İçeriğe atla

Wendy Freedman

Wendy Freedman
2010 yılında Freedman
DoğumWendy Laurel Freedman
17 Temmuz 1957 (67 yaşında)
Toronto, Kanada
Vatandaşlık Kanada
 ABD
EğitimToronto Üniversitesi
Tanınma nedeniHubble Sabiti
EvlilikBarry F. Madore
Çocuk(lar)2
ÖdüllerGruber Kozmoloji Ödülü
Dannie Heineman Astrofizik Ödülü
Kariyeri
DalıAstronomi
Çalıştığı kurumChicago Üniversitesi (günümüz)

Wendy Laurel Freedman (d. 17 Temmuz 1957; Toronto), Hubble sabitini ölçmesiyle tanınan Kanada asıllı Amerikalı astronom ve astrofizikçi. Carnegie ve Şili'deki Las Calampanas Gözlemevlerinin yöneticiliğini yaptı. Günümüzde Chicago Üniversitesi'nde astronomi ve astrofizik profesörüdür.[1]

Başlıca araştırma alanları, evrenin hem mevcut hem de geçmiş genişleme oranlarını ölçmeye ve karanlık enerjinin doğasını karakterize etmeye odaklanan gözlemsel kozmolojidir.

İlk yılları ve eğitimi

Freedman, Toronto'da, konser piyanisti annenin ve psikiyatr babanın kızı olarak doğdu ve büyüdü.[2][3] Çocukluğundan beri bilime ilgisi vardı ve lisedeki fizik dersiyle birlikte ilgisi arttı. Öncelikle, Toronto Üniversitesi'nde biyofizik öğrencisi oldu ve ardından astronomi bölümünü seçti.[4] 1984'te astronomi ve astrofizik alanındaki yüksek lisans çalışması için Toronto'da kaldı ve doktora derecesi aldı.

Kariyeri

1984 yılında Pasadena, Kaliforniya'daki Carnegie Gözlemevlerine doktora sonrası araştırmacı olarak katıldı ve üç yıl sonra, Carnegie'nin kadrolu kadrosuna katılan ilk kadın öğretim üyesi oldu. 2003 yılında Crawford H. Greenewalt topluluğu başkanı ve Carnegie Gözlemevleri direktörü olarak seçildi.[5] Freedman'ın ilk çalışmaları, esas olarak Sefe değişeni ve yakın galaksilerin yıldız popülasyonları üzerine oldu.

Freedman, Evrenin uzaklık ölçeğini oluşturmayı ve Hubble sabiti olarak bilinen bir miktar olan ve evrenin mevcut genişleme oranını ölçmeyi amaçlayan bir program olan Hubble Uzay Teleskobu Anahtar Projesini yürütmek üzere 30 gök bilimciden oluşan uluslararası bir ekibin eş lideri oldu. Anahtar Proje boyunca ekip, Sefe değişkeni yıldızlarını kullanarak 24 gökadaya olan mesafeleri ölçtü ve beş bağımsız yöntem kullanarak Hubble sabitini ölçtü. Freedman liderliğindeki projenin araştırmacıları, nihai sonuçlarını 2001'de yayınladılar.[6] Çalışma, uzun süredir devam eden, iki faktörlü bir tartışmayı çözerek, %10'a varan doğrulukta bir Hubble sabiti değeri sağladı.

Freedman, Dev Magellan Teleskobu (GMT) Projesini başlattı ve 2003'ten 2015'e kadar projenin yönetim kurulu başkanlığını yaptı. GMT, Carnegie Enstitüsü'nde 25 metrelik bir optik teleskop inşa etmek için önde gelen üniversiteler ve bilim kurumlarından oluşan uluslararası bir konsorsiyumdur. 80 fit (24 metre) çapında bir ana aynaya sahip olan GMT, tamamlandığında dünyanın en büyük yer tabanlı teleskobu olmaya hazırlanıyor. İnşa aşamasına giren ve 2034 yılında tam olarak faaliyete geçmesi beklenen teleskop, Hubble Uzay Teleskobu'ndan 10 kat daha net görüntüler üretebilecek.

Ödülleri

Freedman, ABD Ulusal Bilimler Akademisi,[7] Amerikan Felsefe Topluluğu,[8] Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi ve Amerikan Fizik Topluluğu üyesi seçildi.[1]

1999 yılında gözlemsel kozmolojiye katkılarından dolayı, Amerikan Fizik Topluluğu'nun Yüzüncü Yıl Öğretim Görevlisi seçildi. 2000'de bilim alanında John P. McGovern Ödülü ve 2002'de Amerikan Felsefe Derneği'nin Magellan Premium Ödülü'nü kazandı.[9] 2009'da Freedman, Gruber Kozmoloji Ödülü'nü alan üç kişiden biriydi. Sefe yıldızlarının optik ve kızılötesi uzay ve yer tabanlı gözlemlerini kullanmadaki olağanüstü katkıları ve liderlik rolü nedeniyle, Amerikan Fizik Enstitüsü ve Amerikan Astronomi Topluluğu tarafından ortaklaşa verilen 2016 Dannie Heineman Astrofizik Ödülü'nü kazandı. 2020'de Amerikan Astronomi Topluluğu'nun Eski Üyesi seçildi.

David Healy tarafından 2001 yılında Junk Bond Gözlemevinde keşfedilen asteroit 107638 Wendyfreedman, onun onuruna seçildi ve asteroide adı verildi.[10] Resmi adlandırma, Minor Planet Center tarafından 6 Ocak 2007'de yayınlandı.[11]

Kişisel yaşamı

Freedman, uzun süredir birlikte çalıştığı Barry F. Madore ile evlidir ve iki çocuğu vardır.

Kaynakça

  1. ^ a b "Wendy Freedman, world-leading astronomer, joins UChicago faculty". news.uchicago.edu (İngilizce). 5 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  2. ^ "Cosmic cuisine". The University of Chicago Magazine (İngilizce). 14 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  3. ^ "Honorary graduate Wendy Freedman". University of Toronto News (İngilizce). 14 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  4. ^ "Wendy L. Freedman". www.nasonline.org. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  5. ^ Oakes, Elizabeth H. (2007). Encyclopedia of World Scientists (İngilizce). Infobase Publishing. ISBN 978-1-4381-1882-6. 17 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  6. ^ Freedman, W. L.; Madore, B. F.; Gibson, B. K.; Ferrarese, L.; Kelson, D. D.; Sakai, S.; Mould, J. R.; Kennicutt, Jr; Ford, H. C.; Graham, J. A.; Huchra, J. P. (20 Mayıs 2001). "Final Results from the Hubble Space Telescope Key Project to Measure the Hubble Constant". The Astrophysical Journal. 553 (1): 47-72. doi:10.1086/320638. ISSN 0004-637X. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  7. ^ "Wendy L. Freedman". www.nasonline.org. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  8. ^ "APS Member History". search.amphilsoc.org. 17 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  9. ^ "American Scientist On-Line: Wendy Freedman". Sigma Xi. 2 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "IAU Minor Planet Center". www.minorplanetcenter.net. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  11. ^ "MPC/MPO/MPS Archive". www.minorplanetcenter.net. 7 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Astronomi</span> kökenleri, evrimleri, fiziksel ve kimyasal özellikleri ile gök cisimlerini açıklamaya çalışmak üzere gözleyen bilim dalı

Astronomi, gök bilimi ya da gökbilim gök cisimlerinin kökenlerini, evrimlerini, fiziksel ve kimyasal özelliklerini açıklamaya çalışan doğa bilimi dalıdır. Astronominin sınırlı ve özel bir alanı olan gök mekaniği ile karıştırılmaması gerekir. Astronomi daha açık bir deyişle, yörüngesel cisimleri ve Dünya atmosferinin dışında gerçekleşen, yıldızlar, gezegenler, kuyrukluyıldızlar, kutup ışıkları, gökadalar ve kozmik mikrodalga arkaalan ışınımı gibi gözlemlenebilir tüm olay ve olguları inceleyen bilim dalıdır.

Astrofizik, gök fiziği ya da yıldız fiziği, gök cisimlerinin, uzaydaki konumu ile devinimlerindense yapılarını saptamak adına fizik ve kimya ilkelerini kullanan gökbilim dalı. Bu incelemeler için tek bilgi kaynağı gök cisimlerinden yayılan ışık ve diğer elektromanyetik dalgalardır. Bu dalgaları tespit eden aletler vasıtasıyla toplanan bilgiler, fizik ve kimya bilimlerinde elde edilen sonuçlarla karşılaştırılarak değerlendirilir ve yorumlanır.

<span class="mw-page-title-main">Hubble Uzay Teleskobu</span> Uzay teleskobu

Hubble Uzay Teleskobu (HUT), ismi Amerikalı astronom Edwin Hubble'ın anısına verilmiş; Nisan 1990'da STS-31 Görevi esnasında Uzay Mekiği Discovery tarafından Dünya etrafındaki yörüngesine taşınmış bir uzay teleskobudur. İlk uzay teleskopu olmamasına rağmen, HUT en büyüklerindendir ve birçok üstün özelliğe sahiptir. Ayrıca hem hayati öneme sahip bir araştırma aracı olması hem de astronomi için etkili bir halkla ilişkiler unsuru olması nedeniyle çok tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Henrietta Swan Leavitt</span> Amerikalı gökbilimci (1868 – 1921)

Henrietta Swan Leavitt, Sefe değişeni yıldızları'nın aydınlatma güçleri ve periyotları arasındaki ilişkiyi bulan, Amerikalı astronom. Radcliffe Üniversitesi mezunu olan Leavitt, 1893'te Harvard Üniversitesi Gözlemevi’nde kompüter olarak çalışmaya başlamıştır. Görevi, yıldızların parlaklığını ölçmek ve kataloglamak amacıyla fotoğrafik plakaları incelemekti. Hayatta olduğu süre içinde çok fazla tanınmasa da, astronomların dünya ile uzak gökadalar arasındaki mesafeyi ölçebilmeleri ilk olarak Leavitt'in keşfi sayesinde mümkün olmuştur. Yaptığı keşif hakkında Henrietta Swan Leavitt, “Maksima ve minimaya karşılık gelen iki nokta dizisi arasında düz bir çizgi çizilebilir; bu da değişenlerin parlaklığı ve periyotları arasında basit bir ilişki olduğunu göstermektedir,” demektedir. Leavitt'in ölümünden sonra, Edwin Hubble, Sefe yıldızlar arasındaki aydınlatma gücü-periyot ilişkisini, ilk kez astronom Vesto Slipher tarafından Lowell Gözlemevi'nde ölçülen spektral değişimler ile birlikte kullanmış; ve evrenin genişlediğini belirlemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Riccardo Giacconi</span> Amerikalı fizikçi (1931 – 2018)

Riccardo Giacconi ; İtalya doğumlu, Amerikalı Nobel Ödülü sahibi astrofizikçi.

NASA'nın Büyük Gözlemevleri uydu programı uzaya yerleştirilen dört büyük ve güçlü teleskoptan oluşmaktadır. Büyük Gözlemevleri benzer ebata ve program bütçesine sahiptir ve her birinin astronomiye ciddi katkıları olmuştur. Bu dörtlüyü oluşturan teleskopların her bir tanesi, özel olarak takip ettiği elektromagnetik spektrumun ayrı bir bölümünü incelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Lyman Spitzer</span> Amerikalı gökbilimci (1914 – 1997)

Lyman Strong Spitzer, Jr., Amerikalı teorik fizikçi ve gökbilimci. Yıldız oluşumu hakkındaki araştırmaları, uzay teleskobunu desteklemesi ve plazma fiziği çalışmaları ile tanınmaktadır.

Marc Aaronson Amerikalı gökbilimci.

<span class="mw-page-title-main">Viktor Ambartsumyan</span> Sovyet astrofizikçi (1908-1996)

Victor Ambartsumyan, Sovyet-Ermeni bilim insanı ve teorik astrofiziğin kurucularından birisidir. Fiziğin; yıldızlar, bulutsular, yıldız astronomisi, yıldız sistemi dinamiği ve galaksilerin kozmogonisi gibi pek çok alanda çalışmaları vardır. Matematiksel fiziğe de katkıda bulunmuştur. Ambartsumyan, 1961’den 1964’e kadar Uluslararası Astronomi Birliği’nin başkanıydı. İki kere uluslararası Bilimsel Birlik Konseyi başkanı seçildi (1966-1972). SSCB Bilimler Akademisi ve Kraliyet Topluluğu içerisinde de, ABD Ulusal Akademi ve Kızılderili Akademi Bilimleri içerisinde de bulunmuştur. Birçok ödülü arasında; Stalin Ödülü(1946,1950), Sosyalist İşçi Kahramanı(1968,1978), Rus Federasyonu Devlet Ödülü, Kraliyet Astronomi Topluluğu Altın Madalyası, Pasifik Astronomi Topluluğu Altın Bruce Madalyası ve Ermeni Ulusal Kahramanı gibi ödüller yer almaktadır. Ambartsumyan Gözlemevi’nin de kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Astronomi tarihi</span>

Astronomi, kökenleri tarih öncesi dönemin dini, mitolojik, kozmolojik, takvimsel, astrolojik inanç ve uygulamalarına dayanan, antik çağlara kadar uzanan en eski doğa bilimlerinden biridir. Bunların izleri, uzun süre halk ve devlet astronomisi ile iç içe geçmiş bir disiplin olan astrolojide hala görülmektedir. Astronomi ve astroloji, Avrupa'da 1543 yılında başlayan Kopernik Devrimi sırasında tam olarak ayrılmamıştır. Bazı kültürlerde astronomik veriler astrolojik tahminler için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Laura Ferrarese</span>

Laura Ferrarese, FRSC, Kanada Ulusal Araştırma Konseyi'nde çalışan bir uzay bilimi araştırmacısıdır. Birincil çalışması, Hubble Uzay Teleskobu ve Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu verileri kullanılarak gerçekleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Sandra Faber</span>

Sandra Moore Faber, galaksilerin evrimi üzerine yaptığı araştırmalarla tanınan bir astrofizikçidir. Kaliforniya Üniversitesi, Santa Cruz'da Astronomi ve Astrofizik Profesörüdür ve Lick Gözlemevi'nde çalışmaktadır. Galaksilerin parlaklığını içlerindeki yıldızların hızına bağlayan önemli keşifler yaptı ve Faber-Jackson ilişkisinin ortak kaşiifi oldu. Faber, Hawaii'deki Keck teleskoplarının tasarımında da etkili oldu.

<span class="mw-page-title-main">Margaret Geller</span> Amerikalı gökbilimci

Margaret J. Geller, Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi'nde Amerikalı bir astrofizikçidir. Çalışmaları, yakın evrenin öncü haritalarını, galaksiler ve çevreleri arasındaki ilişkiyi araştırmayı ve evrendeki maddenin dağılımını ölçmek için yöntemlerin geliştirilmesini ve uygulanmasını içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Helen Sawyer Hogg</span> Amerikalı gökbilimci (1905 – 1993)

Helen Battles Sawyer Hogg, Kanada Nişanı sahibi küresel kümeler ve değişken yıldızlarla ilgili araştırmalara öncülük eden bir gökbilimciydi. Pek çok üniversitenin kadınlara bilimsel derece vermediği bir dönemde, birkaç astronomik örgütün ilk kadın başkanı ve dikkate değer bir bilim kadınıydı. Bilimsel savunuculuğu ve gazeteciliği Toronto Star ve Kanada Kraliyet Astronomi Cemiyeti Dergisi'ndeki astronomi sütunlarını içeriyordu. Altmış yıllık kariyeri boyunca "büyük bir bilimci ve nazik insan" olarak kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Sincan Astronomik Gözlemevi</span>

Sincan Astronomik Gözlemevi Çin Bilimler Akademisi'ne bağlı bir gözlemevi. Ocak 2011'den itibaren bu isim kullanılmaya başlandı. Daha önceden Urumçi Astronomik Gözlemevi olarak biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Megan Donahue</span> Amerikalı astrofizikçi ve astronom

Megan Donahue, galaksi ve galaksi kümelerini inceleyen Amerikalı astronom. Michigan Eyalet Üniversitesi'nde fizik ve astrofizik profesörü ve 2018-2020 dönemi için Amerikan Astronomi Topluluğu başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Belinda Wilkes</span> İngiliz astrofizikçi

Belinda Jane Wilkes ABD'deki Cambridge, Massachusetts'de bulunan Smithsonian Astrofizik Gözlemevi'nde (SAO) Kıdemli Astrofizikçi ve Chandra X-ray Merkezi'nin eski direktörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Meg Urry</span> Amerikalı astrofizikçi

Claudia Megan Urry, Amerikan Astronomi Topluluğu Başkanı, Yale Üniversitesi Fizik Bölümü başkanı ve Hubble Uzay Teleskobu ekibinin bir parçası olarak görev yapmış Amerikalı bir astrofizikçi. Halen Yale Üniversitesi'nde İsrail Munson Fizik ve Astronomi Profesörü ve Yale Astronomi ve Astrofizik Merkezi Direktörüdür. Urry, yalnızca kara delikler ve çok dalga boylu araştırmalar da dahil olmak üzere astronomi ve astrofiziğe katkılarıyla değil, aynı zamanda astronomi, bilim ve daha genel olarak akademide cinsiyetçilik ve cinsiyet eşitliğini ele alan çalışmalarıyla da dikkate değerdir.

<span class="mw-page-title-main">Neta Bahcall</span> İsrailli astrofizikçi ve kozmolog

Neta Assaf Bahcall, İsrailli astrofizikçi ve kozmologdur. Princeton Üniversitesi'nde astronomi profesörüdür.

<span class="mw-page-title-main">UZAYMER Gözlemevi</span> Adana, Çukurova Üniversitesindeki gözlemevi

Çukurova Üniversitesi Uzay Bilimleri ve Güneş Enerjisi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Çukurova Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü tarafından işletilen bir gözlemevidir. Adana ilinin Sarıçam ilçesindeki üniversite yerleşkesi içerisinde bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.