İçeriğe atla

Woodrow Wilson

Thomas Woodrow Wilson
28. Amerika Birleşik Devletleri başkanı
Görev süresi
4 Mart 1913 - 4 Mart 1921
Başkan YardımcısıThomas Marshall
Yerine geldiğiWilliam Howard Taft
Yerine gelenWarren G. Harding
34. New Jersey Valisi
Görev süresi
17 Ocak 1911 - 1 Mart 1913
Yerine geldiğiJohn Fort
Yerine gelenJames Fielder (Geçici)
13. Princeton Üniversitesi Başkanı
Görev süresi
1902-1910
Yerine geldiğiJohn Fort
Yerine gelenJohn Aikman Stewart
Kişisel bilgiler
Doğum Thomas Woodrow Wilson
28 Aralık 1856(1856-12-28)
Staunton, Virginia, ABD
Ölüm 3 Şubat 1924 (67 yaşında)
Washington, DC, ABD
Partisi Demokratik
Evlilik(ler)
  • Ellen Axson (1885–1914)
  • Edith Bolling (1915–1924)
Çocuk(lar) 3
Bitirdiği okul
Mesleği Akademisyen, tarihçi
Dini Presbiteryen
Ödülleri
Nobel Barış Ödülü (1919)
İmzası

Thomas Woodrow Wilson (d. 28 Aralık 1856 – ö. 3 Şubat 1924), Amerikalı akademisyen, tarihçi ve siyasetçidir. Amerika Birleşik Devletleri'nin 28. başkanıdır.

Yaşamı

Thomas Woodrow Wilson, 28 Aralık 1856 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nin Virginia eyaletinin Staunton şehrinde doğmuştur. İskoç ve İrlanda kökenlidir.[1] dört çocuklu bir ailenin üçüncü çocuğudur. Wilson 1873-74 yıllarında Davidson Kolejinde okumuştur. Ancak daha sonra New Jersey Kolejine (şimdiki Princeton Üniversitesi) gitmiştir. Siyasi Felsefe ve Tarih okumuştur. Phi Kappa Psi kardeşliğine katılmıştır.[2] 1876'da başkanlık seçimlerinde Demokrat Parti adayı Samuel J. Tildene vereceğini açıklamıştır. 1879'da Princetondan mezun olduktan sonra, Virginia Üniversitesi Hukuk Fakültesine kayıt olmuştur. Ancak yine de hukukla ilgili bir iş yapmamıştır. 1885'te Ellen Louise Axson ile evlenmiştir. Bu evlilikten olan çocukları Margaret, Jessie ve Eleanor'dur. 1885'ten 1889'a kadar Pensilvanya Bryn Mawr'da bulunan Bryn Mawr Kadın Koleji'nde öğretmenlik yapmıştır. Burada Antik Yunan ve Roma tarihi, Amerikan tarihini, siyaset tarihi ve diğer konuları öğretmiştir. 1902-1910 yılları arasında Princeton Üniversitesi rektörlüğü görevini yürüttü. 1910 yılında Demokratik Parti'den New Jersey vali adayı oldu. Yapılan seçimleri kazandı. Bu görevini 1911-1913 yılları arasında sürdürdü. 1912 yılında yapılan ABD başkanlık seçimlerini kazandı. 1916 yılında yapılan başkanlık seçimlerini bir kez daha kazandı ve Andrew Jackson'dan sonra Beyaz Saray'da arka arkaya iki dönem başkanlık yapan ikinci demokrat oldu. ABD'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinden önce açıkladığı ilkeler nedeniyle 1919 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.[3]

Başkanlığı (1913 - 1921)

1912 Seçimleri

Wilson 1912'de Başkanlık seçimlerin de Demokrat Partiden aday olmuştur. Rakipleri olarak, 27. ABD Başkanı olan William Howard Taft, 26. Başkan Theodore Roosevelt ve Eugene V. Debs vardır. Roosevelt İlerici Partiden, Taft Cumhuriyetçi Debs ise Sosyalist Partiden aday olmuştur. Wilson bu seçimler de %41,8 oranın da oy alarak seçimleri kazanmıştır.

Wilson Birliğin Durumu konuşmasını 1913'te ortak bir oturumundan önce yapıyor.

İç Politika

Wilson başkanlığında yürürlüğe doğayı koruma, bankacılıkta reform ve tarifeleri düşürmüştür. Çiftçilere düşük faiz sağlayan Federal Çiftlik Yasasını imzalamıştır.

I. Dünya Savaşı

Başkanlığı sırasında I. Dünya Savaşı çıkmıştır. Başkan Wilson savaşa katılmayıp tarafsızlıktan yanaydı. Ancak daha sonra Almanların üç Amerikan gemisini batırması sonucu I. Dünya Savaşı'na katılmaya karar vermiştir. Wilson savaşı çabuk bitirme ve dünya barışını sağlama gerekçesiyle Wilson İlkelerini çıkarmıştır. Ayrıca Wilson tüm ulusların bağımsızlığını korumak ve toprak bütünlüğünü sağlamak için bugünkü Birleşmiş Milletler'in öncülü olan Milletler Cemiyeti'nin kurulması konusun da çağrı da bulunmuştur. Osmanlı İmparatorluğu ve Avusturya Macaristan İmparatorluğu'ndaki azınlıkların haklarını kendilerine bırakmıştır.

Paris Barış Konferansı

11 Kasım 1918 yılında Paris Barış Konferansında ateşkes sürecin de Almanyanın Wilson İlkelerini kabul etmemesi durumun da Almanyayla ayrı antlaşma yapacağını açıklamıştır. 28 Haziran 1919 da Almanya Versay Antlaşmasını imzalamıştır.

Wilsonun savaşı bitirmeyi başarmasından dolayı 1919'da Nobel Barış ödülüne layık görülmüştür.

I. Dünya Savaşı'ndan sonra Paris Barış Konferansında "Büyük Dörtlü" (soldan sağa, Britanya başbakanı Lloyd George, İtalya başbakanı Vittorio Emanuele Orlando, Fransa başbakanı Georges Clemenceau ve ABD başkanı Woodrow Wilson.

Sonraki Yaşamı (1921-1924)

Wilson 4 Mart 1921'de başkanlığından ayrılmasından sonra Washington D.C.'de yaşamıştır. 3 Şubat 1924'te 67 yaşındayken ölmüştür.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Heckscher (1991), s. 4
  2. ^ Berg (2013), s. 45-49
  3. ^ Andrew Glass (10 Aralık 2012). "Woodrow Wilson receives Nobel Peace Price, 10 Aralık 1920". Politico. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2021. 

Dış bağlantılar

Vikisöz'de Woodrow Wilson ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
Akademik görevi
Önce gelen
Francis Landey Patton		Princeton Üniversitesi Başkanı
1902–1910 		Sonra gelen
John Aikman Stewart
Geçici
Siyasi görevi
Önce gelen
John Franklin Fort		New Jersey Valisi
1911–1913 		Sonra gelen
James Fairman Fielder
Geçici
Önce gelen
William Howard Taft		Amerika Birleşik Devletleri başkanı
1913–1921 		Sonra gelen
Warren G. Harding
Parti siyasi görevi
Önce gelen
William Jennings Bryan		Amerika Birleşik Devletleri Başkan Adayı
Demokratik
1912, 1916		Sonra gelen
James M. Cox
Ödüller ve başarılar
Önce gelen
Uluslararası Kızıl Haç Komitesi		Nobel Barış Ödülü Sahibi
1919 		Sonra gelen
Léon Bourgeois
Önce gelen
Giulio Gatti-Casazza		Time Kapağı
12 Kasım 1923 		Sonra gelen
Erich Ludendorff

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bertil Ohlin</span> İsveçli ekonomist ve siyasetçi

Bertil Ohlin İsveçli ünlü iktisatçı ve politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Theodore Roosevelt</span> 26. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1901–1909)

Theodore "Teddy" Roosevelt, ABD'nin 26. Başkanı. 14 Eylül 1901 yılında henüz 42 yaşında iken başkanlığa geldi ve Amerikan tarihinin o döneme kadarki en genç devlet başkanı oldu. 1906'da Nobel Barış Ödülü'nü aldı. Cumhuriyetçi Parti'nin üyesi idi ve ikinci kez seçildiği bu görevden 1908 yılının sonunda kendi isteği ile ayrıldı. Sonrasında ise William H. Taft göreve geldi.

<span class="mw-page-title-main">Al Gore</span> Amerika Birleşik Devletleri başkan yardımcısı 1993 to 2001 (born 1948)

Albert Arnold Gore Jr., Amerikalı siyaset adamı, iş insanı, belgesel film yapımcısı ve Nobel Barış Ödülü sahibi.

<span class="mw-page-title-main">Franklin D. Roosevelt</span> 32. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1933–1945)

Franklin Delano Roosevelt, adının ve soyadının baş harfleri FDR ile de anılır, 1933'ten 1945'teki ölümüne kadar 32. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi. En uzun süre görev yapan ABD başkanı olan FDR, iki dönemden fazla görev yapan tek başkandır. İlk iki dönemi Büyük Buhran'la mücadeleye odaklanırken, üçüncü ve dördüncü dönemlerinde odağını Amerika'nın İkinci Dünya Savaşı'na katılmasına çevirdi.

<span class="mw-page-title-main">William Howard Taft</span> 27. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1909–1913)

William Howard Taft Amerika Birleşik Devletleri'nin 27. Başkanı ve Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi'nin 10. Başkanı. ABD tarihinde yaşamı boyunca devletin hem yürütme hem de yargı organlarının başkanlığını yapmış tek kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Cordell Hull</span> Amerikalı siyasetçi

Cordell Hull. Tennesseeli Amerikalı politikacı. Amerika Birleşik Devletlerinde yaptığı uzun dönemli bakanlık görevi ile bilinmektedir. Bu açıdan bir rekor sahibidir. Franklin Delano Roosevelt döneminde yaptığı görev 11 yıl sürmüştür. 1945 yılında Birleşmiş Milletler teşkilatının kurulmasında yaptığı katkılar nedeni ile Nobel Barış Ödülüne layık görülmüştür. Başkan Roosvelt tarafından "Birleşmiş Milletlerin babası" olarak tanıtılmış ve değerlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Óscar Arias</span> Kosta Rikalı siyaset adamı (1986–1990, 2006–2010)

Óscar Arias Sánchez, Kosta Rikalı siyaset adamı. 2006 ve 2010 yılları arasında Kosta Rika'nın devlet başkanlığını yapmıştır. Daha önceki yıllarda 1986 ve 1990 arası Cumhurbaşkanlığı görevini üstlendi. Orta Amerika ülkeleri arasındaki iç savaşları engellemek için gösterdiği çabaları için 1987 yılında Nobel Barış Ödülü almaya hak kazandı. Ayrıca Arias Sánchez Albert Schweitzer İnsanlık için çalışan kişiler ve Barış ve Güvenliği Sağlayan Ekonomistler ödüllerinin de sahibidir.

<span class="mw-page-title-main">1920 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span>

1920 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri, I. Dünya Savaşı sonrası olaylar ve Demokrat Başkan Woodrow Wilson'a yönelik sert eleştirilerin öne çıktığı seçim sürecidir. Savaş dönemi sona erdiğinden kampanyalarda öne çıkan öge ABD'nin Milletler Cemiyeti'ne üyeliği konusu olmuştur. Denizaşırı ülkelerin çatışma ve devrimlerle çalkalandığı bu dönemde ABD'deki başlıca sorunlar Chicago ve diğer kentlerdeki ırksal ayaklanmalar ile et ve çelik endüstrisinde yaşanan grevlerdi. Wall Street'e yapılan saldırılar ise radikal ve terörist öbek korkusunu tetiklemiştir.

<span class="mw-page-title-main">1936 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span>

1936 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri, 3 Kasım 1936 tarihinde Mevcut Demokrat Başkan Franklin D. Roosevelt ile Cumhuriyetçi aday Alf Landon arasında gerçekleşti. Seçimleri, Mevcut Demokrat Başkan Franklin D. Roosevelt büyük bir zaferle kazanarak yeniden Başkan oldu. Franklin D. Roosevelt'in 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı'ndan sonra uyguladığı ekonomi politikaları zaferde başrolü oynadı.

<span class="mw-page-title-main">Hjalmar Branting</span> 16. İsveç başbakanı

Hjalmar Branting İsveçli devlet adamı ve Sosyal demokrasinin öncülerinden. 1921 yılında Norveçli diplomat Christian Lous Lange ile Nobel Barış Ödülü'nü paylaşmaya hak kazanmıştır. Üç kez başbakanlık yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1916 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span> Seçim

1916 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri, Avrupa'daki I. Dünya Savaşı'nın sürekli gündemde bulunduğu 7 Kasım 1916 tarihinde gerçekleşmiştir. Demokratik Parti'nin adayı önceki seçimi de kazanmış ve önceki görev süresinde özellikle savaş karşıtı duruşu ve emek dostu reformlarıyla sevilen Woodrow Wilson'dı. Cumhuriyetçi Parti'nin adayı 1910 yılından adaylığına kadar ABD Yüce Mahkemesi'nde yargıç olan Charles Evans Hughes'dı. Eski başkan Theodore Roosevelt ise Hughes'ın adaylığı için bu seçime aday olmamayı tercih etti.

<span class="mw-page-title-main">1912 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span>

1912 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri, ABD'de 1912 yılında yapılan seçimdir. Seçimde Woodrow Wilson % 41,08 oy alarak başkan seçilmiştir. Eski Başkan William Howard Taft ise 23,2 oy alarak 3. olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Dörtlü (I. Dünya Savaşı)</span> 1. Dünya savaşında müttefik güçlerin 4 büyük devletinin liderleri

Büyük Dörtlü ya da Dört Büyükler, ismi en güçlü dört Müttefik devlete ve Ocak 1919'da Paris Barış Konferansı'nda buluşan liderlerine atıfta bulunur. Büyük Dörtlü ayrıca Dörtlü Konsey olarak da bilinir. Dörtlü Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Woodrow Wilson, Britanya Başbakanı David Lloyd George, İtalya Başbakanı Vittorio Emanuele Orlando ve Fransa Başbakanı Georges Clemenceau'dan oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Avusturya Cumhuriyeti</span> Avusturya devlet olma dönemi (1919–1934)

Birinci Avusturya Cumhuriyeti , I. Dünya Savaşı'nın sonunda 10 Eylül 1919'da Saint-Germain Antlaşması'nın imzalanmasından sonra kuruldu ve 1934'te Engelbert Dollfuss ve Anavatan Cephesi'nin diktatörlüğüne dayanarak Austrofascist Avusturya Federal Devleti'nin kurulmasıyla sona eren devlettir. Cumhuriyetin anayasası 1 Ekim 1920'de yürürlüğe girmiş ve 7 Aralık 1929'da değiştirilmiştir. Cumhuriyet döneminde sol ve sağ görüşlere sahip olanlar arasındaki şiddetli çekişmeler giderek daha belirgin hale geldi. Bu da 1927 Temmuz İsyanı'nı ve 1934 Avusturya İç Savaşı'nı başlattı.

<span class="mw-page-title-main">Robert Lansing</span> Amerikalı siyasetçi (1864 – 1928)

Robert Lansing 1.Dünya Savaşı patlak verdiğinde Dışişleri Bakanlığı Danışmanı olan ve ardından Woodrow Wilson başkanlığında Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı olarak görev yapan Amerikalı bir avukat ve diplomattı. Muhafazakâr bir iş dünyası yanlısı Demokrat, İngiliz yanlısı ve uluslararası hukukta Amerikan haklarının güçlü bir savunucusuydu. O, Alman otokrasisinin ve Rus Bolşevizminin önde gelen düşmanıydı. ABD'nin savaşa dâhil olmasından önce, Lansing, denizlerin özgürlüğü ilkeleri ve tarafsız ulusların hakları lehine şiddetle savundu. Daha sonra ABD'nin I.Dünya Savaşı'na katılımını savundu, 1917'de Japonya ile Lansing-Ishii Anlaşması'nı müzakere etti ve 1919'da Paris'te Amerikan Barış Müzakere Komisyonu'nun üyeleri arasında yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Charles Evans Hughes</span>

Charles Evans Hughes Sr., 1930'dan 1941'e kadar Amerika Birleşik Devletleri'nin 11. Başyargıcı olarak görev yapan Amerikalı bir devlet adamı, politikacı ve hukukçuydu. Cumhuriyetçi Parti üyesi, aynı zamanda 36. New York Valisi, 1916 başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi aday ve 44. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı idi.

<span class="mw-page-title-main">James F. Byrnes</span> Amerikalı siyasetçi (1882 – 1972)

James Francis Byrnes, Güney Karolina eyaletinden Amerikalı yargıç ve politikacıdır. Demokrat Parti'nin bir üyesi olan Byrnes, Amerika Birleşik Devletleri Kongresinde, yürütme kolunda ve Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesinde görev yaptı. Aynı zamanda Güney Carolina'nın 104. valisi idi ve onu Amerikan federal hükûmetinin her üç şubesinin en üst kademelerinde görev yaparken aynı zamanda eyalet hükûmetinde de faal olan çok az sayıda politikacıdan biri yaptı.

<span class="mw-page-title-main">1908 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span>

1908 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimi, 3 Kasım 1908 Salı günü yapılan 31. dört yılda bir yapılan başkanlık seçimiydi. Savaş Bakanı ve Cumhuriyetçi Parti adayı William Howard Taft, üç kez Demokrat adayı William Jennings Bryan'ı mağlup etti.

<span class="mw-page-title-main">Eugene V. Debs</span> Amerikalı sendikacı (1855 – 1926)

Eugene Victor "Gene" Debs Amerikalı bir sosyalist, politik aktivist, sendikacı, Dünya Endüstri İşçileri'nin (IWW) kurucu üyelerindendir. Amerika Birleşik Devletleri Başkanlığı için 5 kez Amerika Sosyalist Partisi adayı olmuştur. Başkanlık adaylıkları ve işçi hareketleriyle yaptığı çalışmalar sayesinde Debs sonunda Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan en tanınmış sosyalistlerden biri oldu.

<span class="mw-page-title-main">Robert M. La Follette</span> Amerikalı siyasetçi (1855 – 1925)

Robert Marion " Dövüşen Bob " La Follette Sr., Amerikalı avukat ve politikacı. Wisconsin'i Kongre'nin her iki kanadında da temsil etmiş ve 1901'den 1906'ya kadar Wisconsin valisi olarak görev yapmıştır. Hayatının büyük bölümünde Cumhuriyetçi olan La Follette, 1924 başkanlık seçimlerinde İlerici Parti'nin adayı olarak Amerika Birleşik Devletleri başkanlığına adaylığını koymuştur. Tarihçi John D. Buenker, La Follette'i "Wisconsin tarihinin en ünlü ismi" olarak tanımlamaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.