İçeriğe atla

Weimar Anayasası

Kitapçık şeklindeki Weimar Anayasası

Alman Reich Anayasası (Almancaː Die Verfassung des Deutschen Reichs), genellikle Weimar Anayasası (Weimarer Verfassung) olarak bilinen, Weimar Cumhuriyeti döneminde (1919–1933) Almanya'yı yöneten anayasaydı Anayasa, Almanya'nın nisbi temsil ile seçilen bir yasama organı ile demokratik bir parlamenter cumhuriyet olduğunu ilan etti. Asgari oy verme yaşı 20 olacak şekilde genel oy hakkı tesis edildi. Anayasa teknik olarak 1933'ten 1945'e kadar Nazi dönemi boyunca yürürlükte kaldı, ancak pratikte 1933 Yetkilendirme Yasası ile yürürlükten kaldırıldı ve bu nedenle çeşitli hükümleri ve korumaları Nazi yönetimi süresince uygulanmadı.

Anayasanın başlığı, kendisinden önceki Alman İmparatorluğu Anayasası ile aynıydı. Alman devletinin resmi adı, 1949 Temel Yasası'nın kabulüne kadar Deutsches Reich idi.

Menşei

Birinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından, 19 Ocak 1919 Federal seçimlerinden sonra, Reich için bir anayasa yazmak üzere Thüringen eyaletinin Weimar kasabasında bir Alman Ulusal Meclisi toplandı.[1] Ulus, bir başkan ve parlamento tarafından yönetilen demokratik bir federal cumhuriyet olacaktı.

Anayasa, o zamanlar İçişleri Bakanlığı'nda devlet sekreteri olan ve daha sonra İçişleri Bakanı olan avukat ve liberal politikacı Hugo Preuss tarafından hazırlandı. Preuss, Üçlü İtilaf'ın Avusturya-Macaristan'ın dağılmasından sonra Alman-Avusturya Cumhuriyeti'nin Alman Cumhuriyeti'ne dahil edilmesini yasaklama kararını eleştirdi ve bunun Wilson'ın halkların kendi kaderini tayin etme ilkesine aykırı olduğunu söyledi[2]

Ulusal bayrak, gençler için din eğitimi ve Reich'ı oluşturan eyaletlerin (Länder) hakları gibi konularda delegeler arasında anlaşmazlıklar çıktı. Anlaşmazlıklar Ağustos 1919'da çözüldü, ancak 65 delege Weimar Anayasasını kabul etmek için oylamada çekimser kaldı.

İlk Cumhurbaşkanı Friedrich Ebert, yeni Alman anayasasını 11 Ağustos 1919'da yasalaştırdı. Anayasa, Weimar'ın adını taşıyordu, ancak Ebert tarafından Schwarzburg'da imzalanmış olmasına rağmen, Ebert, anayasayı hazırlayan parlamento Weimar'da toplanırken, Ebert Schwarzburg'da tatildeydi.

Almanya'da Weimar Anayasası'na uygun olarak 6 Haziran 1920'de federal seçimler yapıldı.[1]

Tanınmış bir Alman anayasa hukuku öğretmeni olan Gerhard Anschütz (1867–1948), Weimar Anayasası'nın önde gelen yorumcularından biriydi.

Kaynakça

  1. ^ a b Nohlen, D & Stöver, P (2010) Elections in Europe: A data handbook, p. 762 978-3832956097 Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "NS" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  2. ^ "Preuss Denounces Demand of Allies" 15 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The New York Times, September 14, 1919

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Weimar Cumhuriyeti</span> 1918/1919–1933 yıllarında Almanya

Weimar Cumhuriyeti, Almanya'da, Philipp Scheidemann'ın 9 Kasım 1918 tarihinde cumhuriyetin kurulduğunu ilan etmesi ile başlayıp 30 Ocak 1933 tarihinde Adolf Hitler'in şansölye olmasına kadar süregelmiş döneme verilen isimdir. “Weimar Cumhuriyeti” adı tarih yazımı için kullanılan bir terimdir. Bu adın kaynağı, I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkılması sonucu lağvedilen Alman monarşisi yerine millî meclisin yeni anayasayı oluşturmak için 1919 yılında toplandığı Weimar kentidir. Parlamenter demokrasiye dayanan bir rejimin kurulmuş olduğu bu dönemde “Deutsches Reich” yani Alman İmparatorluğu adı muhafaza edildi. Almanya'da liberal demokrasi yerleştirmek için yapılan bu ilk girişim, yoğun sivil anlaşmazlıkların ve ekonomik sorunların olduğu bir dönem getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Batı Almanya</span> Almanya Federal Cumhuriyeti (1949–1990)

Batı Almanya, Federal Almanya ya da resmî adıyla Almanya Federal Cumhuriyeti, II. Dünya Savaşı'ndan sonra Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Fransa kontrolü altındaki bölgede kurulmuş devlet. "Batı Almanya", 15. yüzyıldan beridir Almanya diye adlandırılan ülkenin, II. Dünya Savaşı'ndan sonra politik ve coğrafi olarak ikiye ayrılması sonucu oluşmuştur ve bu ad, 1949'dan 1990'a kadar ABD ve Birleşik Krallık'ın sebebiyet verdiği politik arenada kullanılan bir ad olarak kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Almanya Konfederasyonu</span> Main Nehri’nin kuzeyindeki Alman devletlerinin Prusya önderliğinde 1867de kurdukları birlik

Kuzey Almanya Konfederasyonu, Prusya'nın Avusturya karşısında kazandığı zaferin ardından, Main Nehri'nin kuzeyindeki Alman devletlerinin Prusya önderliğinde 1867'de kurdukları birliktir. Başkenti Berlin, devlet başkanı Prusya kralı, başbakanı ise Prusya şansölyesiydi. 1871'de Alman İmparatorluğu'na katılan konfederasyonun anayasası imparatorluk anayasasına örnek alındı.

<span class="mw-page-title-main">Nazi Almanyası</span> 1933ten 1945e dek Nazi Partisi yönetimindeki Almanya

Nazi Almanyası, Almanya’nın 1933 ile 1945 yılları arasında, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP) idaresi altında, tek parti rejimine dayalı yönetim sistemiyle “Führer” unvanlı hükûmet (1933-1945) ve devlet başkanı (1934-1945) Adolf Hitler’in liderliğinde egemenlik sürdüğü döneme verilen isim. Alman tarihi içerisinde “Reich”ların üçüncüsüdür; bundan dolayı Üçüncü Reich ismiyle de nitelendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Federal Cumhuriyeti için Temel Yasa</span>

Temel Yasa, Almanya'nın mevcut anayasasıdır. Bir önceki Weimar Cumhuriyeti anayasasının nasyonal sosyalizm döneminde fiilen devre dışı kalmasından sonra Müttefik Devletler'in gözetiminde 1949 yılında Batı Almanya bölgesinde yürürlüğe girmiştir. Weimar dönemindeki kötü tecrübeler nedeniyle Cumhurbaşkanı'na sembolik haklar tanınmış ve federal bir yapı oluşturmaya özen gösterilmiştir. İlk 19 maddesi temel hak ve özgürlükleri içerir.

<span class="mw-page-title-main">Almanya tarihi</span>

Almanya tarihi, Cermenlerin ilk olarak Roma İmparatorluğu döneminde devlet kurmalarıyla başlar. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu dönemiyle 1806 yılına kadar devam eder. Bu dönemde ulaştığı en geniş sınırlar günümüzdeki Almanya, Avusturya, Slovenya, İsviçre, Çekya, Polonya'nın batısı, Hollanda, doğu Fransa ve kuzey İtalya'yı kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Komünist Partisi</span>

Almanya Komünist Partisi, 1918-1933 yılları arasında önde gelen Alman siyasi parti. KPD, 1918'in sonunda Spartakusbund'un daha küçük radikal sol gruplarla birleşmesinden ortaya çıktı. Bu birleşmenin amacı, Almanya'da komünizmin hakim rejim hâline getirilmesiydi. 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar aşırı solcuların hakim olduğu kurucu parti kongresi, partinin Alman Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını reddetti. 1919'daki ocak ayaklanmasının ardından rejim güçleri, önce KPD liderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg'u, kısa bir süre sonra da kurucu üye Leo Jogiches'i öldürdü. Aralık 1920'de KPD, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi' nin sol çoğunluğuyla birleşti ve geçici olarak Birleşik KPD adını aldı. KPD, kuruluşundan itibaren SPD'nin devrimci alternatifi olarak görüldü. Weimar Cumhuriyeti döneminde sosyalist üretim koşulları ve Sovyetler Birliği'ni model alan bir proletarya diktatörlüğünü savundu. Parlamentarizm ve demokrasi hakkındaki görüşleri, “burjuva demokrasisini” parti liderliğinde bir sosyalist konsey cumhuriyeti ile değiştirmek istedikleri için bölünmüştü, ancak yine de seçimlere katıldılar. 1919'dan itibaren Lenin'in ve daha sonra Stalin'in egemen olduğu Komünist Enternasyonal'in bir üyesiydi. KPD, işçi hareketinde sosyal demokrasiye karşı mücadele etmek için, 1928'den itibaren SPD'yi sosyal faşist ve baş düşman ilan ederek Nasyonal Sosyalizm'e karşı ortak bir mücadeleyi engelledi. 1929'dan itibaren KPD, otoriterleşti. Parti, Stalin ve Ernst Thälmann etrafında giderek bir şahıs kültü hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Alman İmparatorluğu anayasası</span>

Alman İmparatorluğu anayasası, Alman İmparatorluğu'nda 1871-1919 yılları arasında kullanılan ve 16 Nisan 1871'de yürürlüğe giren temel kanunlardır. Alman tarihçiler bu anayasa için Bismarck'ın imparatorluk anayasası adını kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Almanya cumhurbaşkanları listesi (1919-1945)</span>

Reichspräsident yani İmparatorluk Başkanı, Almanya'nın Weimar Cumhuriyeti (1919–33) ve Nazi Almanyası (1933–45) dönemlerindeki Devlet Başkanı. Günümüzün Almanya Federal Cumhuriyeti'nde Federal Cumhurbaşkanı'nın (Bundespräsident) kısıtlanmış yetkilerinin aksine, çok daha geniş yetkileri vardı.

<span class="mw-page-title-main">Alman Reich Partisi</span>

Alman Reich Partisi, 1950'de Alman Sağ Partisi'nin ardılı olarak Batı Almanya'da kurulmuş milliyetçi ve neo-Nazi bir partiydi.

<span class="mw-page-title-main">Yetki Kanunu</span> Adolf Hitlere verilen bağımsız kanun çıkarma yetkisi

Yetki Kanunu, 23 Mart 1933'te kabul edilip Şansölye Adolf Hitler'in hükûmetine parlamentonun müdahalesi olmaksızın kanun çıkarma yetkisi tanımış 5 maddelik bir kanundu. Resmi adı Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich idi.

<span class="mw-page-title-main">Wilhelm Miklas</span> 3. Avusturya cumhurbaşkanı

Wilhelm Miklas, 1928-1938 yılları arasında Anschluss'a kadar Avusturya Cumhurbaşkanı olarak görev yapmış Avusturyalı bir siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Anayasası</span> Suriye Arap Cumhuriyetinin anayasası

Suriye Arap Cumhuriyeti Anayasası, 26 Şubat 2012'de kabul edildi ve 13 Mart 1973'te yürürlüğe girmiş olan anayasanın yerini aldı. Mevcut anayasa, Suriye Arap Cumhuriyeti devletinin temel işlevini özetlemektedir. Suriye'nin karakterini Arap, demokratik ve cumhuriyetçi olarak belirler. Ayrıca, Pan-Arabizm ideolojisine uygun olarak, ülkeyi Arap dünyasının bir bölgesi ve halkını Arap ulusunun ayrılmaz bir parçası olarak tanımlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Reichstag Yangın Kararnamesi</span>

Reichstag Yangın Kararnamesi, Halkın ve Devletin Korunması için Reich Başkanının Kararnamesi'nin genel adıdır. Kararname, (Almanya Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg tarafından Şansölye Adolf Hitler'in tavsiyesi üzerine 28 Şubat 1933'te Reichstag yangınına hemen yanıt olarak yayınlandı. Kararname, Alman vatandaşlarının temel sivil özgürlüklerinin çoğunu geçersiz kıldı. Naziler Alman hükûmetinde güçlü konumlardayken, kararname, Nazilere muhalif olduğu düşünülen herkesin hapsedilmesi ve Nazi davasına "dost" olarak kabul edilmeyen yayınların bastırılması için yasal dayanak olarak kullanıldı. Kararname tarihçiler tarafından Almanya'da tek partili bir Nazi devletinin kurulmasındaki kilit adımlardan biri olarak görülüyor.

<span class="mw-page-title-main">Preußenschlag</span> Prusya Darbesi - Weimar Cumhuriyeti sırasında Özgür Prusya Devleti devrildi.

Preußenschlag, yani Prusya darbesi, 1932 yılında Alman Reich'ının en büyük eyaleti olan Özgür Prusya Devleti'nin, Başkan Paul von Hindenburg tarafından 20 Temmuz 1932 tarihli Weimar Anayasasının 48. maddesi uyarınca yayınlanan bir acil durum kararnamesi kullanılarak Şansölye Franz von Papen tarafından devralınmasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Württemberg Serbest Halk Devleti</span>

Württemberg Serbest Halk Devleti Weimar Cumhuriyeti döneminde Alman İmparatorluğu'nun bir eyaletiydi. Birinci Dünya Savaşı sonunda Württemberg'de kansız geçen Kasım Devrimi sonucunda Württemberg Krallığı bir halk devleti olmuştur. Devlet idaresinin yaptığı gibi sınırlar değişmeden kaldı. 1819 krallığının yerini alan yeni 1919 anayasasına göre, Württemberg Alman İmparatorluğu'nun bir üye devleti olmaya devam etti ve şimdiki demokratik bir cumhuriyet hükümet biçimine sahipti., anayasa metninde özgür halk devleti sözleriyle ifade ediliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Reichsstatthalter</span>

Reichsstatthalter, Alman İmparatorluğu'nda ve daha sonra Nazi Almanyası'nda kullanılan bir unvandı.

<span class="mw-page-title-main">Reichstag (Weimar Cumhuriyeti)</span>

Weimar Cumhuriyeti'nin Reichstag'ı (1919–1933), Almanya parlamentosunun alt meclisiydi; üst meclis, eyaletleri temsil eden Reichsrat'tı Reichstag ilk kez 24 Haziran 1920'de toplandı ve Kasım 1918'de Alman İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından geçici bir parlamento görevi gören Weimar Ulusal Meclisi'nden görevi devraldı.

<span class="mw-page-title-main">Reichstag (Nazi Almanyası)</span>

Reichstag, resmi olarak Büyük Alman Reichstag'ı 1938'den sonra, 1933'ten 1945'e kadar Nazi Almanyası'nın ulusal parlamentosuydu. Nazilerin iktidarı ele geçirmesinin ve 1933 Yetkilendirme Yasası'nın yürürlüğe girmesinin ardından, Adolf Hitler'in diktatörlüğünün eylemleri için yalnızca bir süper noter işlevi gördü. Bu tamamen törensel rolde Reichstag, sonuncusu 26 Nisan 1942'de olmak üzere yalnızca 20 kez toplandı. Reichstag Başkanı bu dönem boyunca Hermann Göring'di.

Yerleşik madde, sabit hüküm, kalıcı hüküm veya ebedi madde anayasalarda belirli değişikliklerin daha zor ya da imkansız hale gelmesini sağlayan bir maddelerdir. Yerleşik maddenin kabulü için, genellikle üstün çoğunluk veya referandum gerekir. Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Yunanistan, İtalya, Norveç ve Türkiye'nin anayasalarında "değiştirilemez madde" terimi kullanılır, bu anayasalar ancak özellikle hiçbir zaman geçersiz kılınamayacak kalıcı hükümlere sahiptir. Bununla birlikte, bir anayasada, Alman Temel Yasası'nın 146. maddesinde olduğu gibi kendi iptal veya değiştirme mekanizması varsa, yerleşik maddenin kaldırılması için bir "arka kapı" bırakılmıştır.