İçeriğe atla

Wade-Giles

Wade-Giles (Çince (basitleştirilmiş): 威妥玛拼音 veya 韦氏拼音; Çince (geleneksel): 威妥瑪拼音; pinyin: wēituǒmǎ pīnyīn), Pekin'de kullanılan Mandarin formu üzerinde kurulu Çince romanizasyon sistemidir. 19. yy. ortalarında Thomas Wade tarafından üretilen bir sistem üzerine gelişmiştir ve Herbert Giles'e ait 1892 basımı Çince-İngilizce sözlük ile son haline gelmiştir.

Wade-Giles 20. yy.'ın çoğunda İngilizce konuşulan ülkelerde Çincenin transliterasyonunda ana sistemi oluşturmaktaydı ve Çin hakkında 1979 yılı öncesi basılmış birçok referans kitabında kullanılmaktaydı. 19. yüzyılda revaçta olan Nanjing bazlı romanizasyon sistemlerinin büyük ölçüde yerine geçmişti. Günümüzde çoğunlukla pinyin sistemi, bu sistemin yerini almış olmakla beraber Çin Cumhuriyeti'nde (Tayvan) hâlen kullanılmaktadır.

Çince romanizasyon sistemlerinin karşılaştırmaları

BPMFWade-GilesMPS IIYaleTongyongHanyu PinyinGwoyeu RomatzyhTürkçedeki karşılığı
aaaaaaaraaaha
aiaiaiaiaiaiairaeayay
ananananananarnaanannan
angangangangangangarngaanganqanğ
aoauauaoaoauauraoawağo
ㄓㄚchajajajhazhajajarjaajahtza
ㄔㄚch'achachachachachacharchaachahtsa
ㄓㄞchaijaijaijhaizhaijaijairjaejaytzay
ㄔㄞch'aichaichaichaichaichaichairchaechaytsay
ㄓㄢchanjanjanjhanzhanjanjarnjaanjanntzan
ㄔㄢch'anchanchanchanchanchancharnchaanchanntsan
ㄓㄤchangjangjangjhangzhangjangjarngjaangjanqtzanğ
ㄔㄤch'angchangchangchangchangchangcharngchaangchanqtsanğ
ㄓㄠchaojaujaujhaozhaojaujaurjaojawtzağo
ㄔㄠch'aochauchauchaochaochauchaurchaochawtsağo
ㄓㄜchejejejhezhejejerjeejehtzı
ㄔㄜch'echechechechechechercheechehtsı
ㄓㄟcheijeijeijheizheijeijeirjeeijey
ㄓㄣchenjenjenjhenzhenjenjernjeenjenntzın
ㄔㄣch'enchenchenchenchenchencherncheenchenntcın
ㄓㄥchengjengjengjhengzhengjengjerngjeengjenqzınğ
ㄔㄥch'engchengchengchengchengchengcherngcheengchenqcınğ
ㄐㄧchijijijijijijyijiijihci
ㄑㄧch'ichichiciqichichyichiichihçi
ㄐㄧㄚchiajiajyajiajiajiajyajeajiahciğa
ㄑㄧㄚch'iachiachyaciaqiachiachyacheachiahçiğa
ㄐㄧㄤchiangjiangjyangjiangjiangjiangjyangjeangjianqcianğ
ㄑㄧㄤch'iangchiangchyangciangqiangchiangchyangcheangchianqçianğ
ㄐㄧㄠchiaojiaujyaujiaojiaojiaujyaujeaujiawciağo
ㄑㄧㄠch'iaochiauchyauciaoqiaochiauchyaucheauchiawçiağo
ㄐㄧㄝchiehjiejyejiejiejiejyejieejiehjiğe
ㄑㄧㄝch'iehchiechyecieqiechiechyechieechiehçiğe
ㄐㄧㄢchienjianjyanjianjianjianjyanjeanjiannciğan
ㄑㄧㄢch'ienchianchyancianqianchianchyancheanchiannçiğan
chihjrjrjhihzhijyjyrjyyjyhtz
ch'ihchrchrchihchichychyrchyychyhts
ㄐㄧㄣchinjinjinjinjinjinjynjiinjinncin
ㄑㄧㄣch'inchinchincinqinchinchynchiinchinnçin
ㄐㄧㄥchingjingjingjingjingjingjyngjiingjinqcinğ
ㄑㄧㄥch'ingchingchingcingqingchingchyngchiingchinqçinğ
ㄐㄧㄡchiujioujyoujioujiujioujyoujeoujiowciyu
ㄑㄧㄡch'iuchiouchyouciouqiuchiouchyoucheouchiowçiyu
ㄐㄩㄥchiungjiungjyungjyongjiongjiongjyongjeongjionqciyonğ
ㄑㄩㄥch'iungchiungchyungcyongqiongchiongchyongcheongchionqçiyonğ
ㄓㄨㄛchojuojwojhuozhuojuojwojuoojuoh
ㄔㄨㄛch'ochuochwochuochuochuochwochuoochuoh
ㄓㄡchoujoujoujhouzhoujoujourjooujow
ㄔㄡch'ouchouchouchouchouchouchourchoouchow
ㄓㄨchujujujhuzhujujwujuujuhtzu
ㄔㄨch'uchuchuchuchuchuchwuchuuchuh
ㄓㄨㄚchuajuajwajhuazhuajuajwajoajuah
ㄔㄨㄚch'uachuachwachuachuachuachuarchuaachuah
ㄓㄨㄞchuaijuaijwaijhuaizhuaijuaijwaijoaijuay
ㄔㄨㄞch'uaichuaichwaichuaichuaichuaichwaichoaichuay
ㄓㄨㄢchuanjuanjwanjhuanzhuanjuanjwanjoanjuann
ㄔㄨㄢch'uanchuanchwanchuanchuanchuanchwanchoanchuann
ㄓㄨㄤchuangjuangjwangjhuangzhuangjuangjwangjoangjuanq
ㄔㄨㄤch'uangchuangchwangchuangchuangchuangchwangchoangchuanq
ㄓㄨㄟchuijueijweijhueizhuijueijweijoeijuey
ㄔㄨㄟch'uichueichweichueichuichueichweichoeichuey
ㄓㄨㄣchunjuenjwenjhunzhunjuenjwenjoenjuenn
ㄔㄨㄣch'unchuenchwenchunchunchuenchwenchoenchuenn
ㄓㄨㄥchungjungjungjhongzhongjongjorngjoongjonq
ㄔㄨㄥch'ungchungchungchongchongchongchorngchoongchonq
ㄐㄩchüjiujyujyujujiujyujeujiuh
ㄑㄩch'üchiuchyucyuquchiuchyucheuchiuhçü
ㄐㄩㄢchüanjiuanjywanjyuanjuanjiuanjyuanjeuanjiuanncüan
ㄑㄩㄢch'üanchiuanchywancyuanquanchiuanchyuancheuanchiuannçüan
ㄐㄩㄝchüehjiuejywejyuejuejiuejyuejeuejiuehjüğe
ㄑㄩㄝch'üehchiuechywecyuequechiuechyuecheuechiuehçüğe
ㄐㄩㄣchünjiunjyunjyunjunjiunjyunjeunjiunncün
ㄑㄩㄣch'ünchiunchyuncyunqunchiunchyuncheunchiunnçün
eeeeeeereeehı
eieieieieieieireeieyey
enenenenenenerneenennın
erhererererelerleelell
ㄈㄚfafafafafafafarfaafahfa
ㄈㄢfanfanfanfanfanfanfarnfaanfannfan
ㄈㄤfangfangfangfangfangfangfarngfaangfanqfanğ
ㄈㄟfeifeifeifeifeifeifeirfeeifeyfey
ㄈㄣfenfenfenfenfenfenfernfeenfennfın
ㄈㄥfengfengfengfongfengfengferngfeengfenqfınğ
ㄈㄛfofofwofofofoforfoofohfo
ㄈㄡfoufoufoufoufoufoufourfooufow
ㄈㄨfufufufufufufwufuufuhfu
ㄏㄚhahahahahahaharhaahahha
ㄏㄞhaihaihaihaihaihaihairhaehayhay
ㄏㄢhanhanhanhanhanhanharnhaanhannhan
ㄏㄤhanghanghanghanghanghangharnghaanghanqhanğ
ㄏㄠhaohauhauhaohaohauhaurhaohawhağo
ㄏㄟheiheiheiheiheiheiheirheeiheyhey
ㄏㄣhenhenhenhenhenhenhernheenhennhın
ㄏㄥhenghenghenghenghenghengherngheenghenqhınğ
ㄏㄜhoheheheheheherheeheh
ㄏㄡhouhouhouhouhouhouhourhoouhow
ㄒㄧhsishisyisixishishyishiishihşi
ㄒㄧㄚhsiashiasyasiaxiashiashyasheashiahşia
ㄒㄧㄤhsiangshiangsyangsiangxiangshiangshyangsheangshianqşianğ
ㄒㄧㄠhsiaoshiausyausiaoxiaoshiaushyausheaushiawşiağo
ㄒㄧㄝhsiehshiesyesiexieshieshyeshieeshiehşiye
ㄒㄧㄢhsienshiansyansianxianshianshyansheanshiannşian
ㄒㄧㄣhsinshinsyinsinxinshinshynshiinshinnşin
ㄒㄧㄥhsingshingsyingsingxingshingshyngshiingshinqşinğ
ㄒㄧㄡhsiushiousyousiouxiushioushyousheoushiowşiyu
ㄒㄩㄥhsiungshiungsyungsyongxiongshiongshyongsheongshionqşiyonğ
ㄒㄩhsüshiusyusyuxushiushyusheushiuhşiyü
ㄒㄩㄢhsüanshiuansywansyuanxuanshiuanshyuansheuanshiuannşuğan
ㄒㄩㄝhsüehshiuesywesyuexueshiueshyuesheueshiuehşüye
ㄒㄩㄣhsünshiunsyunsyunxunshiunshyunsheunshiunnşün
ㄏㄨhuhuhuhuhuhuhwuhuuhuhhu
ㄏㄨㄚhuahuahwahuahuahuahwahoahuahhua
ㄏㄨㄞhuaihuaihwaihuaihuaihuaihwaihoaihuayhuay
ㄏㄨㄢhuanhuanhwanhuanhuanhuanhwanhoanhuannhuan
ㄏㄨㄤhuanghuanghwanghuanghuanghuanghwanghoanghuanqhuanğ
ㄏㄨㄟhuihueihweihueihuihueihweihoeihueyhuy
ㄏㄨㄣhunhuenhwenhunhunhuenhwenhoenhuennhun
ㄏㄨㄥhunghunghunghonghonghonghornghoonghonqhonğ
ㄏㄨㄛhuohuohwohuohuohuohwohuoohuoh
iyiyiyiyiiyiyiiyihyi
ㄖㄢjanranranranranrhanranraanrann
ㄖㄤjangrangrangrangrangrhangrangraangranq
ㄖㄠjaoraurauraoraorhaurauraoraw
ㄖㄜjerererererherereereh
ㄖㄣjenrenrenrenrenrhenrenreenrennrın
ㄖㄥjengrengrengrengrengrhengrengreengrenqrınğ
jihrrrihrirhyryryyryh
ㄖㄨㄛjoruorworuoruorhuoruoruooruoh
ㄖㄡjourourourourourhourouroourow
ㄖㄨjurururururhururuuruhru
ㄖㄨㄢjuanruanrwanruanruanrhuanruanroanruann
ㄖㄨㄟjuirueirweirueiruirhueirueiroeiruey
ㄖㄨㄣjunruenrwunrunrunrhuenruenroenruenn
ㄖㄨㄥjungrungrungrongrongrhongrongroongronqronğ
ㄍㄚkagagagagagagargaagahga
ㄎㄚk'akakakakakakarkaakahka
ㄍㄞkaigaigaigaigaigaigairgaegaygay
ㄎㄞk'aikaikaikaikaikaikairkaekaykay
ㄍㄢkangangangangangangarngaanganngan
ㄎㄢk'ankankankankankankarnkaankannkan
ㄍㄤkangganggangganggangganggarnggaangganqganğ
ㄎㄤk'angkangkangkangkangkangkarngkaangkanqkanğ
ㄍㄠkaogaugaugaogaogaugaurgaogawgağo
ㄎㄠk'aokaukaukaokaokaukaurkaokawkağo
ㄍㄟkeigeigeigeigeigeigeirgeeigeygey
ㄍㄣkengengengengengengerngeengenngın
ㄎㄣk'enkenkenkenkenkenkernkeenkennkın
ㄍㄥkenggenggenggenggenggenggernggeenggenqgınğ
ㄎㄥk'engkengkengkengkengkengkerngkeengkenqkınğ
ㄍㄜkogegegegegegergeegeh
ㄎㄜk'okekekekekekerkeekeh
ㄍㄡkougougougougougougourgoougow
ㄎㄡk'oukoukoukoukoukoukourkooukow
ㄍㄨkugugugugugugwuguuguhgu
ㄎㄨk'ukukukukukukwukuukuhku
ㄍㄨㄚkuaguagwaguaguaguagwagoaguahguğa
ㄎㄨㄚk'uakuakwakuakuakuakwakoakuahkuğa
ㄍㄨㄞkuaiguaigwaiguaiguaiguaigwaigoaiguayguğay
ㄎㄨㄞk'uaikuaikwaikuaikuaikuaikwaikoaikuaykuğay
ㄍㄨㄢkuanguangwanguanguanguangwangoanguannguğan
ㄎㄨㄢk'uankuankwankuankuankuankwankoankuannkuğan
ㄍㄨㄤkuangguanggwangguangguangguanggwanggoangguanqguğanğ
ㄎㄨㄤk'uangkuangkwangkuangkuangkuangkwangkoangkuanqkuğanğ
ㄍㄨㄟkueigueigweigueiguigueigweigoeigueyguği
ㄎㄨㄟk'ueikueikweikueikuikueikweikoeikueykuği
ㄍㄨㄣkunguengwungungunguengwengoenguenngun
ㄎㄨㄣk'unkuenkwenkunkunkuenkwenkoenkuennkun
ㄍㄨㄥkunggunggunggonggonggonggornggoonggonqguğonğ
ㄎㄨㄥk'ungkungkungkongkongkongkorngkoongkonqkuğonğ
ㄍㄨㄛkuoguogwoguoguoguogwoguooguohguğo
ㄎㄨㄛk'uokuokwokuokuokuokwokuookuohkuğo
ㄌㄚlalalalalalhalalaalahla
ㄌㄞlailailailailailhailailaelaylay
ㄌㄢlanlanlanlanlanlhanlanlaanlannlan
ㄌㄤlanglanglanglanglanglhanglanglaanglanqlanğ
ㄌㄠlaolaulaulaolaolhaulaulaolawlağo
ㄌㄜlelelelelelheleleeleh
ㄌㄟleileileileileilheileileeileyley
ㄌㄥlenglenglenglenglenglhenglengleenglenqlınğ
ㄌㄧlilililililhililiilihli
ㄌㄧㄚlialialyalialialhialialealiahlia
ㄌㄧㄤlianglianglyanglianglianglhiangliangleanglianqlianğ
ㄌㄧㄠliaoliaulyauliaoliaolhiauliauleauliawliyağo
ㄌㄧㄝliehlielyelielielhielielieeliehliye
ㄌㄧㄢlienlianlyanlianlianlhianlianleanliannlian
ㄌㄧㄣlinlinlinlinlinlhinlinliinlinnlin
ㄌㄧㄥlinglinglinglinglinglhinglingliinglinqlinğ
ㄌㄧㄡliulioulyouliouliulhiouliouleouliowliyu
ㄌㄛlololololololorloolohlo
ㄌㄨㄛloluolwoluoluolhuoluoluooluohluğo
ㄌㄡloulouloulouloulhouloulooulow
ㄌㄨlulululululhululuuluhlu
ㄌㄨㄢluanluanlwanluanluanlhuanluanloanluannluan
ㄌㄨㄣlunluenlwunlunlunlhuenluenloenluennlun
ㄌㄨㄥlunglunglunglonglonglhonglongloonglonqlonğ
ㄌㄩliulyulyulhiuliuleuliuh
ㄌㄩㄝlüehliuelywelyuelüelhiueliueleueliuehlüye
ㄌㄩㄣlünliunlyunlyunlünlhiunliunleunliunn
ㄇㄚmamamamamamhamamaamahma
ㄇㄞmaimaimaimaimaimhaimaimaemaymay
ㄇㄢmanmanmanmanmanmhanmanmaanmannman
ㄇㄤmangmangmangmangmangmhangmangmaangmanqmanğ
ㄇㄠmaomaumaumaomaomhaumaumaomawmağo
ㄇㄜmememememememermeemeh
ㄇㄟmeimeimeimeimeimheimeimeeimeymei
ㄇㄣmenmenmenmenmenmhenmenmeenmennmın
ㄇㄥmengmengmengmengmengmhengmengmeengmenqmınğ
ㄇㄧmimimimimimhimimiimihmi
ㄇㄧㄠmiaomiaumyaumiaomiaomhiaumiaumeaumiawmiyağo
ㄇㄧㄝmiehmiemyemiemiemhiemiemieemiehmiye
ㄇㄧㄢmienmianmyanmianmianmhianmianmeanmiannmiğan
ㄇㄧㄣminminminminminmhinminmiinminnmin
ㄇㄧㄥmingmingmingmingmingmhingmingmiingminqminğ
ㄇㄧㄡmiumioumyoumioumiumhioumioumeoumiowmiyu
ㄇㄛmomomwomomomhomomoomohmo
ㄇㄡmoumoumoumoumoumhoumoumooumow
ㄇㄨmumumumumumhumumuumuhmu
ㄋㄚnanananananhananaanahna
ㄋㄞnainainainainainhainainaenaynay
ㄋㄢnannannannannannhannannaannannnan
ㄋㄤnangnangnangnangnangnhangnangnaangnanqnanğ
ㄋㄠnaonaunaunaonaonhaunaunaonawnağo
ㄋㄜnenenenenenheneneeneh
ㄋㄟneineineineineinheineineeiney
ㄋㄣnennennennennennhennenneennennnın
ㄋㄥnengnengnengnengnengnhengnengneengnenqnınğ
ㄋㄧninininininhininiinihni
ㄋㄧㄚnianianyanianianianiarniaaniah
ㄋㄧㄤniangniangnyangniangniangnhiangniangneangnianqniğanğ
ㄋㄧㄠniaoniaunyauniaoniaonhiauniauneauniawni'ağo
ㄋㄧㄝniehnienyenienienhienienieenieh
ㄋㄧㄢnienniannyannianniannhiannianneanniannniğan
ㄋㄧㄣninninninninninnhinninniinninnnin
ㄋㄧㄥningningningningningnhingningniingninqninğ
ㄋㄧㄡniuniounyouniouniunhiouniouneouniowniyu
ㄋㄨㄛnonuonwonuonuonhuonuonuoonuoh
ㄋㄡnounounounounounhounounoounow
ㄋㄨnunununununhununuunuhnu
ㄋㄨㄢnuannuannwannuannuannhuannuannoannuannnuğan
ㄋㄨㄣnunnuennwennunnunnhuennuennoennuennnun
ㄋㄨㄥnungnungnungnongnongnhongnongnoongnonqnonğ
ㄋㄩniunyunyunhiuniuneuniuh
ㄋㄩㄝnüehniuenywenyuenüenhiueniueneueniuehnüye
ouououououououroouow
ㄅㄚpababababababarbaabahba
ㄆㄚp'apapapapapaparpaapahpa
ㄅㄞpaibaibaibaibaibaibairbaebaybay
ㄆㄞp'aipaipaipaipaipaipairpaepaypay
ㄅㄢpanbanbanbanbanbanbarnbaanbannban
ㄆㄢp'anpanpanpanpanpanparnpaanpannpan
ㄅㄤpangbangbangbangbangbangbarngbaangbanqbanğ
ㄆㄤp'angpangpangpangpangpangparngpaangpanqpanğ
ㄅㄠpaobaubaubaobaobaubaurbaobawbağo
ㄆㄠp'aopaupaupaopaopaupaurpaopawpağo
ㄅㄟpeibeibeibeibeibeibeirbeeibeybey
ㄆㄟp'eipeipeipeipeipeipeirpeeipeypei
ㄅㄣpenbenbenbenbenbenbernbeenbennbın
ㄆㄣp'enpenpenpenpenpenpernpeenpennpın
ㄅㄥpengbengbengbengbengbengberngbeengbenqbınğ
ㄆㄥp'engpengpengpengpengpengperngpeengpenqpınğ
ㄅㄧpibibibibibibyibiibihbi
ㄆㄧp'ipipipipipipyipiipihpi
ㄅㄧㄠpiaobiaubyaubiaobiaobiaubyaubeaubiawbiyao
ㄆㄧㄠp'iaopiaupyaupiaopiaopiaupyaupeaupiawpiao
ㄅㄧㄝpiehbiebyebiebiebiebyebieebiehbiye
ㄆㄧㄝp'iehpiepyepiepiepiepyepieepiehpiye
ㄅㄧㄢpienbianbyanbianbianbianbyanbeanbiannbiyan
ㄆㄧㄢp'ienpianpyanpianpianpianpyanpeanpiannpiyan
ㄅㄧㄣpinbinbinbinbinbinbynbiinbinnbin
ㄆㄧㄣp'inpinpinpinpinpinpynpiinpinnpin
ㄅㄧㄥpingbingbingbingbingbingbyngbiingbinqbinğ
ㄆㄧㄥp'ingpingpingpingpingpingpyngpiingpinqpinğ
ㄅㄛpobobwoboboboborboobohbo
ㄆㄛp'opopwopopopoporpoopohpo
ㄆㄡp'oupoupoupoupoupoupourpooupow
ㄅㄨpububububububwubuubuhbu
ㄆㄨp'upupupupupupwupuupuhpu
ㄙㄚsasasasasasasarsaasahsa
ㄙㄞsaisaisaisaisaisaisairsaesaysay
ㄙㄢsansansansansansansarnsaansannsan
ㄙㄤsangsangsangsangsangsangsarngsaangsanqsanğ
ㄙㄠsaosausausaosaosausaursaosawsağo
ㄙㄜseseseseseseserseeseh
ㄙㄟseiseiseiseiseiseiseirseeisey
ㄙㄣsensensensensensensernseensennsın
ㄙㄥsengsengsengsengsengsengserngseengsenqsınğ
ㄕㄚshashashashashashasharshaashahşa
ㄕㄞshaishaishaishaishaishaishairshaeshay
ㄕㄢshanshanshanshanshanshansharnshaanshannşan
ㄕㄤshangshangshangshangshangshangsharngshaangshanqşanğ
ㄕㄠshaoshaushaushaoshaoshaushaurshaoshawşao
ㄕㄜshesheshesheshesheshersheeshehşı
ㄕㄟsheisheisheisheisheisheisheirsheeishey
ㄕㄣshenshenshenshenshenshenshernsheenshennşın
ㄕㄥshengshengshengshengshengshengsherngsheengshenqşınğ
shihshrshrshihshishyshyrshyyshyh
ㄕㄡshoushoushoushoushoushoushourshooushow
ㄕㄨshushushushushushushwushuushuhşu
ㄕㄨㄚshuashuashwashuashuashuashwashoashuahşuğa
ㄕㄨㄞshuaishuaishwaishuaishuaishuaishwaishoaishuayşuğay
ㄕㄨㄢshuanshuanshwanshuanshuanshuanshwanshoanshuannşuğan
ㄕㄨㄤshuangshuangshwangshuangshuangshuangshwangshoangshuanqşuğanğ
ㄕㄨㄟshuishueishweishueishuishueishweishoeishueyşuği
ㄕㄨㄣshunshuenshwunshunshunshuenshwenshoenshuennşun
ㄕㄨㄥshungshungshungshongshongshongshorngshoongshonqşuğonğ
ㄕㄨㄛshuoshuoshwoshuoshuoshuoshwoshuooshuoh
ㄙㄨㄛsosuoswosuosuosuoswosuoosuohso
ㄙㄡsousousousousousousoursoousow
ssuszszsihsisysyrsyysyh
ㄙㄨsususususususwusuusuhsu
ㄙㄨㄢsuansuanswansuansuansuanswansoansuannsuğan
ㄙㄨㄟsuisueisweisueisuisueisweisoeisueysuği
ㄙㄨㄣsunsuenswensunsunsuenswensoensuennsun
ㄙㄨㄥsungsungsungsongsongsongsorngsoongsonqsonğ
ㄉㄚtadadadadadadardaadahda
ㄊㄚt'atatatatatatartaatahta
ㄉㄞtaidaidaidaidaidaidairdaedayday
ㄊㄞt'aitaitaitaitaitaitairtaetaytay
ㄉㄢtandandandandandandarndaandanndan
ㄊㄢt'antantantantantantarntaantanntan
ㄉㄤtangdangdangdangdangdangdarngdaangdanqdanğ
ㄊㄤt'angtangtangtangtangtangtarngtaangtanqtanğ
ㄉㄠtaodaudaudaodaodaudaurdaodawdağo
ㄊㄠt'aotautautaotaotautaurtaotawtağo
ㄉㄜtedededededederdeedeh
ㄊㄜt'eteteteteteterteeteh
ㄉㄟteideideideideideideirdeeideydey
ㄉㄣtendendendendendenderndeendenndın
ㄉㄥtengdengdengdengdengdengderngdeengdenqdınğ
ㄊㄥt'engtengtengtengtengtengterngteengtenqtınğ
ㄉㄧtididididididyidiidihdi
ㄊㄧt'itititititityitiitihti
ㄉㄧㄤtiangdiangdyangdiangdiangdiangdyangdeangdianqdiğanğ
ㄉㄧㄠtiaodiaudyaudiaodiaodiaudyaudeaudiawdiağo
ㄊㄧㄠt'iaotiautyautiaotiaotiautyauteautiawtiağo
ㄉㄧㄝtiehdiedyediediediedyedieediehdiye
ㄊㄧㄝt'iehtietyetietietietyetieetiehtiye
ㄉㄧㄢtiendiandyandiandiandiandyandeandianndiyan
ㄊㄧㄢt'ientiantyantiantiantiantyanteantianntiyan
ㄉㄧㄥtingdingdingdingdingdingdyngdiingdinqdinğ
ㄊㄧㄥt'ingtingtingtingtingtingtyngtiingtinqtinğ
ㄉㄧㄡtiudioudyoudioudiudioudyoudeoudiowdiyu
ㄉㄨㄛtoduodwoduoduoduodwoduooduohduvo
ㄊㄨㄛt'otuotwotuotuotuotwotuootuohtuvo
ㄉㄡtoudoudoudoudoudoudourdooudow-
ㄊㄡt'outoutoutoutoutoutourtooutow
ㄗㄚtsatzadzazazatzatzartzaatzahtza
ㄘㄚts'atsatsacacatsatsartsaatsahtsa
ㄗㄞtsaitzaidzaizaizaitzaitzairtzaetzaytzay
ㄘㄞts'aitsaitsaicaicaitsaitsairtsaetsaytsay
ㄗㄢtsantzandzanzanzantzantzarntzaantzann
ㄘㄢts'antsantsancancantsantsarntsaantsann
ㄗㄤtsangtzangdzangzangzangtzangtzarngtzaangtzanq
ㄘㄤts'angtsangtsangcangcangtsangtsarngtsaangtsanq
ㄗㄠtsaotzaudzauzaozaotzautzaurtzaotzaw
ㄘㄠts'aotsautsaucaocaotsautsaurtsaotsaw
ㄗㄜtsetzedzezezetzetzertzeetzeh
ㄘㄜts'etsetsececetsetsertseetseh
ㄗㄟtseitzeidzeizeizeitzeitzeirtzeeitzey
ㄗㄣtsentzendzenzenzentzentzerntzeentzenn
ㄘㄣts'entsentsencencentsentserntseentsenn
ㄗㄥtsengtzengdzengzengzengtzengtzerngtzeengtzenq
ㄘㄥts'engtsengtsengcengcengtsengtserngtseengtsenq
ㄗㄨㄛtsotzuodzwozuozuotzuotzwotzuootzuoh
ㄘㄨㄛts'otsuotswocuocuotsuotswotsuootsuoh
ㄗㄡtsoutzoudzouzouzoutzoutzourtzooutzow
ㄘㄡts'outsoutsoucoucoutsoutsourtsooutsow
ㄗㄨtsutzudzuzuzutzutzwutzuutzuh
ㄘㄨts'utsutsucucutsutswutsuutsuh
ㄗㄨㄢtsuantzuandzwanzuanzuantzuantzwantzoantzuann
ㄘㄨㄢts'uantsuantswancuancuantsuantswantsoantsuann
ㄗㄨㄟtsuitzueidzweizueizuitzueitzweitzoeitzuey
ㄘㄨㄟts'uitsueitsweicueicuitsueitsweitsoeitsuey
ㄗㄨㄣtsuntzuendzwenzunzuntzuentzwentzoentzuenn
ㄘㄨㄣts'untsuentswencuncuntsuentswentsoentsuenn
ㄗㄨㄥtsungtzungdzungzongzongtzongtzorngtzoongtzonq
ㄘㄨㄥts'ungtsungtsungcongcongtsongtsorngtsoongtsonq
ㄉㄨtududududududwuduuduhdu
ㄊㄨt'ututututututwutuutuh
ㄉㄨㄢtuanduandwanduanduanduandwandoanduannduğan
ㄊㄨㄢt'uantuantwantuantuantuantwantoantuanntuğan
ㄉㄨㄟtuidueidweidueiduidueidweidoeidueyduy
ㄊㄨㄟt'uitueitweitueituitueitweitoeitueytuy
ㄉㄨㄣtunduendwendundunduendwendoenduenndun
ㄊㄨㄣt'untuentwentuntuntuentwentoentuenntun
ㄉㄨㄥtungdungdungdongdongdongdorngdoongdonqdonğ
ㄊㄨㄥt'ungtungtungtongtongtongtorngtoongtonqtonğ
tzutzdzzihzitzytzyrtzyytzyh
tz'utsztszcihcitsytsyrtsyytsyh
ㄨㄚwawawawawauawawaawahva
ㄨㄞwaiwaiwaiwaiwaiuaiwaiwoaiwayvay
ㄨㄢwanwanwanwanwanuanwanwoanwannvan
ㄨㄤwangwangwangwangwanguangwangwoangwanqvanğ
ㄨㄟweiweiweiweiweiueiweiwoeiweyvey
ㄨㄣwenwenwenwunwenuenwenwoenwennvın
ㄨㄥwengwengwengwongwenguengwengwoengwenqvınğ
ㄨㄛwowowowowouowowoowohuo
wuwuwuwuwuuwuwuuwuhu
ㄧㄚyayayayayaiayayeayahya
ㄧㄢyanyanyanyanyanianyanyeanyannyan
ㄧㄤyangyangyangyangyangiangyangyeangyanqyanğ
ㄧㄠyaoyauyauyaoyaoiauyauyeauyaw
ㄧㄝyehyeyeyeyeieyeyeeyehyie
ㄧㄣyinyinyinyinyininynyiinyinnyin
ㄧㄥyingyingyingyingyingingyngyiingyinqyinğ
ㄧㄡyuyouyouyouyouiouyouyeouyowyiu
ㄩㄥyungyungyungyongyongiongyongyeongyonqyong
yuyuyuyuiuyuyeuyuhü
ㄩㄢyüanyuanywanyuanyuaniuanyuanyeuanyuannyüan
ㄩㄝyüehyueyweyueyueiueyueyeueyuehyüe
ㄩㄣyünyunyunyunyuniunyunyeunyunnyün

Wade-Giles ile yazılmış özel isimlerin Pinyin karşılıkları

  • Peking = Beijing
  • Nanking = Nanjing
  • Tientsin = Tianjin
  • Shantung = Shandong
  • Shansi = Shanxi
  • Shensi = Shaanxi
  • Sinkiang = Xinjiang
  • Kansu = Gansu
  • Ho-pei = Hebei
  • Fukien, Fu-chien = Fujian
  • Kwangsi = Guangxi
  • Kwangtung = Guangdong
  • Kung fu = Gongfu
  • K'ung-fu-tzu = Kong Fu Zi (= Konfüçyüs)
  • Lao-tzu = Laozi
  • Sun-tzu = Sun Zi
  • Hsia = Xia Hanedanı
  • Chou = Zhou Hanedanı
  • Ch'in = Qin Hanedanı
  • Chin = Jin Hanedanı
  • T'ang = Tang Hanedanı
  • Sung = Song Hanedanı
  • Ch'ing = Qing Hanedanı
  • Yang-tse = Yangzi
  • I-Ching = Yi Jing
  • Tao-te-ching = Dao De Jing
  • Tao = Dao
  • Tien = Tian
  • Mao Tse-Tung = Mao Zedong
  • pei = bei
  • tung = dong
  • hsi = xi
  • chung = zhong

Kaynakça

  • İngilizce Wikipedia Wade-Giles Makalesi [1]27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Türkçe Wikipedia Hanyu Pinyin Makalesi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Taoizm</span> Çin kökenli dini veya felsefi gelenek

Taoizm, Antik Çin'de ortaya çıkmıştır ve temeli Laozi'nın yazılı eseri Dao De Jing'e dayanan bir öğretidir. Dao öğretinin temelidir. Çincede yol, yürümek, konuşmak, yön, yöntem, akış vb. anlamlara işaret eder. Dao Öğretisi'nin kurucu üstadları Laozi, Çuangzi ve Liezi'dir. Bu üstadların yazıları kozmogoni yani kainat ve onun doğuşu, kainatın yasa ve ilkeleri, insan ve doğanın kainat ile bağı, toplumsal yönetişim ilişkilerinin asıl doğası üzerine kuruludur. Antik Çin'de ortaya çıkan astronomi, hekimlik ve birçok doğa bilimlerinin köksel savını oluşturmuştur. Bahar-Güz Devri ve takip eden Savaşan Eyaletler Devrinde Çin'de ortaya çıkmış Yüz Düşünce Okulu içinde yer alan en önemli birkaç akımdan biridir. Bu akımlar arasında Kongzi (Konfüçyüs) de yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Konfüçyüs</span> Çinli filozof, eğitimci ve yazar (MÖ 551–479)

Konfüçyüs ya da Kongzi, , Çinli filozof, eğitimci ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Laozi</span>

Lao Zi kimi pinyin kullanılmayan eski kaynaklarda adı Lao Tzu, Lao Tse, Laotze diye geçer. Lao Çince 'yaşlı', Zi ise 'üstad', 'bilge' anlamına gelir. Tao Düşüncesi'nin kurucusu kabul edilen önemli bir Çin düşünürüdür. Dao De Çing kitabının yazarıdır.

<i>Tao Te Ching</i> Çince klasik eser

Dao De Jing M.Ö. 6. yy.'da, Antik Çinli bilge Laozi tarafından yazıldığı düşünülen klasik bir metindir. Eserin özgün adı Laozi dir. İki bölümden oluşur: Dao ve De. Dao evren anlayışının en temel metni sayılır. Dao/Tao, Yol demektir. De/Te, Laozi geleneğinde, yolun kendiliğindenliğinin ayırdımına varmak ve uyumsamak; Kongzi geleneğinde, erdem anlamında kullanılır. Jing/Ching, klasik eser demektir. Eserin, bambu çubuklara yazılmış halde en eski örneği 1963-74 yılları arasında Mawangdui arkeolojik kazı sitesinde, antik mezarlardan yeryüzüne çıkarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pinyin</span> Standart Mandarin için Çince yazısında kullanılan romanizasyon sistemi

Pinyin ya da Hanyu Pinyin Standart Mandarin için Çince yazısında kullanılan romanizasyon sistemidir. Yani her biri ayrı bir ideogram olan Çince karakterlerin Latin alfabesi ile yazılıp okunabilmesini sağlar. Bu sistem 1979 yılından itibaren Çin hükûmeti tarafından resmen benimsenmiştir. Pinyin sistemi, hem en yeni hem de Mandarince telaffuzu en yakın sunan romanizasyon yöntemidir. Artık eskimiş olan Wade-Giles sistemi geçmişte yaygın kullanılmasına karşın yavaş yavaş terkedilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zhuangzi</span>

Zhuāngzǐ MÖ 4. yüzyılda Çin'in Savaşan Eyaletler Döneminde yaşamış önemli bir bilge. Asıl adı Zhuang Zhou dur. Kendi adıyla anılan özgün eserinde insan ve doğası, doğanın işleyişi, insanın doğayla uyumlu yaşamasının yollarını anlatmıştır. Bu eser,

<span class="mw-page-title-main">Geleneksel Çin tıbbı</span> Çindeki geleneksel tıp

Geleneksel Çin Tıbbı (GÇT),, Antik Çin'de ortaya çıkıp günümüze dek süregelen ve doğu Asya'da yaygın olarak kullanılan, temeli Dao Evren Anlayışına dayanan hekimlik bilgilerinin tümüne denir. MÖ 2500-300 arasında binlerce yıl boyunca hekim ve çırak ilişkisiyle geliştirilen ve aktarılan bilgi ve deneyimler yığılarak birikmiştir. Qin Hanedanlığı'ndan itibaren ise tüm klasik eserler sistematik bir düzen içinde tekrar yazıya geçirilmiş ve Çin Tıbbı da bu klasikler arasında yer almıştır. Hekimlik alanında Huang Di- Nei Jing adlı eser yazılı en eski tıbbi kaynak olduğu gibi günümüzde de Çin Tıbbı'nda başvuru kitabı olarak kullanılmaktadır. Huang Di, efsanevi bir karakter olarak anlatılsa da özünde bu tıbbı eserin, birçok hekimin deneyim ve yöntemlerinin derlemesi olduğu görüşü hakim dir. Rahatsızlıkların kökeni incelenirken Dao evren anlayışı ilkelerini temel alır. Sinosfer'de binlerce yıldır yaygınca kullanılmaktadır. Çin Tıbbı'nda, akupunktur, Çin Tıbbı bitkileri, Çin Tıbbı beslenmesi, çigong, tuina, kupa çekme, vs. gibi tedavi yöntemleri bir bütün olarak uygulanır. Çin Tıbbı'nın kuramsal yapısını, Çi ve Kan kuramı, Yin Yang ve Beş Unsur karşıtlık ve döngüsellik ilkeleri, Zang Fu Kuramı gibi kök kuramlar üzerine örmüştür.

Çin felsefesinde Legalizm, bir politik sistemin temellerini içeren felsefedir. İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'yle Savaşan Beylikler Dönemi'nde yaygın olan dört felsefe okulundan biriydi. MÖ 770-MÖ 221 yıllarını içine alan bu dönem, Çin'de büyük kültürel mayalanmanın olduğu ve yeni düşünce tarzlarının ortaya çıktığı dönemdir.

Zhifu Adası ya da Kuzey Adası, Çin'in Shandong eyaletinde tarihi öneme sahip bir adadır. Batılı tarihi kayıtlarda adanın ismi—Chefoo—tüm Yantai bölgesine verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fujian</span>

Fujian'in büyük bir kısmı Çin Halk Cumhuriyeti tarafından idare edilmektedir. Ancak Kinmen ve Matsu olmak üzere iki takım ada Çin Cumhuriyeti'nin (Tayvan) idaresi altındadır. Bu nedenle Çin Cumhuriyeti idari bölümlenmesinde de bir Fujian eyaleti bulunur.

Jia Dao Tang Hanedanlığı döneminde yaşamış Çinli şair. Pekin şehrinin yakınlarında doğdu; Budist bir keşiş olmasından sonra Chang'an'a gitti. Han Yu'nun öğrencilerinden biri oldu, fakat birkaç denemesine rağmen jinshi sınavını geçemedi. Hem eski tarzda şiir yazım sanatı olan "gushi" ve hem de lirik tarzda eserler kaleme aldığı modern-tarzda şiir yazım sanatı olan "jintishi" dalında eserleri vardır. Eserleri, Su Shi'ye göre "zayıf", diğer bazı eleştirmenlere göre ise yapay ve kısıtlı olarak yorumlandı.

I-ch'eng veya Yicheng, Sui Hanedanı prensesi. İmparator Wen'in kızlarından olup Göktürkler ile barışı sağlamak için Yami Kağan ile evlendirildi.

Li Simo, Çelebi Kağan(Çince tam unvanı: Geleneksel: 乙彌泥熟俟利苾可汗 / Basit.: 乙弥泥熟俟利苾可汗, Wade-Giles: Iminishu Ch'ilipi K'ohan, Pinyin: yǐmíníshú qílìbié kěhàn, Orta Çağ Çincesi: : dʐʰĭə˥-lĭək-bʰĭĕt kʰɑ˥-ɣɑn˩˥, aslı adı: 阿史那思摩 Ashina Simo, Çince adı: 李思摩 Li Simo, d. 583 - ö. 647; Changan), İl Kağan'ın babası olan Yami Kağan'ın kuzeni Tuğluk Şad (咄六設)'ın oğlu. Doğu Göktürklerin Çin Tahakkümü Devri (630-681)'nde, önce Tang Hanedanı'nın generali ve daha sonra 639 - 644 yılları arasında Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kağanı.

Dick Wei, Yönetmen, yazar ve dövüş sanatları konusunda uzmanlaşmış olan Tayvanlı aktör. Yardımcı oyuncu olarak Jackie Chan ile birçok filmde rol oynamıştır. Jet Li ile de 1989 yılı yapımı Dragon Fight filminde beraber rol almıştır.

Ch'u-lo Kağan (Çince: 處羅可汗/处罗可汗, : chùluo kěhàn, : ch'u-lo k'o-han, : ,diğer adları: Ilteber Shad. 619- 621 tarihleri arasında kağanlık yapan Doğu Göktürk Kağanlığı hükümdarıdır. Yami Kağan' ın oğludur.

Çebi Kağan, Çin kaynaklarında kişisel adı Aşina Hubo, hükümdar adı ise Yiçü Çebi Kağan (乙注車鼻可汗/乙注车鼻可汗)'dır. Seyanto Kağanlığı'nın dağılmasının ardından "Doğu Türklerinin Kağanı" iddiasıyla ortaya çıkan Türk devlet adamıdır. Dağılan Göktürk Devleti'nden kalan toprakların doğusunda kısa bir süre de olsa Doğu Türk Kağanlığı'nı yeniden kurumsallaştırmaya çalışmıştır. Tang Hanedanı'na bağlı Gao Kan komutasındaki birliklerin MS 650'de Çebi'nin ordularını mağlup etmesiyle bu amacını gerçekleştirememiştir.

Göktürk-Cücen Savaşı, 552-555 yılları arasında Göktürkler ile Cücenler arasındaki bir dizi askeri çatışmadır. Bu savaşlar sonucunda Cücenler tarih sahnesinden çekilirken Göktürk Kağanlığı kurulmuştur.

Ortografik transkripsiyon, aktarma yapılacak olan dilin standart ortografisi kullanılarak yapılan bir transkripsiyon yöntemidir.

<i>Zhuangzi</i> (kitap)

Zhuangzi, ideal Taocu bilgenin kaygısız doğasını örnekleyen hikâyeler ve anekdotlar içeren geç Savaşan Devletler Çağı dönemi eski bir Çin metnidir. Geleneksel yazarı "Usta Zhuang" (Zhuangzi) olarak adlandırılan Zhuangzi, Tao Te Ching ile birlikte Taoizm'in iki temel metninden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Aguda (Kin)</span>

Aguda veya Taizu, Çin'in Kin Hanedanı'nın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı 1115'ten 1123 yılında ölümüne kadar sürmüştür.