Jeodezi ya da yerölçüm, yerkürenin modellenmesiyle, yerkürede ve dış alanında dört boyutlu kesin koordinat sistemlerini tanımlayan, referans ağlarını oluşturan, mekansal bilgileri bu ağ ve sistemlerle ilişkilendiren ve zamana bağlı değişimini izleyen ve genel anlamda yerkürenin şeklini tespit ve yeryüzünü ölçme işlemlerini konu edinen bilim dalı.
Harita, yeryüzünün tümünün ya da bir parçasının belirli oranlarda küçültülmüş bir şekilde bir düzlem üzerinde gösterimidir. Yeryüzü düzleme açılamayan kapalı bir şekil olduğundan küçültme ile birlikte harita projeksiyonları kullanılarak düzleme izdüşüm işlemi de yapılır.
Harita projeksiyonu, 3 boyutlu yeryüzünün matematiksel transformasyon ile iki boyutlu düzlemde temsil edilmesi işlemine denir. Harita projeksiyonunun yeryüzünün şeklini nasıl değiştirdiğini anlamanın kolay bir yolu merkezinde bir ışık kaynağı bulunduğu varsayılan yeryüzünün projeksiyon yüzeyi denen bir yüzeye iz düşürülmesidir.
UTM Projeksiyonu, Merkatör projeksiyonu kürenin, kendisine ekvatorda teğet olan silindire izdüşümüdür. Gauss-Krüger projeksiyonu ise kürenin, bir başlangıç meridyenine teğet olan silindire izdüşümüdür. Bu nedenle Gauss-Krüger projeksiyonuna Transversal Mercator Projeksiyonu da denir. UTM ise American Military Services tarafından üretilmiş, TM projeksiyonunu kullanan bir projeksiyondur.
- Projeksiyonda, teğet meridyen boyunca dünya üzerindeki uzunluklar projeksiyondaki uzunluklara eşit olur. Teğet meridyenden uzaklaştıkça deformasyon artar.
- Buna göre dünya, başlangıç meridyenleri 6°'de bir değişen 60 dilime (zone) ayrılır ve referans enlemi ekvatordur. Her dilimin enlem genişliği 84° kuzey, 80° güney enlemidir.
- Her dilimin ayrı bir koordinat sistemi vardır. Dilim orta meridyenleri X ekseni, ekvator da Y eksenidir. İkisinin kesişimi başlangıç noktasıdır.
- X değerleri dünyadaki uzunluklarla aynı, Y değerleri ise dünyadakinden biraz büyüktür. Bu farkı azaltmak için X, Y değerleri mo = 0,9996 ile çarpılır.
- Y değeri başlangıç meridyeninin solunda negatif olur. Bundan kurtulmak için Y değerine 500.000 eklenir.
- Bu durumda koordinatlara Sağa ve Yukarı değer denir. Uzunluk birimi metredir.
Ortalama deniz seviyesinden yükseklik veya ortalama deniz seviyesine göre yükseklik (AMSL); dağ, ova, yapı gibi coğrafi unsurların, meteorolojik olayların veya hava taşıtlarının yüksekliğini belirtmekte kullanılan bir kavram. Bunun için ortalama deniz seviyesi referans alınır. AMSL kısaltması, İngilizce above mean sea level kavramının akronimidir.
Coğrafi koordinat sistemi, dünya üstündeki herhangi bir yeri, topografik bir nokta olarak tanımlamayı sağlayan bir koordinat sistemi. Küresel koordinat sistemindeki üç bileşenden ikisi kullanılarak belirtilir. Burada aşılması gereken zorluk, dünyanın bir küre değil de jeodezi bağlamında yaklaşık olarak bir elipsoit ya da basık sferoit şeklinde olmasıdır.
CitySurf, PiriReis Bilişim Teknolojileri tarafından 2006 yılında geliştirilmeye başlanan, haritacılık sunumunda ve son kullanıcıyla etkileşiminde yeni model olarak kabul edilen geography 2.0 Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımları ailesidir.
Jeodezi ızgarası bir bölünmüş çokyüzlünün, genellikle ikosahedronun bir kürenin yüzeyini modellemesi için kullanılan bir tekniktir.
Anahtar Deliği Biçimlendirme Dili Internet tabanlı, iki boyutlu haritalar ve üç boyutlu Dünya tarayıcılar içinde coğrafi şerhi ve görselleştirme ifade etmek için bir XML gösterimdir. KML başlangıçta Anahtar Deliği Dünya Görüntüleyicisi olarak seçildi, Google Earth ile kullanılmak üzere geliştirilmiştir. 2004 yılında Google tarafından satın alınan Keyhole, Inc tarafından yaratıldı. KML 2008'de Open Geospatial Consortium tarafından uluslararası bir ölçüt haline getirilmiştir. Google Earth'te görüntüleyebilirsiniz ve grafiksel KML dosyalarını düzenlenmesi mümkün olan ilk program olmuştur. Bu tür Marble gibi diğer projeler de KML desteği geliştirmeye başlamıştır.
GRS 80 veya Jeodezi Referans Sistemi 1980, küresel bir referans elipsoidine ve gravite alanı modelinde oluşan bir jeodezi referans sistemidir.
Point of interest ya da POI, kişinin yararlı veya ilginç bulabileceği belirli bir noktanın konumudur. Bir örnek olarak Uzay İğnesi yerini ya da Mars'ta Olympus Mons yerini temsil eden bir noktadır. Otel, kamp, benzin istasyonları ya da modern (otomotiv) navigasyon sistemlerinde kullanılan diğer kategorilere atıf olduğunda çoğu tüketici terimini kullanır. Örneğin histoloji/patoloji/histopatoloji olarak tıbbi alanlarda, ilgi noktaları görünümünde bir alanda genel arka plan seçilir; örneğin, normal hücrelerin yüzlercesi arasından, patolog lekelenmesi üzerine diğerlerinden önce 3 ya da 4 neoplastik hücreleri bulabilirsiniz.
Uluslararası Yersel Referans Sistemi Dünya'nın yüzeyinde veya yakınında ölçümler ile kullanımda uygun referans çerçeveleri oluşturmak için prosedürler açıklamadır. Bu çok daha fazla fiziksel bir ölçüttür, bu standardın bir gerçekleşme oluşturmak için prosedürlerin bir dizisi olarak tarif edilebilirliği aynı şekilde yapılır. ITRS ölçümü SI sistemi kullanılarak koordinat bir yermerkezli sistemini tanımlar.
Geotagging coğrafi etiket tanımlı meta verileri, coğrafi etiketlenmiş fotoğraf veya video, web siteleri, SMS mesajları, QR Kodları veya RSS yayınları gibi çeşitli medyalara ekleme işlemidir ve bir coğrafi meta veriler biçimidir. Bu veriler genellikle enlem ve boylam koordinatlarından oluşur, ancak bunlar ayrıca yükseklik, kerteriz, İrtifâ, mesafe, doğruluk verileri, yer adları ve belki bir Zaman Damgasını da içerebilir.
İngiliz grid referans sistemi, askerî haritalarda kullanılmak üzere Birleşik Krallık Haritalama Dairesi tarafından dörtgen koordinatlar olarak tasarlanmış veya uyarlanmış sistem. İngiliz grid sistemine uygun kuşaklar, bölgeler ve birçok grid için küresel plan dahilinde bulunmamaktadır. Bu sebeple günümüzde Evrensel Enlem Merkatörü koordinat sistemi kullanılmaktadır.
Ondalık dereceler (OD) enlem ve boylam coğrafi koordinatlarını ondalık kesirler olarak ifade eder ve birçok coğrafi bilgi sisteminde (CBS), OpenStreetMap gibi web haritalama uygulamalarında ve GPS cihazlarında kullanılır. Ondalık dereceler derece, dakika ve saniye (DDS) kullanımına bir alternatiftir. Enlem ve boylamda olduğu gibi, değerler sırasıyla ± 90 ° ve ± 180 ° ile sınırlanır.
Jeodezik datum veya jeodezik sistem, bir koordinat sistemidir ve Dünya'daki yerleri bulmak için kullanılan bir veri noktasıdır. Referans noktaları arasındaki koordinat farklarına genel olarak veri değişimi denir.
Uluslararası Yer Dönme ve Referans Sistemleri Servisi,, özellikle Dünya Yönlendirme Parametresi (EOP) ve Uluslararası Göksel Referans Sistemi (ICRS) grupları aracılığıyla evrensel zaman ve referans çerçeve standartlarını sürdürmekten sorumlu organdır.
Eşdikdörtgensel izdüşüm, Batlamyus'un MS 100 civarında ortaya attığı projeksiyona dayandırılan ve Tire'li Marinus'a atfedilen basit bir harita projeksiyonudur. Projeksiyon, meridyenleri sabit aralıklı dikey düz çizgilerle ve enlem çemberlerini sabit aralıklı yatay düz çizgilerle eşler. Projeksiyon ne eşit alana sahiptir ne de konformaldır. Bu projeksiyonun getirdiği çarpıklıklar nedeniyle, navigasyon veya kadastro haritalamada çok seyrek bir şekilde kullanılmaktadır; yaygın olarak tematik haritalamada kullanılır. Özellikle, harita üzerindeki bir görüntü pikselinin konumu ile Dünya üzerindeki karşılık gelen coğrafi konumu arasındaki özellikle basit ilişki nedeniyle carrée levhası, Celestia ve NASA World Wind gibi küresel coğrafi bilgi sistemleri için bir standart haline geldi.
Temel düzlem, küresel koordinat sisteminde kullanılan, tek bir küreyi iki yarım küreye bölen bir referans düzlemidir. Bu tanıma göre bir noktanın yer merkezli enlemi, temel düzlem ile noktayı kürenin merkeziyle birleştiren çizgi arasındaki açıdır.
Mutlak konum veya Matematik konumu coğrafi terminolojide kullanılan ve bir yerin enlem ve boylamlara göre Dünya üzerindeki yerini koordinat sistemiyle kesin olarak belirleyen konumdur.
