İçeriğe atla

Yûsuf Meddah

Yusuf Meddah (AzericeYusif Məddah/یوسف مداح‎),‎ Azerbaycan divan şairiydi. "Varqa ve Gülşah" adlı eseriyle ünlüdür. Hayatı hakkında çok az şey bilinmekte ancak 14. yüzyılın başlarında yaşadığı tahmin edilmektedir. Meddah iyi eğitim almıştı, Azerbaycanca, Arapça ve Farsça bilmekteydi.

En ünlü eseri, bir Arap halk masalından yola çıkarak yazdığı, yaklaşık 1.700 beyitten oluşan ve aruz ölçüsüyle yazılmış bir mesnevi olan Varqa va Gulşah'tır. Meddah'ın Varqa va Gulşah'nın yanı sıra Hâmûşnâme, Dâsitân-ı İblîs aleyhi’l-la‘ne ve Maktel-i Hüseyn gibi eserleri de vardır.[1]

Adı

Eserlerinde daha çok Yusuf Meddah mahlasını kullanmıştır. Ancak diğer takma adları arasında Yusifî ve Yusuf-i Meddah bulunmaktadır.[2][3]

Hayatı

Yusuf Meddah'ın hayatı hakkında çok az şey bilinmektedir. 14. yüzyılın başlarında yaşadığı tahmin edilmektedir.[2] Azerbaycan dilini çok iyi biliyordu ve Azerbaycan edebiyatının erken gelişme döneminin ana temsilcilerinden biri olarak kabul edilmektedir.[4] Uzmanlar eserlerinden onun iyi eğitimli olduğu, Arapça ve Farsça dillerini mükemmel derecede bildiği ve din bilimleri alanında bilgili olduğu sonucuna varmışlardır. İlk yıllarını Azerbaycan'da geçiren Yusuf Meddah, daha sonra Konya'ya yerleşerek Mevlevî tarikatına katılmıştır. Meddah ünvanı, onun şehir şehir dolaştığını ve toplum içinde şiirler okuduğunu gösterir. Yusuf Meddah Erzincan, Ankara, Sivas, Kastamonu gibi farklı bölgelerde yaşamış ve buralarda tanınmaya başlamıştır. Uzun bir hayat yaşadığına inanılmakta ve ölüm tarihi ile yeri bilinmemektedir.[2]

Kaynakça

  1. ^ Aksoy, Hasan. "Yûsuf Meddah". islamansiklopedisi.org.tr. TDV İslam Ansiklopedisi. 
  2. ^ a b c Aksoy 2013.
  3. ^ Eren 2014.
  4. ^ Babayev 2008.

Bibliyografi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Leylâ ile Mecnun</span> Arap efsanesine dayanan aşk hikâyesi

Leylâ ile Mecnun, Arap efsanesine dayanan klasik bir aşk hikâyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Fuzûlî</span> 15. ve 16. yüzyılda yaşamış Türk şair

Fuzûlî, Azerbaycan Türkçesi, Arapça ve Farsça eser veren Osmanlı dönemi Türk divan şâiridir. Asıl adı Mehmed bin Süleyman'dır. Oğuzlar'ın Bayat boyuna mensuptur. Arapça ve Farsça eserleri de bulunmakla birlikte Azerbaycanca'nın en önemli lirik şairi olarak kabul görmüştür. Mehmed Fuzûlî Alevî Müslümanların Yedi Ulu Ozanlarından birisidir.

Divan edebiyatı, Türk kültürüne has süslü ve sanatlı bir edebiyat türüdür. Bu edebiyata genellikle "divan edebiyatı" adı uygun görülmekte olup bunun en büyük nedenlerinden birisinin şairlerin manzumelerinin toplandığı kitaplara "divan" denilmesi olduğu kabul edilmektedir. Öte yandan, divan edebiyatı gibi tabirlerin modern araştırmacılar tarafından geliştirildiğini ve halk-tekke-divan edebiyatları arasındaki ayrımların bazen oldukça muğlak olduğu ve bu edebiyatlar arasında ciddi etkileşimlerin de bulunduğu vurgulanmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ferîdüddin Attâr</span> İranlı hekim ve şair

Ferîdüddin Attâr, İranlı mutasavvıf, şair. Hekim ve eczacı olmasından dolayı Attâr (aktar) olarak anılır. Fars edebiyatındaki ilk tezkire olan Tezkiretü'l-evliyâ'nın yazarıdır.

Gülşehrî, 14. yüzyıl Türk divan şairi. Döneminin en önemli şairlerinden biri olan Gülşehrî hakkında bugün pek fazla bir şey bilinemese de mutasavvıf olduğu bilinmektedir. Naklî ilimlerde bilgili olmasının yanı sıra matematik ve felsefe gibi aklî ilimlerle de ilgilendiği ve bu konularda da bilgi sahibi olduğu düşünülmektedir. Gülşehri'nin Kırşehir'de Mevleviliği yaydığı, zaviyede yaşadığı ve mahlasını da o zaman adı Gülşehir olan Kırşehir'den aldığı bilinmektedir.

Mustafa Yusuf oğlu Zarir, 14. yüzyıl Azerbaycanlı şairi. Azerbaycan dil edebiyatının ilk gelişim döneminin temsilcilerinden biridir. Mustafa Zarir Suli Fagih gibi o da Anadolu edebiyat ekolünün temsilcisidir. M. Zarir sadece şair olarak değil, aynı zamanda tercüman olarak da görev yaptı. Fuat Köprülü, İsmail Hikmet Ertaylan, Nihad Sami Banarlı, Talat Onat ve diğer Türk bilim adamları, çeşitli çalışmalarında Mustafa Zarir'i "14. yüzyıl Azerbaycan yazarı" olarak adlandırmışlar ve şairin yarattığı sanat mirasının doğrudan doğruya Azerbaycan Türkçesinde defalarca belirtmişlerdir.

Tezkire, sözcük anlamıyla "zikredilen, zikri geçen" anlamına gelen, Fars ve Türk edebiyatlarında kişilerin yaşamlarını, eserlerini ve edebi kişiliklerini anlatan eserlere verilen ortak addır. Tezkireler ilk kez İran edebiyatında ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan edebiyatı</span>

Azerbaycan edebiyatı Azerbaycan dilinde yazılan edebiyatı veya Azerbaycanlı yazarların, şairlerin veya Azerbaycanlı muhacirlerin yazdığı edebiyatı ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Nizâmî-i Gencevî</span> Fars edebiyatında hamse türünün kurucusu şair

Nizâmî-i Gencevî, Fars edebiyatında hamse türünün kurucusu şair.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Cavid</span> Azerbaycanlı şair ve dramaturg

Hüseyin Cavit Azerbaycan şairi ve oyun yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Fetali Ahundov</span> Azerbaycanlı yazar ve filozof

Mirza Fetali Ahundov, modern Azerbaycan edebiyatının kurucusu ve Azerbaycan'ın ilk ateist aydını olan yazar ve filozof.

Meraga, İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'nde şehir.

<span class="mw-page-title-main">Nasır Menzuri</span> İranlı yazar ve dilbilimci

Nasır Menzuri, yazar ve dilci.

<span class="mw-page-title-main">Hamdullah Hamdi</span> Türk divan şairi, mutasavvıf (1449 - 1503)

Hamdullah Hamdi (doğumu: 1449, Göynük - ölümü: 1503, Göynük) Türk divan şairi, mutasavvıf. Mesnevileri ile tanınmıştır.

Hakim Senaî veya tam adıyla Ebü’l-Mecd Hakim Mecdûd b. Adem Senaî-yi Gaznevî, İranlı mutasavvıf, şair ve Farsça tasavvufi mesnevi üslubunun kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Mir Muhsin Nevvab</span>

Mir Muhsin Nevvab, Azeri şair, yazar, müzisyen, ressam, hattat, bilim insanı. Çok yönlü Nevvab aynı zamanda astronom, matematikçi, kimyacı, tarihçi, müzik tarihçisi ve marangozdur.

<span class="mw-page-title-main">Ali Tebrizli</span>

Ali Tebrizli, şair, yazar ve yayıncı. "Atropat" yayınevini kurdu. Bu yayınevinde "Aliağa Vahidin Külliyati", "Azerbaycan Şarkıları ve Bayatıları", "Köroğlu" destanı, "Azerbaycan klasik edebiyatından şiir derlemeleri", "Fuzuli Divanı", "Salman Mümtaz'ın şiirleri" gibi kitapları hazırlayıp yayınladı.

Ümmî Îsâ, Azerbaycan Türkçesiyle yazılan ilk eserlerden birinin ve Türk edebiyatının ilk "Mehri ve Vefa" hikâyesinin yazarıdır. Bazı araştırmacılara göre Ümmî Îsâ, Azerbaycan Türkçesiyle yazan ilk şairdir.

Nematullah Kişvari, — 15. yüzyılın ortalarında Güney Azerbaycan'ın Dilmaqan şehrinde doğmuş, Akkoyunlu sultanı Yakub'un sarayında yaşamıştır. 1490 yılına kadar kullanılmış ve padişahın öldürülmesinden sonra saraydan kaldırılmıştır. Adı Nematullah, lakabı ise Kişvari'dir.

Mir Mehdi Etimad - Azerbaycanlı şair, yazar. Azerbaycan Milli Hükümetinin marşının sözlerinin yazarı.