İçeriğe atla

Yüksek Almanca dilleri

Yüksek Almanca dilleri veya Yüksek Almanca lehçeleri (Almanca: hochdeutsche Mundarten) Almancanın Avusturya, İsviçre, Lüksemburg, Lihtenştayn, Güney ve Orta Almanya, Doğu Belçika, ayrıca Fransa'nın komşu bölgelerinde (Alsace ve Lorraine), İtalya (Güney Tirol), Çekya (Bohemya) ve Yukarı Silezya'da konuşulan çeşididir.

Yüksek Almanca dilleri, kıtasal Batı Cermen dillerinin sürekliliği içindeki Aşağı Almanca (Aşağı Saksonya) ve Aşağı Frankonya (Felemenkçe dahil) dillerinden ayıran Yüksek Almanca ünsüz değişimi ile işaretlenmiştir. Eski Yüksek Almanca yaklaşık Milattan Sonra 500'de gelişti.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "East Middle German". Ethnologue (İngilizce). 20 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Almanca</span> Batı Cermen dili

Almanca, Hint-Avrupa dil ailesine ait, ağırlıklı olarak Orta ve Batı Avrupa'da konuşulan bir Batı Cermen dili. Avrupa Birliği'nin resmî dillerinden biri ve en çok konuşulanıdır. Özellikle Almanya, Avusturya, Lihtenştayn, Lüksemburg, İsviçre'nin büyük bölümü, İtalya'nın Güney Tirol bölümü, Belçika'nın doğu kantonları, Polonya ve Romanya'nın kimi bölgeleri ve Fransa'nın Alsas-Loren bölgesinde konuşulmaktadır. Dünyanın yaygın lisanlarından biridir. Almanca içinde Fransız kelime kökenli sözcükler taşır.

<span class="mw-page-title-main">Estonca</span> Estonyanın resmi dili

Estonca, Estonya'nın resmî dilidir. 1,1 milyon Estonya vatandaşına ek olarak on binlerce Estonyalı göçmen tarafından konuşulan dil. Ural Dil Ailesi'nin Fin-Ugor dilleri'ne mensuptur. Dil, Finceye oldukça benzemektedir. Dili ailedeki diğer dillerden ayıran en önemli özellik, kısa, uzun ve çok uzun olmak üzere üç farklı tonlama barındırmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Almanlar</span> Almanya vatandaşları

Almanlar, Almanya'nın yerlileri veya sakinlerine ve bazen daha geniş olarak Almanca kökenli bir dili veya Almanca dilini anadili olarak konuşan kişilere denir. Almanya anayasası Almanya'da yaşayanları Alman vatandaşı olarak tanımlar. Bugün, Alman dili, Alman kimliğinin birincil kriteri olarak görülmektedir. Dünyadaki toplam Alman sayısına ilişkin tahminler 100 ile 150 milyon arasında değişmektedir ve çoğu Almanya'da yaşamaktadır.

Yidiş, Aşkenaz Yahudileri tarafından tarihsel süreçler doğrultusunda, İbranice ve Almancanın karışımından oluşmuş Yüksek-Almanca dil grubunda bulunan bir dildir. Yidiş, Yahudi-Roma savaşlarının sonucu olarak, Romalılar tarafından Avrupa'ya sürülmüş Yahudiler tarafından ilk defa 9. yüzyılda şekillenmeye başladı. İbraniceye çok benzeyen Aramiceden; Latince ve Doğu Avrupa'daki Slav dillerinden de etkilenmiştir. Yazılarında İbrani alfabesi kullanılır. 1990'lardan itibaren çoğunlukla Hasidik ve Haredi Yahudileri olmak üzere, 1,5–2 milyon konuşanı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Cermen dilleri</span> Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir dil grubu

Cermen dilleri, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir alt ailedir. Batı, doğu ve kuzey olmak üzere üç alt kola sahiptir; Almanca, Felemenkçe, İngilizce gibi diller batı koluna, İskandinav dilleri kuzey koluna, Gotça gibi diller ise günümüzde ölü olan doğu koluna aittir. Tüm Cermen dilleri Proto Cermence adlı proto dilden türemiştir.

Eski İngilizce şu anki İngiltere olan bölgenin belli bölümlerinde ve Güney İskoçya'da 5. yüzyılın ortalarından 12. yüzyılın ortalarına kadar konuşulmuş İngilizcenin eski şeklidir. Bu dil, Batı Cermen dillerinden birisiydi ve bu yüzden de Eski Frizce ve Eski Saksoncayla yakından ilgilidir. Ayrıca dil, Kuzey Cermen dil grubundan Eski Norsçanın da büyük etkisi altında kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Frizce</span>

Frizce ya da Friz dilleri, Cermen dillerinin batı grubunun Anglo-Friz dilleri koluna mensup, Batı Frizce, Saterland Frizcesi ve Kuzey Frizce olarak adlandırılan üç farklı dilin ortak adıdır. Hollanda'nın Frizya ili ve Batı Friz Adaları'nda yaklaşık 350.000, Kuzeybatı Almanya'nın bâzı bölgelerinde yaklaşık 3.000 ve diğer başka bölgelerde yaklaşık 16.000 kadar konuşanı vardır. Batı Frizce Hollanda'nın Frizya ilindeki iki resmî dilden biridir, Almanya'nın Aşağı Saksonya ile Schleswig-Holstein eyaletlerinde ise Kuzey Frizce ve Saterland Frizcesi azınlık dili olarak tanınmakta ve korunmaktadır.

Eski Yüksek Almanca Batı Cermen dillerinden olup Almancanın bilinen en eski biçimidir.

<span class="mw-page-title-main">Almanya tarihi</span>

Almanya tarihi, Cermenlerin ilk olarak Roma İmparatorluğu döneminde devlet kurmalarıyla başlar. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu dönemiyle 1806 yılına kadar devam eder. Bu dönemde ulaştığı en geniş sınırlar günümüzdeki Almanya, Avusturya, Slovenya, İsviçre, Çekya, Polonya'nın batısı, Hollanda, doğu Fransa ve kuzey İtalya'yı kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">İskandinav dilleri</span> Ağırlıklı olarak İskandinavyada konuşulan Kuzey Cermen dili.

İskandinav dilleri veya Nordik diller olarak da bilinen Kuzey Cermen dilleri, Hint-Avrupa dil ailesinin Cermen dilleri koluna bağlı, Kuzey Avrupa'da yaşayan Kuzey Cermenleri tarafından kullanılan bir dil grubu. Danca, İsveççe, Norveççe, İzlandaca ve Faroece, çağdaş Kuzey Cermen dillerini oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sıradağlar Zaman Dilimi</span>

Sıradağlar Zaman Dilimi, Kuzey Amerika'da kullanılan, Eşgüdümlü Evrensel Zaman'dan sonbahar ve kış aylarında 7, yaz saati uygulamasının etkin olduğu ilkbahar ve yaz aylarında ise 6 saat geride olan zaman dilimi. 105. batı boylamındaki saati temel almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pancermenizm</span> düşünsel ve siyasal akım

Pan-Cermenizm, Cermen uluslarını tek bir idarî çatı altında toplama ülküsünü güden düşünsel ve siyasal akım.

Batı Cermen dilleri, Cermen dillerinin üç kolundan en büyüğüdür ve Almanca, İngilizce, Felemenkçe, Afrikaanca, Frizce ve Yidiş gibi dilleri içerir. Cermen dillerinin diğer iki kolu ise Kuzey Cermen dilleri ve Doğu Cermen dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Gotçası</span>

Kırım Gotçası, Kırım Gotları tarafından Kırım yarımadasının bazı kısımlarında 18. yüzyıla kadar konuşulmuş olduğu düşünülen bir Cermen dilidir. Stearns ve Grønvik gibi akademisyenler arasındaki genel görüş, Kırım Gotçasının tarihi Got dilinin devamını oluşturmak yerine başka bir Cermen dilinden türediğidir.

<span class="mw-page-title-main">Aşağı Almanca</span>

Aşağı Almanca, Alçak Almanca ya da Alçak Saksonca, Almanya'nın kuzeyinde ve Hollanda'nın batısında yaygın olan Eski Saksoncadan türemiş ve birçok diyalekte sahip olan bir Batı Cermen dili.

Orta Yüksek Almanca (Almanca: Mittelhochdeutsch), Batı Cermen dillerinden olup 1050'den 1350'ye kadar takriben Yüksek Orta Çağ döneminde konuşulmuş olan Almancanın tarihî bir biçimidir.

<span class="mw-page-title-main">Vendler</span> Cermen yerleşim bölgelerinin yakınında yaşayan Slavlar için kullanılmış tarihi bir isim

Vendler veya Wendler, Cermen yerleşim bölgelerinin yakınında yaşayan Slavlar için kullanılmış tarihi bir isimdir. Homojen bir insan grubuna değil, nerede ve ne zaman kullanıldığına bağlı olarak çeşitli insanlara, kabilelere veya gruplara atıfta bulunur.

Çoğu Avrupa dili Hint-Avrupa dil ailesine üyedir. 2018'le birlikte 744 milyonluk toplam Avrupa nüfusunun %94'ü bir Hint-Avrupa dilini ana dili olarak konuşmaktadır. Her biri 200 milyon konuşanla Latin, Cermen ve Slav dilleri Avrupalıların %90'ını oluşturarak en büyük grubu oluşturmaktadır. Daha küçük Hint-Avrupa dillerine Helenik, Baltık, Arnavutça, Hint-Aryan ve Kelt dilleri örnek verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Eski Saksonca</span>

Eski Saksonca veya Eski Aşağı Almanca, soyu tükenmiş bir Cermen dilidir. Anglo-Friz dilleri ile yakından ilişkili dil Aşağı Almancanın tarihte kaydedilmiş en eski formudur. Cermen dillerinin batı koluna mensuptur. 8. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar, yavaş yavaş Orta Aşağı Almanca'ya dönüştüğü belgelenmiştir. Saksonya olarak adlandırılan, günümüzde kuzeybatı Almanya ile doğu Hollanda'yı kapsayan alanın özellikle de kıyı bölgelerinde yaşamış Saksonlar tarafından konuşulmuştur. Eski Saksoncada, Eski Frizce ve Eski İngilizce ile birlikte Felemenkçe, Lüksemburgca ve Almanca gibi dillerde gözlemlenmeyen; bir sesliyi takip eden nazal ve sürtünmeli ünsüz kombinasyonlarında nazal ünsüzün düşmesinin gözlemlendiği bir ses evrimi meydana gelmiştir. Örneğin Eski Yüksek Almanca ve Eski Felemenkçede biz anlamına gelen uns, bu üç dilde de ūs olarak evrilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek Almanca ünsüz değişimi</span>

Tarihsel dil-bilimde, Yüksek Almanca ünsüz değişimi veya İkinci Cermen ünsüz değişimi, Batı Germen lehçesi sürekliliğinin güney kesimlerinde birkaç aşamada gerçekleşen ses değişimidir. Değişim, yaklaşık üçüncü ve beşinci yüzyıllar arasında başlamış olup sekizinci yüzyılda, Yüksek Almanca yazılı kayıtlar başlamadan önce tamamlanmıştır.