İçeriğe atla

Whig Partisi (Birleşik Krallık)

Whig Partisi
Whigs (İngilizce)
Genel başkan
KurucuAnthony Ashley Cooper
Kuruluş tarihi1678
Kapanış tarihi1859
BirleşmeLiberal Parti (Birleşik Krallık)
ÖnceliRoundhead
İdeolojiKlasik liberalizm
Siyasi pozisyonMerkez
DiniProtestanlık
 Birleşik Krallık

Whig Partisi İngiltere, İskoçya, İrlanda, İngiltere ve Birleşik Krallık parlamentolarında temsil edilen eski bir siyasi partidir. 1680'ler ve 1850'ler arasında, Whig Partisi rakipleri Tory Partisi ile iktidar mücadelesine girdiler. Whig Partisi 1850'lerde Liberal Parti ile birleşti ve rakipleri 1886'da Liberal Parti'den ayrıldı ve 1912'de Liberallerin rakibi olan günümüz Muhafazakâr Partisi ile birleşen Liberal Birlik Partisi'ni kurdu.

Whig'ler, mutlak monarşiye karşı çıkan ve anayasal monarşizmi ve parlamenter sistemi destekleyen siyasî bir hizip olarak başladı. 1688'deki Muhteşem Devrim'de merkezi bir rol oynadılar. Whig'ler 1715'te iktidarın tam kontrolünü ele geçirdiler ve muhafazakârları hükûmetteki, ordudaki, İngiltere Kilisesi'ndeki, hukuk mesleğindeki ve yerel siyasî ofislerdeki tüm önemli görevlerden tamamen temizlediler.

1784'e gelindiğinde, hem Whig hem Tory partileri, resmî siyasi partiler hâline geldiler ve Charles James Fox, William Pitt the Younger tarafından yönetilen yeniden yapılandırılmış bir Whig partisinin lideri oldu. Her iki partinin de temeli, halk oylarından çok zengin politikacıların desteğine bağlıydı. Avam Kamarası seçimleri olmasına rağmen, seçilenlerin çoğu yalnızca erkeklerden oluşuyordu.

18. yüzyılda Tory ve Whig Partileri büyümeye devam etti. Başlangıçta, Whig Partisi genellikle aristokrat aileleri, Katoliklerin haklarından mahrum bırakılmasını ve konformist olmayan Protestanlara karşı hoşgörüyü desteklerken, Toryler genellikle küçük soyluları ve küçük toprak sahiplerini tercih etti ve güçlü bir İngiltere Kilisesi'nin gücünü desteklediler. Daha sonraki dönemde, Muhafazakârlar çiftçilerden, toprak sahiplerinden ve monarşistlerden destek almaya çalışırken, Whig'ler endüstriyel reformistlerden ve tüccar sınıfından destek almaya çalıştı.

19. yüzyılın ilk yarısında Whig Partisi programı, parlamentonun üstünlüğünü, serbest ticareti, köleliğin sona ermesini, genel oy hakkını savunmaya yönelik reformize edildi. Partinin 17. yüzyılın sonlarında Katolik karşıtı pozisyonunun tersine çevrilmesi de programda yer aldı.[1]

Kaynakça

  1. ^ "Whigs and Tories". UK Parliament. 13 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyetçi Parti (Amerika Birleşik Devletleri)</span> Amerikada iki büyük siyasi partiden biri

Cumhuriyetçi Parti, kısaltması ile GOP, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki iki büyük çağdaş siyasi partiden biridir. Demokrat Parti'nin ana siyasi rakibi olarak 1850'lerin ortalarında ortaya çıktı.

Muhafazakârlık veya tutuculuk, geleneksel toplumsal etmenlerin korunmasını destekleyen politik ve toplumsal felsefedir. Daha belirgin bir anlamda ilgili toplumun içinde bulunduğu çağın gereklerini göz ardı etmeksizin, geçmişten gelen tarihsel, kültürel ve uygar birikimlerini kaybetmeden, kısaca öz dinamiklerinin değişmesine karşı direnç gösteren, toplumsal-kültürel değerlerin korunmasını savunan politik bir görüştür.

<span class="mw-page-title-main">II. Charles (İngiltere kralı)</span> İngiltere, İskoçya ve İrlanda kralı

II. Charles, İngiltere, İskoçya ve İrlanda kralı. I. Charles ve Fransa kralı IV. Henri ile Marie de' Medici'nin kızı Henrietta Maria'nın ikinci oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Charles Grey</span>

Charles Grey, Vikont Howick olarak da bilinen Britanyalı siyasetçi, 1830 ile 1834 yılları arasında Britanya başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Ramsay MacDonald</span> Birleşik Krallığın Başbakanı (1929-1935)

James Ramsay MacDonald Büyük Britanyalı siyasetçi, Birleşik Krallık'ın İşçi Partili ilk başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Alman İmparatorluğu</span> 1871den 1918e dek Almanya

Alman İmparatorluğu ya da İkinci Reich, 18 Ocak 1871'de Prusya ve diğer Küçük Alman Devletlerinin özellikle Otto von Bismarck'ın katkılarıyla, birleşmesiyle oluşan birleşik Alman devletidir. İlk imparatoru I. Wilhelm'in taç giymesiyle imparatorluk resmen kuruldu. Yeni İmparatorluğu Habsburg Hanedanı yerine Hohenzollern Hanedanı yönetti, başkent Berlin yapıldı. Yeni İmparatorluk, Avusturya'yı toprakları dışında bıraktı. 1884'ten itibaren Almanya, Avrupa dışında sömürgeler kurmaya başladı. Hızlı büyüyen ekonomisiyle, dünyanın en büyük ekonomilerinden biri oldu, ordusu ve donanmasıyla Büyük Britanya'ya kafa tutar hale geldi.

<span class="mw-page-title-main">Genç William Pitt</span>

Wiliam Pitt, 1783'ten 1800 Birlik Yasası'na kadar Büyük Britanya'nın en genç ve son başbakanı ve ardından Ocak 1801'den itibaren Birleşik Krallık'ın ilk başbakanı olan bir İngiliz devlet adamıydı. Mart 1801'de görevinden ayrıldı, ancak 1804'ten 1806'daki ölümüne kadar tekrar başbakan olarak görev yaptı. Başbakanlık yaptığı süre boyunca Hazine Şansölyesi olarak da görev yaptı. Daha önce başbakanlık yapmış olan ve 1. Chatham Kontu olan "Yaşlı William Pitt" olarak anılan babasından ayırmak için "Genç William Pitt" olarak bilinir.

Muhafazakâr Parti, resmî adı Muhafazakâr ve Birlikçi Parti, Tory'ler olarak da bilinirler,

<span class="mw-page-title-main">İki partili sistem</span> Sadece iki büyük siyasi partinin hakim olduğu hükûmet sistemi

İki partili sistem oy hakkı bulunanların iki büyük parti arasında seçim yaptığı ve kazananın mecliste çoğunluğu sağlayarak iktidara geldiği bir sistemdir. ABD, Jamaika ve Malta örneklerinde katı biçimde iki partili sistem görülür, bu sistemde iki parti dışında üçüncü bir partinin ülkedeki siyasi sisteme etkisi neredeyse hiç olmaz. Birleşik Krallık gibi ülkelerde ise siyasete yön veren iki dominant parti görülür, üçüncü veya dördüncü partiler ülkenin siyasi sistemine az da olsa etki edebilir ve dominant iki partinin kazanmasında veya kaybetmesinde etkili olabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Anne (Büyük Britanya kraliçesi)</span>

Anne, 1702'den 1714'e değin Büyük Britanya kraliçesi. Ülkesini tek başına yönetmek istediyse de yetersizliği ve sağlığının bozuk olması nedeniyle büyük ölçüde bakanlarına dayanmak zorunda kaldı. Bakanları ise İspanyol Veraset Savaşı'nda (1701-1714) İngiltere'yi, Fransa ve İspanya karşısında yer almaya yöneltti. Hükümdarlık yıllarının belirleyici özelliği olan Whigler ile Toryler arasındaki amansız çekişmeler, tahtın varisinin belirsizliği nedeniyle daha da yoğunlaşmıştır.

Merkez sağ, siyasi spektrumun sağında yer alırken merkeze daha yakındır. Merkez sağ partiler genellikle liberal demokrasiyi, kapitalizmi, piyasa ekonomisini, özel mülkiyet haklarını ve az ölçekte bir refah devletini destekler. Merkez sağ oluşumlar muhafazakârlığı ve ekonomik liberalizmi desteklerken sosyalizm ve komünizme karşı çıkarlar.

<span class="mw-page-title-main">Alman Ulusal Halk Partisi</span> Almanyada bir siyasi parti (1918–1933)

Alman Ulusal Halk Partisi, Almanya'nın Weimar Cumhuriyeti döneminde ulusal muhafazakâr ve milliyetçi bir siyasi parti. Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin (NSDAP) yükselişinden önce Weimar Cumhuriyeti'nin en büyük milliyetçi partisiydi.

Roundheadler, İngiliz İç Savaşı sırasında Parlamento yanlılarına verilen takma isim. Kral I. Charles ve monarşi yanlılarına karşı parlamenonun üstünlüğü için mücadele vermişlerdir. O dönemde Püritanların saç tıraşlarını kısa yapmalarından dolayı böyle bir isim kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol milliyetçiliği</span> İspanyanın birliğini savunan siyasî ideoloji

İspanyol milliyetçiliği, İspanyolların bir millet olduklarını savunan ve kültürel birlikteliği amaçlayan milliyetçiliktir. Genel anlamda siyasal ve toplumsal hareketler ile İspanyol kültürüne, diline ve tarihine karşı bir sevgiden esinlenerek oluşmuştur. İspanyol milliyetçileri sık sık İspanya içindeki Bask ve Katalan milliyetçiliği gibi diğer milliyetçi hareketleri reddederler.

<span class="mw-page-title-main">Walthère Frère-Orban</span> Belçikalı siyasetçi (1812 – 1896)

Hubert Joseph Walthère Frère-Orban Belçikalı liberal siyasetçi ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Robert Peel</span> İngiliz muhafazakâr devlet adamı

Baronet Sir Robert Peel, iki kez Birleşik Krallık Başbakanı ve aynı anda Maliye Bakanı (1834-1835) olarak görev yapan İngiliz muhafazakar devlet adamı. Ayrıca iki kez İçişleri Bakanı görevinde bulunmuştur. Metropolitan Polis Teşkilatı'nı kurması nedeniyle modern İngiliz polisliğinin babası olarak kabul edilir. Peel, aynı zamanda modern Muhafazakar Parti'nin kurucularından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Avusturya Cumhuriyeti</span> Avusturya devlet olma dönemi (1919–1934)

Birinci Avusturya Cumhuriyeti , I. Dünya Savaşı'nın sonunda 10 Eylül 1919'da Saint-Germain Antlaşması'nın imzalanmasından sonra kuruldu ve 1934'te Engelbert Dollfuss ve Anavatan Cephesi'nin diktatörlüğüne dayanarak Austrofascist Avusturya Federal Devleti'nin kurulmasıyla sona eren devlettir. Cumhuriyetin anayasası 1 Ekim 1920'de yürürlüğe girmiş ve 7 Aralık 1929'da değiştirilmiştir. Cumhuriyet döneminde sol ve sağ görüşlere sahip olanlar arasındaki şiddetli çekişmeler giderek daha belirgin hale geldi. Bu da 1927 Temmuz İsyanı'nı ve 1934 Avusturya İç Savaşı'nı başlattı.

<span class="mw-page-title-main">Tek İsimli Tek Turlu Çoğunluk Sistemi</span>

Tek İsimli Tek Turlu Çoğunluk Sistemi veya Oy çokluğu sistemi, seçim sisteminde kullanılan bir oylama biçimidir. Seçmenler oylarını bir aday için kullanırlar ve en çok oyu alan aday kazanır. FPTP, çoğul oylama yöntemidir ve esas olarak tek üyeli seçim bölgelerini kullanan sistemlerde kullanılır. FPTP, dünya ülkelerinin yaklaşık üçte birinde, çoğunlukla İngilizce konuşulan ülkelerde, meclis seçimleri için koltuk belirlemenin birincil biçimi olarak kullanılmaktadır. Bu ifade, bitiş çizgisinde bir direğin olduğu İngiliz at yarışından bir metafordur.

Tory'ler, İngiltere, İskoçya, İrlanda, Büyük Britanya ve Birleşik Krallık'ta basit örgütlenmiş bir siyasi grup halinde başladıktan sonra siyasi bir partiye evrilmiştir. İlk olarak 1679 Dışlama Krizi sırasında, Whig'in York Dükü James'i Katolikliği gerekçesiyle sık sık dışlama çabalarına karşı çıkmalarıyla tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Liberal Parti (Birleşik Krallık)</span> Britanyalı siyasi parti (1859-1988)

Liberal Parti Liberal Parti, 19. ve 20. yüzyılın başlarında Muhafazakar Parti ile birlikte Birleşik Krallık'taki iki büyük siyasi partiden biriydi. 1850'lerde Whigler, serbest ticareti destekleyen Peelciler ve reformist Radikallerin bir ittifakı olarak başlayarak, 19. yüzyılın sonunda William Ewart Gladstone yönetiminde dört hükûmet kurmuştu. İrlanda Ana Kuralı konusunda bölünmüş olmasına rağmen, parti 1905'te hükûmete döndü ve 1906 genel seçimlerinde ezici bir zafer kazandı.