İçeriğe atla

Yüksek Alpler

Fransa ve İsviçre arasındaki Haute Route'un bir kesimi; karda patikayı takip eden iki dağcı görülebilir.
Theodul Geçidi'nin (3.295 m) 1800 civarında boyanmış görünümü.

Yüksek Alpler, Alplerin yerleşime veya mevsimlik yaylacılık için uygun olmayan kesimleridir. Bu, deniz seviyesinden 3.000 m'den daha yüksek olan tüm bölgelerin yanı sıra 2.500 m ile 3.000 m arasındaki çoğu bölgeyi içerir (2.126 m'deki Juf, Alpler'de kalıcı olarak oturulan en yüksek köydür). Alp meraları tipik olarak 2.400 m'nin altındadır, ancak istisnai olarak 2.800 m'ye kadar yükselebilir.[1]

Yüksek Alpler, 1.800-2.500 m'de, ağaç hattının üzerinde, ancak yine de yaylacılık ekonomisine uygun olan Alp bölgesinin Alp iklimi yerine tundra veya buz örtüsü iklimine sahiptir.

Yüksek Alpler'in keşfi 18. yüzyılda Horace-Bénédict de Saussure ile başladı. Alplerin en yüksek doruğu olan Mont Blanc'ın ilk tırmanışı 1786 yılına dayanmaktadır.

İsviçre'deki tüm önemli dağ geçitleri 2.500 m'nin altındadır (Nufenen Geçidi 2.478 m yüksekliğindedir), ancak 3.000 m'nin üzerinde birkaç küçük yaya geçidi vardır: 3.343 m'de Schöllijoch, 3.301 m'de Theodul Geçidi, 3.268 m'de Zwischbergen Geçidi ve diğerleri. Tarihöncesi çağlardan beri geçit olarak hizmet ettiği anlaşılan 2.756 m'deki Schnidejoch tarihsel olarak ilgi çekicidir. Diğer Alp ülkelerinde, Fransa'daki Col de l'Iseran (Avrupa'nın en yüksek asfalt yolu) ve İtalya'daki Stelvio Geçidi gibi daha yüksek yol geçitleri vardır.

Alpin kalıcı kar çizgisi sabit değildir. Birbirini takip eden birkaç mevsimde elverişli meteorolojik koşulların oluşumu, kar alanlarının kapsamını artırabilir ve görünürde kalıcı kar sınırını azaltabilirken, tersi, dağların yamaçlarında sınırın daha da yükselmesine neden olabilir. Alplerin bazı bölgelerinde sınır yaklaşık 2.400 m'dir, diğerlerinde ise 2.900 m'nin çok altına yerleştirilemez. 60°'den fazla açılı kayalarda çok az kar kaldığından, bu kar kısa süre sonra rüzgarla kalkar, bazı sarp kaya kütleleri en yüksek dorukların tepe başlarının yakınında bile çıplak kalır, ancak bitki örtüsü için en az tutuş sunan hemen hemen her nokta karla örtülüdür, 3.350 m'nin üzerinde birkaç çiçekli bitki görülür.

Buzul bölgesinin iklimi genellikle kutup bölgelerininkiyle karşılaştırılır, ancak bunlar çok farklıdır. Burada, gündüz yoğun güneş radyasyonu kuruyken yüzeyi 27 °C'ye yaklaşan bir sıcaklığa yükseltirken, geceleri şiddetli don ile dönüşümlü olarak değişir. Orada, hiç batmayan Güneş, yalnızca donma noktasının birkaç dereceden fazla üzerine nadiren yükselen, düşük bir sıcaklığı koruyan zayıf ışınlar gönderebilir. Bu nedenle, Alplerin üst bölgesi çok daha çeşitli ve parlak bir bitki örtüsünü sürdürür.

2500 m'den yüksek yerlerin vurgulandığı Alplerin kabartma haritası

Ayrıca bakınız

  • Alp etekleri
  • Alplerin İklimi
  • Alplerin Coğrafyası
  • Alplerin ana zinciri
  • 1850'den beri buzulların geri çekilmesi
  • İsviçre'deki buzulların listesi
  • rakım bölgeleme
  • Yüksek dağ turu
  • Alp dört binlilerinin listesi
  • 3000 m'nin üzerindeki Alp dağlarının listesi
  • Alp dağlarının listesi (2500–2999 m)
  • Kategori:Alp üç binlileri

Kaynakça

  1. ^ The alp of Bréona (Valais) is among the highest, with buildings at 2,435 m and pastures reaching as high as 2,800 m.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aladağlar</span>

Aladağlar, Kayseri-Niğde-Adana illeri arasında bulunan dağ sırası, bitki örtüsü ve hayvan çeşitliliği bakımından zengindir. Bu nedenle dağın 54.524 hektarlık bölümü ilk önce Hacer Ormanı Tabiat Parkı adı altında koruma altına alınmıştır, ardından 1995 yılında biraz daha geniş bir yüz ölçümüyle millî park ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alpler</span> Orta Avrupada yer alan bir sıradağ

Alpler, Orta Avrupa'da yer alan büyük dağ silsilesi. İsviçre, Kuzey İtalya ve Fransa'nın pek çok bölümünde görülür. Avusturya'nın hemen hemen hepsini kaplar ve Almanya'nın güneyinde önemli yer tutar. Coğrafi olarak 44°-48° kuzey enlemleri ve 5°-18° doğu boylamları arasında bulunur. Ekvator'dan ve Kuzey kutbundan hemen hemen aynı uzaklığa sahiptir. 207.000 km² bir alanı kaplar.

<span class="mw-page-title-main">Tanrı Dağları</span> Orta Asyada yer alan sıradağlar

Tanrı Dağları ya da Tien-Şan, Orta Asya'da bulunan büyük dağ sistemlerinden birini oluşturan sıradağlardır.

<span class="mw-page-title-main">Cilo Dağı</span> Türkiyede bir dağ

Cilo Dağı ya da Buzul Dağı, Türkiye'nin 2. en yüksek dağıdır. Zirvesi dört mevsim boyunca erimeyen kar ve buz örtüsü ile kaplı tektonik bir dağ olan Cilo Dağı Güneydoğu Toroslar'ın en doğu uzantısını oluşturur. Türkiye'nin güneydoğu ucunda, Hakkâri ilinin sınırları içerisinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Soğuk iklimler</span>

Asya'nın kuzeyinde yer alan Sibirya, 12.800.000 km²'lik yüzölçümüyle Rusya'nın yüzde 60'tan fazlasını kaplar. Batıda Ural Dağları'ndan doğuda Büyük Okyanus'a kadar uzanır. Kuzeyinde Arktik Okyanusu vardır. Sibirya'nın güneyinde, batıdan doğuya doğru, Kazakistan, Moğolistan ve Çin yer alır. Sibirya'nın nüfusu yaklaşık 40 milyondur.

<span class="mw-page-title-main">Buzul</span> büyük kar ve buz kütlesi

Buzul, dağ zirvelerinde yaz kış erimeyen ve yer çekiminin etkisiyle yer değiştiren büyük kar ve buz kütlesidir. Eğimli arazilerde yıllar boyunca biriken kar kütlesinin önce buzkar, sonra da buza dönüşmesiyle oluşur. Buzullar okyanuslardan sonra dünya üzerindeki ikinci büyük su deposu ve en büyük tatlı su deposudur, tatlı suyun % 98,5'ini oluştururlar. Hemen hemen her kıtada buzullara rastlanır. Dünya'nın belirli bölgeleri, bütün yıl erimeyen ve "buzul" adını alan buzlarla kaplıdır. Bunlar kutup bölgeleriyle yüksek dağların tepeleridir. Buzul oluşabilecek bölgenin deniz yüzeyinden yüksekliği, enlemin artmasıyla azalır. Ekvator yakınlarında 0° enlem çevresinde buzullara rastlamak için Runewenzorilerin 4.400 m yüksekliğine çıkmak gerekirken, Alplerde (45°) 2500 m'ye, Norveç'te (60°) 1500 m'ye çıkmak yeterlidir. Kutupta buzullara deniz yüzeyinde rastlanır.

<span class="mw-page-title-main">Kaçkar Dağları</span> Türkiyenin kuzeyinde, Doğu Karadeniz sahili boyunca uzanan bir dağ sırası

Kaçkar Dağları, Türkiye'nin kuzeyinde, Doğu Karadeniz sahili boyunca uzanan bir dağ sırası. Kuzey Anadolu Dağları'nın doğudaki bölümünü oluşturur. Doğusundaki birçok zirvesi 3500 m üzerindeyken, batı kesimi 2000 m yüksekliğe kadar ulaşır. En yüksek noktası olan Kaçkar Kavrun Dağı 3932 m yüksekliktedir. 1994 yılında Kaçkar Dağları Millî Parkı tesis edilmiştir. Millî parkın büyük bir bölümü Rize ili Çamlıhemşin ilçesi sınırları içinde, küçük bir bölümü de Artvin ili Yusufeli ilçesi sınırları içinde kalmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Küre Dağları</span>

Küre Dağları Karadeniz Bölgesi'nde dağ sırası.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas Dağları</span>

Kafkas Dağları, Kafkas Sıradağları Kafkasya'da Karadeniz ve Azak Denizi ile Hazar Denizi arasında, kuzeybatı ve güneydoğu doğrultusunda uzanan sıradağlar ve dağ sistemi. Bu dağlar kuzeybatıda Taman Yarımadası yakınlarında başlar ve güneydoğuda Apşeron Yarımadasına değin uzanır. Kafkas Dağları, Kuzey ve Güney Kafkaslar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kuzeyde kalan sıra dağlara Büyük Kafkas Dağları, Güney Kafkas Dağlarına ise Küçük Kafkas Dağları denir.

<span class="mw-page-title-main">Karçal Dağları</span> Artvin ili sınırları içinde kalan dağ silsilesi

Karçal Dağları veya Karaçal Dağı veya Karçhali Dağı, Türkiye'nin kuzeydoğu ucunda, Artvin ili sınırları içinde kalan dağ silsilesidir. Karçal veya Karaçal adı, Gürcüce "Karçhali"den değişime uğramıştır ve Karçhali (კარჩხალი) "çıplak dağ", "kayalık dağ" anlamına gelir. Karçhali Vadisi ile Karçhali Deresi adını bu dağdan alır.

<span class="mw-page-title-main">Karpatlar</span> Doğu Avrupada bir sıradağ

Karpat Dağları, Doğu Avrupa'da bir dağ silsilesi. Viyana yakınlarında Bratislava'da başlayıp kuzeydoğuya doğru bir yay biçiminde uzanarak Polonya'nın güneyinden ve Ukrayna'nın güneybatı kesiminden geçip güneydoğuya, Romanya topraklarında Ramnicu Sarat yakınlarında batıya kıvrılır ve Tuna üzerinde Demirkapı denilen bölgede son bulur. Macaristan'ı çok geniş ve açıktan çevreleyen bir yay biçimindedir.

<span class="mw-page-title-main">Kargapazarı Dağları</span>

Kargapazarı Dağları Doğu Anadolu Bölgesi'nde, Erzurum sınırlarındaki sıradağlardır. 8–10 km genişliğe, 30–35 km uzunluğa sahip dağın en yüksek yeri 3288 m'dir. Pasinler, Oltu, Narman, Tortum, Yakutiye topraklarında, KD–GB doğrultusunda uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Alpin çayırlar</span>

Alpin çayırlar, yüksek dağlık alanlarda ağaç yetişme sınırının üstünde görülen çayırlıklara verilen ad. Türkiye'de Doğu Anadolu Dağları, Toros Dağları ve Kuzey Anadolu Dağları'nda alpin çayırlara rastlanır. Alpin çayırların bulunduğu bölgelerde ağaç yetişmez. Bunun nedeni yağış azlığı değil ortam ısısının düşük olmasıdır. Alpin çayırlar Akdeniz kıyılarında 2300-2500 metre, Karadeniz kıyılarında 1900-2200 metre, Doğu Anadolu Bölgesi'nde ise 2800 metre civarında görülür. Dağlardaki kalıcı kar ve buzullar alpin çayırların üst sınırını oluşturur. Alpin kuşağın yukarı kısımlarında sıcaklığın düşük olması nedeniyle ot bile görülmez. Bu alanlarda kayaların üzerinde yosun ve likenlere rastlanır. Kardelenler, menekşeler, zambaklar, kar çiçekleri, yıldız çiçekleri bu bitki topluluklarına örnek verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Köroğlu Dağları</span>

Köroğlu Dağları, Türkiye'nin Batı Karadeniz Bölgesi'nin iç kısmında yer alan sıradağlardır.

<span class="mw-page-title-main">İsviçre coğrafyası</span>

İsviçre coğrafyası Batı ve Orta Avrupa'da bulunan, dağlık ve Denize kıyısı olmayan ülke İsviçre'nin coğrafi özelliklerini kapsar. 5 ülke ile sınır komşusudur: doğusunda Avusturya ve Lihtenştayn, batısında Fransa, güneyinde İtalya ve kuzeyinde Almanya. İsviçre kuzey-güney doğrultusunda 220 km, doğu-batı doğrultusunda 350 km uzunluğa sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kings Canyon Ulusal Parkı</span>

Kings Canyon Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya eyaletinde Fresno şehrinin doğusundaki güney Sierra Nevada dağlarında bulunan, 1869,25 km² yüzölçümünü kapsayan, 4 Mart 1940'ta kurulmuş olan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır. Bu ulusal park Sekoya Ulusal Parkı'nın kuzeyinde olup iki ulusal park birbiriyle ortak sınırları vardır. Bu nedenle ABD Ulusal Park Hizmeti bu iki ulusal park için tek birleşik idare uygulamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İsviçre Alpleri</span>

Geleneksel olarak İsviçre Alpleri olarak anılan İsviçre Alp bölgesi, ülkenin önemli doğal bir özelliğini temsil etmektedir ve İsviçre Platosu ve İsviçre'nin üç ana fizyografik bölgesinden biri olan Jura Dağları'nın İsviçre kısmından oluşmaktadır. İsviçre Alpleri bazen Merkez Alpler olarak adlandırılan bir alanı kaplayarak hem Batı Alpleri'ne hem de Doğu Alpleri'ne kadar uzanır. Bern Alpleri'nden Appenzell Alpleri'ne kadar olan kuzey siradağları tamamen İsviçre'de bulunurken, Mont Blanc sıradağlarından Bernina sıradağlarına kadar uzanan güney menzilleri Fransa, İtalya, Avusturya ve Lihtenştayn gibi diğer ülkelerle paylaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Katon-Karagay Millî Parkı</span>

Katon-Karagay Ulusal Parkı, ülkenin doğu kenarında, Güney Altay Dağları'nda yer alır ve Kazakistan'ın en büyük milli parkıdır. Park, Kazakistan, Rusya, Çin ve Moğolistan sınırlarının buluştuğu “X” in batı tarafında yer almaktadır. Sibirya'nın en yüksek zirvesi, Katun Sıradağları'nın Rusya sınırında yer almaktadır. Park, Doğu Kazakistan Eyaleti'ninKatonkaragay İlçesi'nde yer almaktadır, Başkent Astana'nın 1.000 kilometre (620 mi) güneydoğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Altay dağ ormanı ve orman bozkırı</span>

Altay dağ ormanı ve orman bozkırı ekolojik bölgesi, Altay Dağları üzerindeki subalpin orman kuşağındaki bazı alanları kapsar ve Rusya, Kazakistan, Moğolistan ve Çin'in buluştuğu sınır bölgesinde yer alır. Farklı ekolojik bölgeler, rakımlar ve iklim bölgeleri arasındaki geçiş bölgelerinde bulunduğu için bölge yüksek biyolojik çeşitliliğe sahiptir. Soğuk yarı kurak bir iklime sahip olan Palearktik biyocoğrafik bölgesindedir. 35.199.998 kilometrekare (13.590.795 sq mi) alanı kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Altay dağ çayırları ve tundrası</span>

Altay dağ çayırları ve tundra ekolojik bölgesi, Rusya, Kazakistan, Çin ve Moğolistan'ı ayıran sınırların oluşturduğu sınırların oluşturduğu "X" in merkezinde, Altay Dağları'nın daha yüksek kotunu kapsayan karasal bir ekolojik bölgedir Dağ zirveleri, Orta Asya'nın en uzak kuzeyini oluşturmaktadır ve Sibirya ovalarını kuzeye doğru güneydeki sıcak, kuru çöllerden ayırır. 2.400 metrenin üzerindeki rakımlar, tundra özelliklerini, alpin çayırlarının parçalarını ve ağaç seviyesinin hemen altındaki ağaçlık tundrayı temsil etmektedir. Ekolojik bölge, Nemli Kıta iklimine sahip Dağ otlakları ve çalılıklar biyomunda ve Palearktik biyocoğrafik bölgesinde yer almaktadır. 90.132 kilometrekare (34.800 sq mi) alan kaplamaktadır.