İçeriğe atla

Wat Tyler

Water Tyler (d. 4 Ocak 1341 - ö. 15 Haziran 1381) İngiliz devrimci lider. İngiltere'de reformlara önayak olmuş ve sonunda öldürülmüştür.

Hayatı

Wat Tyler'ın Londra belediye başkanı tarafından öldürülmesi

Tyler'ın yaşamı hakkında çok az bilgi bulunmaktadır. Essex kentinde 1341 yılında doğduğu ve tuğla ustası olduğu bilinmektedir. Ailesi ve başından geçenler hakkında bilgi bulunmamaktadır. Bazı tarihçiler 4 Ocak 1341'de doğduğunu iddia ederken, bir başka kaynak 1320 civarında doğduğunu iddia etmektedir.

Devrim

Tyler, köleliğe ve işçilerin ezilmesine her zaman karşı olduğunu belirtmiştir. Köleliğin kaldırılmasını, işçilere daha geniş haklar verilmesini ve derebeylik rejiminin zayıflamasını istiyordu. Ayaklanma daha başlamadan Fransa'da da buna benzer ayaklanmalar başladı. Bundan güç alan İngiliz köylüleri ve işçileri Essex'ten Londra'ya doğru yürüyüş başlattı. İsyan Mayıs 1381'de başladı ve kısa süre önce (köylü veya zengin) her yetişkinden alınan 4 penilik kelle vergisi tetikledi. Köylüler daha fazla özgürlük ve diğer sosyal reformları da aradıkları için isyan sadece parayla ilgili değildi. Her işçinin kendi seçtiği işveren için çalışmasına izin verilmesini talep ettiler ve serfliğe ve diğer katı sosyal sınırlara son verilmesini istediler. Ayaklanmaya şair John Gower'ın da katıldığı bilinmektedir. İngiliz yönetimi bu ayaklanmayı kanla bastırmayı reddetti. Ancak İngiliz derebeyleri endişeliydi. İsyana hangi tarihte katıldığı bilinmeyen Tyler kısa sürede bu ayaklanmanın lideri konumuna geldi. Tyler'ın isteği yerine gelmesi halinde işçilerin hakları hayli genişleyecek, kölelik kaldırılacak ve belki de derebeylik rejimi yıkılacaktı. Tyler ve diğer önderleri Orta Çağ tarihçilerinden etkilenmişti. Okudukları tarih kitapları derebeylik rejimini eleştiren bir tutumdaydı. Bu kitapların da etkisiyle ayaklananların sayısı arttı. Londra'ya büyük bir kalabalık olarak yığıldılar. İngiltere kralı II. Richard, Tyler'ın gelmesini kabul etti. Tyler, isteklerin yer aldığı bir liste ve etkili bir konuşma hazırladı. Kral II. Richard'ın yakınına geldi. Tam o sırada Londra belediye başkanı William Walworth, Wat Tyler'a ''bu şehrin en büyük yalancısı ve soyguncusu sensin'' diyerek Wat Tyler'ı kılıç darbesiyle öldürmek istedi. Kral II. Richard, Wat Tyler'ı korumak için önüne atıldıysa da artık çok geçti, Wat Tyler boynundan aldığı kılıç darbesi nedeniyle ölmüştü. Belediye başkanına ceza verildiği konusunda kesin kaynak bulunmamaktadır. İlerleyen yıllarda Walworth, Sir unvanına layık görüldü. Wat Tyler'ın cesedi Londra Köprüsü'ne asıldı. Wat Tyler'ın ölümünü duyan kalabalık öfkelendi. Londra karıştı. Bu nedenle devrin İngiliz hükûmeti, kalabalığa bu istekleri yerine getireceğine dair söz verdi. İstediğini alan kalabalık, Wat Tyler'ın ölüm üzüntüsüyle dağıldı. Kalabalığın dağılmasını bekleyen devrin İngiliz hükûmeti sözünü tutmadı ve bu istekleri reddettiğini ilan etti.

Wat Tyler adı ilerleyen yıllarda birçok alanda yer buldu. Çartist ayaklanma'nın manifestosunda ve Bobby Sands eylemlerinde adı geçti. Ayrıca William Morris, Herman Melville, Robert Southey ve Mark Twain gibi isimlerin romanlarında karakterlerini yaratırken ilham aldığı kişi oldu.

Wat Tyler ve 1381'deki Büyük Ayaklanma'yı anan bir anıt, 15 Temmuz 2015'te Londra, Smithfield'de açıldı.[1]

Ayrıca Bakınız

Wat Tyler Ayaklanması

Kaynakça

  1. ^ "The Great Rising / Peasants' Revolt". London Remembers (İngilizce). 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

15 Haziran, Miladi takvime göre yılın 166. günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 199 gün vardır.

13 Haziran, Miladi takvime göre yılın 164. günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 201 gün vardır.

<span class="mw-page-title-main">Canterbury</span>

Canterbury, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Güney Doğu İngiltere bölgesinde bulunup Kent Kontluğu'na bağlı ikincil Canterbury Şehir Yerel İdaresi merkezi ve Orta Çağ'dan beri şehir statüsü de taşıyan bir yörel idare ve yerleşim birimidir.

<span class="mw-page-title-main">İspanya İç Savaşı</span> Cumhuriyetçiler ve Milliyetçiler arasında yaşanan ve 1936-1939 arası İspanyada olan savaş

İspanya İç Savaşı, 17 Temmuz 1936–1 Nisan 1939 tarihleri arasında, demokratik seçimle başa gelmiş İkinci İspanyol Cumhuriyeti’ne sadık Cumhuriyetçiler ile General Francisco Franco liderliğinde isyancı bir grup olan Milliyetçiler arasında yaşanmıştır. Savaşı Milliyetçiler kazanmıştır ve Franco, 1939’dan öldüğü yıl olan 1975’e kadar İspanya’yı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Edward</span> 1272-1307 arasında hüküm sürmüş İngiltere kralı

I. Edward, lakabıyla Uzun Bacaklı Edward veya İskoçların Çekici, 1272'den 1307'ye kadar İngiltere Kralıydı. Aynı zamanda İrlanda Lordu ve 1254'ten 1306'ya kadar Fransa kralının vasalı sıfatıyla Akitanya Dükü olarak Gaskonya'yı yönetti. Tahta çıkmadan önce genellikle Lord Edward olarak anılırdı. Henry'nin en büyük oğlu olan Edward, küçük yaşlardan itibaren babasının saltanatının siyasi entrikalarına dâhil oldu. 1259'da kısa bir süreliğine baronluk reform hareketinin yanında yer alarak Oxford Hükümleri'ni destekledi. Babasıyla uzlaştıktan sonra, İkinci Baronlar Savaşı olarak bilinen silahlı çatışma boyunca sadık kaldı. Lewes Muharebesi'nden sonra Edward, isyancı baronlar tarafından rehin alındı, ancak birkaç ay sonra kaçtı ve 1265'te Evesham Savaşı'nda baronluk lideri Simon de Montfort'u yendi. İki yıl içinde isyan bastırıldı ve İngiltere'nin sakinleşmesiyle Edward, 1270'te Kutsal Topraklara düzenlenen Dokuzuncu Haçlı Seferi'ne katılmak üzere yola çıktı. 1272'de babasının ölüm haberini aldığında eve dönmek üzereydi. Yavaş bir dönüş yaparak 1274'te İngiltere'ye ulaştı ve Westminster Abbey'de taç giydi.

<span class="mw-page-title-main">I. Faysal</span> 1921den 1933e kadar Haşimi Irakın ilk kralı

I. Faysal, 1920 yılında kurulan kısa ömürlü Suriye Krallığı ve ardından Irak Krallığı kralı. Taç giydiği 23 Ağustos 1921 tarihinden, kalp krizi geçirerek öldüğü 1933 yılına kadar 12 sene hüküm sürmüştür. Kendisini Hicaz Kralı ilan ederek Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Arap İsyanını başlatan Şerif Hüseyin'in üçüncü oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Taiping Ayaklanması</span> 1850-1864 yıllarında Çinde yaşanan bir ayaklanma

Taiping Ayaklanması, 19. yüzyılda Çin'i sarsan siyasal ve dinsel nitelikli ayaklanma (1850-1864). Avrupalı güçlerin desteğiyle ayaklanma bastırılmıştır. Fakat ayaklanma nedeniyle ülkenin büyük bölümünde geniş çaplı yıkım yaşanmış ve yaklaşık 20 milyon kişi ölmüştür. Siyasal olarak da Qing hanedanının (1644-1912) yıkılış sürecini başlatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1848 Devrimleri</span>

1848 Devrimleri veya bazı ülkelerdeki kullanımıyla Halkların Baharı, 1848'den 1849'a kadar bir yıldan fazla bir süre boyunca Avrupa çapında gerçekleşen bir dizi devrimdir. Avrupa tarihinde bugüne kadarki en yaygın devrimci dalga olmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Rus Devrimi (1905)</span>

1905 Rus Devrimi, Rus İmparatorluğu çapında geniş yankı bulan kitlesel siyasi eylemlerdir. 1905 Moskova Ayaklanması örneğinde olduğu gibi, bazı eylemler doğrudan hükûmeti hedef almıştır. Saldırılar, işçi grevleri, köylü ayaklanmaları ve askeri isyanlar şeklinde gelişmiştir. Olaylar sonucunda anayasal monarşiye geçiş yapılmış ve Çarlık Duması kurulmuş, çok partili seçimler yapılmış, 1906 Anayasası meydana getirilmiştir. Ancak Çarlık rejiminin yıkılması ve bazı bölgelerdeki bağımsızlık yönünde yapılan silahlı ayaklanma girişimleri başarısız olmuş ve bastırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kronstadt Ayaklanması</span>

Kronstadt Ayaklanması (Rusça: Кронштадтское восстание), 1921 yılında Sovyet denizcilerinin, deniz piyadelerinin ve sivillerin Rusya'nın liman kenti Kronstadt'ta Bolşevik hükümetine karşı gerçekleştirdiği ayaklanmaydı. Finlandiya Körfezi'ndeki Kotlin Adası'nda bulunan Kronstadt, Baltık Filosu'nun üssü olarak eski başkent Petrograd'ı savunuyordu. Mart 1921'de on altı gün boyunca Kronstadt'ın deniz kalesindeki isyancılar, güçlenmesine yardımcı oldukları Sovyet hükümetine karşı ayaklandılar. Stepan Petrichenko liderliğindeki bu isyan, Rus İç Savaşı sırasında Rus topraklarında Bolşevik yönetimine karşı gerçekleşen son büyük isyandı.

<span class="mw-page-title-main">Aralıkçılar İsyanı</span> 1825 Rus İmparatorluğunda isyan ve darbe girişimi

Aralıkçılar İsyanı veya Dekabrist İsyanı (Rusça: Восстание декабристов, Latin harfleriyle: Vosstaniye dekabristov, Birebir çevirisinde  26 Aralık 1825 tarihinde, Çarlık Rusyası'nda, I. Aleksandr'ın ani ölümünün ardından St. Petersburg'daki Senato Meydanı'nda çıkan bir ayaklanmadır. I. Nikolay tahttan feragat eden abisi muhtemel veliaht Konstantin`in yerine tahta geçince 3000 imparatorluk askeri ayaklandı. Aralık ayında olduğu için "Aralıkçılar İsyanı" adını alan bu olay, İsyancıların, liderleri arasındaki anlaşmazlık nedeniyle zayıflamış olsalar da, büyük bir kalabalığın huzurunda Senato binasının dışında sadık askerlerle karşı karşıya geldiler. Kargaşa sırasında İmparatorun elçisi Mikhail Miloradovich bir suikasta kurban gitti. Sonunda sadık askerler ağır toplarla ateş açarak isyancıları dağıttı. I. Nikolay tarafından bastırıldı. İsyancıların birçoğu idamla, hapisle ya da Sibirya sürgünüyle cezalandırıldı. Komplocular Dekabristler olarak tanındı.

<span class="mw-page-title-main">Chelmsford</span>

Chelmsford, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Doğu İngiltere bölgesinde bulunup Essex Metropoliten-Olmayan ve Törensel Kontluğu'nun merkez şehri ve Essex shire-kontluğuna bağlı olan ikincil Chelmsford Borough Yerel İdaresi'nin de merkezi şehridir.

<span class="mw-page-title-main">İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi</span>

İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi, 28 Eylül 1066 tarihinde İngiltere'nin Normandiya dükü William tarafından işgal edilmesiyle başlar. William 14 Ekim 1066 tarihinde yapılan Hastings Muharebesini kazanınca I. William olarak başa geçer. Yenik İngiltere kralı Harold Godwinson 25 Eylül 1066 tarihindeki Vikinglere karşı Stamford Bridge Muharebesinde zafer kazanmasına rağmen ordusunun oldukça yıpranmış olması muharebede belirleyici olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">II. Richard</span>

II. Richard, 1377-1399 döneminde İngiltere kralı. Plantagenet Hanedanı'nın Angevinler koluna mensup son hükümdardır.

<span class="mw-page-title-main">VI. Henry</span> 15. yüzyıl İngiltere kralı

VI. Henry, 1422-1461 döneminde birinci kez ve 1470-1471 döneminde ikinci kez olmak üzere İngiltere kralı.

<span class="mw-page-title-main">III. Richard</span>

III. Richard, 1483 – 1485 döneminde Plantagenet Hanedanı'nin bir altkolu olan York Hanedanı'ndan son olarak krallık yapan İngiltere kralı.

<span class="mw-page-title-main">V. Edward</span> İngiltere kralı

V. Edward 9 Nisan 1483 – 25 Haziran 1483 döneminde 2 ay 16 gün Plantagenet Hanedanı'nın bir altkolu olan York Hanedanı'ndan krallık yapan İngiltere kralı. 25 Haziran 1483'te amcası olan "İngiltere Savunucusu Lord" unvanlı kral naibi olan III. Richard tarafından tahttan indirilmiş; Londra Kulesi'nde küçük kardeşi York Dükü Richard Shrewsburyli ile birlikte hapis edilmiştir. Büyük olasılıkla Ağustos 1483'te amcası yeni kral olan III. Richard'ın emirleri ile kardeşi ile birlikte katledilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">John Bradshaw</span> İngiliz hakim

John Bradshaw İngiliz hakim. Özellikle İngiliz İç Savaşının ardından kral I. Charles'ın yargılandığı davada mahkeme başkanı olmasından dolayı tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Devrimler ve ayaklanmalar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu listede tarih boyunca gerçekleşmiş devrimler ve isyanlar yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Wat Tyler Ayaklanması</span>

Wat Tyler Ayaklanması, 1381 yılında İngiltere'de Wat Tyler liderliğinde gerçekleşen bir köylü ayaklanmasıydı. İsyan, 1340'larda Büyük Veba Salgını'nın yarattığı sosyo-ekonomik ve politik gerilimler, Yüz Yıl Savaşı sırasında Fransa ile olan çatışmalardan kaynaklanan yüksek vergiler ve Londra'nın yerel liderliği içindeki istikrarsızlık gibi çeşitli nedenlere sahipti. Wat Tyler'ın isyan sırasında Londra belediye başkanı tarafından öldürülmesine rağmen isyan 5 ay daha sürdü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.