XIII. Alfonso

İspanya kralı

Hüküm süresi

17 Mayıs 1886 - 14 Nisan 1931

Önce gelen

XII. Alfonso

Sonra gelen

Niceto Alcalá-Zamora (cumhurbaşkanı olarak)
I. Juan Carlos (kral olarak)

Doğum

17 Mayıs 1886
Madrid, İspanya

Ölüm

28 Şubat 1941 (54 yaşında)
Roma, İtalya

Defin

El Escorial

Eş(ler)i

Victoria Eugenie of Battenberg

Tam adı
Alfonso León Fernando María Jaime Isidro Pascual Antonio de Borbón y Austria-Lorena

Hanedan

Bourbon Hanedanı

Babası

XII. Alfonso

Annesi

Maria Christina of Austria

Dini

Roma Katoliği

XIII. Alfonso (17 Mayıs 1886 - 28 Şubat 1941), 1886-1931 yılları arasında İspanya kralı.^[1]

Hayatı

Babası XII. Alfonso'nun ölümünden sonra doğdu ve annesi Maria Christina'nın naipliğinde hemen kral ilan edildi. Annesinin naipliği döneminde, İspanya son sömürgeleri olan Küba, Porto Riko ve Filipinler'i de kaybetti. 17 Mayıs 1902'de 16 yaşında taç giydi ve tüm krallık yetkilerini devraldı.^[2] Siyasi otoritesinden büyük ölçüde yararlandı. Seçim sonuçlarını dikkate almaksızın Muhafazakârları ve Liberalleri dönüşümlü olarak hükûmete getirme politikasını sürdürdü. Ama bu hükûmet değişikliklerini sağlayabilmek için siyasete daha çok müdahale etmek zorunda kaldı. 1902-1923 arasında İspanya'da 33 hükûmet değişikliği oldu. Bunun sonucunda parlamenter sistem ve Alfonso giderek saygınlıklarını yitirdi. 31 Mayıs 1906'daki düğününde kendisine ve gelin Victoria Eugenia'ya karşı suikast girişiminde bulunuldu. Bunu bir dizi benzer girişim izledi.

Antonio Maura hükûmetinin 1909'daki başarısızlığından sonra, Alfonso'nun durumu daha da sarsıldı. I. Dünya Savaşı sırasında titizlikle koruduğu tarafsızlık politikasıyla pek çok çevrenin takdirini kazandı. Ama, savaş sonrası dönemde yönetimdeki ağırlığını artırmaya başladı. Hatta parlamentodan kurtulmanın yollarını aradı. Parlamentoya danışmadan 1921'de Fas Savaşı'na girdi ve bu müdahalesi son derece olumsuz sonuçlar doğurdu. Kurulan soruşturma komisyonu, tüm suçun ona ait olduğuna karar verdi. Ama, raporun açıklanmasına kısa bir süre kala yapılan askerî darbe, onu bu aşağılayıcı durumdan kurtardı.

Alfonso tahttan indirilmesinden sonra parlamenter sisteme son verilmesine yardımcı olarak ve Primo de Rivera diktatörlüğünü destekleyerek İspanya'da krallığı tehlikeye attı. Primo de Rivera Ocak 1930'da iktidardan düşünce, General Damaso Berenguer başkanlığındaki bir geçici hükûmet kralı kurtarmak için göreve çağrıldı. Alfonso, anayasal rejimi seçimler yapılmaksızın geri getirmek için çeşitli yollara başvurdu. Sonunda Nisan 1931'de belediye seçimlerinin yapılmasını kabul etti. Seçim sonuçları en azından önemli kentlerde, Cumhuriyetçi partilere büyük bir kayma olduğunu gösterdi. Cumhuriyetçiler kralın tahttan çekilmesini istediler. Ordunun desteğini de yitiren Alfonso tahttan çekilmeyi reddetmekle birlikte 14 Nisan 1931'de İspanya'dan ayrılmak zorunda kaldı. 1932'de malvarlığına da el kondu. Önce Fransa'ya, ardında İtalya'ya geçti ve orada öldü. General Francisco Franco yeniden İspanyol vatandaşlığına almasına ve el konan mülklerini geri vermesine karşın bir daha İspanya'ya geri dönmedi.

Kaynakça

^ "Alfonso XIII | king of Spain". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2021.
^ "Alfonso XIII". biography.yourdictionary.com. 20 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2021.

Resmî unvanlar
Önce gelen: XII. Alfonso	İspanya kralı 1886-1931	Sonra gelen: Niceto Alcalá-Zamora (İspanya Cumhurbaşkanı)

İspanya hükümdarları
	I. Carlos II. Felipe III. Felipe IV. Felipe II. Carlos V. Felipe I. Luis V. Felipe VI. Fernando III. Carlos IV. Carlos VII. Fernando I. José VII. Fernando II. Isabel I. Amadeo XII. Alfonso XIII. Alfonso I. Juan Carlos VI. Felipe

Otorite kontrolü	BNC: 000042012 BNE: XX871095 BNF: cb148212082 (data) CANTIC: a10307503 CiNii: DA07137058 GND: 11929074X ISNI: 0000 0001 2284 5096 KulturNav: 0025f512-a3bc-42c6-89ed-6a0776a0528b LCCN: n80001204 NARA: 10582129 NKC: xx0069524 NLI: 987007278292805171 NTA: 070876150 SUDOC: 027996360 TePapa: 67573 VIAF: 120694546 WorldCat (LCCN): n80-001204

İlgili Araştırma Makaleleri

İspanya İç Savaşı, 17 Temmuz 1936–1 Nisan 1939 tarihleri arasında, demokratik seçimle başa gelmiş İkinci İspanyol Cumhuriyeti’ne sadık Cumhuriyetçiler ile General Francisco Franco liderliğinde isyancı bir grup olan Milliyetçiler arasında yaşanmıştır. Savaşı Milliyetçiler kazanmıştır ve Franco, 1939’dan öldüğü yıl olan 1975’e kadar İspanya’yı yönetmiştir.

I. Juan Carlos, Kasım 1975'ten Haziran 2014'teki feragâtına kadar İspanya kralı olarak hüküm sürmüş olan İspanya kraliyet ailesinin bir üyesi.

Manuel Azaña Díaz, İspanyol siyaset ve devlet adamı. İkinci Cumhuriyet döneminde devlet başkanlığı yapmıştır.

Niceto Alcalá-Zamora, İspanyol devlet adamı, başbakan ve İkinci Cumhuriyet'in devlet başkanı (1931-1936). Değişik kesimleri uzlaştırma çabaları, sonunda görevden alınmasına ve ülkesinden sürülmesine yol açmıştır.

İngiliz İç Savaşı, 1642-1651 yılları arasında "Yuvarlak Kafalar" ve "Kraliyet" yanlıları arasında yaşanmış politik görüş anlaşmazlıkları ve fiziksel çatışmaları adlandırırken kullanılan genel terimdir. Birincisi 1642-1645 yılları arasında, ikincisi 1648-1649 yılları arasında yaşanan çatışmalar I. Charles'a, 1649 - 1651 yılında gerçekleşen üçüncüsü ise II. Charles'a karşı Parlamenterler tarafından yapılmıştır. İç savaş 3 Eylül 1651'de Worcester Muharebesi ile Yuvarlak Kafalar'ın güçleri ele geçirmesi ile sona erdi.

II. Isabel, 1833-1868 arasında İspanya kraliçesi. Başarısız yönetimi yüzünden monarşinin gücünü ve saygınlığını yitirmesine yol açmış, 1868'de "Muhteşem Devrim " adı verilen bir ayaklanmayla yönetimden uzaklaştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol Komünist Partisi</span>

İspanya Komünist Partisi ya da İspanyol Komünist Partisi, İspanya'daki üçüncü büyük ulusal partidir. Izquierda Unida koalisyonunun en büyük partisidir ve İspanya'nın en büyük işçi sendikası olan İşçi Komisyonları (CC.OO) üzerinde etkilidir.

Francisco Franco Bahamonde,, 1936'da İkinci Cumhuriyet'in demokratik hükûmetine karşı gerçekleştirilen askerî darbenin liderlerinden biri olan İspanyol asker ve diktatördü. 1 Ekim 1936'da isyancı tarafın başkomutanı olarak atandı, taraftarları tarafından el caudillo (önder) ilan edildi ve çatışmanın sona ermesinden ölümüne kadar 1975'e kadar devlet başkanı olarak görev yaptı. Ayrıca 1938'den 1973'e kadar hükûmet başkanı olarak görev yaptı.

II. George, tam adı George Augustus, Almanca: Georg August, 1706-1727 arasında Cambridge Markisi ve Dükü, 1727-1760 arasında Büyük Britanya kralı ve Hannover elektörü.

İoannis veya Yannis Metaksas, 1936'dan 1941'deki ölümüne kadar Yunanistan Başbakanı olarak görev yapan bir Yunan subayı ve politikacıydı. Görev süresinin ilk dört ayı boyunca anayasal olarak ülkeyi yönetti ve daha sonra Kral II. George tarafından atanmasının ardından 4 Ağustos Rejimi'nin diktatör lideri olarak ölümüne kadar yönetimde kaldı.

Falanjizm, 1933 yılında José Antonio Primo de Rivera tarafından İspanya'yı ele geçirmeye çalışan İspanyol komünistlere karşı geliştirilen, en çok Francisco Franco tarafından uygulanmış otoriter-kralcı faşist ideolojidir.

II. Carol veya II. Charles, 8 Haziran 1930'dan 6 Eylül 1940'ta zorla tahttan indirilmesine kadar görev yapmış Romanya kralı. Kral I. Carol'un ölümünün ardından babası I. Ferdinand'ın en büyük oğlu olarak veliaht prens oldu. Hohenzollern kökenli Romanya kralları arasında ilk kez Romanya'da büyüyüp, anadili Rumence olan ve Ortodoks inanca sahip olarak doğan ilk kişiydi.

İspanya Komünist Partisi İspanya'daki üçüncü büyük ulusal partidir. Izquierda Unida koalisyonunun en büyük partisidir ve İspanya'nın en büyük işçi sendikası olan İşçi Komisyonları (CC.OO) üzerinde etkilidir.

Antonio Cánovas del Castillo, İspanyol devlet adamı, başbakan ve 1876 Anayasası'nın hazırlayıcısı. Bourbon Hanedanı'nın yeniden İspanya tahtına geçmesini sağlamıştı.

Birinci İspanya Cumhuriyeti, kısa ömürlü cumhuriyet olmuştur. Cumhuriyet, İsabella'nın iktidardan düşmesinden ardından devam eden kaos ortamı I. Amadeo'nun kral olmasının ardından da devam etmesi üzerine ilan edildi. Martínez-Campos y Antón cumhuriyete darbe yaparak eski sistemi tekrar tesis ederek restorasyon hükûmeti kuruldu.

Restorasyon ya da Bourbon Restorasyonu, Martínez-Campos'un 29 Aralık 1874 yılında yaptığı darbe ile lağvettiği Birinci İspanya Cumhuriyeti'nin yerine kurulan yapı. Kurulan bu yapı XIII. Alfonso döneminde 14 Nisan 1931 yılında İkinci İspanya Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla yıkıldı.

İkinci İspanya Cumhuriyeti, 1931-1939 yılları arasında İspanya'da var olan demokratik cumhuriyetçi rejim.

José Antonio Primo de Rivera y Sáenz de Heredia, 1. Primo de Rivera Dükü, 3. Estella Markisi, genellikle basitçe José Antonio olarak anılır. İspanyol politikacı Jose Antonio İspanyol Falanj hareketinin kurucusudur. İspanyayı 1923'ten 1930' kadar diktatör olarak yöneten general Miguel Primo de Rivera'nın en büyük oğludur. Siyasete atılmadan önce Jose Antonio avukattı, siyasete atılmasının sebebi ölmüş babasının ülkedeki mirasını korumaktır. İspanyol Falanj partisi olan Falange Española'yı İspanya 1933 genel seçimlerinden kısa bir zaman öncesinde 1933 Ekim'de kurdu. Seçimde İspanya Senatosundan 1 koltuk kazandı.

Franco İspanyası'nda devlet terörü İspanya İç Savaşı sonrasında iktidara gelmiş olan Francisco Franco önderliğindeki milliyetçilerin toplumsal hayata dair giriştiği katliam, yargısız infaz, tasfiye, tecavüz, sürgün gibi yasadışı uygulamaları anlatır. Rejim, iç savaştan mağlup çıkan İkinci Cumhuriyetçiler, aydınlar, komünistler, Protestanlar, eşcinseller, azınlıklar, Bask-Katalan milliyetçilerini hedef almıştır. Uygulamalar Katolik Kilisesi tarafından onaylanmış, Guardia Civil adlı yasal kolluk kuvvetleri ve Falanjist milisler tarafından uygulanmıştır.

Miguel Primo de Rivera y Orbaneja, Bourbon Restorasyonu'nun son yıllarında 1923'ten 1930'a kadar İspanya başbakanı olarak hüküm süren bir İspanyol diktatör ve askeri subaydı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.