Wilm Hosenfeld

Wilm Hosenfeld
y. 1935'te Yüzbaşı Hosenfeld
Doğum	Wilhelm Adalbert Hosenfeld 2 Mayıs 1895 Hünfeld, Prusya, Alman İmparatorluğu
Ölüm	13 Ağustos 1952 (57 yaşında) Stalingrad, RSFSC, Sovyetler Birliği
Bağlılığı	Alman İmparatorluğu  Nazi Almanyası
Branşı	Wehrmacht
Hizmet yılları	1914–1917 1939–1945
Rütbesi	Hauptmann (Yüzbaşı)
Birimi	660'ıncı Muhafız Taburu (Wach-Bataillon 660)
Çatışma/savaşları	Birinci Dünya Harbi İkinci Dünya Harbi
Ödülleri	II'nci Sınıf Demir Haç Nişanı (1917, Alman İmp. tarafından) Polonia Restituta Nişanı (2007, Polonya tarafından) Uluslararası Dürüstler Madalyası (2008, İsrail tarafından)

Wilhelm Adalbert Hosenfeld SUO (Almanca telaffuz: [ˈvɪlm ˈhoːzənfɛlt]; 2 Mayıs 1895 – 13 Ağustos 1952), İkinci Dünya Harbi'nde Hauptmann (Yüzbaşı) rütbesine kadar yükselen, asıl mesleği ortaokul öğretmenliği olan bir Alman subaydı. Alman işgali altındaki Polonya'da görev yaptığı süre boyunca Yahudilere sempati duyup, birçok Yahudi'nin Nazi zulmünden korunmasına ve kurtarılmasına yardım etmişti. Bu davranışından ötürü Yad Vaşem'de İsrail tarafından Uluslararası Dürüstler Madalyası ile 2008'de onurlandırıldı.

Özellikle 1944'ün son aylarında ölü şehir Varşova'nın yıkıntıları içinde yaşama tutunan ünlü Yahudi piyanist ve besteci Władek Szpilman'a olan hayat kurtarıcı yardımları nedeniyle tanındı. Szpilman'ın kendi yaşamını anlattığı kitabı Śmierć Miasta'da hakkında "Hayatımı kurtaran Alman" olarak bahsettiği Hosenfeld, bu kitapla birlikte Thomas Kretschmann tarafından canlandırıldığı 2002 Piyanist sinema filmine konu oldu. 1945'te Kızıl Ordu tarafından çembere alınan Alman bölüğünün içinde o da vardı; esir alındı ve yedi yıllık zorlu Sovyet esaretinin ardından Stalingrad'taki bir askerî kampta yaşamını yitirdi.

Hosenfeld, günümüzde Hessen'e bağlı Hünfeld'in bir parçası olan Mackenzell kasabasında muhafazakâr Katolik bir öğretmen çiftin altı çocuğundan dördüncüsü olarak dünyaya geldi. Hosenfeld'in kişiliği, hem Katolik ailesinin hem de o dönemlerdeki ideal gençlik hareketi olan Wandervogel'in ilkeleri ve öğretileri tarafından şekillendirilmişti. 1913'te liseden mezun oldu ve bir yıl sonra, 1914'te gönüllü olarak Alman İmparatorluk Ordusuna katıldı. Birinci Dünya Harbi'nde cephede sıcak çatışmaya girdi ve iki defa yaralandı. 1917'deki son yaralanması (ikinci) çok ağır olduğundan, Hosenfeld'ın cepheye gönderilmemesine yönelik kararı alındı. Gazi statüsüne girdiğinden ve orduya kattığı hizmetten ötürü 1917'nin sonlarında II'nci Sınıf Demir Haç Nişanı'na layık görüldü. 1918'de harp sona erdi ve Almanya yenildi. Hosenfeld'sa 1933'te SA'e çağrılıncaya dek asıl mesleği olan ortaokul öğretmenliğini yapmaya başladı.

Nazi Partisi'nin yükselişiyle birlikte ülkedeki askerî ve politik hareketlilikler geri geldi. Hosenfeld önce 1933'te SA'e sonra 1935'te NSDAP'a çağırıldı. Nazi Partisi ve ideolojisi Hosenfeld'ın hoşuna gitmemiş olsa da muhafazakâr kişiliği onu ne olursa olsun vatana sadık kalmaya iteledi ve Nazi Partisine üye oldu. Yeni bir harbin kaçınılmaz olduğu bir tarihte, Ağustos 1939'da Wehrmacht'a transfer oldu. Almanlar Polonya'yı işgal ettikten bir süre sonra Hosenfeld, Ocak 1945'e kadar görev yapacağı şehir Varşova'ya tayin edildi. İlk misyon yeri olan Pabianice'de, bir zindanın inşaası ve işletilmesiyle görevlendirildi. Aralık 1939'da Węgrów'da bir taburda misyon aldı ve bu taburda Mayıs 1940'ın sonunda kadar kaldı—görevi sırasında tabur, Jadów'a 30 km kadar ilerledi. Temmuz 1940'ta Varşova'ya tayin edildi ve harbin sonuna kadar orada görev yaptı. 660'ıncı Muhafız Taburuna (Wach-Bataillon 660) bağlı Varşova Muhafız Alayının en üstüne kadar yükseldi.

Hosenfeld'ın Szpilman'a yardım ettiği bina, 223 Niepodległości Avenue bulvarı, Varşova (Google Maps'teki konumu)

Olayı kalıcılaştırmak için binanın (üstteki) üzerine sabitlenmiş mini bir anı tabelası

Bir süre sonra Nazilerin yıkıcı ve acımasız politikalarına gözleriyle tanık olan Hosenfeld, bundan ürktü ve hayal kırıklığına uğradı. Özellikle Yahudilere karşı olan bu güçlü nefrete anlam veremeyen Hosenfeld, bu manzara karşısında kendisini vicdanen sorumlu hissediyordu. Zamanla, okuduğu kitaplardan gelişigüzel şekilde Yahudi tarihini öğrendi ve daha önceden Avrupalı sandığı birçok aydının aslında Yahudi olduğu ve tarih boyunca Yahudilerin hep ayrımcılıklara maruz kaldığı gibi bilgileri öğrendi. Bir süre sonra, beraberindeki birkaç Alman subayı meslektaşıyla birlikte sempati duyduğu Yahudilere karşı, yetkilerini kullanarak önemli yardımlarda bulunmaya başladı. Aynı dönemlerde Hosenfeld, Polonyalı-Yahudilerle iyi iletişim kurabilmek için Lehçe konuşma kılavuzları satın aldı ve boş vakitinde Lehçe öğrenmeye gayret etti.

Bir gün Władysław Szpilman, saklandığı binanın alt katında çıkarttığı seslerden dolayı Hosenfeld'ın onu fark etmesine sebep oldu. Başlangıçta onu öldüreceğini sandığı için korkan Szpilman, Hosenfeld'ın "Kimsin?", "N'apıyorsun?", "Mesleğin nedir?" sorularından sonra karşısındaki bu Alman subayının kötü niyete sahip olmadığını anlayıp bir nebze de olsa rahatlamıştır. Kaldığı yeri gösterdikten sonra, aynı gün Hosenfeld tarafından karnı doyurulan Szpilman, aylarca ona bakan bu subayı gelecekte kaleme alacağı Śmierć Miasta: Niezwykła Prawdziwa Historia Przeżycia Jednego Człowieka w Warszawie 1939–1945 ("Şehrin Ölümü: Varşova'da bir Adamın Hayatta Kalmasının Olağanüstü Hikayesi") kitabında "Hayatımı kurtaran Alman" diye anacaktı. Nazi Partisinin yayımladığı emirler genelgesinde yasaklanmış olmasına rağmen Polonya'daki kiliselerin Missa Ayinlerine katıldı. Polonyalı savaş esirlerine aileleri ile görüşmeleri ve erken tahliye edilmeleri için yardım etti. Ettiği yardımlardan ve çiğnediği kurallardan/emirlerden ötürü Hosenfeld, birkaç defa Gestapo tarafından tutuklanma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştı.

17 Ocak 1945'te, Varşova'nın yaklaşık 30 km batısındaki küçük bir Polonya şehri olan Błonie'deki Alman bölüğünü kıstıran Kızıl Ordu, şehri çembere aldı ve kaçış noktası bırakmadı. Hosenfeld ve beraberindeki Alman subaylar ve askerlerin Sovyetlere teslim olmak dışında bir seçeneği kalmadı.^[1] Tıpkı diğer Alman rütbelilerine yapıldığı gibi savaş suçları işlediği suçlamasıyla tutuklandı ve 25 yıl zorunlu çalışma cezasına çarptırıldı.^[2] Abwehr'de ve Sicherheitsdienst'te aktif bir isim olduğu inancıyla Sovyet gizli servisleri tarafından mahzenlerde işkence gördü.^[3] Yaşamının korkunç bir sonla biteceğini hisseden Hosenfeld, Batı Almanya'daki eşine gönderdiği mektupta kurtardığı Yahudilerden bahsetti, onlarla temasa geçmesini ve kurtulmasını istemek üzere yalvarmasını istedi.

1950'de Władysław Szpilman'ın kulağına ona yardım eden Hosenfeld'ın ismi ve yardım talebi geldi. Szpilman, derhal harekete geçerek Polonya Gizli Polis Şefi Jakub Berman ile irtibata geçti. Bir süre sonra Szpilman'a geri dönüş yapan Berman, mektubunda şu ifadelere yer verdi:

Eğer Polonya'da tutuklu olsaydı onu çıkarabilirdik. Fakat Sovyetler Birliği Yönetimi, Hosenfeld'ın özgür bırakılmasına izin vermeyeceklerdir. Onun casuslukla ilgili bir müfrezeye ait olduğunu söylüyorlar. Polonya yetkilerince yapabileceğimiz hiçbir şey yok, güçsüzüm ve üzgünüm...^[4]

Szpilman, Jakub Berman'ın "güçsüzüm" ifadesine asla inanmadı ve bir gün Wolf Biermann'la yaptığı bir röportajda Berman'ı, "Stalin'in lütfuyla güçlü" olarak nitelendirdi.^[5]

Polonya Yahudilerinin lehinde tanıklık etmesine rağmen Hosenfeld, Sovyetlere bunu inandıramadı. Kampta gördüğü yedi yıllık kötü muamele, işkence ve kötü şartlar nedeniyle Hosenfeld, 13 Ağustos 1952'nin akşam saatlerinde (ö.s. 09:00–10:00 dolaylarında) işkence sırasında devam eden torakal aort yırtığından oluşan yüklü kan kaybından dolayı, Stalingrad'taki bir Sovyet toplama kampında hayatını kaybetti.^[6]

Ekim 2007'de Hosenfeld, Polonya Devlet Başkanı Lech Kaczyński tarafından Polonya Hizmet Nişanı (Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski) ile onurlandırıldı.^[7]

Uzun zamandır Yad Vaşem'i, Hosenfeld'a Uluslararası Dürüstler Madalyası vermeye davet eden Szpilman'ın oğlu Andrzej Szpilman, babası dahil binlerce Yahudi'yi kurtarmak için hayatını riske atan Hosenfeld'ın isminin unutulmaması için mücadele etti. En sonunda 2008'de Uluslararası Yahudi Komitesi tarafından, Hosenfeld'a, Uluslararası Dürüstler Madalyası verildi.^[8] Ödül, Hosenfeld'ın Berlin'de yaşayan büyükoğlu Detlev Hosenfeld'a 19 Haziran 2009'da teslim edildi.^[9] 2002'de yayımlanan, gişe rekorları kıran ve günümüzde dahi İkinci Dünya Harbi'ni konu alan en iyi filmler arasında görülen Piyanist filminde kendisini Alman aktör Thomas Kretschmann canlandırmıştır.

4 Aralık 2011'den bu yana Hosenfeld'ın, Varşova'daki 223 Niepodległości Bulvarı'nda Lehçe ve İngilizce olarak düzenlenen bir anı plaketi bulunmaktadır.^[10]

• Oskar Schindler
• Albert Göring
• Raoul Wallenberg

• Vogel, Thomas, ed.: Wilm Hosenfeld: "Ich versuche jeden zu retten"—Das Leben eines deutschen Offiziers in Briefen und Tagebüchern [Wilm Hosenfeld: "Her birini kurtarmaya çalışıyorum"—Mektup ve günlüklerde yazan bir Alman subayının yaşamı]. Thomas Vogel tarafından derlenmiş ve yorumlanmış hâli ile: Militärgeschichtlichen Forschungsamt (MGFA: Military History Research Institute) 3 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Deutsche Verlags-Anstalt, Münih, 2004. 3-421-05776-1 (Almanca)
• Szpilman, Władysław. The Pianist: The Extraordinary True Story of One Man's Survival in Warsaw, 1939–1945. Picador; 2nd edition, 2002 0-312-31135-4 (ISBN ), 978-0-312-31135-3 (ISBN ). Bu kitap, Andrzej Szpilman'ın bir önsözüyle başlayıp Hosenfeld günlüğünden alıntılarla devam eder ve Wolf Biermann tarafından yazılan bir sonsöz ile sona erer. (İngilizce)

• Wilm Hosenfeld, A Man Of courage [Wilm Hosenfeld, Cesur bir Adam] (İngilizce)
• The story of Wilm Hosenfeld [Wilm Hosenfeld'ın hikâyesi] (İngilizce)
• Comment on Hosenfeld in conjunction with Roman Polanski's filmThe Pianist 29 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Roman Polanski'nin Piyanist filmindeki “Hosenfeld” hakkında yorum yapın] (İngilizce)
• Page on Wilm Hosenfeld and The Pianist on the website of Hosenfeld's grandson 5 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Hosenfeld'in büyükoğlu tarafından açılmış bir sayfada Piyanist] (İngilizce)
• "Dziennik" 13 Oct. 2007 21 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. re posthumous award of Polonia Restituta ["Dziennik" 13 Ek. 2007] (Lehçe)
• Wilm Hosenfeld 6 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at Yad Vashem website [Yad Vaşem websitesinde Wilm Hosenfeld] (İngilizce)

1. ^ Vogel, s. 66.
2. ^ Vogel, s. 68–69.
3. ^ Vogel, s. 69.
4. ^ The Pianist, ss. 220–221.
5. ^ The Pianist, ss. 222.
6. ^ Vogel, s. 146.
7. ^ Dziennik, 13 Ekim 2007 (Lehçe). 21 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
8. ^ "Wilhelm (Wilm) Hosenfeld – The Righteous Among The Nations" (İngilizce). Yad Vashem. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2021. 
9. ^ "Nazi Officer Honoured For Saving 'The Pianist'" (İngilizce). 8 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2017. 
10. ^ "Tablica przypomni ocalenie Szpilmana" (Lehçe). 4 Aralık 2011. 27 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012.