İçeriğe atla

Yâkût el-Hamevî

Yâkût el-Hamevî
ياقوت الحموي
Doğum1178-1179
Anadolu
Ölüm1229
Halep
Dinİslam
Kariyeri
DalıCoğrafya, Tarih, Edebiyat, Gezi

Yâkût el-Hamevî (1178 veya 1179 - 1229), 12 ila 13. yüzyılda yaşamış gezgin, coğrafya ve tarih bilgini.

"El-Rumi" ("Rûm'dan") yani Yunan (Bizans) kökenli, "al-Hamawi" anlamı Suriye'de Hama'dan gelen ve "ibn-Abdullah"" anlamı onun babasının adı Abdullah'dır. "Yaqut" kelimesinin anlamı Yakut'dur. O İslam dünyasında bir ansiklopedi yazarı olarak tanınır.

Yaşam öyküsü

Hama'da Al-Nuri Cami minaresi

1179 yılında (Latince: Asia minor; eski Yunanca: Mikra Asia, Μικρά Ἀσία veya anatolē, ἀνατολή; Türkçe: Anadolu)'da doğmuş olan Yakut, bir köle olarak tüccar birisine satılır ve Suriye'nin Hama şehrine getirilir ve burada (nisba (نسبة‎), veya nisbe yani "köken yeri" anlamına gelen "al-Hamawi" ismini alır) büyür, daha sonra Bağdat'a satılır, 1199 yılında salıverilmiş ve İslam dini öğrenimi gördürülmüştür. Yakut al-Hamavi Bağdat'a geldiğinde Otuzdördüncü Abbâsî Hâlifesi En-Nâsır’ûd-Dîn’Allah (Arapça: الناصر لدين الله, أحمد بن المستضيء) İslam dünyasını yönetiyordu.

Gezen satıcı, Kütüphaneci, Hattatcı olarak Mısır, Suriye, Irak, Horasan ve Harezme seyahat etmiş, Tatar-Moğol saldırılarından Hazerm'den Suriye'ye kaçmıştır. Bu kaçışta bütün mal ve mülkünü geri bırakmak zorunda kalmış olan Yakut'ta büyük iz bırakmış, Tatarlara ve Türklere karşı nefret ve kin davranışı görülür ve bu yanlış anlaşım yüzünden ırkçı tahriflere alet olmuştur, hâlâ Arap milliyetcileri içindeki yankıları ve etkileri bugüne kadar kalmıştır.

Mucemü’l-Büldân (Coğrafi sözlük) ismindeki kitabında Türkleri Ye'çüc ve Me'çüc' (Arapça: يأجوج و مأجوج ; Ya'jūja Wa Ma'jūja)[1] benzetir ve Türkleri kötüler.

1220 yılında Yakut Halep'te Macaristan'dan müslüman bir gençle karşılaşır, sonra onunla birlikte tarihte çok az rastlanan Macaristan'da İslam[2] üzerine bir belge yazarlar.

Yakut al-Hamavi 1229 yılında Suriye'nin Halep şehrinde ölmüştür.[3]

Eserleri

  • معجم البلدان; Mucemü’l-Büldân
  • معجم الادباء; Mucemü’l-Üdeba, "Yazarlar sözlüğü" 1226 yılında yazıldı.
  • المشترک وضعا و المفترق صعقا; al-Mushtarak wadh'a wa al-Muftaraq Sa'qa, Heinrich Ferdinand Wüstenfeld tarafından 1845 yılında yayımlanmıştır.

Notlar

  1. ^ Qālū Yā Dhā Al-Qarnayni 'Inna Ya'jūja Wa Ma'jūja Mufsidūna Fī Al-'Arđi Fahal Naj`alu Laka Kharjāan `Alá 'An Taj`ala Baynanā Wa Baynahum Saddāan - Dediler ki: “Ey Zu'l-Karneyn, gerçekten Ye'çüc ve Me'çüc, yeryüzünde bozgunculuk çıkarıyorlar, bizimle onlar arasında bir sed inşa etmen için sana vergi verelim mi” - Kuran-ı Kerim Al-Kahf 15 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. suresi 18:94
  2. ^ The Islamic Review - Traces of Islam in Hungary, Februar 1950 17 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  3. ^ Yaqut al-Hamawi Muslim Heritage 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dîvânu Lugâti't-Türk</span> Kâşgarlı Mahmudun yazdığı Türkçe-Arapça sözlük

Kitâbu Dîvânu Lugâti't-Türk Orta Türkçe döneminde Kâşgarlı Mahmud tarafından Bağdat'ta 1072-1074 yılları arasında yazılan Türkçe-Arapça bir sözlüktür.

<span class="mw-page-title-main">Bahamut</span>

Bahamut, , Zekeriya el-Kazvini'ye göre, dünyanın yapısını destekleyen, derinlerde yatan bir canavardır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Türkmenleri</span> Etnik grup

Suriye Türkmenleri ya da Suriye Türkleri, Suriye'de yaşayan Türk azınlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Çiğil</span> Eski bir Türk boyu.

Çiğil veya Çiyil, 7.yüzyıldan beri Issık gölü etrafında oturan, Çinli tarihçilerin yazdıklarına göre "altı Chu(Çu) boyu"'na ait olan iki boy'dan veya Chumuhun, Chuyue ve Chumi boyları olabilirler, Çiğiller dine aşırı düşkünlükleri ile tanınırlar. İlk gelen bilgilere göre Çiğiller Mani dini, sonraki kaynaklara göre Nestûrî Hristiyanlığın etkisi altında kalmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Cahiz</span> Basra doğumlu Arap bilim insanı

Cahiz veya el-Cahız gerçek ismi ve tam künyesi Ebu Osman Amr bin Bahr el-Kinani el-Fukaimi el-Basri olan, Basra doğumlu Afro-Arap yazar ve bilim insanı.

<span class="mw-page-title-main">Bilâd-ı Rûm</span>

Bilâd-ı Rûm ya da Bilâdu'r-Rûm, Arap coğrafyacılar tarafından önce Roma İmparatorluğu, sonra Bizans topraklarına ve en son olarak da Selçuklu Anadolu'suna 9. ve 10. yüzyıllardan başlayarak verilen isim olup harfiyen Rûmların beldeleri/memleketi demektir. Aynı anlamda Diyâr-ı Rûm terkibi de kullanılır.

Mucemü'l-Büldân, Yâkût el-Hamavî tarafından yazılan ansiklopedi kitabıdır. Yazar, 1224 yılında bu kitabı yazmaya başlar, ölümünden bir yıl önce 1228 yılında bitirir.

İbnü'l-Esîr, üç erkek kardeşin aile adıdır. Tanınmış İslam tarihçileri ve yazarları olup, günümüz güneydoğu Türkiye'de Cizre 'de doğmuşlardır.

Ali İbnü'l-Esîr, İbnü'l-Esîr ailesinden üç erkek kardeşlerden ortancasıdır. Tam ismi 1160 ila 1233 yılları arasında yaşamış olan Arap kökenli İslam tarihçisi.

İbn Hurdâzbih ya da tam adıyla Ebü’l-Kāsım Ubeydullāh bin Abdillâh bin Hurdâzbih, günümüze kadar ulaşan Kitâbü'l-mesâlik ve'l-memâlik'in yazarı, bir Fars coğrafyacı ve 9. yüzyılın devlet kurumlarında çalışan üst düzey yöneticidir. Büyükbabası Hurdabe, bir Zerdüşt idi ki Belh'li Bermekîler ailesinin çağrısı üzerine İslamı kabul etti. Babası Abdullah Abbasi Halifesi al-Maʾmun döneminde 816-17 yılları arasında Taberistan valisi idi.

<span class="mw-page-title-main">Nesih</span>

Nesih, neshi veya neshî, özellikle Osmanlılar tarafından yazmalarda kullanılan, yumuşak, köşeleri yuvarlaklaşmış, işlek bir yazı türü ve Arap harflerinin, basımda ve yazma kitaplarda en çok kullanılan çeşidi olarak tanımlanır. Nasaḫ terim kökü "kaldırma, hükümsüz kılma" ve "kopya" anlamına gelen nesih yazı türü, Osmanlı İmparatorluğu'nda da özellikle kitap kopyalamak için kullanılmıştır.

Suriye'deki Yahudileri, ilk çağlardan beri Suriye'de yaşayan Yahudiler ile 1492'de İspanya'dan kovulan Sefaradlar oluşturur. Halep, Şam ve Kamışlı'da asırlar boyunca büyük Yahudi cemaatleri var olmuştur. 20. yüzyılın başlarında Suriye Yahudilerinin büyük bir yüzdesi ABD, Orta ve Güney Amerika ve İsrail'e göç etti. Bugün Suriye'de çok az Yahudi yaşamaktadır. Suriye Yahudilerinin oluşturduğu en büyük cemaat 75.000 kişilik nüfusuyla Brooklyn, New York'tadır.

<span class="mw-page-title-main">Müktefî</span>

Muktefi veya ʿAlî el-Muktefî Billâh Tam Adı: Ebû Ahmed "el-Muktefî bi’l-Lâh" ʿAlî bin ʿAhmed el-Mu'temid Abbasi halifelerinin onyedincisidir. 902 senesinde halife oldu ve 908'de öldü. Abbasi hakimiyetindeki geniş topraklarda parçalanmalar başlamış ve eyalet valileri birer birer bağımsızlıklarını ilan etmeye başlamışlardı. Muktefi, bu parçalanmayı durdurdu ve Abbasi hakimiyetini yeniden tesis etti.

Mustazhir veya Ebû el-Abbas "Mustazhir Billâh" Tam Adı: Ebû el-Abbâs "Mustazhir Billah" 'Ahmad bin 'Abdullah el-Muktadî 1094–1118 döneminde hüküm süren Bağdad Abbâsî Hâlifelerinin yirmisekizincisidir.

<span class="mw-page-title-main">Kamil bin Adil</span> Eyyûbiler Devletinin Mısır Sultanı

Kamil bin Âdil (Arapça: "الملك الكامل" محمد بن سيف الدين أحمد" 1218-1238 döneminde dördüncü Eyyubiler Mısır Sultanı olarak, 1237-1238 yılları arası ise sekizinci Eyyubiler Suriye Sultanı olarak hüküm sürdü. Melik Kâmil feraseti ve siyasetteki ustalığıyla kardeşleri arasında temayüz etmiş, zekâsını ve dürüstlüğünü fark eden babası tarafından veliaht tayin edilmiştir. Sultan Adil henüz sağlığında ülkeyi oğulları arasında bölüştürmüş, Bilädü'şâm bölgesindeki Eyyübi topraklarını Melik Muazzam İsa'ya; Cezire'nin bir kısmını, Meyyafärikîn, Ahlât ve civar bölgelerini Melik Eşref Musa'ya; Ruha'yı Şihäbüddin Gâzi'ye; Caber Kalesi'ni Hafız Arslanşah'a, Mısır'ı ise Melik Kâmil'e bırakmıştır. Yemen ve Mekke, Mısır, Suriye, Anadolu ve el-Cezîre gibi çok geniş bir alanda hâkimiyet kurmayı başaran el-Melikü'l-Kâmil Mekke'de okunan bir hutbede “sultânü’l-kıbleteyn, rabbü’l-alâmeteyn, hâdimü’l-haremeyni’ş-şerîfeyn, Halîlü emîri’l-mü’minîn” lakaplarıyla anılmış ondan fazla hükümdar tarafından metbû tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">El-Bab</span> Suriyenin Halep ilinde bulunan bir şehir

El-Bab, Suriye'nin Halep ilinde bulunan bir şehirdir. Halep'in kuzeydoğusunda yer almaktadır, 2004'te nüfusu 63.069'dur. Şehirde Sünni Müslümanlar çoğunluk oluşturur.

Nasır Davud, babası ölünce 1227 – 1229 döneminde kısa bir süre beşinci Eyyubiler Suriye Sultanlığı yapmış; bu sultanlıktan azlinden sonra 1229 – 1248 döneminde Kerek Emirliği görevine geçmiş; 1248'de bu emirlikten azledilikten sonra 21 Mayıs 1259'da Moğollardan kaçmakta iken Şam yakınlarında Buvayda köyünde ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Şehrizor</span> Vikimedya liste maddesi

Şehrizor veya Şehrezûr, Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları içerisinde kalan Süleymaniye şehrinin batısında, Cibâl bölgesinde verimli bir ovadır. Bölge, İran, Irak ve Türkiye arasındaki sınır bölgesinde kalmaktadır. Havraman Dağları'nın batısında yer alır ve yaklaşık 60 x 40 km genişliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Kibar</span>

Kibar, resmi adıyla el-Hawa, kuzeybatı Suriye'de, Halep ilinin Afrin ilçesine bağlı bir köydür. Köy, komşu Arşa köyüne doğru ilerlediği için Arşkibar olarak da bilinir. Deniz seviyesinden 360 metre yükseklikte, Jouma (Guma) Ovası'nda bulunmaktadır. Yakındaki yerleşim yerleri arasında batıda Afrin şehri ve batıda Maryamin, 40 kilometre kuzeybatıda ise Halep yer almaktadır.

Nehrevan Kanalı Dicle'nin doğu kıyıları ve Diyala Nehri'nin aşağı kesimi boyunca orta Irak'ta Sasani ve erken İslami dönemlerin önemli bir sulama sistemiydi. 6. yüzyılda inşa edildi, Abbasi Halifeliği döneminde, Abbasi başkenti Bağdat için ana su kaynağına hizmet ederken, suladığı bölgeler şehrin ana ekmek kaynağı olarak hizmet ettiğinde zirveye ulaştı. 10. yüzyılın ortalarından itibaren yıkımı ve aşamalı olarak terk edilmesi, Abbasi Halifeliğinin düşüşünü yansıtmaktadır.