Wilt Chamberlain
 | |||
| Kişisel bilgileri | |||
|---|---|---|---|
| Doğum tarihi | 21 Ağustos 1936 | ||
| Doğum yeri | Philadelphia, Pensilvanya | ||
| Ölüm tarihi | 12 Ekim 1999 (63 yaşında) | ||
| Boyu | 2,16 m (7 ft 1 in) | ||
| Numarası | 13 | ||
| Kariyer bilgileri | |||
| Lise | Overbrook High School (Philadelphia) | ||
| Kolej | Kansas | ||
| NBA seçmeleri | 1959 / Sıra: bölgesel seçim | ||
| Philadelphia Warriors tarafından seçildi | |||
| Pozisyonu | Pivot | ||
| Numarası | 13 | ||
| Profesyonel kariyeri | |||
| Yıllar | Takım | ||
| 1958-1959 | Harlem Globetrotters | ||
| 1959-1965 | Philadelphia/San Francisco Warriors | ||
| 1965-1968 | Philadelphia 76ers | ||
| 1968-1973 | Los Angeles Lakers | ||
| Antrenörlük kariyeri | |||
| 1973-1974 | San Diego Conquistadors | ||
| Başarıları | |||
| |||
| NBA.com'daki istatistikleri | |||
| Basketball-Reference.com'daki istatistikleri | |||
Wilton Norman "Wilt" Chamberlain (21 Ağustos 1936 - 12 Ekim 1999); lakabı Wilt the Stilt, The Big Dipper ve Chairman of the Boards olan Amerikalı profesyonel basketbolcudur. NBA takımlarından Philadelphia/San Francisco Warriors, Philadelphia 76ers ve Los Angeles Lakers'ın yanı sıra Harlem Globetrotters'ta da forma giymiştir. 2,16 boyundaki oyuncu, çaylak sezonunda 114 kg iken,[1] önce 125 kg.'a, son olarak da Lakers'ta oynadığı dönemde 135 kg'ın üzerine çıkmış,[2] oynadığı pivot pozisyonunda NBA tarihinin en dominant ve başarılı oyuncularından biri olarak kabul edilmiştir.
Chamberlain; skor, ribaund ve dayanıklılığa bağlı kategorilerde pek çok NBA rekorunun resmi olarak sahibidir. Bunların en önemlilerinden, NBA tarihinde bir sezonda ortalama maç başına 40 ve 50 sayının üzerinde ortalama yakalamak ve bir maçta 100 sayı atmak gelir. Ayrıca ligi yedi kez en çok sayı atma istatistiğinde, dokuz kez en yüksek iç saha şut oranında ve on bir kez en çok ribaund alma istatiğinde lider kapattı. Uzun seriler halinde profesyonel kayıplar yaşamasına rağmen,[3] Chamberlain kariyerini oldukça başarılı şekilde tamamladı. İki kez NBA şampiyonluğu, dört kez normal sezonda Most Valuable Player ödülü, bir kez NBA Finalleri MVP ödülü kazandı. 13 kez All-Star seçildi ve on kez All-NBA kadrolarına seçildi.[2][4] Chamberlain bunların yanında 1978 yılında Basketball Hall of Fame'e girdi, 1980 yılında NBA'in 35. yılı anısına seçilen kadroya, 1996 yılında ise "NBA tarihinin en başarılı 50 oyuncusu" arasına seçildi.[4]
Basketbol kariyerinden sonra, Chamberlain kısa süreli olarak "Uluslararası Voleybol Birliği"nde voleybol oynadı. Bu organizasyonun başkanlığını yaptı ve katılımından dolayı "IVA Hall of Fame" seçildi.[5] Spor yaşantısının yanında Chamberlain başarılı bir iş adamıydı, kitaplar yazdı ve Conan the Destroyer adlı filmde rol aldı. Ömrü boyunca bekar olan Chamberlain, 20,000 kadınla beraber olduğunu açıklaması ile oldukça tartışıldı ve bu popüler kültüre ait bir açıklama oldu.[6]
Basketbol kariyeri
1955'te Chamberlain; Kansas Üniversitesi'ndeki ilk senesinde basketbol takımında oynayacağını söyledi. Ama NCAA kuralları; üniversitede oynayan birinci sınıf öğrencilerini yasakladığı için Chamberlain Kansas'ta "birinci sınıf öğrencisi" takımına konuldu. Chameberlain'in ilk savaşı üniversiteye karşı olmuştu ki üniversite o yıllarda şampiyonluk için favori gösteriliyordu.
3 Aralık 1965'te Chamberlain; Jayhawks ile Northwestern'e karşı ilk sınavına çıktı. 87-59 kazandıkları maçta 52 sayı attı ve okul rekorunu kırdı. Kansas'tayken; North Carolina'ya karşı oynadığı şampiyonluk maçında takımını sırtlamıştı. Bu maçta North Carolina; Kansas'ı 1 sayı farkla 3. uzatmada yemiş olmasına rağmen Chamberlain; turnuvada en fazla göze çarpan oyuncuydu. Bundan sonraki yılda Chamberlain; All-Conference ve All-America takımlarına seçildi. "Big Eight track and field Championship"‘i kazanarak atletik yeteneğini ispatladı. Kansas'ta oynarken profesyonel olmak istedi ama NBA'in sınıfını bitiremeyen oyuncular hakkındaki bir kuralı yüzünden profesyonel olması bir sene gecikti. Bu yüzden Wilt Chamberlain'de 1958-59 yıllarında Harlem Globetrotters'ta oynadı. Bu yılda; 50,000$ gibi o zamana göre astronomik bir para aldı.
1955'te NBA özel bir draft kuralı başlattı. Bu kurala göre; NBA takımları kendi yöresinde olan kolejden bir oyuncuyu draft etme hakkına sahipti. Bu kuralla Chamberlain, Kansas'ta bir takıma draft edilecekti. Ama NBA'in kurucularından ve Philadelphia Warriors'un sahibi Eddie Gottlieb, Chamberlain'in Philadelphia'da büyüdüğünü ve lise yıllarında üne kavuştuğunu, bu yüzden Philadelphia'ya ait olduğunu söyledi. Bu konuda NBA de Gottlieb'i haklı buldu ve Chamberlain, NBA tarihindeki ilk liseyi geçirdiği yerdeki bir takıma draft edilen oyuncu oldu.
1959-60 NBA sezonunda Chamberlain, Philadelphia formasıyla sahaya çıktı. İlk maçta, Knicks'e karşı 43 sayı attı ve 28 ribaund aldı. Çaylak sezonunda Wilt Chamberlain; 37,6 sayı ve 27,0 ribaund ortalamasıyla bu sezonda NBA Yılın Çaylağı Ödülü'nü, All-Star MVP Ödülü'nü ve sezonun MVP Ödülü'nü kazandı. Ayrıca All-NBA İlk beşine seçildi. Bu ödüllerin aynısını Wes Unseld de 1968-69 sezonunda alabildi.
Chamberlain ile Warriors, finale kadar yükseldi ve sonunda 1960 NBA Finali'nde Boston Celtics ile karşılaştı. Russel ile büyük çekişme içinde geçen bu seride Chamberlain, Bill Russell'den 81 sayı fazla atmasına rağmen Celtics seriyi 4-2 kazandı.
Chamberlain'in en yetersiz sezonu ona pahalıya patlamıştı. Boston maçları sonrası fanlarını üzen bir açıklama yaptı ve basketbolu bırakacağını belirtti. Çünkü rakipleri tarafından çok fazla yıpratılıyordu, çok fazla darbe alıyordu. Eğer bir sezon daha böyle olursa o da kendisine yapılan hareketlere karşılık vereceğini düşünüyordu ve bu istediği bir şey değildi.
1960-61 sezonunu 38,4 sayı ve 27,2 ribaund ortalamasıyla tamamladı. Bundan sonraki sezonda ise istatistiklerinde büyük bir artış oldu. Sezon ortalaması 50,4 sayıydı ve bir sezonda 4000 sayı atan tek oyuncu unvanına sahip oldu.
2 Mart 1962'de Chamberlain, New York Knicks'e karşı 100 sayı attı. Warriors maçı 169-147 kazandı. Oldukça başarılı bir maç çıkaran Chamberlain sezon istatistiği 0,506 iken 32 serbest atışın 28'ini sayıya çevirdi. Chamberlain bu maçta, 63 şutta 36 isabet buldu.
1962'de Chamberlain San Francisco'ya gitti. 1962-63, 1963-64 sezonlarında da sayı liderliğini elinde tuttu. Warriors, finallerde Celtics'e karşı 5 maçta kaybetti. Chamberlain sezonun ortasında yuvaya yani Philadelphia'ya geri döndü. All-Star maçından 2 gün sonra (Bu maçta Chamberlain 20 sayı kaydetti ve 16 ribaund aldı.); 76ers'a takas edildi. Takas; Connie Dierkin, Lee Shaffer, Paul Neumann ve 150,000$ karşılığında gerçekleşti. Takastan sonra; Chamberlain'lı 76ers'ın kadrosunda Hal Greer, Larry Costello, Chet Walker ve Luke Jackson bulunuyordu.
1965-66 sezonunda Philadelphia 55-25 ile ligdeki en yüksek başarıyı elde etti ama doğu finallerinde Boston ile karşı karşıya geldi ve kaybetti. Yeni sezon başlangıcında kadrosuna Billy Cunningham'ı da katan 76ers, ilk 49 maçın 45'ini kazandı ve 68-13 ile lig tarihinin en iyi başarısını elde etti.
Lig finalleri öncesinde 76ers Cincinnati'yi serbest bıraktı. Lig finalleri 76ers ile Boston Celtics'i tekrar karşı karşıya getirdi. Hayal kırıklığı olan yıllardan sonra Chamberlain ve 76ers; Celtics'in 8 yıldır elde ettiği şampiyonluğa son verdi. 76ers 6 maçta Finali kazanarak şampiyon oldu.
1961-62'deki yaptığı yüksek skorlardan sonra, Chamberlain'in ortalaması; 1967-68 sezonuna kadar yavaşça düştü. Bu sezonda 24,3 sayı ortalaması ile oynuyordu. Önceki sezonda ise 24,1 ile oynamıştı. Kariyerinin ilk yedi yılında Chamberlain; 39,4 sayı ortalaması ile oynuyordu ki ligde sayı krallığı da ona aitti. Bundan sonraki 7 yılında ise ortalama 20,7 sayı ile oynadı.
Acaba bu düşüşün sebebi Chamberlain'in ilerleyen yaşı mıydı? Chamberlain öyle düşünmüyordu. Konu hakkında Philadelphia News'e açıklaması şuydu: "Geçmişe baktığımda görüyorum ki; geçirdiğim ilk 7 yıl ile son 7 yıl arasında, sayı atmam anlamında şaka gibi bir fark var. Şut atmayı kestim. Çünkü koçlar bana şut atmamamı söyledi. Ben de atmadım. Bazen kendime ‘acaba yanlış mı yaptım?' diye soruyorum."
Koçların ona "daha az şut at" demesinin sebebi, daha çok maç kazanmaya çalışmalarıydı. Çünkü Chamberlain'in 14 yıllık kariyeri boyunca ancak 2 kere NBA'in üst sıralarına çıkmışlardı. 1966-67 sezonunda; 76ers Koçu Alex Hannum; Chamberlain'den daha çok pas vermesini ve daha agresif bir savunma oyunu ortaya koymasını istedi. Bu taktik işe yaramıştı ama kariyerinde ilk defa sayı krallığını kaçırmıştı (24,1 sayı ortalaması ile) ama sezonun en yüksek yüzdeli atan oyuncusu olmuştu (0,683). En fazla ribaund alan oyuncu da oydu (24,2) ve en fazla asist yapan 3. oyuncuydu (7,8).
Chamberlain yeni rolüne çok ciddi hazırlanmıştı, bu yüzden gelecek sezonda asist kralı oldu. 1967-68'de "All NBA first team" e 7. defa seçildi. Aynı zamanda 4. ve son defa ligin MVP'si de olmuştu. Doğu ligini kazandıktan sonra 76ers; 4 yılda 3. kez, kıta finallerinde Boston'a elendi. Bundan sonra da Chamberlain; Jerry Chambers, Archie Clark ve Darrall Imhoff karşılığında Lakers'e takas edildi.
Son 5 yılını Lakers'ta geçirdi. Lakers'ın 5 sezonda 4 kez NBA finallerine katılmasına yardım etti. Onun en enteresan sezonu 1971-72 sezonuydu. Bu sezonda sadece 14,8 sayı ortalamasıyla oynadı fakat bu; onun diğer istatistiklerinin gelişmesine katkı sağladı. 35 yaşında 19,2 ribaund ortalamasıyla oynadı ve "All NBA Defansive team" e seçildi.
Chamberlain mükemmel bir takım oyuncusu olmuştu. Gardları Jerry West, Gail Goodrich ve forvetleri Happy Hairston, Jim McMillian'ın tamamlayıcısı olmuştu. 1971-72 sezonunda 33 maç üst üste kazanarak NBA tarihine geçtiler. Bu sezonu 69-13 ile bitirerek NBA tarihine adlarını yazdırdılar. Bu istatistik 76ers'takinden daha iyiydi ama Jordan ve Chicago Bulls; 1995-96'da 72-10'la onların bu rekorunu geride bırakmıştı.
1972-73 sezonunda emekliye ayrıldı. Diğer oyuncular gibi; 1 yılını koçluk yaparak geçirdi. Amerikan Basketbol Derneği'nin San Diego Conquistadors takımına koçluk yaptı. San Diego onun Oyuncu-Koç olmasını istedi fakat yasalar buna engel oldu. Chamberlain koçluktan sıkılmaya başladı. 1984'te Conan the Barbarian filminde oynadı.
1978'de Chamberlain; Naismith Memorial Basketball Hall of Fame'e layık görüldü ve 1996-97'de NBA 50th "Anniversary All-time Team" e seçildi.
Wilt Chamberlain, 12 Ekim 1999'da 63 yaşını geçtikten sonra; evinde Ursa Major denilen bir kalp rahatsızlığına yakalanarak öldü.
Başarıları
Wilt Chamberlain ilk olarak Philadelphia forması giymiş ve burada başarılar yakalamıştır. Bunun sayesinde L.A. Lakers'a gelerek şampiyonluklar yaşamıştır. Wilt'in kariyeri boyunca tek rakibi Boston'ın efsanevi pivotu Bill Russell olmuştur. Wilt, Russell'dan çok daha iyi istatistiklere sahip olmasına karşın, Bill NBA'de oynadığı 13 sezonda 11 şampiyonluk kazanmıştır. Wilt sayısız rekorlar kırarken Bill Russell şampiyonluklar kazanmıştır. Wilt, Bill'in 11 yüzüğüne sadece 2 yüzükle cevap vermiştir. Wilt Chamberlain ve Bill Russell arasındaki yarış hala NBA'deki en büyük çekişmelerden biri olarak gösterilir. 20.000 sayı barajını geçen ilk oyuncudur. Kariyeri boyunca 30.1 sayı, 22.9 ribaund ve 4.4 asist ortalamaları ile oynamıştır. Ancak bu başarısını Play-off'larda gösterememiştir. Bill Russell kadar şampiyonluk yaşayamamasının sebebi de budur. Ayrıca çok iyi bir savunmacıdır ancak o zamanlar blok istatistiği tutulmadığı için resmi olarak bir rekoru yoktur. Barbar Conan filminde oynamıştır. Ama en etkileyici rekorları sayı yapma istatistiklerinde. En fazla maçta (118 maç) elliden fazla sayı yapma rekoru, en fazla maçta (32 maç) altmışın üzerinde sayı yapma rekoru, art arda (14 maç) kırkın üzerinde sayı yapılan maç rekoru, art arda (65 maç) otuzun üzerinde sayı yapılan maç rekoru, art arda (126 maç) yirminin üzerinde sayı yapılan maç rekoru, (en fazla sayı atan çaylak rekoru (maç başına 37,6 sayı ile), en fazla bir sezonda basket yapma oranını (.727.) elinde tutuyor ve bu rekorların hepsinde ikinci sırada olan oyunculara fark atmış durumdadır.
Kariyeri boyunca, Wilt Chamberlain'ın gösterdiği başarılar birçok kuralın değişimini hızlandırdı. Değişen kurallar arasında; çizgilerin genişletilmesi, ofansif goaltending'in kaldırılması, faul atışlarındaki kuralların değiştirilmesi bulunuyor.
Chamberlain; gücünü, kolej ve profesyonel oyunculuk zamanında geliştirmişti. Kolejdeki bir resminde, Chamberlain; zayıf, sıska, atik bir oyuncu gibi gözüküyordu ki o zamanlar 2.13 boyundaydı. Kolejde; Philadelphia'nın Overbook High sezonunda, takımını rekorlara geçirdi. (19-2,19-0,18-1). O zamanki takım koçu; Chamberlain'in bütün nimetlerinden yararlanıyordu. Antrenmanlarda; takım oyuncuları; "Serbest atış kaçırma" antrenmanı yapıyorlardı! Çünkü onların kaçırdığı serbest atışları Chamberlain tamamlayıp, iki sayıya çeviriyordu. Goaltending'in yasak olmadığı zamanlarda; Chamberlain, bazen takım arkadaşlarının; potaya girecek olan şutlarını; onları sinirlendirmek için çeliyordu.
Hazırlık yıllarında, kendi yetenekleriyle kazandığı maçlarda; 90, 74, 71 sayı atıyordu. Bu yıllarda toplam 2,206 sayısı vardı. on yıllarında ortalama 44,5 sayıyla oynuyordu. 90 sayı attığı maçta; attığı onca sayının altmışını; ikinci yarıda 12 dakikada atmıştı. Bundan sonra Chamberlain; 1991'de Philadelphia Inquirer'a: "Benim yaptığım hiçbir şey değil. Hele karşı takımın topu dondurmaya çalıştığını düşünürseniz; önemli bir şey yapmadığımı anlarsınız" şeklinde bir açıklama yaptı.
Onun lakaplarından birisi olan "The Stilt"; bir gazeteci tarafından koyulmuştu. Chamberlain bu isimden nefret ediyordu. "Goliah" gibi diğer lakaplar onun boyu ile ilgiliydi. "Dippy" ve "Dipper" ise onun akıl erdiremediği lakaplardı. Bu lakapların sonraki versiyonu "Big Dipper" ise şu şekilde oluştu. Chamberlain kapılardan geçerken sürekli kafasını eğiyordu. Bu yüzden yakın arkadaşları ona bu ismi verdi ve bu isim böyle kaldı.
Konuyla ilgili yayınlar
- Chamberlain, Wilt (1973). Wilt: Just Like Any Other 7-Foot Black Millionaire Who Lives Next Door. New York: Macmillan.
- Chamberlain, Wilt (1992). A View From Above. New York: New York Signet Books. ISBN 0-451-17493-3.
- Chamberlain, Wilt (1997). Who's Running the Asylum? Inside the Insane World of Sports Today. International Promotions. ISBN 1-57901-005-9.
- Cherry, Robert (2004). Wilt: Larger than Life. Chicago: Triumph Books. ISBN 1-57243-672-7.
- Heisler, Mark (2003). Giants: The 25 Greatest Centers of All Time. Chicago: Triumph Books. ISBN 1-57243-577-1.
- Pluto, Terry (1992). Tall Tales: The Glory Years of the NBA in the Words of the Men Who Played, Coached, and Built Pro Basketball. New York: Simon & Schuster. ISBN 0-671-74279-5.
- Pomerantz, Gary M. (2005). Wilt, 1962: The Night of 100 Points and the Dawn of a New Era. New York: Crown. ISBN 1-4000-5160-6.
Kaynakça
- ^ sportingnews.com (5 Mart 2007). "Warriors riding high on Wilt the Stilt". 13 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2009.
- ^ a b nba.com (10 Şubat 2007). "Wilt Chamberlain Summary". 10 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2009.
- ^ Schwartz, Larry (10 Şubat 2007). "Wilt battled loser label". 5 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2009.
- ^ a b hoophall.com (10 Şubat 2007). "Wilt Chamberlain Biography". 16 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2009.
- ^ "Professional volleyball league in USA, Wilt Chamberlain". worldofvolley.com (İngilizce). 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.
- ^ espn.com (10 Şubat 2007). "Sexual claim transformed perception of Wilt". 9 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2009.
