlardır. Noel süsü, Noel dekorasyonu ve Noel ışıkları ile süslenir. Yapay Noel ağacı da yaygın kullanılan Noel ağacıdır. Noel ağacı yetiştirme özellikle Kanada, ABD, Avrupa ülkelerinde popüler gelenekdir.

Epifani veya Kıddes Bayramı, bir dinî bayramdır. Ortodokslukta Teofani olarak adlandırılır. İsa'nın doğumundan 12 gün sonra kutlanmasına atfen On İkinci Gün Bayramı olarak da anılır. Arap Alevileri ve Levant Hristiyanları tarafından Kıddes Bayramı olarak her yıl miladi takvime göre 19 Ocak'ta kutlanır.

Nardugan, İdil-Ural yöresindeki Türk toplumlarının farklı tarihlerde ve şekillerde kutladığı bir bayramdır.

<span class="mw-page-title-main">Mardi Gras</span>

Mardi Gras, Hristiyanlıktaki Büyük Perhiz'in (Lent) arifesi olan salı gününde gerçekleştirilen bir karnaval.

<span class="mw-page-title-main">Saturnalia</span>

Satürnalia Bayramı, Satürnalia Festivali veya Satürnalia, Roma paganizminde Satürn onuruna kutlanan bir bayramdır.

<span class="mw-page-title-main">Yılbaşı arifesi</span> yılın son günü

Yılbaşı arifesi veya Yılbaşı gecesi, Miladi takvimin son günü olan 31 Aralık tarihinde kutlanan bir gündür. Birçok ülkede dans edilerek, yenilerek, içilerek ve havai fişeklerin izlenmesi veya yakılmasıyla kutlanır. Bazı Hıristiyanlar ise bir gece ayinine katılırlar. Kutlamalar genellikle gece yarısından sonra Yılbaşı olarak bilinen 1 Ocak tarihine kadar devam eder.

<span class="mw-page-title-main">2017 İstanbul gece kulübü saldırısı</span> Reina Katliamı

2017 İstanbul gece kulübü saldırısı ya da Reina Katliamı, 1 Ocak 2017'de yerel saatle 01:15'te İstanbul'un Beşiktaş ilçesindeki Ortaköy semtinde bulunan Reina adlı gece kulübüne yeni yıl kutlamaları sırasında düzenlenen silahlı saldırı. Saldırı sonucunda 39 kişi öldü, 70 kişi ise yaralandı.

<span class="mw-page-title-main">Zencefil evi</span>

Zencefil evi gevrek zencefilli kek veya zencefilli kurabiyenin bir türüdür. Genel malzeme gibi haşlanmış bir hamur kullanılır; bu hamur kil gibidir, yenilebilir heykelcikler veya diğer dekorasyonlar oluşturmak için kalıplanabilir. Çeşitli şekerleme ve krema ile kaplı olan bu evler, çoğu zaman anne-babanın yardımıyla çocuklar tarafından yaptırılan popüler Noel süslemeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Japon Yeni Yılı</span>

Japon Yeni Yılı Japon geleneklerine göre düzenlenen yeni yıl festivalidir. Resmi Japon Yeni Yılı, 1873 yılından bu yana Gregoryen takvimi gereği her yıl 1 Ocak'ta Yeni Yıl Günü'nde kutlanmaktadır. Bununla birlikte, geleneksel Japon Yeni Yılı kutlamaları, çağdaş Çin, Kore ve Vietnam Yeni Yılı ile aynı gün hala işaretlenmiştir.

Bir Balkan ülkesi olan Arnavutluk'taki tatil günleri sabit bir tarihe sahip olan günler ve değişken tarihli tatiller olarak iki gruba ayrılır. Ülkedeki tatil günlerinin bir bölümünü oluşturan dini bayramlar ve günler, ülkedeki dini inançların çeşitliliği sebebiyle hem İslam hem de Hristiyanlık inancına ait kutlamalar içerir.

<span class="mw-page-title-main">Çiçilaki</span>

Çiçilaki, Gürcistan'da, iğne yapraklı küçük bir ağaç oluşturmak için kuru fındık veya ceviz dallarının ince ince yontulmasıyla oluşturulan geleneksel noel ağacıdır. Açık renkli süslemelerin yükseliği 20 cm'den 3 metreye kadar değişir. Ciçilaki, Karadeniz kıyısındaki Guria ve Megrelya bölgelerinde daha yaygındır, ancak başkent Tiflis'teki bazı mağazalarda da bulmak mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Novy God</span>

Novy God "Yeni Yıl" için Rusça kelime öbeğidir ve ayrıca Rusyada Yılbaşı arifesi ve Yılbaşı Günü kutlamasını da belirtir. Benzer gelenekler tüm Eski Sovyet ülkelerinde de görülmektedir ve tatilin gözlemlenmesi Orta Asya'daki muhafazakâr Müslüman gruplar ve Ukrayna'daki milliyetçiler tarafından eleştirilmesine rağmen bölge genelinde popüler olmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kadomatsu</span>

Kadomatsu, Yılbaşı için yapılan geleneksel Japon süslemeleridir. Bunlar bir tür yorishiro veya ataların ruhlarını veya hasadın kamilerini karşılamayı amaçlayan nesnelerdir. Kadomatsu genellikle evlerin ve binaların önüne çiftler halinde yerleştirilir.

Licitars Hırvatistan ve Slovenya'nın kültürel mirasının bir parçası olan tatlı ballı hamurdan yapılan rengarenk dekore edilmiş bisküvilerdir. Hırvatistan'ın başkenti Zagreb'in geleneksel bir sembolüdürler. Genellikle düğün ve sevgililer günü gibi aşk kutlamalarında verilen süs hediyesi olarak kullanılırlar. Noel zamanı, Zagreb şehri ve özellikle ana meydandaki Noel ağacı binlerce licar kalple süslenmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.