William Martin Leake
William Martin Leake FRS (14 Ocak 1777 – 6 Ocak 1860) İngiliz bir asker, casus, topoğraf, diplomat, antikacı, yazar ve Royal Society üyesiydi. Britanya Ordusu'nda görev yaptı ve kariyerinin çoğunu Akdeniz limanlarında geçirdi. Ziyaret ettiği bölgelerin coğrafyası ve kültürüyle ilgilenmeye başladı ve çoğunlukla Yunanistan hakkında olmak üzere birçok eser yazdı.
Hayatı
Leake, Londra'da John Martin Leake ve Mary Calvert Leake çiftinin çocuğu olarak doğdu. Aile geleneğini takip ederek, Britanya Kraliyet Topçu Alayı'na subay olarak katıldı;[1] eğitimini 1794'te Kraliyet Askeri Akademisi, Woolwich'te tamamladı ve ikinci teğmen olarak görevlendirildi.[1] Deniz topçusu olarak Batı Hint Adaları'nda dört yıl geçirdikten sonra, kaptan rütbesine terfi etti ve 1799'da hükûmet tarafından Osmanlı İmparatorluğu'nun topçuluk eğitimi için İstanbul'a gönderildi. Britanya İmparatorluğu, Osmanlı'nın Napolyon dönemindeki Fransa'ya karşı savunmasını desteklemeye karar vermişti. 1800'de Anadolu üzerinden Kıbrıs'taki Britanya filosuna katılmak üzere yaptığı yolculuk, antik topografya konusuna ilgisini uyandırdı. 1801'de, Türk ordusuyla çölü geçip Mısır'a ulaştı. Fransızların kovulmasından sonra Nil Vadisi'nin şelaleleine kadar ölçümünü yapmak üzere görevlendirildi; ancak Atina'dan İngiltere'ye Elgin Mermerlerini taşımak üzere görevlendirilen gemiyle yola çıktığında, geminin Yunanistan'daki Çuha Adası açıklarında batması sonucu tüm haritalarını ve gözlemlerini kaybetti.[2]
On dokuzuncu yüzyılın ilk on yılı boyunca, Leake Yunanistan'da gezgin bir turist kılığına girerek casusluk yapması için Dışişleri Bakanlığı tarafından görevlendirildi.[3] Amacı, Fransızların bir istilası durumunda faydalı olabilecek topografik bilgileri toplamaktı.[4] İngiltere'ye döndükten kısa bir süre sonra, Arnavutluk ve Mora kıyılarını incelemesi için gönderildi. Bu süreçte, Türkleri İtalya'dan gelen Fransız saldırılarından korumaya yardımcı olmayı amaçladı ve bu fırsattan yararlanarak değerli bir madeni para ve yazıt koleksiyonu oluşturdu, ayrıca antik siteleri keşfetti. 1807'de Türkiye ile İngiltere arasında savaş patlak verdiğinde, Selanik'te esir alındı; ancak aynı yıl içinde serbest bırakıldı ve Tepedelenli Ali Paşa'ya diplomatik bir görevle gönderildi. Ali Paşa'nın güvenini tamamen kazandı ve bir yıldan fazla bir süre Britanya'nın temsilcisi olarak onunla birlikte kaldı.[2] 1809'da Lord Byron'ın Ali Paşa'nın sarayını ziyaret ettiği dönemde oradaydı.[1]
1810 yılında, Türkiye'deki hizmetleri için yıllık 600 £ tutarında bir maaş bağlandı. 1815'te, albay rütbesinde görev yaptığı ordudan emekli oldu ve geri kalan yaşamını topografik ve eski eserlerle ilgili araştırmalara adadı.[1] Öğrenim görmüş Dilettanti Derneği'ne katıldı ve Royal Society of Literature'ün başkan yardımcısı oldu.[1] 13 Nisan 1815'te Royal Society üyesi olarak kabul edildi.[5]
6 Ocak 1860'ta Sussex'teki Steyning'de hayatını kaybetti. Yunanistan'da topladığı mermerler British Museum'a sunuldu; bronzları, vazoları, mücevherleri ve madeni paraları ölümünden sonra Cambridge Üniversitesi tarafından satın alındı ve şu anda Fitzwilliam Müzesi'nde sergilenmektedir. Ayrıca Kraliyet Coğrafya Derneği üyesi seçildi, 1816'da Oxford Üniversitesi'nden onursal DCL aldı ve Berlin Bilimler Akademisi üyesi ve Fransa Enstitüsü'nde muhabir olarak görev yaptı.[1]
Çalışmaları
yazdıkları:
- Researches in Greece (1814)
- The topography of Athens: With some remarks on its antiquities (1821)
- Journal of a tour in Asia Minor,: with comparative remarks on the ancient and modern geography of that country (1824)
- Travels in the Morea: With a map and plans (1830), and a supplement, Peloponnesiaca (1846)
- Travels in Northern Greece (1835)
- Numismata Hellenica (1854), followed by a supplement in 1859.[2]
"Topography of Athens" adlı eseri, sistematik bir inceleme girişimi olarak uzun süre otorite olarak kabul edildi.[2]
Kaynakça
- ^ a b c d e f Goekoop 2010, s. 41.
- ^ a b c d Chisholm 1911.
- ^ McNeal 1993, s. 33.
- ^ Whitley 2001, s. 46.
- ^ "Lists of Royal Society Fellows". 10 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2006.
Konuyla ilgili başlıca yayınlar
- the Architect for 7 October 1876
- Ernst Curtius in the Preussische Jahrbücher (September 1876)
- JE Sandys, Hist. of Classical Scholarship, iii. (1908), p. 442.
- J.M. Wagstaff, Colonel Leake in Laconia, in J.M. Sanders (ed), ΦΙΛΟΛΑΚΩΝ. Lakonian studies in honour of Hector Catling. (1992) Athens, 277–83.
- J.M. Wagstaff, Pausanias and the topographers. The case of Colonel Leake, in S.E. Alcock, J.F. Cherry, and J. Elsner (eds), Pausanias. Travel and memory in Roman Greece. (2001a) Oxford, 190–206.
- J.M. Wagstaff, Colonel Leake. Traveller and scholar. in S. Searight and M. Wagstaff (eds), Travellers in the Levant. Voyagers and visionaries. (2001b) Durham, 3–15.
- CL Witmore, On multiple fields. Between the material world and media: Two cases from the Peloponnesus, Greece, Archaeological Dialogues, (2004) 11(2), 133–164. link
- CL Witmore, 2020. Argos to Anapli on the hoof, with a stop at Tiryns. In Old Lands: A Chorography of the Eastern Peloponnese. London: Routledge, 245-60.
- CL Witmore and TV Buttrey, William Martin Leake: a contemporary of P.O. Brøndsted in Greece and in London, in P.O. Brøndsted (1780–1842) – A Danish Classicist in his European context. Rasmussen, B.B., Jensen, J.S., Lund, J. and Märcher (eds) Historisk-filosofiske Skrifter (2008) 31, 15–34.
