Yücel Paşmakçı

Mehmet Yücel Paşmakçı^[1] (d. 24 Ağustos 1935, İstanbul), Türk Halk Müziği derleyicisi, saz sanatçısı, koro şefi ve akademisyen.^[2]

Yücel Paşmakçı, 24 Ağustos 1935 tarihinde İstanbul'un Kadıköy semtinde doğdu.^[3] Eğitimini İstanbul'da sürdüren Paşmakçı, deniz lisesi'ni bıraktı ve Haydarpaşa Lisesi'ni bitirdi. Üniversite eğitimlerini ise aile sebebiyle yarıda bıraktı. Küçük yaşlardan itibaren bağlama çalmaya başlaması yanında yöre tavırlarını ve türkülerini de inceledi.^[4] 1951'de bağlamayla tanışmasına vesile olan kişi ise Yıldırım Alpago'dur.^[5]

İstanbul Radyosu tarafından açılan sınavda başarı göstererek bağlama sanatçısı olarak 1954'te göreve başladı.^[6] Aynı zamanda İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda da çalıştı. 1961-1972 seneleri arasında Adnan Ataman'ın yanında çalıştı ve onun şef yardımcılığını da yaptı. 1960'lı yılların sonundan itibaren İstanbul Radyosu Yurttan Sesler Topluluğunun şefi olarak görev aldı ve çeşitli programlar yönetti. 1968 yapımı Köroğlu filminin müziklerini yaptı. 1972’de Nida Tüfekçi'nin Ankara'ya gitmesi sonrası boşalan ve Tüfekçi'nin giderken üstlenmesini istediği İstanbul radyosunda Türk Halk Müziği ve Oyunları Şubesi Müdürlüğü görevini üstlenir. Çeşitli kurum ve kuruluşta kurucu üyelik, kurul üyeliği gibi görevler yaptı. 1979'da ise TRT'de uzman kadrosuna atanarak bir nevi pasif bir göreve kaydırılır. Yücel Paşmakçı bu dönemde, 1920’lerden 1950’lere kadar Anadolu’dan derlenen ve TRT arşivinde balmumu silindirler ve taş plaklarda duran 10 bin civarında ezginin ve eski plakların yeniden incelenmesi çalışmalarına katıldı.^[7] Çeşitli yörelerden türkü ve oyun havasını derleyerek ve arşivdeki kayıtları günyüzüne çıkartarak repertuvar sayısını beş bin seviyesine çıkarttı.

Derleme çalışmaları için ilk olarak 1964 yılında Kütahya’ya gider. Hisarlı Ahmet’ten ve Şarköy'deki Selanik muhacirlerinden derlemeler yapar.^[3] 1997 yılında belediye konservatuvarının halk müziği bölümünü oluşturmak için Bursa'ya gider ve bu vesile ile bir derleme heyetiyle Kütahya Tavşanlı ve Bursa’nın dağ köylerinden türküler derler. Çeşitli yıllarda farklı yörelerdeki çalışmaları sonucunda "Bir Fırtına Tuttu Beni", "Bir Yiğit Gurbete Gitse", "Dam Üstüne Çul Serer", "Kiziroğlu Mustafa Bey" gibi türküleri müzik hafızalarına kazandırmıştır.^[8] Özellikle Muzaffer Sarısözen'in derleme üslubunu yararlı bulup övmüştür.

1983’te İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Halk Musikisi Devlet Konservatuvarı’na geçer ve 2000 senesinde emekli olana kadar Türk Halk Müziği Ana Sanat Dalı Başkanlığı’nı yürütür. En zor uzun havaları bile notaya alabilmesiyle ünlü olan Paşmakçı, 2004 senesinde Aydın Doğan Türk Halk Müziği Ödülü'ne layık görüldü.^[8] 2009 senesinde İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından üniversitenin Türk Halk Musikisi Devlet Konservatuvarı kurucularından olan Paşmakçı'ya Türk Halk Müziği Onur Ödülü verilir.^[9] 2012 yılında ise Gaziantep Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Kültür ve Sanat Günleri kapsamında, kendisine Fahri Doktora Unvanı takdim edilir.^[10]