İçeriğe atla

Yürünebilirlik

Gauchetière Caddesi, Montreal

Yürünebilirlik, bir bölgenin yürümek için ne kadar uygun olduğunun ölçüsüdür. Yürünebilirliğin sağlık, çevre ve ekonomi üzerine faydaları vardır.[1] Varlığına veya yokluğuna ve niteliğine göre patika, kaldırım veya diğer kaldırımların yaya geçiş hakkı, trafik ve yol koşulları, arazi kullanım modeli, bina erişilebilirliği ve güvenlik, yürünebilirliği etkileyen faktörlerin arasındadır.[2] Yürünebilirlik sürdürülebilir şehir planlamacılığında önemli bir konsepttir.[3] İklim Düşü Projesi bir araç olarak şehirleri iklim değişikliğine uygun hale getirmede şehirleri yürünebilir yapmayı önemli bir çözüm olarak tanımlar: karbon emisyonlarını azaltır ve hayat kalitesini arttırır.[4]

Yaya bölgesi, yayaların diğer yol kullanıcılarına göre öncelikli veya münhasır kullanım hakkına sahip olduğu bir trafik alanıdır. genellikle sadece belirli zamanlarda (örneğin mal teslim etmek veya ikamet etmek için) erişim hakları vardır, özellikle motorlu trafik. Yaya bölgesi birkaç yaya caddesinden oluşabilir ve genellikle bir şehrin, mahallenin veya yerleşimin iç bölgesinde yer alır.

Sokak alanının tasarımı yaya trafiğinin ihtiyaçlarına göre uyarlanır; kaldırımın ve mobilyaların (banklar, aydınlatma, çeşmeler ve ağaçlar) çekici bir yüzey tasarımı, konaklama kalitesini artırmayı amaçlayan bir tasarım etkisi yaratır. Yaya bölgeleri genellikle mağazalar, restoranlar, kafeler ve turistik yerler ile sıralanır.

Avrupa'da yaya yolları

İlk yaya bölgelerinin planlanması ve kurulması 1950'lerde Avrupa'da başlamıştır. Bundan önce, ABD'deki Mackinac Adası ve Arjantin'in başkenti Buenos Aires gibi çeşitli yerlerde arabasız bölgeler ve arabasız caddeler kurulmuştu. Kaldırımlar da değiştirildi ve yayalar için yeniden tasarlandı. Cadde bugün hala bir yaya bölgesidir.

Bazı durumlarda 1950'lerde, İkinci Dünya Savaşı'nda yıkılan şehir merkezlerini yeniden inşa etme fırsatı, modern kentsel gelişimin bir unsuru olarak yaya bölgelerini planlamak ve kurmak için kullanıldı. Bu kavram, 1970'lerden itibaren trafik, alışveriş ve konutları mekansal olarak ayırmak ve aynı zamanda ana trafik akışlarının bir araya getirilmesini sağlamak için giderek daha fazla uygulandı. Yaya bölgeleri aynı zamanda tarihi eski şehir bölgelerini iyileştirmek için de kurulmuştur, çünkü dar sokaklar zaten artan araç trafiğiyle başa çıkamamaktaydı; en azından Batı Almanya'da savaştan sonraki on yıllarda yaygın olan araba dostu mahalleler yaratmak için büyük ölçekli yıkımlar, tarihi binalara verilen değerin artması nedeniyle artık giderek daha fazla reddedilmekteydi. O zamandan beri yaya bölgeleri, yaya trafiğini motorlu özel ve toplu taşıma araçlarından ayıran ve çok katlı otoparkların, park yönlendirme sistemlerinin ve ayrıca tünellerde çalışan demiryollarının inşasıyla birlikte bireysel trafik akışlarının kalitesini düzenleyen ve optimize eden kentsel planlamanın önemli bir parçası olmuştur. Yayalaştırılmış bölgelerde alışveriş teşvik edilecek, bu bölgeler müreffeh ekonomik yaşamın bir sembolü ve birçok yerde toplu tüketimin merkezi haline gelecekti. Özellikle orta büyüklükteki ve daha büyük kentlerde, büyük mağazalar ve departmanlı mağazaların yanı sıra uzman mağazalar ve diğer perakende satış biçimleri de bulunabilir.

1971'de Almanya'da 134 şehir merkezinde yaya bölgesi vardı; 1976'da bu sayı 220'ye ulaşmıştı. DIHT'ye göre 15 Temmuz 1977'de 270 Alman şehir ve belediyesinde 444 yaya caddesi veya bölgesi vardı; bu belediyelerden 33'ü daha fazlasını kurmak veya mevcut olanları genişletmek istiyordu. Ayrıca 142 şehir ve belediye yayalaştırılmış sokaklar kurmayı planlıyordu. 2011 yılında Almanya'da 170 yaya bölgesi vardı [5]

Yürünebilirlik kriterleri nelerdir?

Güvenlik, erişilebilirlik, bağlantılılık, işlevsel kullanım, kentsel morfolojik yapı, doğal yapı, görsel çekicilik, konfor, tasarım özellikleri gibi başlıklar yapılı çevrede birbirini tamamlayan, birlikte çalışan, yürünebilirliğe etki eden ana kriterler olarak görülmektedir.

Yürümenin önemi

Yürüme her yaşta insan için sağlıklı ve basit bir ulaşım biçimi, insanların kentsel mekândaki en temel aktivitelerinden birisidir .Yürüme eylemi aynı zamanda bireyin kentle ve insanlarla kurulan bağını, toplumsallaşmasını, kendisine olan güvenini ve yaşam kalitesini artırır. Yapılan araştırmalar, düzenli yürüyüş yapan insanlarda, kalp hastalıkları, hipertansiyon, felç, şeker hastalığı, obezite ve kanserin daha az görüldüğünü, yürüyüşün insanı birçok akıl ve ruhsal hastalıktan, yalnızlık ve depresyondan koruduğunu, toplum sağlığına çok yönlü katkıda bulunduğunu kanıtlamaktadır. Bu bağlamda yürünebilir çevreler oluşturmak, her türlü yaya, özellikle engelliler, yaşlılar, küçük çocuklu ebeveynler gibi dezavantajlı gruplar için güvenli ve rahat ortam sağlanması, tüm yaşayanların kamusal yaşama katılabilmesi ve sağlıklı bir yaşam için önemlidir

Kaynakça

  1. ^ Walkability Is Good for You, 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 13 Ocak 2021 
  2. ^ "Online TDM Encyclopedia chapter on pedestrian improvements". 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021. 
  3. ^ "S. Grignaffini, S. Cappellanti, A. Cefalo, "Visualizing sustainability in urban conditions", WIT Transactions on Ecology and the Environment, Vol. 1, pp. 253-262, 10 Jun 2008". 23 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2009. 
  4. ^ "Walkable Cities @ProjectDrawdown #ClimateSolutions". Project Drawdown (İngilizce). 6 Şubat 2020. 1 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020. 
  5. ^ "Fußgängerfreundlichste Städte in Deutschland 2018". Statista (Almanca). 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2023. 
 Bu madde bir . Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şehir</span> büyük yerleşim yeri

Şehir veya kent, en büyük yerleşim birimidir. Şehirler genellikle barınma, emlak, sanitasyon, kamu hizmeti, temel kamu hizmetleri, arazi kullanımı, imalat, hizmet, toplu ulaşım, kavşak ve iletişim için kapsamlı altyapı ve sistemlere sahiptir. Şehirler eski ve modern mimariye sahiptir. Yoğunlukları insanlar, merkezî iş alanı, iş kümesi, devlet kurumları ve işletmeler arasındaki etkileşimi kolaylaştırır ve bazen mal ve hizmet dağıtımının verimliliğini artırır. Şehirler ayrıca önemli bir finans merkezi ve kültür merkezi de olabilirler.

<span class="mw-page-title-main">İstiklal Caddesi</span> Beyoğlunda bir cadde

İstiklal Caddesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki Tünel Meydanı ile Taksim Meydanı arasında yer alan popüler bir caddedir. 19. yüzyılın sonlarından günümüze dek Türkiye'nin en popüler caddesi olma ünvanını koruyan cadde, 1,4 km uzunluğundadır. Orta noktası Galatasaray Lisesi'nin yanından geçen Yeniçarşı Caddesi'nin caddeyi kestiği ve 50. Yıl Anıtı'nın bulunduğu yer kabul edilir. Ortalama olarak 74 metre yükseklikte yer alan İstiklal Caddesi idari olarak 9 ayrı mahalleyi kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Dortmund</span> Kuzey Ren-Vestfalyada büyükşehir (Almanya)

Dortmund, Almanya'nın Ruhr bölgesinde bulunan bir şehir. Kuzey Ren-Vestfalya eyaletine bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bağdat Caddesi</span> Kadıköyden başlayıp Maltepeye kadar devam eden bir cadde

Bağdat Caddesi ya da kısaca Cadde, İstanbul'un Anadolu yakasında bulunan; Kadıköy Belediyesi sınırları içerisinde; Kızıltoprak'tan başlayarak Maltepe Belediyesi sınırlarındaki Cevizli'ye kadar uzanan ünlü bir caddedir.

<span class="mw-page-title-main">Hanoi</span> Vietnamın başkenti

Hanoi, Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti. Hanoi'nin nüfusu yaklaşık 8,054 milyondur (2019). Ho Şi Minh kentinden sonra ülkenin ikinci büyük kentidir. Uzun yıllar Fransız sömürge yönetim merkezi olan Hanoi, II. Dünya Savaşı'nda Japonya tarafından işgal edildi. Şehir 2 Temmuz 1976'da Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti oldu.

<span class="mw-page-title-main">Yaya kaldırımı</span> sokaklarda ve caddelerde yayaların yürümesi için ayrılmış yol

Kaldırım veya tretuvar, sokaklarda ve caddelerde yayaların rahat ve güvenli hareket etmesi için ayrılmış yol. Özellikle trafik eğitim terminolojisinde yaya yolu kavramı da kaldırım anlamında kullanılır. Kaldırımlar genellikle taş yığınlarından ve araç yolundan yüksek şekilde inşa edilir.

Büyükşehir belediyesi, Türkiye'deki yerel yönetim birimlerinden biridir. Nüfusu 750 binin üzerinde olan illerde kurulan ve ilin tamamına hizmet vermek amacıyla oluşturulan bir yapıdır. Bu sistem, söz konusu nüfus kriterini karşılayan illerde, şehir genelinde entegre ve kapsamlı hizmetlerin sunulmasını amaçlar.

<span class="mw-page-title-main">Kemeraltı</span> İzmir, Türkiyede tarihî bir çarşı

Kemeraltı, Türkiye'nin İzmir şehrinde, Konak ilçesindeki Mezarlıkbaşı semtinden başlayarak Konak Meydanı'na kadar ulaşan ve ticari faaliyetlerin yoğun şekilde yaşandığı semt ve çarşıdır. Fevzipaşa Caddesi ve Eşrefpaşa Caddesi çarşının kara sınırlarını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Sokak</span> yerleşim bölgesinde kamuya açık alan

Sokak; yerleşim yerlerinde, üzerinde ulaşımın sağlandığı, genellikle cadde ve bulvarlardan daha küçük yol. Sokak, yayaların ve taşıtların ulaşımını ve civar binalara erişimini kolaylaştırmak için kullanılır. Mahalle aralarındaki bazı küçük sokaklar taşıt trafiğine uygun olmayabilir. Bununla birlikte yerleşim yerlerindeki sosyo-ekonomik değişikliklere bağlı alarak caddelerden daha geniş sokaklar veya sokak büyüklüğünde caddeler de görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Cadde</span> Vikimedya anlam ayrımı sayfası

Cadde, bir yerleşim birimindeki ana yollardan her biri. Bununla birlikte bazı tali yollar da cadde olarak adlandırılabilir. Caddeler genellikle sokaklardan büyüktür ve ağırlıklı olarak taşıt trafiğine ayrılmıştır. Genellikle her iki yanında sıralı ağaçlar bulunan kaldırımlar ve binalar bulunur ve bazı caddeler orta refüje de sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Sağdan ve soldan akan trafik</span> Düzen

Trafiğin gerek sağdan gerek soldan aktığı bölgelerde esas amaç trafiği bir düzene koymaktır. Trafik akışı çoğunlukla temel kurallara göre düzenlenir. Böylece birbirine çok uzak bölgelerde bile aynı kurallar geçerlidir. Buradaki niyet trafik kazalarının önüne geçebilmektir.

<span class="mw-page-title-main">Peyzaj mimarlığı</span>

Peyzaj mimarlığı, doğal ve kültürel kaynakları ve fiziksel çevreyi insan yararı, mutluluğu, güvenliği, sağlığı ve konforu için estetik ve bilimsel ilkeler çerçevesinde ele alan, mekan ve yaşam ortamı oluşturan, biyoçeşitliliği destekleyen arazi planlaması, tasarımı, yönetimi, korunması, onarılması ve denetlenmesi konularını kapsayan eğitim, araştırmalar yapan ve ülkesel, bölgesel, kentsel ve kırsal ölçekte fiziksel planlar içerisinde yer alarak kültürel ve doğal değerlerin korunması ve sürdürülebilirlik adına ekolojik öncelikli projeler üretilmesini sağlayan bir planlama ve tasarım dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dar sokak</span> dar geçiş yeri

Bir dar sokak ya da sokak yolu genellikle şehirler ya da şehirlerin eski kesimlerindeki binalar arasında, arkalarında ya da içinde olan yayalar için ayrılmış dar bir patika, geçit ya da pasaj yoludur. Aynı zamanda bir arka erişim, bir parkta veya bahçede bir yol ya da yürüyüş olabilir. Genellikle mağazaların bulunduğu kapalı bir geçit veya geçit, bir pazar çarşı (arkada) olarak adlandırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kumrular Sokak</span> Ankarada bir sokak

Kumrular Sokak veya diğer adıyla Kumrular Caddesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan tarihi bir sokaktır. Sakarya, Yüksel ve İzmir caddeleriyle birlikte Kızılay semtinin en önemli yaya bölgelerinden birini oluşturur. Sokağın adı, burada yaşayan kumru kuşlarından gelir. 1940'lı yıllarda, her iki tarafına da simetrik şekilde dikilmiş olan çınar ağaçları sayesinde bir hıyâban şeklini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karanfil Sokak</span> Ankarada bir sokak

Karanfil Sokak; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir sokaktır. Ünlü Türk edebiyatçısı Sabahattin Ali de 11 yıl boyunca ailesiyle birlikte bu sokakta bulunan Adalar Apartmanı'nda yaşamıştır. Geçmiş yıllarda yıkılan ve yerine yeni bir bina inşa edilen apartmanın alt katında bugün şehrin ünlü ve tarihi kitapçısı Dost Kitabevi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Halka açık alan</span> halkın kullanımına sunulan yer

Halka açık alan veya Kamusal alan, genellikle herkese açık ve erişilebilir bir yerdir. Yollar, kent meydanı, parklar ve plajlar genellikle kamusal alan olarak kabul edilir. Sınırlı ölçüde, halk kütüphanesi gibi halka açık hükûmet binaları kamusal alanlardır, ancak kullanım alanları kısıtlı alanlara ve daha büyük sınırlara sahip olma eğilimindedirler. Kamusal alan olarak kabul edilmemesine rağmen, kaldırımlardan ve kamu mahallelerinden görülebilen özel mülkiyete sahip binalar veya mülkler, örneğin açık hava reklamcılığı ile kamusal görsel manzarayı etkileyebilir. Son zamanlarda "paylaşılan alan" kavramı, otomobiller ve diğer araçlar tarafından ortak olarak kullanılan kamusal alandaki yayaların deneyimini geliştirmek için geliştirilmiştir.

Yüksel Caddesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir caddedir. Şehir merkezindeki önemli ulaşım, alışveriş ve sosyalleşme merkezlerinden biri olmasının yanı sıra tarihi boyunca ev sahipliği yaptığı yürüyüşler, protesto gösterileri ve siyasi olaylarla tanınır. Caddenin Kızılay Meydanı tarafındaki çıkışında Türk heykeltıraş Metin Yurdanur tarafından 1990 yılında yapılmış olan İnsan Hakları Anıtı bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Tunus Caddesi</span> Ankarada bir cadde

Tunus Caddesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir caddedir. Yaklaşık 1.2 kilometre uzunluğunda olup Kavaklıdere Mahallesi'nde Esat Caddesi'nden ayrılır ve Remzi Oğuz Arık Mahallesi sınırları içerisinde son bulur.

<span class="mw-page-title-main">Arabasız şehir</span>

Arabasız şehir, motorlu araçların bulunmadığı bir kentsel alandır. Arabasız şehirler, motorlu taşıtların aksine toplu taşımayı, yürümeyi ve bisiklete binmeyi tercih etmektedir. Motorlu taşıtların yasak olduğu ilçelere yaya bölgesi adı verilmektedir. Arabasız şehir modelleri, trafik sıkışıklığı ve altyapı ile ilgili sorunlar ve önerilen çevresel ve yaşam kalitesine ilişkin faydalar nedeniyle 20. yüzyılın ikinci yarısında ilgi görmeye başlamış bulunmaktadır. Asya, Avrupa ve Afrika'daki pek çok şehir, motorlu taşıtların icadından önce kuruldukları için arabasız alanlara sahipken, Asya'daki pek çok gelişmekte olan şehir altyapılarını modernize etmek için arabasız modeli kullanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Freie Caddesi</span>

Freie Caddesi, İsviçre'nin Basel şehrinin en eski alışveriş caddesidir. Zaten MÖ 44 civarında Augusta Raurica'daki Romayerleşimi sırasında batıya doğru bir ulaşım ve ticaret yolu olarak kullanılmıştı. Bugün şehrin en önemli alışveriş caddelerinden biri olarak kabul ediliyor.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.