İçeriğe atla

Xianzong (Tang)

Xianzong
Çin imparatoru
Hüküm süresi5 Eylül MS 805-14 Şubat MS 820
Önce gelenShunzong
Sonra gelenMuzong
Doğum4 Mart MS 778
Çang'an, Tang Hanedanı
Ölüm14 Şubat MS 820
HanedanTang Hanedanı

Xianzong (Çince: 唐憲宗; pinyin: Táng Xiànzōng; 27 Mayıs MS 742-25 Şubat MS 805) veya asıl adıyla Li Chun (李純), Çin'de Tang Hanedanı'nın 12. imparatorudur. Saltanatı MS 805'ten MS 820 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

İmparator Xianzong, askeri valilerin (Jiedushi) gücünü dizginlemek için yola çıktı ve emirlerine uymadıklarında onlara karşı savaş açtı. İlk seferleri oldukça başarılıydı ve Xianzong'un ordusu MS 806'da Liu Pi, Yang Huilin ve 807'de Li Qi gibi savaş ağalarını yendi. MS 813'te, Tian Xing yönetimindeki Weibo Yolu'nun kilit noktalardan birinin teslim edilmesinden sonra, İmparator Xianzong birçok bölümü bölgesel savaş ağaları tarafından fiilen bağımsız olarak yönetilen imparatorluğu yeniden birleştirmek için hazır görünüyordu. Xianzong'un ilk başarısızlığı MS 813'te askeri vali Wang Chengzong'u yenemediğinde oldu. Ancak, MS 817'de, Li Shidao'nun yenilmesi ve Wang'ın boyun eğmesinin ardından, imparatorluğun tamamı yeniden imparatorluk otoritesi altındaydı. Daha sonraki tarihçiler, İmparator Xianzong'un saltanatını Yuanhe Restorasyonu olarak adlandırdılar.

İmparator Xianzong'un saltanatı, Tang'ı askeri valilerin yıkıcı güçlerinden kısa süreliğine stabilize etti, ancak hadımların gücünün yükselişini gördü. İmparator Xianzong'un kendisinin MS 820'de hadım Chen Hongzhi tarafından öldürüldüğü iddia edilmektedir.

Kaynakça

Xianzong (Tang)
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Shunzong
Çin imparatoru
MS 756-762
Sonra gelen:
Muzong

İlgili Araştırma Makaleleri

Kemankeş Ali Paşa I. Mustafa'nin ikinci kez padişahlığının son döneminde ve IV. Murad saltanatının devlet idaresinin annesi Kösem Sultan'ın elinde olduğu ilk dönemlerinde 30 Ağustos 1623 - 3 Nisan 1624 tarihleri arasında yedi ay dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tang Hanedanı</span> 618-907 yılları arasında Çinde hüküm sürmüş bir hanedanlık

Tang Hanedanı, Sui Hanedanı'nın ardından Çin'e hüküm sürmüş hanedandır. 618'de Li Shimin, Sui Hanedanı'nı devirerek Tang Hanedanı'nı kurdu. Li Shimin daha çok Tang Hanedanı'nın kurucusu İmparator Taizong olarak bilinir. Çin imparatorlarının en ünlülerinden biridir. Tang Hanedanı döneminde Çin'in komşularının üzerinde çok büyük etkisi vardı ve birçok komşu krallıkları vergiye bağlamıştı. Bununla birlikte Göktürk Kağanlığı 659 yılında, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ise 744 yılında Tang Hanedanı'nın egemenliği altına girmiştir. Yaklaşık 300 yıl yönetimde kalan Tang Hanedanı zamanında Han Hanedanı'ndan bile daha parlak bir dönem yaşandı. Bu dönemde imparatorluk toprakları genişletildi; değişik ırk, kültür ve dinlerden halklarla ilişkiler kuruldu ve sonradan Batılı toplumları şaşkınlığa uğratacak bir yönetim sistemi kuruldu. Bazı kaynaklarda Tang Hanedanı'nın Çinleşmiş Türk-Tabgaç kökenli olduğu geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mançurya</span> Doğu Asyadaki coğrafi bir bölge

Mançurya, Doğu Asya'da bugünkü Çin'in kuzeydoğu bölgesi ve Rusya'nın Primorski bölgesini kapsayan tarihî bir bölge.

<span class="mw-page-title-main">I. Nikiforos</span>

I. Nikiforos, 802 yılından öldürüldüğü yıl olan 811'e kadar hüküm sürmüş Bizans imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">I. Mihail</span>

I. Mihail Rangabe, 811–813 arasında Bizans imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">V. Leon</span>

V. Leon (775- 25 Aralık 820), 813 – 820 döneminde Bizans imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">An Luşan İsyanı</span> 755 yılında Çinin Tang hanedanlığına karşı ortaya çıkan geniş çaplı ayaklanma.

An Luşan İsyanı, Çin'de Tang Hanedanı döneminde, 16 Aralık 755'ten 17 Şubat 769'a kadar sürmüş, büyük toplumsal kargaşa ve huzursuzluk ortamına neden olan ayaklanma General An Luşan'ın Kuzey Çin'de kendi imparatorluğunu ilan etmesiyle başladı. An Luşan Yan Hanedanlığını kurarak ayaklanmayı ilan etti. Onun kendi oğlu tarafından öldürülmesiyle vekili ve yol arkadaşı Shi Sming ve oğlu mücadelesini devraldı ve devam ettirdiler. İsyan üç Tang imparatoru döneminde devam etti. Tang hanedanına sadık aileler ve onların karşısında yer alan aileler ile isyan büyüdü. An Luşan Arap, Göktürk ve Sogdluları da etkileyerek kendi saflarına çekti. İsyan sonrası büyük bir kargaşaya, dev kayıplara ve geniş bir sahada yıkıma neden oldu. Tang Hanedanı zayıfladı ve batı Çin üzerindeki hakimiyetini kaybetti. 742 yılı başlarında, Asya 13 yıl süren bir kaos dönemindeydi. Bölgedeki imparatorlar büyük ayaklanma, devrim, hanedan değişikleriyle çalkalanıyordu. Bu yılda doğu steplerinde Türk-Sogd etkisiyle 744 yılında Uygur Kağanlığı kuruldu. Bu İpek Yolunu kullanan tacirler ve gezginler aracılığıyla samimi ilişkiler arttı. Abbasiler Horasan'da başlattıkları isyan sonucunda Emeviler'e son vermiş ve Abbasi Halifeliğini kurmuşlardı. Batıda genişlemek isteyen Tang hanedanlığı müslüman Araplar ve Karluk Türkleriyle Talas Muharebesi'ne girmiş ve muharebeyi kaybetmişti. Bu arada güneyde Nanzo Krallığına karşı yapılan sefer etkisiz olmuştu. Aynı zamanlarda Tibet üzerine yapılan sefer görece daha başarılı olmuştu, bu sefer ile Tibetlilerin orta Asya toprakları ele geçirildi. 755 yılında Tibet imparatorunun suikasta uğramasıyla Tang imparatorluğu zaferini sağlamlaştırdı. Bu arada Türk bir general imparatorluk içerisinde güçlü bir pozisyona gelmişti.

<span class="mw-page-title-main">Tang'ın Batı Türklerine seferi</span>

Tang'ın Batı Türklerine Seferi, Çin kaynaklarında Batı Tujue olarak bilinen Batı Göktürk Kağanlığı topraklarına 7. yüzyılda Tang Hanedanı tarafından düzenlenen seferdir. Tang Hanedanlığı, henüz sefere karar kılmadan önce; Doğu ve Batı Göktürk devletleri arasındaki rekabetten yararlanarak; bu iki devletin gücünü ciddi şekilde zayıflatmıştır. İmparator Taizong, Çin ordusunu Göktürklerin batı kanadında bulunan topraklar olan; 640'ta Karahoca, 644'te Karaşehir ve 648'de Kuçar'a sevk etmiştir.

Tang'ın Sir-Tarduş Seferi, Tang imparatoru Li Şimin'in 641'de Sir-Tarduşlar'a düzenlediği seferdir.

<span class="mw-page-title-main">Dong Zhuo</span> Çinde Geç Han Hanedanı döneminde yaşamış bir siyasetçi ve savaş ağası

Dong Zhuo, Çin'de Geç Han Hanedanı döneminde yaşamış bir siyasetçi ve savaş ağasıydı. İmparator Ling'in ölümünden sonra MS 189'da başkent Luoyang'ın kontrolünü ele geçirdi ve hadım hâkimiyeti ile He Jin önderliğindeki bazı devlet yetkilileri arasındaki çatışmayı izledi. Dong Zhuo daha sonra İmparator Shao'yu tahtından indirdi ve yerine İmparator Xian'ı geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Gaozu (Tang)</span> Tang Hanedanı kurucusu ve ilk imparatoru

İmparator Gaozu veya asıl adıyla Li Yuan, Tang Hanedanı'nın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 618'den 626 yılına kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Xian (Han)</span>

Xian, Çin'in Doğu Han Hanedanı'nın 13. ve son imparatorudur. Saltanatı MS 189'dan MS 220 yılına kadar sürmüştür.

Ming, Çin'de Jin Hanedanı'nın altıncı ve Doğu Jin Hanedanı'nın ikinci imparatorudur. Saltanatı MS 299'dan MS 325 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Zhongzong (Tang)</span>

Zhongzong veya asıl adıyla Li Xian (李顯), Çin'de Tang Hanedanı'nın dördüncü imparatorudur. Saltanatı ilk önce MS 684 yılında ve daha sonra MS 705'ten MS 710 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ruizong (Tang)</span>

Ruizong veya asıl adıyla Li Dan (李旦), Çin'de Tang Hanedanı'nın beşinci imparatorudur. Saltanatı ilk önce MS 684-690 yılları arasında ve daha sonra MS 710'dan MS 712 yılına kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Suzong (Tang)</span>

Suzong veya asıl adıyla Li Heng (李亨), Çin'de Tang Hanedanı'nın sekizinci imparatorudur. Saltanatı MS 756'dan MS 762 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Daizong (Tang)</span>

Daizong veya asıl adıyla Li Yu (李豫), Çin'de Tang Hanedanı'nın dokuzuncu imparatorudur. Saltanatı MS 762'den MS 779 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Dezong (Tang)</span>

Dezong veya asıl adıyla Li Kuo (李适), Çin'de Tang Hanedanı'nın 10. imparatorudur. Saltanatı MS 779'dan MS 805 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Ai veya asıl adıyla Li Zuo (李祚), Çin'de Tang Hanedanı'nın 21. ve son imparatorudur. Saltanatı MS 904'ten MS 907 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Li Cunxu</span>

Li Cunxu, Çin'de Beş Hanedan On Krallık döneminde Hou Tang'ın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 923'ten MS 926 yılında ölümüne kadar sürmüştür.