İçeriğe atla

Whig Partisi (Amerika Birleşik Devletleri)

Whig Partisi
KurucuHenry Clay
Kuruluş tarihi1833
Kapanış tarihi1856
BirleşmeUlusal Cumhuriyetçi Parti Mason Karşıtı Parti
MerkezWashington, D.C.
Gazete(ler)The American Review: A Whig Journal
Resmî renkler  Mavi   Sarı
Kılıç tutarak kafatası yığınının üzerine oturmuş apoletli ve tüylü şapkalı askerî üniformalı bir adam gösteren siyasî karikatür. Whig Partisi'nin 1848 yılı başkanlık adaylığı seçiminde partinin ilkeleri üzerine yapılan acı saldırı somutlaşmaktadır. Burada "mevcut aday" General Zachary Taylor veya General Winfield Scott'tu. Her ikisi de Haziran ayında düzenlenen kongre öncesi adaylığı için yarışmacılar idi. Figüre kafataslarından yapılan piramidin tepesinde kanlı kılıç tutarak oturmaktadır. Kafatasları ve kılıç, Whig partililer arasında hem Taylor hem de Scott'a popülerlik kazandırmış olan, kanlı fakat başarılı sonuç ile biten Meksika Savaşı harekâtlarını ima etmektedir. Bu figüre geleneksel olarak Taylor olduğu tespit edilmektedir, fakat süslü, tüylü askerî şapka ve üniforması o dönemdeki Scott'un özelliklerini daha çok temsil etmektedir. Bu baskı 7 Haziran 1848 tarihli Philadelphia kongresi öncesinde ortaya çıkmış olabilir. 9 Haziran'da Zachary Taylor Whig Partisi'nin cumhurbaşkanı adaylığını kazandı.

Whig Partisi, Amerika Birleşik Devletleri'nde Jackson demokrasisi döneminde mevcut olmuş bir siyasi partiydi. İkinci parti sistemine entegre olan parti 1832 yılından 1856 yılına kadar hizmet etmiştir. Partinin kuruluş amacı Başkan Andrew Jackson'un ve Demokrat Parti'nin politikalarına karşı gelmekti. Genelde Whigler kongrenin üstün gücüne ve ayrı bir kongre bölümünün modernizasyon ve ekonomik gelişim için uğraşmasına inanıyorlardı. İsimlerini 1776'da bağımsızlık için savaşan Amerikan Whig'lerinden almaktadır. Whig Partisi'nin üyeleri arasında Daniel Webster, William Henry Harrison ve Henry Clay'in yanı sıra; daha sonraki dönemlerde Zachary Taylor, Winfield Scott ve Abraham Lincoln de bulunuyordu.

26 yıllık mevcudiyetinde dört Whig Parti adayı ABD Başkanı seçilmiştir; bunlar Harrison ve Taylor'dur ve her ikisi de görevleri sırasında ölmüşlerdir. Harrison'un yerini alan John Tyler ise partiden aforoz edilmiş ve yeri Millard Fillmore'a kalmıştır. Abraham Lincoln ise daha sonra Cumhuriyetçi Parti'den aday olarak ABD Başkanı seçilmiştir.

Partinin yok olmasının sebebi köleliğin tüm sınırlara taşınmasına izin verilip verilmemesinin sorgusuyla olmuştur. Bu da Winfield Scott'un mevcut Başkan Fillmore karşısında 1852 yılında yılındaki seçimlerde gerçekleşmiştir. Bunun ardından Whig Parti bir daha hiçbir başkan seçememiştir, tüm liderleri de politikayı terk edip (Lincoln bir süreliğine terk etmiştir) ya da partilerini değiştirmişlerdir. Whig Parti oyları da Cumhuriyetçi Parti'ye geçmiştir, bazı eyaletlerde ise Demokrat Parti'ye geçmiştir.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Andrew Jackson</span> 7. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1829–1837)

Andrew Jackson, 7. Amerika Birleşik Devletleri başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyetçi Parti (Amerika Birleşik Devletleri)</span> Amerikada iki büyük siyasi partiden biri

Cumhuriyetçi Parti, kısaltması ile GOP, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki iki büyük çağdaş siyasi partiden biridir. Demokrat Parti'nin ana siyasi rakibi olarak 1850'lerin ortalarında ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Demokrat Parti (Amerika Birleşik Devletleri)</span> Amerikada iki büyük siyasi partiden biri

Demokratik Parti, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki iki büyük partiden biri. Diğeri Cumhuriyetçi Partidir. Demokratlar, ABD'de "modern liberalizm" olarak bilinen sosyal liberal ideolojinin temsilcisidir; bu ideoloji sivil özgürlük ve sosyal eşitlik kavramlarını karma bir liberal ekonomi desteğiyle harmanlar.

<span class="mw-page-title-main">Abraham Lincoln</span> 16. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1861–1865)

Abraham Lincoln, Amerikalı siyasetçi, hukukçu ve Amerika Birleşik Devletleri'nin 16. başkanıdır. 1861'den suikasta uğrayıp öldüğü yıl olan 1865'e kadar görev yapan Lincoln, döneminde çıkan Amerikan İç Savaşı'nda Amerikan ulusunu anayasal bir birlik olarak savunmak için Birleşik Devletler birliğini yönetti, savaşı kazandı. Dört yıllık başkanlık sürecinde köleliği ortadan kaldırmayı ve ABD ekonomisini modernleştirmeyi başardı.

<span class="mw-page-title-main">Martin Van Buren</span> 8. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1837–1841)

Martin Van Buren Amerika Birleşik Devletleri'nin 8. başkanıdır. 4 Mart 1837'den 4 Mart 1841'e kadar başkanlık görevini yürütmüştür. Başkanlık görevinden önce ABD'nin 8. başkan yardımcısı ve 10. Dışişleri Bakanı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">William H. Harrison</span> 9. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1841)

William Henry Harrison bir Amerikan General ve 9. Amerika Birleşik Devletleri başkanı 1841 yılında. En kısa süreli Amerikan başkanıdır. Başkanlığı sadece 31 gün sürmüştür. Başkanlığa seçilişinin ardından soğuk bir havada yaptığı oldukça uzun süreli göreve başlama konuşması nedeniyle zatürre oldu ve 1841 yılında öldü.

<span class="mw-page-title-main">Franklin Pierce</span> 14. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1853–1857)

Franklin Pierce, Amerikalı siyasetçi. 14. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1853-1857). Pierce, kölelik karşıtı hareketi ülkenin temel birliğine ve beraberliğine karşı asli bir tehlike olarak gören kuzeyli bir Demokrat Partiliydi. Kansas-Nebraska Kanunu'nu desteklemesi ve Kaçak Köle Kanunu'nu yürürlüğe sokması gibi bölücü politikaları sonucunda Güney eyaletlerinin ayrılığına imkân sağladı.

<span class="mw-page-title-main">William McKinley</span> 25. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1897–1901)

William McKinley, 1897'den 1901'deki suikastına kadar 25. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi. Cumhuriyetçi Parti'nin bir üyesi olarak, Cumhuriyetçilerin sanayi eyaletlerinde ve ülke genelinde on yıllar boyunca büyük ölçüde egemen kılan bir yeniden yapılanmaya öncülük etti. 1898'deki İspanya-Amerika Savaşı'nda zafere başkanlık etti; Hawaii, Porto Riko, Guam ve Filipinler'in kontrolünü ele geçirdi; derin bir buhranın ardından refahı yeniden sağladı. Ülkeyi altın standardında tutarak serbest gümüşün enflasyonist para politikasını reddetti ve korumacı vergileri yükseltti.

<span class="mw-page-title-main">Meksika-Amerika Savaşı</span>

Meksika-Amerika Savaşı veya Meksika Savaşı, ABD ile Meksika arasında, ABD'nin 1845'te Teksas'ı ilhakı ve sınır anlaşmazlıkları nedeniyle çıkan savaş (1846-1848). ABD'nin kesin zaferi ve Rio Grande'den Büyük Okyanus'a kadar uzanan geniş Meksika topraklarını ele geçirmesiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hannibal Hamlin</span> Amerikalı siyasetçi

Hannibal Hamlin, ABD'nin 15. başkan yardımcısı ve Cumhuriyetçi Parti'nin ilk başkan yardımcısı. Başkan yardımcılığından önce Birleşik Devletler Senatörlüğü, ABD Temsilciler Meclisi üyeliği ve Maine Valiliği yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri'nin yeniden yapılanma dönemi</span>

Yeniden yapılanma dönemi (1865-1877), ABD tarihinde Amerikan İç Savaşı'nın 1865 yılında sona ermesiyle başlayıp 1877 yılında sona eren dönemdir. Savaştan sonra Amerika Konfedere Devletleri'ne bağlı eyaletlerde anayasaya eklenen üç yeni maddeye göre devlet ve toplum yapısında önemli düzenlemeler yapılmıştır. Yeniden yapılanma her eyalette farklı dönemlerde başlasa da yapılanma politikaları 1877 yılında terk edilinceye kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Radikal Cumhuriyetçiler</span>

Radikal Cumhuriyetçiler, 1854-1877 yılları arasında ABD'deki Cumhuriyetçi Parti içindeki bir gruptur. Özellikle 1865 yılında sona eren Amerikan İç Savaşı'nın ardından eski Amerika Konfedere Devletleriʼne bağlı eyaletlerde yürütülen yeniden yapılanma sırasında iktidardaydılar.

<span class="mw-page-title-main">1828 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span>

1828 Birleşik Devletler başkanlık seçimi, on birinci dört yılda bir yapılan başkanlık seçimiydi. 31 Ekim Cuma ile 2 Aralık 1828 Salı günleri arasında yapılmıştır. Ulusal Cumhuriyetçi Parti Başkanı John Quincy Adams'ın, Demokrat Parti'den Andrew Jackson ile karşı karşıya gelmesi, 1824 seçimlerden sonra adeta bir rövanş maçı gibiydi. İki partide yeni örgütlenmişti ve adayların itiraz ettiği ilk başkanlık seçimiydi. Jackson'ın Adams karşısındaki zaferi, federal politikada Demokratik egemenliğin başlangıcına işaret ediyordu.

<span class="mw-page-title-main">1832 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span>

1832 Birleşik Devletler başkanlık seçimi, on ikinci dört yılda bir yapılan başkanlık seçimiydi. 2 Kasım ile 5 Aralık 1832 arasında yapılmıştır. Demokrat Parti adayı görevdeki başkan Andrew Jackson, Ulusal Cumhuriyetçi Parti adayı Henry Clay'a karşı zafer elde etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">1836 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span>

1836 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimi, 3 Kasım Perşembe ile 7 Aralık 1836 Çarşamba arasında dört yılda bir yapılan 13. başkanlık seçimiydi. Seçimi yeni kurulan Whig Partisi'nin dört başkan adayına karşı zafer elde eden Martin Van Buren kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1840 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span>

1840 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimi, 30 Ekim Cuma ile 2 Aralık 1840 Çarşamba tarihleri arasında dört yılda bir yapılan 14. başkanlık seçimiydi. Büyük bir ekonomik durgunluğa yol açan 1837 Paniği'nin gölgesinde yapılan seçimde Whig adayı William Henry Harrison, görevdeki mevcut başkan Martin Van Buren karşısında seçimi kazanarak ABD'nin dokuzuncu başkanı seçilmiştir. Bu aynı zamanda Whig partili bir başkan adayının ilk seçim zaferiydi.

<span class="mw-page-title-main">1844 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span>

1844 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimi, 1 Kasım Cuma ile 4 Aralık 1844 Çarşamba tarihleri arasında yapılan dört yılda bir yapılan 15. başkanlık seçimiydi. Demokrat James K. Polk, kölelik ve Teksas Cumhuriyeti'nin ilhak'ı ile ilgili konular ekseninde tansiyonu oldukça yüksek gerçekleşen seçimde Whig adayı Henry Clay'a karşı başa baş geçen bir oylamada zafer elde ederek Amerika'nın 11. Başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">1848 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span>

1848 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri, 7 Kasım 1848 Salı günü dört yılda bir yapılan 16. başkanlık seçimleriydi. Meksika-Amerika Savaşı'nın ardından yapılan seçimde Whig Partisi'nden General Zachary Taylor, Demokrat Parti'den Senatör Lewis Cass'i mağlup ederek 12. Amerika Birleşik Devletleri başkanı seçilmiştir.

Jackson demokrasisi, Amerika Birleşik Devletleri'nde oy hakkını 21 yaşın üzerindeki beyaz erkeklerin çoğuna genişleten ve bir dizi federal kurumu yeniden yapılandıran bir 19. yüzyıl siyasi felsefesiydi. Yedinci ABD başkanı Andrew Jackson ve destekçileri ile ortaya çıkan bu felsefe, bir nesil boyunca ülkenin baskın siyasi dünya görüşü haline geldi. Terimin kendisi 1830'larda aktif olarak kullanılıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Bedelsiz Toprak Partisi</span>

Bedelsiz Toprak Partisi Amerika Birleşik Devletleri'nde 1848 yılından Cumhuriyetçi Parti'ye entegre olduğu 1854 yılına kadar varlığını sürdürmüş kısa ömürlü bir koalisyon partisidir. Parti çoğunlukla köleliğin ABD'nin batı topraklarında yayılmasını önlemek üzerine tek sorun siyaseti yürütmeye odaklanmıştır.