Orhun Yazıtları, Göktürk Yazıtları ya da Köktürk Yazıtları, Eski Türkçe (𐰆𐰺𐰴𐰣∶𐰖𐰔𐱃𐰞𐰺𐰃) olan, Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Orhun alfabesi ile II. Köktürk Kağanlığı döneminde Göktürkler tarafından yazılmış yapıtlardır. Birçok kişi ilk Türkçe yapıt olarak bilse de ilk Türkçe yapıt Çoyr Yazıtıdır. Orhun yazıtları Türkçenin tarihsel süreçteki gramer yapısı ve bu yapının değişimiyle ilgili bilgiler verdiği gibi Türklerin devlet anlayışı ile yönetimi, kültürel ögeleri, komşuları ile soydaşlarıyla olan ilişkileri ve sosyal yaşantısıyla ilgili önemli bilgiler içermektedir.
Türkoloji (Osmanlı Türkçesi: Türkiyat [تركيات], İngilizce: Turcology, Fransızca: Turcologie) veya Türklük bilimi; Türk halklarının filolojisi, antropolojisi, edebiyatı ve tarihi başta olmak üzere genel bir somut ve somut olmayan kültürel miraslarını sistematik bir şekilde derleyen, araştıran ve inceleyen bilim dalıdır.
Altay dilleri ilk olarak 18. yüzyılda ileri sürülmüş Avrasya'da yaygınca konuşulan Türk dilleri, Moğolca, Tunguzca ve bazen Japonca, Korece ve Aynu dillerinin ortak bir ataya sahip olduklarını savunan varsayımsal bir dil ailesidir.
Fahrettin Altay Türk asker ve siyasetçi. Türk Kurtuluş Savaşı'ndaki Büyük Taarruz'dan sonra Yunan ordusunun geri çekilmesini sağlayarak İzmir'e giren 5. Süvari Kolordusunun komutanıydı.
Vasili Vasilyeviç Radlof veya Wilhelm Radloff, Alman asıllı Rus doğu bilimci ve Türkolojinin kurucusu.
Türk dilleri veya Türkî diller, Doğu Avrupa'dan Sibirya ve Çin'in batısına dek uzanan bir alana yayılmış ve içerisinde 35 yaşayan dil barındıran dil ailesi. Toplamda yaklaşık 180 ile 200 milyon kişi tarafından konuşulan Türk dillerinin en çok konuşulan lehçesi Türkçe olup tüm Türk dili konuşurlarının %40'ı bu dili konuşmaktadır. Bu dili Azerice, Özbekçe, Uygurca, Kazakça, Türkmence ve Tatarca takip etmektedir.
Eski Türkçe, Türk yazı dilinin ilk dönemidir. Dönem Orhun Türkçesi ve Eski Uygur Türkçesi olmak üzere iki altdönemde incelenir. Orhun Türkçesinin kesin tarihlere dayandırılabilir ilk belgesi olan ve VIII. yüzyılın ortalarına tarihlenen Orhun Yazıtlarından Uygur Türkçesinin tarihe karıştığı XIII. yüzyıla değin sürer. Doğu Asya'dan Doğu Avrupa'ya dek önemli bir coğrafyada konuşulduğu anlaşılmaktadır. İlk dönemlerinde yabancı etkilerden epey uzak ve dönemin diğer dillerine göre oldukça yalın olduğu, Uygur çağında git gide zenginleştiği ve yabancı dillerden etkilendiği anlaşılmaktadır. Dil XIII. yüzyılda ölse de türlü Türk toplulukları tarafından yazı dili olarak kullanıldığı XVII. yüzyıla tarihlenen Altun Yaruk nüshasından anlaşılmaktadır.
Osman Nedim Tuna, Türk dilbilimci.
Agop Dilâçar, Türk dilleri üzerine uzmanlaşmış Ermeni asıllı Türk dilbilimcidir.
Kül Tigin Yazıtı veya Kül Tigin Kitabesi, Bilge Kağan'ın kardeşi, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nın yöneticisi Kül Tigin'in ölümü üzerine MS 732'de Orhun Vadisinde diktirilmiş yazıt.
Kıpçak dilleri, Ukrayna'dan Çin'e kadar uzanan Orta Asya ve Doğu Avrupa'nın çoğunda yaklaşık 28 milyon kişi tarafından konuşulan Türk dil ailesinin bir alt koludur. Bu grupta en çok konuşulan dillerden bazıları Kazakça, Kırgızca ve Tatarcadır.
GökTürkçe, Göktürk Türkçesi, Köktürk Türkçesi veya KökTürkçe, Türkçenin bilinen ve yazılı metinleri ele geçirilebilen en eski dönemine verilen isimdir. Eski Türkçe adlı dönemin ilk kısmını oluşturur. Devamında Eski Uygur dönemi yaşanmıştır.
Vilhelm Ludwig Peter Thomsen ya da Vilhelm Thomsen Danimarkalı dilbilimci ve Türkolojist. Dancada Vilhelm olarak yazılmasına karşın Türkçe pek çok kitap ve çalışmada adı Wilhelm olarak geçmektedir. Başlangıçta ilahiyat okumuş ancak sonradan filoloji'ye odaklanmıştır. Macarca ve Fince öğrenmiştir. 1869 yılında Doktora derecesini almıştır. Kopenhag Üniversitesi'nde Profesör olmadan önce bir yurttaşlık okulunda Yunanca Dersler vermiştir.
İbrahim Necmi Dilmen, Türk dilbilimci ve edebiyat tarihçisidir.
Reşit Rahmeti Arat, (tam adı, Abdürreşid Rahmeti Arat,, ordinaryüs profesör unvanına sahip Türk dil bilimci ve bilim insanı.
Necip Asım Yazıksız, asker, müderris, tarihçi, Türkolog, milletvekili.
Demirkapı veya eski varyantıyla Temir Kapıg tarihî dönemde Orta Asya’nın Maveraünnehir kesiminde, bu bölge güneyinde bulunmuş olan bir meşhur geçittir. Kabul edilmiş görüşlere göre bu yer Belh kentini Semerkant'a bağlayan yol üzerinde kayalık bir geçit veya dağ boğazı idi. Sekizinci asrın ilk on yıllarından tarihlendirilen Türk runik harfli yazıtlarda Temir kapıġ (‘Demirkapı’) toponimi sık sık anılmaktadır.
Saadet İshaki Çağatay, Tatar asıllı Türkolog.
Şinasi Tekin, Türk etnolojisi uzmanı, Türkolog ve dilbilimcidir.
Wilhelm Friedrich Carl Giese, Alman Türkolog ve Osmanlı tarihçisidir. 1870'te günümüzde Polonya sınırlarında kalan Stargard da dünyaya geldi. Greifswald Üniversitesi'nde ilahiyat ve Doğu dilleri bölümünü bitirdi ve 1894'te Wilhelm Ahlwardt'ın yanında eski Arap şiiri üzerine doktora yaptı. 1899'da Georg Jakob'un tavsiyesi ile Türkoloji'ye yöneldi ve 1905'e kadar İstanbul'daki Alman Lisesi'nde başöğretmenlik görevini yürüttü. Anadolu'nun çeşitli şehirlerinde, yörükleri dinleyerek ağız araştırmaları yaptı ve çeşitli türkü sözleri derlemeleri hazırladı. Ülkesine döndükten sonra Greifswald'da lise öğretmenliği yaptı ve ardından üniversiteye geçerek doçent oldu. 1907'de Berlin'deki Seminar für orientalische Sprachen'de Karl Foy'un yerine Türk dili profesörü olarak atandı. 1907'de derlemelerin olduğu Erzählungen und Lieder aus dem Vilajet Qonjah adlı kitabı yayımlandı. Yüzbaşı rütbesiyle 1914-1915 yıllarında orduda görev yaptı.
