İçeriğe atla

Woyzeck

Başlığın diğer anlamları için Woyzeck (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Woyzeck oyun afişi (Company Carolina, Kuzey Karolina Üniversitesi)

Woyzeck, Georg Büchner'in 1836 yılında yazmaya başladığı tahmin edilen, ölümüyle yarım kalan tiyatro oyunu. Oyun, daha sonra diğer bazı yazarlar, editörler ve çevirmenler tarafından farklı şekillerde sonlandırıldı. Alman tiyatrolarının repertuvarlarında sıkça yer alan oyun yine aynı kapsamda en çok sahnelenen oyunlardan biridir.

Büchner'in bu oyunu 1836 yılının Haziran ve Eylül ayları arasında yazmaya başladığı tahmin edilmektedir. Yazarın 1837 yılında erken ölümüyle oyun parçalar halinde ve eksik kaldı. Woyzeck ilk olarak 1879 yılında, Karl Emil Franzos tarafından üzerinde tekrar çalışılmış haliyle yayımlandı; ilk gösterimi ise 8 Kasım 1913'te Münih'teki Residenztheater'da yapılmıştır.

Oyun, ordunun ve doktorların genç bir adam üzerinde bıraktığı, insanlıktan uzaklaştıran etkilerini konu alır. Çoğu kez bir işçi sınıfı veya çalışan kesim trajedisi olarak ele alınan Woyzeck bir başka açıdan da "İnsan doğasına dair olan çekememezliğin, hasetin uzun trajedisini"[1] sergilemektedir. Alman doğalcı yazar Gerhart Hauptmann ve dışavurumcu diğer bazı yazarların beğenisini kazandı.[2] Oyun bir ölçüde daha sonra asker olan Leipzig'li perukçu Johann Christian Woyzeck'in gerçek yaşam hikâyesine dayanmaktadır. Johann Christian Woyzeck 1821 yılında bir çekememezlik sonucu beraber yaşadığı kadını öldürmüş ve alenen boynu vurularak cezalandırılmıştır.

Konusu

Franz Woyzeck, Almanya'da, taşradaki bir kasabada görevini yapmakta olan düşük rütbeli bir asker, metresi Marie'den olan gayrimeşru bir çocuğun da babasıdır. Daha fazla para kazanmak amacıyla yüzbaşı için adi işler yapmakta, doktorun hazırladığı tıbbi deneylerde denek olarak yer almaktadır. Deneylerinden birinde doktor Woyzeck'e bundan böyle sadece bezelye yemesi gerektiğini söyler. Woyzeck'in akıl sağlığı bozulur ve bir dizi varsanı görmeye başlar. Bu arada Marie Woyzeck'ten sıkılmış ve ilgisi yakışıklı askeri bando şefine kaymıştır. Ancak Marie, tartışmasız bir şekilde, şefin tecavüzüne uğrayacaktır.

Gittikçe yükselen, kıskançlıkla dolu şüpheleri sonunda Woyzeck'i bando şefi ile yüzleştirir. Ancak Woyzeck şefin aşağılamalarına maruz kalacak ve pataklanacaktır. Sonunda Woyzeck olanlara dayanamayarak Marie'yi küçük bir göletin kenarında bıçaklar.

Bazıları, oyunun üçüncü sahnesi olarak "duruşma"nın orijinal konseptte yer aldığını iddia etse de, Büchner oyunu Woyzeck'in bıçağı gölete bıraktığı anda bitirir. Oyunun tahmine dayandırılmış çoğu yorumunda ise Woyzeck, bıçağı göletin sularına attıktan sonra üzerindeki kanı temizlerken boğulmaktadır.

Uyarlamalar

Woyzeck uyarlamalarının bazıları şunlardır:

  • Wozzeck operası, besteci Alban Berg
  • Woyzeck, yönetmenliğini Werner Herzog'un yaptığı 1979 yapımı film
  • Woyzeck, 1994 yapımı János Szász filmi
  • Woyzeck, Robert Wilson ve Tom Waits ortak yapımı müzikal
  • Re: Woyzeck, Jeremy Gable yazdığı tiyatro oyunu. Yazar bu oyununa, kendi yazdığı oyunda yer alan bir karakter olarak Büchner'i de eklemiştir.
  • Skin, Naomi Iizuka'nın bir oyunu.
  • Woyzeck, Versus Tiyatro,2014, Yönetmen: Kayhan Berkin, Süpervizör: Metin Balay, Müzik: Eser Eyüboğlu
  • Woyzeck Masalı (Bir Rock Müzikali), Tatbikat Sahnesi, 2015, Yönetmen: Erdal Beşikçioğlu, Müzik: Onur Yüce[3][4][5]

Nick Cave ise İzlanda'daki Vesturport tiyatrosu için oyun müzikleri besteledi.

Kaynakça

  1. ^ Michael Patterson, introduction to 'Georg Büchner, The Complete Plays', Londra, 1987
  2. ^ Michael Patterson, op.cit.
  3. ^ "Woyzeck Masalı-Bir Rock Müzikali". 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2015. 
  4. ^ "Woyzeck ile Anlatılamayan Masal". 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2015. 
  5. ^ "Woyzeck Masalı". 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Haldun Dormen</span> Türk oyuncu ve yönetmen

Ahmet Haldun Dormen, Türk tiyatro oyuncusu ve yönetmeni, oyun yazarı, çevirmen.

Özdemir Nutku, Türk tiyatro bilimci, oyuncu, yazar, eleştirmen ve yönetmendir.

<span class="mw-page-title-main">Ergin Orbey</span> Türk oyuncu, yönetmen ve senarist (1936–2012)

Ergin Orbey, Türk tiyatro yönetmeni, tiyatro ve sinema oyuncusu, senarist.

<span class="mw-page-title-main">Turgut Özakman</span> Türk yazar

Turgut Özakman, Türk bürokrat, yazar ve avukat.

Engin Alkan, Türk oyuncudur. İBB Şehir Tiyatroları oyuncusu ve rejisördür.

Oyun Atölyesi Haluk Bilginer ve Zuhal Olcay'ın kurduğu, İstanbul Moda'da bulunan özel tiyatro.

<span class="mw-page-title-main">Karl Georg Büchner</span> Alman oyun yazarı

Karl Georg Büchner, Alman oyun yazarıdır. 20. yüzyıl Alman tiyatrosunun temellerini atmıştır. Alman romantizminin aksine yapıtlarında, insanları toplumsal, tarihsel ve psikolojik boyutları ile ele aldı. 1835'te yazdığı, ilk oyunu olan Danton'un Ölümü, Fransız Devrimi'ni konu alıyordu. 1836'da yazmaya başladığı fakat yarıda kalan oyunu Woyzeck sonradan Alban Berg tarafından opera olarak bestelendi. Lenz adında bir uzun öykü yazmıştır.

Baki Erdi Mamikoğlu, Türk yazar, yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Vasıf Öngören</span> Sanatçı

Vasıf Öngören, Türk bir oyun yazarı, yönetmen ve oyuncuydu. Oyunlarında yabancılaşma, toplumsal değerler, sınıfsal çelişkiler, ekonomik ve siyasi sorunlar gibi konuları işledi. Epik tiyatro türünde yazdığı Asiye Nasıl Kurtulur? oyunu ile tanınırlık kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Bahtiyar Engin</span>

Bahtiyar Engin, Türk tiyatro ve sinema oyuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Tomris İncer</span>

Tomris Zehra İncer,, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Bozkurt Kuruç</span> Türk oyuncu ve yönetmen (1935–2022)

Mehmet Bozkurt Kuruç, Türk tiyatro oyuncusu, yönetmen ve öğretim üyesidir.

Cengiz Tangör, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu.

<i>The Black Rider</i> (oyun) müzikal

The Black Rider, yazar William S. Burroughs, tiyatro yönetmeni ve yazar Robert Wilson ve besteci ve şarkıcı Tom Waits'in ortak çalışmasıyla ortaya çıkan avangart tarzda müzikal masal, tiyatro oyunu.

Woyzeck şu anlamlara gelebilir:

<i>Woyzeck Masalı</i>

Ana Madde; Woyzeck

6. Sadri Alışık Anadolu Tiyatro Oyuncu Ödülleri, 21 Mart 2016 tarihinde tiyatro ve sinema oyuncusu Sadri Alışık anısına verilen tiyatro ödülleridir. Adaylar 17 Haziran 2015'te açıklanmıştır.

Duvara Karşı Tiyatro Topluluğu, İzmir'de faaliyet gösteren tiyatro topluluğudur.

Meli Bendeli ya da önceki adıyla Ahmet Melih Yılmaz, Türk oyuncudur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.