İçeriğe atla

Xynisteri

Xynisteri
Üzüm (Vitis)
RengiBeyaz
Tür adıVitis vinifera
Diğer adıXinisteri
KökenKıbrıs adası
Önemli üretim yerleriTrodos dağları
Önemli şaraplarKomandarya, Xynisteri
VIVC kimliği704

Xynisteri (ayrıca Xinisteri olarak da yazılır; Yunanca: ξυνιστέρι) Kıbrıs adasında yetiştirilen yerel, beyaz bir üzümdür.

Bazı tahminlere göre, Troodos sıradağlarının güney yamaçlarındaki Kıbrıs üzüm bağlarının %33'ü bu üzüm çeşidiyle ekilmiştir; bu da Xynisteri'yi Kıbrıs'ta yetiştirilen ana beyaz üzüm haline getirir.

Salkımları ve meyveleri orta büyüklüktedir ve şarap hastalıklarına karşı dayanıklılığıyla bilinir. Birçok yerel (çoğunlukla beyaz) şarabın üretiminde kullanılır. Xynisteri, Kıbrıs'ın ünlü tatlı şarabı Commandaria'nın üretimi için Mavro üzümleriyle harmanlanır ve ayrıca yerel içki Zivaniya'nın üretiminde de kullanılır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Üzüm</span> meyve, cins için Q191019 kullanın, türler için Q30046 kullanın

Üzüm, yaprak döken odunsu asmaların vitis cinsinden çiçekli bitki meyvesinin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şampanya</span> Fransanın Champagne bölgesinden gelen bir çeşit şarap

Şampanya, ismini Fransa'nın Champagne şarapçılık bölgesinden alan bir köpüklü beyaz şarap türü. Şampanya genel kullanımda tüm köpüklü şarapları kastetmek için kullanılmakla birlikte, Avrupa Birliği ve diğer bazı ülkelerde Fransa'nın Champagne bölgesinde üretilmeyen köpüklü şarapların Şampanya adı altında etiketlenmesi yasadışıdır. Şampanya genellikle beyaz ve kırmızı üzümlerin kupajından üretilir.

Papazkarası, Marmara ve İç Anadolu bölgelerinde yetişen mavi-siyah renkli bir üzüm çeşididir. Hem kırmızı şarap üretiminde hem de sofralık üzüm olarak kullanılır. Üretilen şarabın alkol oranı %11-13, asidite miktarı ise 5-7 gram/litre civarındadır. Üzümün orijini Kırklareli ve Edirne bölgesidir. 30 Aralık 1947 tarihli TBMM Oturumunda Kırklareli Milletvekili Dr. Fuad Umay Balkan Harbinden önce bölgenin 60.000 dönümlük bir bağ alanına sahip olduğunu ifade etmiştir. Savaşlar sonrası Papazkarası dikim alanları azalmıştır. Üzümün şarabı alev kırmızısı rengindedir. Rayihası ise baharatlar yönünden çok zengindir. Tanen yapısı oldukça yumuşaktır. Burgonya şaraplarını andırmaktadır. Kırmızısı yanında, pembe ve beyaz şarapları da yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Komandarya</span>

Komandarya, Kıbrıs Türkçesi ile Gumandarya, Kıbrıs'ta Trodos Dağları eteklerindeki Komandarya yöresinde üretilen, kehribar renginde bir tatlı şaraptır. Kara üzüm ve Xynisteri üzüm türlerinin güneşte kurutulmuş olanlarından yapılır, Bu açıdan bir kuru üzüm şarabıdır. Genellikle alkolle güçlendirilen bir fortifiye şarap olan Komandarya'nın üretimi sırasında büyük miktarda alkol ortaya çıkar, alkol oranı güçlendirmeden önce %15 civarındadır.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan şarabı</span>

İtalyan şarabı, dünyada şarapçılık yapılan en eski ülkelerden biri olan İtalya'da yapılan şaraba verilen addır. İtalya dünyanın en önemli şarap üreticilerinden biridir ve 2005 yılı itibarı ile dünya üretiminin yaklaşık beşte birini üretmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şarapçılık</span>

Şarapçılık, şarap üretimine verilen addır. Şarabın yapılacağı üzüm veya başka bir meyvenin seçimiyle başlar, yapımı biten şarabın şişelenmesiyle sona erer. Çoğu şarap üzümden yapılsa da, diğer meyvelerden veya zehirli olmayan bitkilerden de yapılabilir. Bal şarabının sudan sonraki en önemli malzemesi baldır. Şarap yapımının tarihi bin yıldan fazladır. Şarap ve şarap yapımı bilimi önoloji olarak bilinir. Şarap üreticisine şarap tüccarı da denilebilir. Üzüm yetiştiriciliği bağcılıktır ve birçok üzüm çeşidi vardır.

Narince, Tokat yöresinde yetiştirilen beyaz üzüm çeşididir. Beyaz şarap üretiminde kullanılan narincenin Anadolu orijinli üzümler içinde önemli bir yeri bulunmaktadır. Hem sofralık hem de şaraplık olarak üretilir. Renk olarak yeşile çalan sarı renkte, biçim olarak iri ve ovaldir. Sek şarap üretiminde kullanıldığı gibi, Anadolu'nun diğer önemli şaraplık üzümleri ile yapılan kupajlarda da kullanılır.

Emir, Kapadokya yöresinin sulu, beyaz bir üzüm cinsidir. Beyaz şarap üretiminde yoğun olarak tercih edilen bir türdür. Nevşehir, Kırşehir, Kayseri ve Niğde civarındaki bağlarda yaygın üretimi yapılmaktadır. Sek şarap yapımında kullanılır. Monosepaj olarak kullanıldığı gibi, diğer bazı beyaz üzümlerle kupajı da yapılmaktadır. Emir üzümünden üretilen şaraplar yeşil-sarı ya da açık sarı renge sahiptir. Kendine özgü ince aromaları ve serinletici bir lezzeti vardır. Köpüklü şarap yapımına da elverişlidir.

<span class="mw-page-title-main">Misket (üzüm)</span>

Misket üzüm familyası, yüzyıllardır dünyada şarap üretimi, kuru üzüm ve sofralık üzüm olarak tüketilen Vitis vinifera türüne ait 200'den fazla üzüm çeşidini içerir. Renkleri, Muscat Ottonel gibi beyazdan, Moscato Giallo gibi sarıya, Moscato rosa del Trentino gibi pembeye ve siyaha yakın olan Hamburg Misketi 'ne kadar değişir. Misket üzümleri ve şarapları neredeyse her zaman belirgin tatlı çiçek aromalıdır. Misket üzüm çeşidinin çokluğu ve sayısı belki de en eski evcilleştirilmiş üzüm çeşidi olduğunu akla getirir. Vitis vinifera üzüm çeşidindeki çoğu familyanın Misket çeşidinden geldiğine dair teoriler vardır.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz şarap</span> bir şarap türü

Beyaz şarap, maserasyon olmadan fermante edilen bir şarap türüdür. Rengi saman sarısı, sarı-yeşil veya altın sarısı olabilmektedir. Herhangi bir renkte kabuğa sahip olabilen üzümlerin renksiz posasının alkolik fermantasyonu ile üretilir. Beyaz şarap en az 4.000 yıldır varlığını sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Merlot</span> Merlot bir şarap çeşidi yapmada veya yemede kullanılan bir üzümdür.

Merlot hem tek çeşit (sepaj), hem de harmanlanmış (kupaj) üzümlerle şarap yapımında kullanılan lacivert renkli şaraplık bir üzüm çeşididir. Merlot ismi Fransızcada karatavuk anlamına gelen merle kelimesine küçültme eki eklenmesiyle oluşturulmuş olup muhtemelen üzümün rengi dolayısıyla bu ismi almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zivaniya</span>

Zivaniya(Yunanca: ζιβανία, ζιβάνα, İngilizce: Zivania, Zivana), Xynisteri ve Mavro üzümlerinden yapılan yerel sek şaraplar ile üzüm cibresi karışımının damıtılmasından üretilen bir Kıbrıs cibre brendisidir. Zivaniya adı Kıbrıs'ın Rumca lehçesinde cibre anlamına gelen zivana kelimesinden türemiştir. Zivaniya, renksiz ve alkoliktir ve hafif bir kuru üzüm aromasına sahiptir. Alkol içeriği değişiklik gösterse de, sıklıkla hacme oranla %45'tir. Yasal tanımına göre, zivaniya % 60'tan fazla alkol içeriğine sahip olamaz. Zivaniya şeker içermez ve asitliği yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü şarabı</span>

Gürcistan, dünyada en erken şarap üretimine başlayan ülkelerden biridir. Transkafkasya'nın verimli vadileri 8000 yıldır üzüm yetiştiriciliğine ve şarap üretimine ev sahipliği yapmaktadır. Gürcistan tarihinde binlerce yıldır şarap üretimi ve onun önde gelen ekonomik rolü nedeniyle, Gürcistan'da şarap ulusal kimlikle iç içe ve ayrılmaz olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Semillon</span>

Semillon, çoğunlukla Fransa ve Avustralya'da sek beyaz ve tatlı şarap yapmak için kullanılan altın renkli beyaz bir üzüm çeşididir. İnce kabuğu ve Botrytis cinerea'ya duyarlılığı sayesinde tatlı şarap bölgesi Sauternes AOC ve Barsac AOC'de geniş bir alanda yetiştirilmektedir. Adelaide Üniversitesi'nin 2010 yılında açıkladığı istatistiklere göre dünyada yaklaşık 22000 hektar bir alanda ekilidir.

<span class="mw-page-title-main">Grenache</span>

Grenache ya da Garnacha (IPA: [ɡaɾˈnatʃa]) dünyada en çok ekilen kırmızı şaraplık üzüm çeşitlerinden biridir. Geç olgunlaşır bu nedenle üzümün büyük olasılıkla geldiği İspanya'da bulunanlar gibi sıcak ve kuru koşullara ihtiyaç duyar. Aynı zamanda İtalya'nın güneyindeki Sardunya adasında, Fransa'da, Avustralya'da ve Kaliforniya'daki Monterey AVA ve San Joaquin Vadisi'nde yetiştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Airén</span>

Airén, genellikle şarap yapımında kullanılan beyaz bir üzüm olan Vitis vinifera çeşididir. Bu üzüm, yetiştirilen tüm üzümlerin neredeyse dörtte birini temsil ettiği İspanya 'ya özgüdür. 2010 yılı itibarıyla Airén'in, neredeyse yalnızca İspanya'da bulunmasına rağmen, 2004'te 306.000 hektar olan 252.000 hektar ile dünyanın en çok yetiştirilen 3. üzüm çeşidi olduğu tahmin ediliyordu. Airén asma sayısı açısından düşük yoğunlukta ekilme eğiliminde olduğundan diğer bazı türler daha çok ekilir.

<span class="mw-page-title-main">Pedro Ximénez</span>

Pedro Ximénez birkaç İspanyol şarap bölgesinde yetiştirilen beyaz İspanyol şarap üzüm çeşidinin adıdır, ancak en önemlisi Montilla-Moriles bölgesinin denominación de origen ' sindedir. Burada, yoğun tatlı, koyu bir sherry olan bir çeşit fortifiye şarap üretmek için kullanılır. Üzümleri sıcak güneş altında kurutarak, tatlılığı yoğunlaştırarak yapılır, daha sonra kuru üzüm ve pekmezin güçlü bir tadına sahip, solera'da güçlendirilmiş ve yıllandırılmış yoğun, siyah bir şarap oluşturmak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Aidini</span>

Aidini, esas olarak Santorini adasında yetiştirilen ancak Ege Denizi'ndeki diğer Yunan adalarında da bulunabilen beyaz bir Yunan şarap üzümü çeşididir. Üzüm, çiçeksi aromasıyla bilinir ve çoğunlukla sek şaraplar yapmak için Athiri gibi üzümlerle harman ortağı olarak şarap yapımında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Mavro</span>

Mavro,, Kıbrıs adasında yetiştirilen yerli bir kırmızı üzümdür. Üzüm, adını koyu renginden alır. İtalyan ampelograf Kont Giuseppe di Rovasenda, 1877'de ona Cipro Nero (Kıbrıs siyahı) adını vermiştir. Eski bir çeşittir, sıcak Kıbrıs iklimine uygunluğu onu adadaki baskın yetiştirilen asma haline getirmiştir. Yetiştirilen asmaların %70'ini oluşturur. Dikkat çekici olan, Mavro'nun, Kuzey Amerika anaçlarına aşılanan çoğu anakara Avrupa üzümünün aksine, eski anaçlarda büyümeye devam etmesidir. Bu, Kıbrıs'ın 19. yüzyılda diğer Avrupa bağlarının çoğunu harap eden filoksera salgınından kurtulmasının bir sonucudur.

<span class="mw-page-title-main">Trebbiano</span>

Trebbiano, dünyada en yaygın olarak yetiştirilen üzüm çeşitlerinden biri olan İtalyan şaraplık üzümüdür. İyi verim verir, ancak kalitesiz şarap verme eğilimindedir. Taze ve meyvemsi olabilir ama uzun süre dayanmaz. Fransa'da Ugni blanc olarak da bilinen bu türün, özellikle İtalya ve Fransa'da yerel alt tür ailesini yansıtan birçok başka adı vardır. Yüksek asitliği onu konyak ve armanyak üretimlerinde önemli kılmaktadır.