İçeriğe atla

Web erişilebilirliği

Web erişilebilirliği, internet üzerindeki içeriklere, uygulamalara ve hizmetlere kolaylıkla erişilebilme durumunu ifade eder. Bu kavram, web sitelerinin, mobil uygulamaların veya diğer dijital platformların, engelli bireyler dahil olmak üzere, kullanılabilir olmasını sağlama amacını taşır. Engelli bireylerin, çeşitli fiziksel veya zihinsel engelleri olabilir, bu nedenle web erişilebilirliği, bu bireylerin internet üzerindeki içeriklere sorunsuz bir şekilde ulaşabilmesini ve bu içerikleri etkileşim kurarak kullanabilmesini hedefler.

Web erişilebilirliği sadece engelli bireyler için değil, yaşlı bireyler ve geçici engellerle karşılaşan herkes için de önemlidir. Web erişilebilirliği, bu çeşitliliği dikkate alarak, kullanıcıların bilgilere eşit ve kolay bir şekilde erişmelerini sağlamayı amaçlar.

Bu kapsamda, uluslararası düzeyde kabul görmüş bir rehberlik belgesi olan Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu (WCAG), engelli web erişilebilirliğini artırmak amacıyla geliştirilmiş standartları içerir. WCAG, içerik üreticileri, tasarımcılar ve geliştiricilere, web sayfalarını engelli bireyler için kullanılabilir hale getirmek için uyulması gereken kurallar ve teknik öneriler sunar.

Web erişilebilirliği sağlamak, sadece etik bir sorumluluk değil aynı zamanda bir yasal gerekliliktir. Web erişilebilirliği, dijital dünyada (kapsayıcılık) ve adaletin sağlanması açısından önemli bir konudur. Herkesin, herhangi bir engel olmaksızın internetin sunduğu olanaklardan faydalanabilmesi, dijital dünyada gerçek bir eşitlik anlayışının temelini oluşturur. Engelli web erişilebilirliği, sadece teknolojiyle ilgilenenler için değil, toplumun tamamı için önemli bir bilinç alanı olmalıdır.[1]

Web erişilebilirliğinin karşılamayı amaçladığı ihtiyaçlar

Web erişilebilirliği, çeşitli engel türlerine sahip bireylerin internet üzerindeki içeriklere sorunsuz bir şekilde erişimini sağlamayı amaçlar. Bu kapsamda karşılamayı hedeflediği ihtiyaçlar şunlardır:

  1. Görme Engelli Bireyler İçin:
    • Ekran okuyucularla uyumlu içerikler: Web sitelerinin metin içerikleri, ekran okuyucular tarafından rahatlıkla okunabilir olmalı.
    • Alternatif metinler: Görsel içeriklere ait açıklamalar, resimlerin içeriğini anlatan alternatif metinlerle desteklenmelidir.
  2. İşitme Engelli Bireyler İçin:
    • Altyazılar ve işaret dili içerikleri: Video içeriklerde altyazılar ve işaret dili tercümeleri kullanılarak işitme engelli bireylerin içeriği anlamaları sağlanmalıdır.
  3. Motor Beceri Engelli Bireyler İçin:
    • Klavye kısa yolları: Web sitelerinde gezinme ve etkileşim için klavye kısa yolları gibi alternatif yöntemlere olanak tanınmalı.
    • Düzenlenebilir zaman aşımı: Form doldurma ve işlemler için bireylere yeterli süre tanınmalıdır.
  4. Kontrast Duyarlılığı ve Renk Kullanımı:
    • Yeterli kontrast: Yazılar ve arka planlar arasındaki kontrastın yeterli olması, görme engelli bireyler için önemlidir.
    • Renk kullanımı: Bilgi iletiminde sadece renklere dayanılmamalı, renk körü bireyler de dahil olmak üzere herkesin anlaması sağlanmalıdır.
  5. Çeşitli Cihazlara Uyum:
    • Duyarlı tasarım: Web siteleri, farklı ekran boyutlarına ve cihazlara uygun olarak tasarlanmalı, mobil cihazlarda ve tabletlerde rahatça kullanılabilir olmalıdır.
  6. Okunabilirlik ve Anlaşılırlık:
    • Doğru dil kullanımı: Dilin açık, anlaşılır ve basit olması, dil bilmeme veya dil zorlukları yaşayan bireylerin de içeriği kolayca anlamalarını sağlar.

İçerik üreticileri, tasarımcılar ve geliştiricilere bu standartlara uygun içerik oluşturarak, engelli bireylerin dijital dünyadaki eşit katılımı desteklenmiş olur.[2]

Web sayfasında gezinmek için kullanılan teknolojiler

Web sayfasında gezinmek için kullanılan çeşitli teknolojiler, farklı ihtiyaçlara ve engel türlerine yönelik çözümler sunar.

İşte bu teknolojilerden bazıları:

Ekran Okuyucular

Ekran okuyucular, web sayfasındaki metin ve içeriği sesli olarak okuyan yazılımlardır. Kullanıcı, sayfadaki öğeleri dinleyerek gezinir. Görme engelli veya düşük görme yeteneğine sahip bireyler için idealdir.

Braille Ekranlar

Braille ekranlar, bilgisayar ekranındaki metni kabartma yoluyla hissedilebilir bir Braille alfabesine dönüştüren cihazlardır. Görme engelli bireyler için özellikle etkili bir çözümdür.

Klavye Kısayolları

Klavye kısayolları, kullanıcılara sayfada hızlıca gezinme ve etkileşimde bulunma olanağı sağlar. Motor beceri engeli olan veya fare kullanmakta zorluk çeken bireyler için uygundur.

Sesli Komut Sistemleri

Kullanıcının sesli komutlarını algılayan sistemler, belirli görevleri yerine getirmek için kullanılır. Motor beceri engelli bireyler veya klavye kullanmakta zorlananlar için idealdir.

Uygun Kontrast ve Renk Seçimi

Web sayfalarında yeterli kontrast ve renk seçimi, görme engelli bireylerin içeriği daha rahat görmelerine yardımcı olur. Görme engelli veya renk körü bireyler için önemlidir.

Duyarlı Tasarım

Web sayfaları, farklı ekran boyutlarına ve cihazlara uyumlu olarak tasarlanır, böylece mobil cihazlardan bilgisayarlara kadar çeşitli platformlarda kullanılabilir. Farklı cihazları kullanmak zorunda olan bireyler için uygundur.

Bu teknolojiler, engelli bireylerin web sayfalarında daha rahat ve etkili bir şekilde gezinebilmelerini sağlamak için kullanılır.[3]

Web İçeriği Erişilebilirlik Yönergeleri (WCAG)

Web İçeriği Erişilebilirlik Yönergeleri, kısaca WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) olarak bilinir. Web İçeriği Erişilebilirlik Yönergeleri (WCAG), internet üzerindeki içeriklerin daha geniş bir kullanıcı kitlesine erişilebilir olmasını sağlamak için oluşturulmuş bir kılavuzdır.

Alınabilirlik

İçerik algılanabilir olmalıdır. Kullanıcılar, metin, resim, ses ve video gibi içerikleri algılayabilmelidir.

Örnek Yönergeler:

  • Resimler için alternatif metin sağlama.
  • Metin içerikleri için yeterli kontrast oranları kullanma.

Anlaşılabilirlik

Kullanıcılar, içerik üzerinde gezinebilir ve etkileşimde bulunabilir olmalıdır.

Örnek Yönergeler:

  • Klavye kısayollarını destekleme.
  • Sayfa düzenini tutarlı ve öngörülebilir şekilde kullanma.

Sağlam

İçerik, farklı teknolojiler ve cihazlar arasında tutarlı bir şekilde sunulabilmelidir.

Örnek Yönergeler:

  • Standart HTML, CSS ve JavaScript kullanma.
  • Farklı tarayıcılar ve yardımcı teknolojilerle uyumluluk sağlama.

Duyarlılık

Kullanıcılar, içeriği anlayabilmeli ve kullanımı konusunda yönlendirilmelidir.

Örnek Yönergeler:

  • Hata mesajlarını anlaşılır ve net bir şekilde sunma.
  • Kullanıcı girişi için otomatik zaman aşımı sürelerini uzatma.

WCAG, bu genel prensipler etrafında bir dizi ayrıntılı yönerge sunar. Her yönerge, belirli bir erişilebilirlik hedefini karşılamaya yöneliktir.[4]

Kaynaklar

  1. ^ "Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu" (PDF). Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu. Aile.gov.tr. 29 Kasım 2023. 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Aralık 2010. 
  2. ^ "Web Erişilebilirliği: Standartlar ve Kilavuzlar" (PDF). Web Erişilebilirliği: Standartlar ve Kilavuzlar. Erciyes Üniversitesi. 29 Kasım 2023. 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Nisan 2020. 
  3. ^ "Görme engelli uyarlanabilir web sayfası geliştirilmesi ve değerlendirilmesi" (PDF). Görme engelli uyarlanabilir web sayfası geliştirilmesi ve değerlendirilmesi. YÖK. 29 Kasım 2023. Erişim tarihi: 1 Ocak 2019. []
  4. ^ "Web İçeriği Erişilebilirlik Yönergeleri (WCAG) 2.0". Web İçeriği Erişilebilirlik Yönergeleri (WCAG) 2.0. W3C. 29 Kasım 2023. 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2008. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Web sayfası</span> World Wide Web ve web tarayıcıları aracılığıyla doğrudan görüntülenebilen tek belge

Web sayfası, World Wide Web için hazırlanan ve web tarayıcısı kullanılarak görüntülenebilen dokümanlardır. Web sayfaları çoğunlukla HTML formatında kodlanır, CSS, betik, görsel ve diğer yardımcı kaynaklardan yararlanılarak son görünümüne sahip olur ve işlevsellik kazanır. Birden fazla web sayfasının bir araya gelmesi ile ortaya çıkan web sitesi ile karıştırılmamalıdır. Günlük konuşma dilinde internet sayfası terimi de çoğunlukla web sitesi anlamında kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İnternet sitesi</span> tek bir web alanından sunulan ilgili web sayfaları kümesi

Web sitesi, Ortak bir alan adı ile tanımlanan ve en az bir web sunucusunda yayınlanan web sayfaları ve ilgili içeriklerden oluşan bir koleksiyondur. Web üzerindeki sayfalar; metin, görsel ve animasyon şeklinde ziyaretçisine bilgi aktaran veya hizmet sunan sayfaların tümünü kapsayan bir doküman topluluğudur. Ziyaretçiler bir web sitesine, HTTP veya HTTPS protokollerinde aşağıdaki bileşenlerden oluşan benzersiz bir adresi kullanarak erişirler:

Web grafik tasarımı, grafik tasarım alanı ile yakın ilişkili bir konu olmakla birlikte kendi içinde ayrı bir dal olarak da geniş bir alanı kapsayan bir kavramdır.

<span class="mw-page-title-main">World Wide Web</span> internet kullanarak ulaşılan, birbirine bağlı belgelerden oluşan küresel sistem

World Wide Web, Dünya Çapında Ağ (kısaca WWW veya Web), İnternet üzerinde yayınlanan birbirleriyle bağlantılı hiper-metin dokümanlarından oluşan bir bilgi sistemidir. Bu dokümanların her birine Web sayfası adı verilir ve Web sayfalarına İnternet kullanıcısının bilgisayarında çalışan Web tarayıcısı adı verilen bilgisayar programları aracılığıyla erişilir. Web sayfalarında metin, imaj, video ve diğer multimedya ögeleri bulunabilir ve diğer bağlantı ya da link adı verilen hiper-bağlantılar ile başka Web sayfalarına geçiş yapılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Google Drive</span> Dosya depolama ve senkronizasyon hizmeti

Google Drive, Google tarafından oluşturulmuş ve yönetilen bir dosya depolama ve senkronizasyon hizmetidir. Bu hizmet; kullanıcıların bulutta doküman depolayabilmelerini, dosya paylaşabilmelerini ve iş birliği yaptıkları kişilerle dokümanları düzenleyebilmelerini sağlar. Google Drive; dokümanların, elektronik tabloların, sunumların, çizimlerin, formların ve daha fazlasını iş birliği halinde düzenlenebilmesini sağlayan; Google Dokümanlar, E-Tablolar ve Slaytlar'dan oluşan bir ofis paketidir. Google Drive'da genele açık olarak paylaşılan dosyalar İnternet arama motorları tarafından aranabilir. Hizmete, diğer Google ürünleri gibi @gmail.com e-posta adreslerini kullanan bir Google Account hesabı ile kaydolmak mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Kullanıcı arayüzü</span> bir kullanıcının bir makineyle etkileşime girdiği ve makineyi kontrol ettiği araçlar

Kullanıcı arayüzü ya da kullanıcı arabirimi, insanların bir makine, cihaz, bilgisayar programı ya da karmaşık aletlerle etkileşimini sağlayan yöntemlerin bileşkesine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Mobil internet</span>

Mobil internet mobil haldeki taşınabilir elektronik cihazlar ve sensörler vasıtasıyla veri oluşturabilen tüm alet ve cihazlar arasındaki iletişime verilen genel addır.

<span class="mw-page-title-main">Android Gingerbread</span> Android sürümü

Android Gingerbread veya Android 2.3–2.3.7 "Gingerbread" Android sürümünün Google tarafından geliştirilen 7. versiyonu idi. İlk 2.3 versiyonu 6 Aralık 2010 yılında tanıtılmıştır. Linux kernel 2.6.35 bazında sürüm yaratılmıştır. Sürüme "Gingerbread" yani "zencefilli ekmek" veya "zencefilli kek" ismi verilmiştir. Android 2.3 Gingerbread sürümü ile NFC özelliği ilk kez Android platformuna adım attı. Yeni indirme yöneticisi ile artık Android'e dosya indirmek ve yönetmek daha kolay hale geldi. Çok kamera ve çoklu dokunmatik desteği eklenmiştir. XGA (1366×768) ekran çözünürlük desteği ve video arama özelliği eklenmiştir. Ayrıca SIP ve VoIP özellikleri ilk kez bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Android Jelly Bean</span> Android sürümünün Google tarafından geliştirilen, 2012de tanıtılan 10. sürümü

Android Jelly Bean veya Android 4.1-4.3.1 Jelly Bean, Android sürümünün Google tarafından geliştirilen 10. versiyonudur. Sürümün ilk 4.1 versiyonu 9 Temmuz 2012 yılında tanıtılmıştır.Sürüm Linux kernel 3.0.31 bazında yaratıldı ve ona "Jelly Bean" ismi verildi. İlk kez 27 Haziran 2012 yılında Google I/O konferansında yeni sürüm hakkında ilk bilgiler duyuruldu. İşletim sistemi daha yumuşak ve daha duyarlı olması için tasarlanmış performans iyileştirmeleri, yeni aksiyon düğmeleri ve diğer iç değişiklikleri ile bildirim sistemindeki iyileştirme üzerinde duruldu. Sürümle beraber Asus tarafından üretilen Nexus 7 tableti ve Nexus Q medya oynatıcı meydana çıkardı.

iPhone OS 3 2009 mobil işletim sistemi

iPhone OS 3 iOS sürümünün Apple tarafından yaratılan ve geliştirilen 3. versiyonudur. İlk 3.0 versiyonu 17 Haziran 2009 yılında tanıtılmıştır. 3 Nisan 2010 yılında iPad için 3.2 versiyonu tanıtıldı ve sürüme hem de "iOS 3" adı verildi. Sürüm iPhone (1.nesil), iPod Touch ve yeni iPhone 3G modelinde bulundu. iPhone OS 3 sürümünün bazı özelliklerinden Turn-by-turn navigasyon, kesme, kopyalama ve yapıştırma, projektör ve uygulama satın alma özellikleri idi. Sürümün orijinal iPhone ve iPod Touch üzerinde desteklenen son versiyonu iPhone OS 3.1.3 2 Şubat 2010 yılında, son versiyonu 3.2.2 ise 11 Ağustos 2010 yılında tanıtıldı. 2012 yılında Apple tarafından sürümün desteklenmesine son verilmiştir.

iOS 10 2016 mobil işletim sistemi

iOS 10, Apple şirketinin mobil telefonları için yayınladığı yazılım sistemi olan iOS'un onuncu büyük sürümüdür. iOS 9'un bir üst sürümü olarak çıkmıştır. İlk defa WWDC 2016 konferansında tanıtılmıştır; ayrıca sonbahar 2016'da da kullanıcılara sunulacağı duyurulmuştur. Bununla beraber, macintosh bilgisayarlar için macOS Sierra OS X sürümü tanıtıltı.

tvOS apple işletim sistemi

tvOS Apple tarafından geliştirilen dördüncü nesil Apple TV dijital medya oynatıcısı için bir işletim sistemidir. Ancak 4.nesil Apple TV-de bulunur. Ondan öncekiler bu sistemi desteklemiyorlar. tvOS sistemi 4. nesil Apple TV ile birlikte, "Apple Eylül 2015" etkinliğinde 9 Eylül 2015 tarihinde ilan edildi. 26 Ekim 2015 günü, 4. nesil Apple TV ön siparişleri başladı ve gönderiler sonraki hafta başladı. tvOS iOS bazında yaratılmıştır. Şu ana kadar Apple TV için ayrıca iOS sürümleri yayınlanırdı, fakat iOS 9 - dan itibaren resmi olarak Apple TV için tvOS tanıtıltı.

<span class="mw-page-title-main">VoiceOver</span>

VoiceOver Apple şirketi tarafından sunulan macOS, iOS, tvOS, watchOS ve iPod işletim sistemlerinde yerleşik bir ekran okuyucudur. VoiceOver'ı kullanarak, kullanıcı konuşma yapılan açıklamalara ve Mac durumunda klavyeye dayanarak Macintosh'larına veya iOS cihazlarına erişebilir. Bu özellik, kör ve görme engelli kullanıcılar için erişilebilirliği artırmak ve disleksi olan kullanıcılar için tasarlanmıştır.

Ekran okuyucu bir kullanıcı arayüzünü ve bir web tarayıcısı gibi bir uygulamadan veya bir işletim sistemindeki içeriği analiz eden bir yazılım uygulamasıdır. Çıktısını metin konuşma sentezleyici veya yenilenebilir Braille ekranı üzerinden sağlar. Kullanıcı arabiriminin içeriği ve metinsel temsili, bir bilgisayar monitörü olsun veya olmasın standart çıktıya gönderilir. Yorumlar daha sonra metin okuma, ses simgeleri veya bir Braille çıkış cihazı ile kullanıcıya sentezlenir. Ekran okuyucuları görme engelliler, okuryazarlığı olmayan veya öğrenme güçlüğü çeken insanlar için yararlı olduğu kadar; kör olan insanlar için de önemli olan yardımcı bir teknolojinin bir şeklidir.

<span class="mw-page-title-main">Metin tabanlı kullanıcı arayüzü</span> bir metin ekranına çıktı vermeye veya onu kontrol etmeye dayalı arabirim türü

Metin tabanlı kullanıcı arayüzü, metinsel kullanıcı arayüzü veya terminal kullanıcı arabirimi olarak da adlandırılır, grafik kullanıcı arayüzlerinin (GUI) icadından bir süre sonra ortaya çıkan ve onu grafik kullanıcı arayüzünden ayırt etmek için türetilen yeni bir terimdir. TUI'de bilgisayar grafikleri metin kipinde görüntülenir. Gelişmiş bir TUI, GUI'ler gibi tüm ekran alanını kullanabilir ve fare ve diğer girişleri kabul edebilir.

<span class="mw-page-title-main">Gece modu</span>

Koyu renk, karanlık tema veya gece modu olarak da adlandırılan açık renk şeması, koyu arka plan üzerinde açık renkli metin, simge ve grafik kullanıcı arayüzü öğeleri kullanan ve genellikle bilgisayar kullanıcısı açısından tartışılan bir renk şemasıdır. Arayüz tasarımı ve web grafik tasarımı olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Meizu M9</span>

Meizu M9; Flyme OS'la çalışan, Çinli firma Meizu Technology Co. Ltd tarafından tasarlanmış ve tanıtılmış bir akıllı telefondur. Cihaz, 1 Ocak 2011'de satışa çıkarılmıştır; cihazı satın almak isteyen kullanıcılar, cihazları satın almak amacıyla dükkanlara girmek için gece boyunca kuyruk oluşturmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Web İçeriği Erişilebilirlik Yönergeleri</span>

Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu (WCAG), Dünya Çapında Ağ Konsorsiyumu'nun (W3C) Web Erişilebilirliği İnisiyatifi (WAI) tarafından yayınlanan bir dizi web erişilebilirliği kılavuzunun bir parçasıdır. W3C, internet için ana uluslararası standartlar kuruluşudur. WCAG, öncelikle engelli kişiler için, ancak aynı zamanda mobil telefonlar gibi sınırlı cihazlar da dahil olmak üzere tüm kullanıcı arayüzleri için web içeriğini daha erişilebilir hale getirmek için bir dizi öneridir. WCAG 2.0, Aralık 2008'de yayınlanmış ve Ekim 2012'de ISO standardı olan ISO/IEC 40500:2012 haline gelmiştir. WCAG 2.1, Haziran 2018'de bir W3C Tavsiyesi haline geldi.

Erişilebilirlik, engellilerin fiziksel, zihinsel veya duygusal engelleri aşarak toplumun çeşitli alanlarına ve kaynaklarına kolayca erişebilme ve bu alanlardan yararlanabilme hakkıdır. Erişilebilirlik, engel durumlarına bakılmaksızın her bireye eşit fırsatlar ve katılım sağlama amacını taşır.

Erişilebilir tuvalet, engelli kişilerin veya özel ihtiyaçları olan bireylerin kullanımına uygun olarak tasarlanmış tuvaletlerdir. Erişilebilir tuvaletler, fiziksel engelleri olan veya hareket kabiliyeti sınırlı olan kişilerin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde tasarlanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.