İşletim sistemi ya da işletim dizgesi, bir bilgisayarın donanım kaynaklarını yöneten ve uygulama yazılımlarına hizmet sağlayan yazılımların bir bütünüdür. İşletim sistemleri, bilgisayarın donanımı ile uygulama yazılımları arasında bir köprü görevi görerek kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlar. Öne çıkan örnekler arasında Microsoft Windows, macOS, GNU/Linux dağıtımları, Android ve iOS yer alır.
Microsoft Corporation, ABD merkezli çok uluslu teknoloji şirketidir. Bilgisayar yazılımları, elektronik cihazlar, kişisel bilgisayarlar ve bilişim hizmetleri geliştirir, üretir, lisanslar ve satar. Şirketin en çok bilinen yazılımları Microsoft Windows ve MS-DOS işletim sistemi aileleri, Microsoft Office paketi, Bing adlı arama motoru, Internet Explorer ve Edge web tarayıcılarıdır. Öne çıkan donanım ürünleri ise Xbox video oyun konsolları, Microsoft Hololens sanal gerçeklik gözlükleri ve Microsoft Surface dokunmatik ekranlı kişisel bilgisayar ürün ailesidir. Microsoft, 2016 itibarıyla dünyanın en büyük yazılım geliştiricisi ve dünyanın en değerli şirketlerinden birisidir. Şirketin adı, "microcomputer" (mikrobilgisayar) ve "software" (yazılım) sözcüklerinin birleşmesinden meydana gelir.
Sunucu, bilişim alanında "istemci" denilen diğer program ve cihazlara çeşitli işlevler sunan bilgisayar donanımları veya yazılımlarıdır. Bu mimariye istemci-sunucu modeli denir. Sunucular, istemciler arasında veri veya kaynak paylaşımı, bir istemci için hesaplama yapma gibi çeşitli işlevleri yerine getirebilirler. Bu işlevlere genellikle "servis" veya "hizmet" denir. Tek bir sunucu çok sayıda istemciye hizmet verebilir, tek bir istemci de çok sayıda sunucudan hizmet alabilir. İstemci ve sunucu aynı cihaz üzerinde çalışabileceği gibi, istemci ağ üzerinden farklı bir cihazdaki sunucuya da bağlanabilir. Tipik sunucular arasında veritabanı sunucuları, dosya sunucuları, e-posta sunucuları, yazdırma sunucuları, web sunucuları, oyun sunucuları ve uygulama sunucuları sayılabilir.
Macintosh, kısaca Mac olarak bilinen ve adını McIntosh Amerikan 1949 ses firmasından alan patent sorunu yaşamamak için Macintosh olarak yazılan, kişisel bilgisayar üreten Apple Computer Inc.'in bir ürünüdür. Ürün yelpazesi 1984 yılında başlamış ve piyasada fare ve grafik arayüz kullanan ilk başarılı bilgisayar serilerinden biri olmuştur. Bu başarıdan dolayı, 1986 yılından itibaren şirketin Lisa, Apple II, Apple III gibi yelpazeleri sonlandırılıp tüm bilgisayarları Macintosh serisi altında toplanmıştır.
Windows NT, Microsoft tarafından geliştirilen ve ilk sürümü 27 Temmuz 1993'te yayımlanan bir işletim sistemi ailesidir. İşlemciden bağımsız, çoklu işlem ve çoklu kullanıcı desteği sunan bir işletim sistemidir.
Windows Vista, kişisel bilgisayarlar için geliştirilen Microsoft Windows işletim sistemleri ailesinin sürüm olarak altıncı üyesidir. 22 Temmuz 2005'te gerçek adı duyurulmadan önce Longhorn kod adıyla tanınıyordu. Windows Vista, 30 Ocak 2007'de dünya çapında piyasaya sürülmüştür. Microsoft Türkiye, 24 Ocak 2007 tarihindeki tanıtımıyla Vista'nın resmî lansmanını yapan ilk Microsoft şubesi olmuştur. Windows Vista eski sürümle oranla birçok yeni özellik ve değişikliğe sahiptir. Bu değişim geliştirilmiş grafiksel kullanıcı arayüzü, görsel stil, yeniden tasarlanmış arama fonksiyonları, multimedya araçları, yeniden tasarlanmış ağ iletişimi, görüntü ve yazıcı gibi çeşitli fonksiyonları kapsamaktadır.
Windows XP, Microsoft tarafından geliştirilen Windows NT işletim sistemi ailesinin önemli bir sürümüdür. Hem profesyonel kullanıcılar için geliştirilen Windows 2000'in, hem de genel kullanıcılar için geliştirilen Windows Me'nin doğrudan ardılıydı. 25 Ekim 2001'de başlayan perakende satışlarla 24 Ağustos 2001'de üretime sunuldu.
Windows 98, Microsoft'un ürettiği işletim sistemi ailesi Windows'un MS-DOS üzerinde yükselen beşinci ve son ana sürümü ve Windows 9x serisinin 2. ana versiyonudur. Microsoft bu sürümle çoklu ortam (multimedia) ve internet hizmetlerini bu sürüme eklemiştir. Windows 98, 15 Mayıs 1998'de üretime hazır konuma gelip 25 Haziran 1998 tarihinde piyasaya sürülmüştür. Windows 98, önceleri Memphis ve Windows 97 kod adlarıyla biliniyordu. Öncüsü Windows 95 gibi Windows 98 de 16-bit/32-bit arası hibrit çalışan ve açılış şekli MS-DOS üzerine kurulu olan bir işletim sistemidir. İlk defa Windows Driver Model modeline uyum sağlayan Windows işletim sistemidir. Ayrıca Windows 98 disketlerle kurulabilen son Windows işletim sistemidir. RTM yapı numarası 1998.6'dır.
Windows 1.0, Microsoft'un MS-DOS adlı işletim sistemi üzerinde oluşturduğu grafik arayüz (GUI) içeren işletim sistemi ailesi Windows'un ilk sürümüdür.
Yama, bilgisayar programlarında oluşan bir hatayı ya da programın içeriğindeki hatalı bir fonksiyonu düzelten bir programcıktır. Genelde bilgisayarlardaki en büyük güvenlik sorunlarından olan yazılım açıklarına müdahale amacıyla kullanılır.
Windows 7, Microsoft tarafından geliştirilen Windows NT işletim sisteminin önemli bir sürümüdür. 22 Temmuz 2009'da RTM olarak piyasaya sunuldu ve 22 Ekim 2009'da genel kullanıma sunuldu. Windows 7'den yaklaşık 3 yıl önce piyasaya sürülen Windows Vista'nın halefidir. Ev ve iş masaüstü bilgisayarları, dizüstü bilgisayarlar, tablet bilgisayarlar ve HTPC bilgisayarlar da dahil olmak üzere; kişisel bilgisayarlarda kullanılan bir işletim sistemidir. Yerini, Kasım 2012'de Windows 8 almıştır. 9 Nisan 2013'e kadar Windows 7 RTM; güvenlik güncellemeleri, yazılım güncellemeleri, sürücü güncellemeleri ve teknik destek gibi içerikler sağlıyordu. Ancak artık kullanıcıların destek ve güncellemeleri alabilmesi için Service Pack 1'i yüklemeleri gerekiyor. Windows 7'nin sunucu muadili Windows Server 2008 R2, Windows 7'yle aynı zamanda piyasaya sürüldü. Windows'un bu işletim sistemini temel alan son sürümü, 1 Temmuz 2011'de yayınlanan Windows Embedded POSReady 7'dir. 12 Ocak 2016'da Microsoft, Windows 7'de Internet Explorer 11'den eski olan tüm Internet Explorer sürümlerinin desteğini sonlandırdı. Temel desteği 13 Ocak 2015'te sona eren işletim sistemi, 5 yıl daha güvenlik güncellemeleri almaya devam etti. Genişletilmiş destek ise 14 Ocak 2020'de sona erdi. Bundan sonra işletim sistemi çoğu kullanıcı için daha fazla destek veya güvenlik güncelleştirmesi almayı bıraktı. Buna rağmen, son Windows 7 çeşidi olan Windows Embedded POSReady 7, Ekim 2021'e kadar güvenlik güncellemeleri almaya devam etti. 15 Ocak 2020'den beri, Mayıs 2019'da yayımlanan KB4499164'ten daha yeni Windows 7 sürümlerinde Windows Update'i engelleyen tüm bilgisayarlar, bir yükseltme uyarı bildirimi görüntülüyor.
Canlı USB, önyüklenebilen tam bir işletim sistemi içeren taşınabilir bir USB'ye bağlı harici veri depolama aygıtıdır. Terim, USB flash sürücüleri anımsatır, ancak sırasıyla "canlı HDD" ve "canlı SSD" olarak adlandırılsalar da, harici bir sabit disk sürücüsünü veya yarıiletken sürücüyü kapsayabilir. Canlı CD'lerden sonraki evrimsel adımdır, ancak yazılabilir depolamanın ek avantajıyla, önyüklenen işletim sisteminde özelleştirmelere izin verir. Canlı USB'ler, sistem yönetimi, veri kurtarma veya test sürüşü için gömülü sistemlerde kullanılabilir ve USB cihazına ayarları kalıcı olarak kaydedebilir ve yazılım paketlerini yükleyebilir.
Windows Journal, Microsoft tarafından hazırlanan ve Windows XP Tablet PC Edition'da, ayrıca Windows Vista ve sonraki sürümlerinde bulunan durdurulmuş bildirim amaçlı bir uygulamadır. Uygulama kullanıcıya elle yazılan notları ve çizimleri hazırlama, düzenleme ve bir. JNT dosyasına kaydetme veya TIFF formatında dışa aktarma izni vermiştir. Grafik tableti veya Tablet bilgisayar'ın yanı sıra el yazısı ile oluşturulmuş bir not oluşturmak için sıradan bir bilgisayar faresi kullanabilir.
Güvenlik ve Bakım Microsoft tarafından geliştirilen ve Windows NT işletim sisteminin bir izleme bileşenidir. Bilgisayarın güvenlik ve bakım durumunu izler. İzleme kriterlerine Kişisel güvenlik duvarlarının, anti-virüs yazılımlarının ve anti-spyware yazılımının optimal çalışması, Ayrıca Ağ Erişim Koruması, Windows Update, Kullanıcı Hesabı Denetimi, Windows Hata Bildirimi ve Yedekleme ve Geri yükleme'nin çalışma durumu aittir. Bir virüsten koruma programı güncel veya çevrimdışı değilse, izlenen ölçütlerle ilgili herhangi bir sorunun kullanıcıya bildirilir.
Windows Live OneCare Microsoft'un Windows Live hizmetlerinin bir parçası idi. Microsoft tarafından Windows için geliştirilen bir bilgisayar güvenliği ve performans geliştirme hizmetiydi. OneCare'nin temel teknolojisi, Microsoft'un 2003 yılında GeCAD Software Srl'den satın aldığı, ancak daha sonra durdurulan çok platformlu RAV idi. Hizmet Windows Live OneCare Safety Scanner ile aynı markanın altında idi. Yazılım üç bilgisayara kadar kullanılabilen yıllık ücretli bir abonelik olarak sunuldu.
MSConfig, Microsoft Windows işletim sisteminde yer alan bir yapılandırma menüsüdür. Başlangıçta çalışacak yazılımı, aygıt sürücülerini ve Windows hizmetlerini devre dışı bırakabilir, yeniden etkinleştirebilir veya önyükleme parametrelerini değiştirebilirsiniz.
Uzak Masaüstü Hizmetleri (RDS) ya da Terminal Hizmetleri Windows Server 2008 ve önceki sürümlerinde, kullanıcının bir uzak bilgisayar veya sanal makinenin bir bilgisayar ağı bağlantısı üzerinden kontrolünü ele geçirmesine olanak sağlayan Microsoft Windows bileşenlerinden biridir. Uzak masaüstü yazılımıdır. RDS, Microsoft'un Windows istemci yazılımı ve RDS çalıştıran bilgisayarın tüm masaüstünün Uzak Masaüstü Protokolü'nü (RDP) destekleyen bir uzak sanal makinesine erişebildiği ince istemci uygulamasıdır. RDS ile, yalnızca yazılım kullanıcı arayüzleri istemci sistemine aktarılır. İstemci sistemindeki tüm girdiler, yazılımın gerçekleştirildiği sunucuya iletilir. Bu, Microsoft App-V gibi, bilgisayar programlarının istemciye istek üzerine aktarıldığı ve istemci makinede yürütüldüğü uygulama akış sistemlerinden farklıdır.
PDFsam Basic, PDF belgelerini bölmek, birleştirmek, ayıklamak, döndürmek ve karıştırmak için ücretsiz, özgür / açık kaynaklı, çoklu platform destekli bir masaüstü uygulamasıdır. Windows, MacOS ve Linux için yayınlanan .msi, .dmg, .deb paketlerinin yanı sıra tüm bu işletim sistemleri için kurulum gerektirmeyen (taşınabilir) .zip biçiminde paketlenmiş sürümleri bulunur.
Windows Server ile karıştırılmamalıdır.
Windows Server Update Services (WSUS), Microsoft Corporation tarafından geliştirilen ve yöneticilerin Microsoft ürünleri için yayımlanan güncelleştirmelerin ve düzeltmelerin şirket ortamındaki bilgisayarlara dağıtımını yönetmesini sağlayan bir bilgisayar programı ve ağ hizmetidir.. WSUS bu güncelleştirmeleri Microsoft Update web sitesinden indirir ve ardından bir ağdaki bilgisayarlara dağıtır. WSUS, Windows Server'ın ayrılmaz bir bileşenidir.