İçeriğe atla

WHL0137-LS

Koordinat:Sky map 01sa 37d 23,232s; -08º 27' 52,20″
WHL0137-LS
Hubble Uzay Teleskobu tarafından elde edilen "Earendel" yıldızının görüntüsü
Gözlem verisi
Dönem J2000      Ekinoks J2000
TakımyıldızBalina
Sağ açıklık01sa 37d 23.232s[1]
Dik açıklık–8° 27′ 52.20″[2]
Astrometri
Uzaklık28 milyar ly[3]
Özellikler
Tayfsal sınıfB[1]
Görünür büyüklük (F435W) 27,2[2]
Ayrıntılar[2]
Kütle50–100 M☉
Sıcaklık>20.000 K
Katalog belirtmeleri
Earendel

Earendel (Eski İngilizcede "Sabah Yıldızı") olarak da bilinen WHL0137-LS, bilinen en uzak bireysel yıldızdır.[4] Hubble Uzay Teleskobu tarafından görüntülenen yıldız, yerçekimi merceğinden gözlendi ve 6,2±0,1 kırmızıya kaymaya sahip olduğu belirlendi. Yıldızdan gelen ışık, Büyük Patlama'dan 900 milyon yıl sonra yayıldı ve Dünya'ya seyahat etmesi 12.9 milyar yıl sürdü.[2][4][5][6][7][8][9][10] WHL0137-LS muhtemelen büyük bir yıldızdı, muhtemelen 50 güneş kütlesinden fazlaydı.[11] Büyük kütlesi nedeniyle, yıldız muhtemelen uzun zaman önce bir süpernova olarak patladı.[11]

Keşif

İlk gözlemi yapan Hubble Uzay Teleskobu (solda) ve yıldızı daha detaylı incelemek için kullanılacak olan James Webb Uzay Teleskobu (sağda). WHL0137-LS'nin keşfi ilk olarak 30 Mart 2022'de bildirildi.[2] Johns Hopkins Üniversitesi'ndeki keşfin baş yazarı ve yüksek lisans öğrencisi Brian Welch'e göre, "Bu kadar ufak bir şey bulmak beklenmedik bir sürprizdi".[6]

Keşfi ilk olarak Mart 2022'de bildiren NASA gök bilimcilerine göre, " James Webb Uzay Teleskobu ile yapılan onaylanmış gözlemlerden doğrulama ve spektral sınıflandırma gelecek."[2]

James Webb Teleskobu, Earendel'i daha kesin olarak karakterize etmek için, ışığa çok duyarlı bu sayede yıldızın ışığını hangi renklerin oluşturduğunu analiz edebilecek ve tek bir yıldız olup olmadığını belirleyebilecek.[12]

Keşif, gök bilimcilerin, gökada kümelerinden gelen güçlü kütleçekimsel merceklenme etkisi ile bu gökada kümelerindeki kompakt nesnelerin neden olduğu kütleçekimsel mikro merceklenme olaylarını birleştirerek, erken evrenin arka plan gökadalarındaki en eski yıldızları inceleyebileceklerini gösteriyor.[13][14]

İsim

WHL0137-LS yıldızı, orijinal kaşifler tarafından Earendel ("Sabah Yıldızı" veya "Yükselen Işık" olarak Eski İngilizceden türetilmiştir) olarak adlandırılmıştır.[2]

Kaynakça

  1. ^ a b Yan, Isabelle (8 Ağustos 2023). "Webb Reveals Colors of Earendel, Most Distant Star Ever Detected". NASA. 9 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  2. ^ a b c d e f g Welch, Brian (30 Mart 2022). "A highly magnified star at redshift 6.2" (PDF). Nature. 603: 815-818. doi:10.1038/s41586-022-04449-y. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mart 2022. 
  3. ^ Kabir, Radifah (31 Mart 2022). "Hubble Detects Earendel, The Farthest Star Ever Seen. It's 28 Billion Light Years Away". ABP Live. ABP News. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2022. 
  4. ^ a b Gianopoulos (30 Mart 2022). "Record Broken: Hubble Spots Farthest Star Ever Seen". NASA. 30 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022. 
  5. ^ Staff (30 Mart 2022). "Record Broken: Hubble Spots Farthest Star Ever Seen". Space Telescope Science Institute. 30 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022. 
  6. ^ a b Chang (30 Mart 2022). "Hubble Space Telescope Spots Oldest and Farthest Star Known – Its light twinkled some 900 million years after the Big Bang, astronomers say. (+comment)". The New York Times. 30 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022. 
  7. ^ Letzter (30 Mart 2022). "Meet Earendel, the most distant star ever detected – The star, imaged by the Hubble telescope, shone just 900 million years after the Big Bang". The Verge. 30 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022. 
  8. ^ Starr (30 Mart 2022). "The Most Distant Single Star Was Just Detected, as Ancient as The Cosmic Dawn". ScienceAlert. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022. 
  9. ^ Timmer (30 Mart 2022). "Hubble picks up the most distant star yet observed – Gravitational lensing has amplified the light of what may be a single star". Ars Technica. 30 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022. 
  10. ^ Parks (30 Mart 2022). "Hubble spots the farthest star ever seen – At the risk of sounding like a broken record, NASA's Hubble Space Telescope has broken another record". Astronomy. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022. 
  11. ^ a b "Gravitationslinsen: Entferntester Stern dank 1000-facher Vergrößerung entdeckt". Spektrum der Wissenschaft (Almanca). 30 Mart 2022. 30 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2022. 
  12. ^ "Hubble Detects Earendel, The Farthest Star Ever Seen. It's 28 Billion Light Years Away". abp live. 31 Mart 2022. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2022. 
  13. ^ "Hubble Uncovers the Farthest Star Ever Seen". NASA. 2 Nisan 2018. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2022. 
  14. ^ Rosanne Di Stefano (2 Nisan 2018). "Cosmic flashing lights". Nature Astronomy. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kadir (astronomi)</span> Dünyadan görülebilen gökcisimleri için parlaklık ölçüsü birimi

Kadir, bir yıldızın veya Dünya'dan gözlemlenen diğer astronomik cisimlerin parlaklığının bir ölçüsüdür. Bir cismin görünür büyüklüğü, onun içsel parlaklığına, Dünya'dan uzaklığına ve gözlemcinin görüş hattı boyunca yıldızlararası tozun neden olduğu cismin ışığının sönmesine bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hubble Uzay Teleskobu</span> Uzay teleskobu

Hubble Uzay Teleskobu (HUT), ismi Amerikalı astronom Edwin Hubble'ın anısına verilmiş; Nisan 1990'da STS-31 Görevi esnasında Uzay Mekiği Discovery tarafından Dünya etrafındaki yörüngesine taşınmış bir uzay teleskobudur. İlk uzay teleskopu olmamasına rağmen, HUT en büyüklerindendir ve birçok üstün özelliğe sahiptir. Ayrıca hem hayati öneme sahip bir araştırma aracı olması hem de astronomi için etkili bir halkla ilişkiler unsuru olması nedeniyle çok tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">HD 209458 b</span>

HD 209458b, Dünya'dan 150 ışıkyılı uzakta bir Güneşdışı gezegendir. Bulucuları tarafından Mısırlıların verimlilik ve ölüm tanrıçası Osiris adıyla gayriresmî olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Galaksiler listesi</span> Vikimedya Liste Maddesi

Aşağıda dikkate değer gökadaların bir listesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kova Cüce Gökadası</span> cüce galaksi

Kova Cüce Gökadası, Kova takımyıldızı sınırları içerisinde yer alan ve ilk olarak 1959 yılında DDO araştırmasıyla kataloglanan bir cüce düzensiz gökadadır. Yerel Grup üyesi olmakla birlikte, son derece izole bir konumdadır. Mevcut konumu ve hızı temel alınarak Samanyolu veya Andromeda Gökadası'na geçmişte yakın bir temasın olmadığı bilinen Yerel Grup üyelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kepler uzay teleskobu</span>

Kepler uzay teleskobu, NASA tarafından 2009 yılında diğer yıldızların yörüngesinde dönen Dünya büyüklüğündeki gezegenleri keşfetmek için fırlatılan ve artık kullanılmayan bir uzay teleskobudur. Astronom Johannes Kepler'in adını taşıyan uzay aracı, Dünya'yı takip eden güneş merkezli bir yörüngeye yerleştirildi. Baş araştırmacı William J. Borucki idi. Teleskobun reaksiyon kontrol sisteminin (RCS) yakıtı dokuz buçuk yıl süren operasyonun ardından tükendi ve NASA, 30 Ekim 2018'de devre dışı bırakıldığını duyurdu.

<span class="mw-page-title-main">Stephan Beşlisi</span>

Stephan Beşlisi, Kanatlıat takımyıldızı yönünde beş gökadadan oluşan görsel bir gökada grubudur. Keşfedilen ilk gökada grubuydu. Fransız gök bilimci Édouard Stephan tarafından 1877'de Marsilya Gözlemevi'nde keşfedildi. Karmaşık bir etkileşim süreci içinde olan diğer dört gökada bir süre sonra birbirleriyle birleşecekler. Bu grup, üzerinde en çok çalışılan yoğun gökada grubudur. Görsel grubun en parlak üyesi, aktif yıldız oluşumunun meydana geldiği kırmızı lekeler olarak tanımlanan geniş H II bölgelerine sahip olan NGC 7320'dir. Yaklaşık olarak 44,68 MIy (13,7 Mpc)uzaklığıyla NGC 7320'nin bize diğerlerinden sekiz kat daha yakın olduğu 1961 yılına kadar keşfedilememişti. HCG 92 olarak tanımlanan ve etkileşim halinde gerçek bir grup oluşturan diğer dört gökada, muhtemelen birleşeceklerdir.

<span class="mw-page-title-main">James Webb Uzay Teleskobu</span> Aralık 2021de uzaya gönderilen en gelişmiş uzay teleskobu

James Webb Uzay Teleskobu, kızılötesi astronomiye yönelik bir uzay teleskobudur. Uzaya gönderilmiş en güçlü teleskoptur. Eskiyen Hubble Uzay Teleskobu'nun kısmen ardılı olacak şekilde planlanmış, NASA öncülüğünde ve ESA ile CSA'nın desteğiyle geliştirilmiştir. Aralık 2021'de fırlatılmış ve Ocak 2022'de yörüngesine girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">JKCS 041</span>

JKCS 041 Balina takımyıldızı yönünde bulunan ve şimdiye kadar Dünya'dan gözlenen en uzak Gökada kümesidir. Kırmızıya kayma değeri 1,9 ile yaklaşık olarak 10,2 milyar ışık yılı uzaklıkta olduğu hesaplanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">UDFj-39546284</span>

UDFj-39546284, 2009 yılında Hubble Uzay Teleskobu tarafından kızılötesi Hubble ultra derin alan (HUDF) gözlemleri sırasında keşfedilen yüksek kırmızıya kayma gösteren bir Lyman kesiği gökadasıdır. Ocak takımyıldızında bulunan nesne, 2009 ve 2010 yılları arasında G. Illingworth, R. Bouwens ve HUDF09 Ekibi tarafından tanımlanmıştır. Hubble ve Spitzer Uzay Teleskobu fotometrik verileri kullanılarak z~ 10'luk bir kırmızıya kayma değeriyle rapor edilmiş, fakat 2012'de yapılan daha sonraki çalışmalar bu değerin z = 11,9 kadar yüksek olabileceğini öne sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">GN-z11</span>

GN-z11, Büyükayı Takımyıldızı'nda bulunan yüksek derecede kırmızıya kaymış bir galaksidir. GN-z11, yaklaşık 32 milyar ışık yılı gerçek mesafeye karşılık gelen z= 11,09'luk bir spektroskopik kırmızıya kaymaya sahiptir. 13,4 milyar yıl önce, büyük patlamadan sadece 400 milyon yıl sonra var olduğu haliyle gözlemlendi. Sonuç olarak, GN-z11'in uzaklığı bazen uygun olmayan bir şekilde 13,4 milyar ışık yılı, yani ışığın aldığı yol mesafesinin ölçümü olarak belirtilir.

<span class="mw-page-title-main">Uranüs'ün halkaları</span>

Uranüs gezegeni Satürn, Jüpiter ve Neptün gibi diğer gaz devleri gibi halkalara sahiptir. Uranüs'ün halkaları 10 Mart 1977 tarihinde James L. Elliot, Edward W. Dunham ve Jessica Mink tarafından keşfedilmiştir. Ancak 200 yıl önce 1789'da William Herschel de halkaları gözlemlemiş olup bazı modern astronomlar tarafından şüpheyle karşılanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">MACS J1149 Lensed Star 1</span>

Icarus olarak da bilinen MACS J1149 Lensed Star 1, kütle çekimsel merceklenme yardımıyla gözlemlenen bir mavi süperdev yıldızdır. Dünya'ya olan yaklaşık 14 milyar ışık yılı uzaklığıyla şimdiye kadar tespit edilen ikinci en uzak tekli yıldızdır. Yıldızın ışığı, Büyük Patlama'dan 4,4 milyar yıl sonra oluşmuştur. Kaşiflerden Patrick Kelly'ye göre bu yıldız, şimdiye kadar keşfedilmiş en uzak yıldız olan SDSS J1229+1122'den en az yüz kat daha uzakta yer almakta ve ayrıca gözlemlenmiş ilk büyütülmüş tekli yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Galaksilerarası yıldız</span>

Bir Galaksiler arası yıldız, kümeler arası yıldız, haydut yıldız veya göçmen yıldız olarak da bilinir, herhangi bir gökadaya kütleçekim bakımından bağlı olmayan bir yıldızdır. 1990'da büyük tartışma konusu olsa da, artık diğer yıldızlar gibi galaksilerde oluştukları ama gökadaların çarpışması veya bir yıldız sisteminin bir kara deliğe çok yakınlaşması sonucu oluştukları genel kabul görmüştür.

<i>Webbs First Deep Field</i>

Webb's First Deep Field, James Webb Uzay Teleskobu tarafından elde edilen ve 4,6 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan SMACS 0723 gökada kümesinin hedeflendiği ilk işlevsel görüntüdür. Güney Yarımküre'den görülebilen bir gökyüzü alanını kapsayan ve 11 Temmuz 2022'de ABD başkanı Joe Biden tarafından Beyaz Saray'da düzenlenen bir etkinlik sırasında kamuoyuna açıklanan bu bileşik görüntü, teleskopun Yakın Kızılötesi Kamerası (NIRCam) tarafından elde edildi.

<span class="mw-page-title-main">SMACS J0723.3-7327</span> gökada kümesi

SMACS J0723.3-7327, Uçanbalık takımyıldızı'nda yer alan ve comoving mesafesi yaklaşık olarak 5,12 milyar ışık yılı olan bir gökada kümesidir. SMACS 0723, Güney yarımküre'den görülebilen ve genellikle Hubble ve diğer teleskoplar tarafından derin geçmişi araştırmak için gözlemlenen bir gökyüzü bölgesi olmuştur. James Webb Uzay Teleskobu tarafından NIRCam kullanılarak elde edilen ilk tam renkli görüntünün hedefiydi. Daha önce SMACS araştırmasının bir parçası olarak Hubble Uzay Teleskobu, Planck ve Chandra tarafından da gözlemlenmişti.

<span class="mw-page-title-main">GLASS-z13</span> Gökada

GLASS-z13, Temmuz 2022'de James Webb Uzay Teleskobu kullanılarak Grism Lens-Amplified Survey from Space (GLASS) gözlem programı kapsamında keşfedilmiş bir gökadadır. Büyük Patlama'dan sadece 300 ila 400 milyon yıl sonra oluşmuş, şimdiye kadar keşfedilen en yaşlı gökadalardan birisidir. Tahmini kırmızıya kayma değeri yaklaşık olarak z= 13'tür. Bundan önce keşfedilen en yaşlı gökada olan GN-z11'le kıyaslanabilecek bir yaşta olduğu tahmin edilen GLASS-z11 ile birlikte keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Beyaz Leke</span> Satürnde periyodik fırtınalar

Satürn'deki Büyük Beyaz Leke, Jüpiter'deki Büyük Kırmızı Leke'ye benzerliği nedeniyle bu şekilde adlandırılan periyodik fırtınalardır ve karakteristik beyaz görünümleri sayesinde teleskopla Dünya'dan görülebilecek kadar büyüktürler. Lekeler, birkaç bin kilometre genişliğinde olabilir.

<span class="mw-page-title-main">ESO 137-001</span> gökada

ESO 137-001, Güney Üçgeni takımyıldızında yaklaşık olarak 202,54 MIy (62,1 Mpc) uzaklıkta bulunan bir çubuklu sarmal gökadadır. Gaökadanın saatte milyonlarca kilometrelik yüksek bir hızla (1900 km/s) içinden geçtiği Cetvel Kümesi'nin bir parçasıdır. 2005 yılında Chandra X-ışını Gözlemevi ve XMM-Newton tarafından yapılan gözlemler kullanılarak Dr. Ming Sun tarafından keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Peekaboo Gökadası</span>

Peekaboo Gökadası, Suyılanı takımyıldızında yaklaşık olarak 22 Mly (6,8 Mpc) uzaklıkta bulunan düzensiz, mavi kompakt cüce gökadadır. Gökada, yaklaşık 1.200 ışık yılı (0,00037 Mpc) genişliğiyle nispeten küçüktür. Peekaboo Gökadası, metallik bakımından bilinen en fakir, kimyasal olarak en az zengin ve görünüşü itibarıyla ilkel gökadalardan biri olarak kabul edilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.