İçeriğe atla

Wole Soyinka

Wole Soyinka
Soyinka (2018)
Doğum13 Temmuz 1934 (90 yaşında)
Abeokuta, Nijerya
MeslekYazar, şair
VatandaşlıkNijerya
Önemli ödülleriNobel Edebiyat Ödülü (1986)

Akinwande Oluwole Soyinka (d. 13 Temmuz 1934, Abeokuta/Nijerya), Nijeryalı yazardır. 1986'da "Geniş bir kültürel bakış açısı ve şairane bir sezi üslubu ile sunduğu hayatının tiyatrosu için"[1] Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. Bu ödüle layık görülen ilk Afrikalı yazar oldu. Nijerya'da, Gana'da, Birleşik Krallık'ta ve Amerika Birleşik Devletleri'nde ders verdi. Trajedi ve komedi, şiir, roman ve otobiyografik metinler yazdı. Eserlerinde Afrika ile Avrupa değerlerinden etkilenen bir burjuvazi arasında, Afrika toplumunun izlenimini serimler. 1997 yılında, kurucularından biri olduğu Uluslararası Yazarlar Parlamentosu'nun başkanı oldu. Günümüzde kendini, tehdit altındaki yazarlar için tüm dünyada barınak sağlamaya adamıştır.

Hayatı

Wole Soyinka, 13 Temmuz 1934 senesinde Nijerya'nın Abeokuta kentinde bir ilköğretim öğretmenin oğlu olarak doğmuş Oluvole Akinvande Wole Soyinka Afrikalı olmanın bütün özelliklerini bünyesinde barındıracak bir çocukluk geçirdi. Büyüdüğü çevre, ebeveynlerinin Hristiyan inancı ve Yoruba kabilesinin mitolojileri tarafından belirlendi. yaşında ilkokula başladı. Lise ve İbadan Koleji'nden mezun olduktan sonra 195 'te drama ve edebiyat okumak üzere Londra'ya taşındı ve 1958'de üniversite eğitimini tamamladı. Londra'da Royal Court Theatre'da oyun yazarı olarak çalışırken ilk oyunları yazmaya başladı. . Bu da geleneğin modern hayata hakim olduğunu gösterir. Bataklık sakinleri ile köyün en güzel kızına aşık olan iki genç adam arasındaki savaşı konu alan Aslan ve Mücevher, 1950'lerin ikinci yarısında Londra'da geçiyor.[2]

1960 yılında Nijerya'ya dönen Soyinka, Afrika dramatik sanatı okudu, aynı zamanda edebiyat ve dramatizasyon sanatını da öğretti. Aynı yıl, Nijerya'nın Bağımsızlık Günü'nde sahnelenecek bir oyun yazması istendi. Soyinka ayrıca Ormanın Dansı adlı oyunu da yazdı. Bununla birlikte, alaycı ve hicivli bir şekilde kusurlara işaret ettiği ve gücün kötüye kullanılmasından kaçınılması gerektiği konusunda uyardığı için görevlendirenler tarafından çalışmadan zevk alınmadı. Oyunlarının ilgi görmemesi üzerine kendi tiyatrosunu kurmaya karar veren yazar, 1960 yılında The Masks adlı topluluğuyla birlikte yazdığı oyunları sahneye koydu. Wole Soyinka, menajeri, yönetmeni ve oyuncusu olduğu bu grupla turneye çıktı.[2]

1960 yılında Nijerya'ya dönen Soyinka, Afrika dramatik sanatı okudu, aynı zamanda edebiyat ve dramatizasyon sanatını da öğretti. Aynı yıl, Nijerya'nın Bağımsızlık Günü'nde sahnelenecek bir oyun yazması istendi. Soyinka ayrıca Ormanın Dansı adlı oyunu da yazdı. Bununla birlikte, alaycı ve hicivli bir şekilde kusurlara işaret ettiği ve gücün kötüye kullanılmasından kaçınılması gerektiği konusunda uyardığı için görevlendirenler tarafından çalışmadan zevk alınmadı. Oyunlarının ilgi görmemesi üzerine kendi tiyatrosunu kurmaya karar veren yazar, 1960 yılında The Masks adlı topluluğuyla birlikte yazdığı oyunları sahneye koydu. Wole Soyinka, menajeri, yönetmeni ve oyuncusu olduğu bu grupla turneye çıktı.[2]

1971'de savaş sona erdikten sonra, İç Savaş sırasında sivillerin cesareti ve açgözlülüğünü konu alan televizyon dizisi Madmen and Experts, son derece eşcinsel hiciviyle yayınlandı. Aynı yıl, ülkesini terk edip İngiltere'ye sürgüne gitmek zorunda kalan Wole Soyinka, metafizik ve dini unsurlar içeren A Shuttle in the Tomb/Mezar adlı şiir koleksiyonunu ve The Season of Anormality adlı romanını yayımladı. Mahkûmiyet Mevsimleri'nde, Orpheus ve Eurydice efsanesini, Nijerya'nın sosyal koşullarını eleştiren Yoruba klanından bir devrimcinin hikâyesiyle birleştiriyor. Ayrıca 1973'te Les Bacchantes d'Euripide prömiyeri yapıldı. Euripides'in Les Bacchantes'inde ve Brecht'in Üç Kuruşluk Opera'sından uyarladığı Opera Wonyosi'de Avrupa temalarını Afrika tiyatrosuna uyguladı.[2]

Ölüm ve Kralın Süvarisi'nde yazar, Afrika geleneklerinin ve Avrupa modernizminin ortaya koyduğu sorunları ele alıyor ve ikinci otobiyografisi Ake, bir adam olarak tarih yazdı Afrika ilk kez 1986'da, beş yıl içinde Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. Çocukluk Yılları çıktıktan sonra. Nijerya hükûmetine yönelik eleştiriler yazmaya devam ettikçe çalışma koşulları her geçen gün daha da zorlaşıyor. 20. yüzyıl Afrika edebiyatının en önemli yazarı Wole Soyinka, 1994 yılında Nijerya'yı yasadışı bir şekilde terk ederek Paris'e yerleşti. Afrika toplumunun izlenimini gösterir. 1997'de kurucularından biri olduğu Uluslararası Yazarlar Kongresi'nin başkanı oldu. Bugün, kendini dünya çapında risk altındaki yazarlara sığınak sağlamaya adamıştır.[2]

2014 yılında Soyinka, prostat kanseri olduğunu açıkladı.[3][4]

Romanları

  • The Interpreters
  • Season of Anomy
  • A Shuttle in the Crypt
  • The Man Died

Oyunları

  • The Swamp Dwellers
  • The Lion and the Jewel
  • The Trials of Brother Jero
  • A Dance of the Forests
  • The Strong Breed
  • Before the Blackout
  • Kongi's Harvest
  • The Road
  • The Bachaee of Euripides
  • Madmen and Specialists
  • Camwood on the Leaves
  • Jero's Metamorphosis
  • Death and the King's Horseman
  • Opera Wonyosi
  • Requiem for a Futurologist
  • A Play of Giants
  • A Scourge of Hyacinths (radio play)
  • From Zia, with Love
  • The Beatification of the Area Boy
  • King Baabu

Şiir Kitapları

  • Idanre and Other Poems
  • Poems from Prison

Kaynakça

  1. ^ "The Nobel Prize in Literature 1986". NobelPrize.org (İngilizce). 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  2. ^ a b c d e Biyografistan. "Wole Soyinka Kimdir? Biyografi". Biyografi Arşivi - Kim Kimdir. Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  3. ^ Kerr, David (20 Kasım 2014). "Reading & Performing African Drama: How Wole Soyinka & Ngũgĩ wa Thiong'o influenced my work". African Theatre 13: 1-7. doi:10.1017/9781782043867.002. 
  4. ^ Oyebade, Wole; Charles Coffie Gyamfi (25 November 2014). "Nigeria: My Battle With Prostate Cancer – Wole Soyinka". The Guardian. Lagos. Retrieved 4 April 2015 – via All Africa

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nijerya</span> Batı Afrikada bulunan bir ülke

Nijerya ya da resmî adı ile Nijerya Federal Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batısında yer alan ülkedir. Ülkenin sınır komşularını Nijer, Çad, Kamerun ve Benin oluştururken, ülkenin güneyinde Gine Körfezi içerisinde yer alan Benin Körfezi yer almaktadır. Ülkenin başkenti Abuja'dır.

<span class="mw-page-title-main">Haldun Taner</span> Türk öykü, oyun ve kabare yazarı, gazeteci

Haldun Taner, Türk öykü, tiyatro ve kabare yazarı, öğretim üyesi ve gazetecidir. Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önde gelen yazarlarından biridir. Türkiye'de epik tiyatro türü ve kabare tiyatrosunun öncüsüdür.

<span class="mw-page-title-main">Harold Pinter</span> İngiliz oyun yazarı (1930-2008)

Harold Pinter, 2005 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi İngiliz oyun yazarı, senarist, şair, tiyatro yönetmeni, aktör. İngiliz Tiyatrosunun 20. yüzyılın ikinci yarısındaki temsilcisi olarak görülür.

<span class="mw-page-title-main">Eugene O'Neill</span> Amerikalı oyun yazarı (1888 – 1953)

Eugene O'Neil, Nobel ödüllü Amerikalı oyun yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dario Fo</span>

Dario Fo, İtalyan oyun yazarı, tiyatro yönetmeni ve oyuncu. 1997 yılında Nobel Edebiyat Ödülü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">George Bernard Shaw</span> Yazar

George Bernard Shaw, İrlandalı yazardır. Oyun yazarı olarak ünlenen yazar, altmıştan fazla oyuna imza atmıştır. Hem 1925'te Nobel Edebiyat Ödülü'nü hem de 1938'de Pygmalion ile Oscar'ı alarak, bu iki ödülü de alabilen ilk insan olmuştur. Sosyalizm ve kadın haklarının koyu bir savunucusu olmuştur. Shaw, vejetaryen olmasının yanında ayrıca içki ve sigaradan da hayatı boyunca kaçınmıştır. Ayrıca resmi eğitime de karşı çıkmıştır. Shaw, 94 yaşına geldiği 1950'de, ağaç budarken merdivenden düştükten sonra oluşan yaralarının iyileşmemesi sonucunda olaydan birkaç gün sonra ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Toni Morrison</span> Amerikalı romancı (1931 – 2019)

Toni Morrison, Amerikalı Nobel ödüllü yazar.

<span class="mw-page-title-main">Duke Üniversitesi</span>

Duke Üniversitesi, 1838'de kurulmuş ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Durham, Kuzey Karolina'a bölgesinde yer alan yüksek eğitim kurumu.

<span class="mw-page-title-main">Elfriede Jelinek</span> Avusturyalı yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü (2004) sahibi

Elfriede Jelinek Avusturyalı feminist oyun yazarı ve romancı. 2004 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nijerya İç Savaşı</span>

Nijerya İç Savaşı, diğer adıyla Biafra Savaşı, 6 Temmuz 1967-13 Ocak 1970 tarihleri arasında süren savaş. Nijerya'nın güneydoğu illerinin Biafra Cumhuriyeti adı altında ülkede ayrılmak istemesi sebebiyle çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fela Kuti</span> Nijeryalı müzisyen ve aktivist

Fela Anikulapo Kuti ya da kısaca Fela, Nijeryalı müzisyen, albüm yapımcısı, insan hakları savunucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Nigel Hawthorne</span>

Nigel Hawthorne, dünyaca ünlü İngiliz aktör. İngiltere'nin Coventry kentinde 1929 yılında doğan Nigel Hawthorne, Güney Afrika'da büyüdü ve 1950-1960 yılları arasında İngiltere'de tiyatro kariyerine başladı.

<span class="mw-page-title-main">Obafemi Awolowo</span>

Jeremiah Obafemi Awolowo, Nijeryalı iş insanı, sendikacı, avukat ve siyasetçi. Awolowo, Afrika ülkesi Nijerya'nın bağımsızlığını kazanmadığı ve İngiliz Batı Afrikası koloni sisteminin bir parçası olduğu dönemde 1954 ile 1960 yılları arasında Batı Eyaleti'nin başbakanlığını yürütmüştür.

Türk edebiyatının en önde gelen yazarlarından biri olan Yaşar Kemal, Türkiye'den aldığı birçok ödülün yanı sıra yurt dışında da çeşitli ödüller, nişanlar ve payeler almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Funmilayo Ransome-Kuti</span>

Funmilayo Ransome-Kuti 20. yüzyılın ilk yarısında ülkesi Nijerya'da kadın hakları için öncülük eden bir avukat, bir öğretmen, bir politika lideri, kadın hakları savunucusu ve feministtir. Kendi döneminin önemli liderlerinden biri olarak diğerlerinden farklı olarak hizmet etmiştir. Aynı zamanda ülkede araba kullanan ilk kadındır. Onun izlediği politika onun Nijerya'da kadın haklarının bir savunucu ve "Nijerya'nın annesi" olarak anılmasını sağladı. İlk yıllarında Nijerya'da kadınların oy hakkı için avukatlık eden güçlü bir bir kişiydi, 1947'de West African Pilot tarafından Egba halkının kadınlarına öncülük ettiği için "Lisabi aslanı" lakabını aldı.

Nobel Ödülü, 1901'den beri Fizik, Kimya, Fizyoloji veya Tıp, Edebiyat ve Barış alanlarındaki başarılar için her yıl verilen uluslararası bir ödüldür. İktisadi Bilimler alanı ödülü 1969'dan beri verilmektedir. Nobel Ödülleri 800'den fazla kişiye verildi.

<span class="mw-page-title-main">Abdulrazak Gurnah</span> Zanzibar doğumlu Tanzanyalı yazar

Abdulrazak Gurnah, Zanzibar doğumlu Tanzanyalı yazar ve edebiyatçı. Gurnah, "kültürler ve kıtalar arasındaki körfezde sömürgeciliğin etkilerine ve mültecinin kaderine nüfuz etmesinden" dolayı 2021 Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü. Gurnah, 1986'da Wole Soyinka'dan bu yana Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan ilk siyah Afrikalı yazar oldu.

<span class="mw-page-title-main">Wanda Leopold</span> Polonyalı yazar ve tıp doktoru

Wanda Leopold, Polonyalı bir yazar ve tıp doktoru.

Afrika'da medya telekomünikasyon alanındaki, özellikle de cep telefonu ve internet alanındaki gelişmeler sayesinde hızla büyümektedir. Gazete haberciliğinde birçok Afrikalı uluslararası medya ödülleri kazanmıştır. Hem düzyazı hem de şiir yazma alanında da birçok ödül Afrikalılar tarafından kazanılmıştır ve Afrika artık Nijerya'dan Profesör Wole Soyinka gibi bir Nobel Edebiyat Ödülü sahibidir.

<span class="mw-page-title-main">Nuruddin Farah</span>

Nuruddin Farah Somalili roman yazarıdır. İlk romanı From a Crooked Rib, "günümüz modern Doğu Afrika edebiyatının temel taşlarından biri" olarak tanımlanmaktadır. Sahne ve radyo için oyunlar, kısa öyküler ve denemeler de yazmıştır. 1970'lerde Somali'den ayrıldıktan sonra ABD, İngiltere, Almanya, İtalya, İsveç, Sudan, Hindistan, Uganda, Nijerya ve Güney Afrika gibi birçok ülkede yaşadı ve ders verdi.