Teleskop veya ırakgörür, uzaydan gelen her türlü radyasyonu alıp görüntüleyen astronomların kullandığı, bir rasathane cihazıdır. 1608 yılında Hans Lippershey tarafından icat edilmiştir ve 1609 yılında Galileo Galilei tarafından ilk defa gökyüzü gözlemleri yapmakta kullanılmıştır. Uzaydaki cisimlerden yansıyarak veya doğrudan gelen görülen ışık, ultraviyole ışınlar, kızılötesi ışınlar, röntgen ışınları, radyo dalgaları gibi her türlü elektromanyetik yayınlar; kozmos hakkında bilgi toplamak için çok gerekli kanıtlardır. Bu kanıtlar, klasik manada optik teleskoplarla ya da çok daha modern radyo teleskoplarla incelenir.
Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, Boğaziçi Üniversitesine bağlı olarak faaliyet gösteren eğitim kurumu. Türk bilim tarihinin önemli kurumlarından biri olan Kandilli Rasathanesi, İstanbul'un Anadolu yakasında Üsküdar ilçesinin Kandilli Mahallesi'nde, Boğaz'a bakan bir tepenin üzerinde yer almaktadır.
Sir William Herschel, KH, FRS, Almanca: Friedrich Wilhelm Herschel Almanya doğumlu, İngiliz astronom, teleskop üreticisi ve bestecidir. Hannover, Almanya'da doğmuştur. On dokuz yaşında İngiltere'ye göç edene kadar, Hanover Askeri Bandosu bünyesinde çalışmıştır. Güneş Sistemindeki 7. gezegen olan Uranüs'ü, Uranüs'ün iki büyük uydusu Titania ve Oberon'u ve Satürn'ün iki uydusu olan Enceladus ve Mimas'ı, kızılötesi radyasyonu keşfetmesi ve yazdığı 24 adet senfoni sayesinde ünlenmiştir.
Gözlemevi ya da Rasathane; rasat gözlem, hane ise ev anlamına gelir. Uzaydaki her çeşit değişikliği gözlemlemek, veriler toplamak, incelemek için kurulabilirler. Rasathaneler yıldızların hareketlerini gözlemek için kurulmuşlardır. Rasathaneler uzayı gözlemlemek için yapılırlar. Dolayısıyla en iyi gözlem yapılabilecek yüksek ve havasının yıl boyunca açık olan yerler tercih edilir. Türkiye'de Antalya'da Toroslarda kurulu olan rasathane en çok bilinen ve gelişmiş olanıdır. İstanbul Sancaktepe'de de 14inch çapında teleskoba sahip halka açık bir gözlem evi bulunmaktadır.
La Silla Rasathanesi Şili'de bulunan 18 teleskoplu bir rasathanedir. Bu teleskopların dokuz tanesi European Southern Observatory (ESO) tarafından inşa edilmişlerdir ve rasathanesinde bulunan diğer teleskopların da birçoğuna yine ESO tarafından kumanda edilmektedir. La Silla Rasathanesi, Güney Yarımküredeki en büyük gözlemevlerinden biridir.
Avrupa Güney Rasathanesi ya da daha resmî adıyla Avrupa Güney Yarımküre Astronomik Araştırmalar Organizasyonu hükûmetlerarası bir astronomi araştırma organizasyonudur ve Avrupa Birliği üyesi olan 12 devlet ile İsviçre tarafından desteklenmektedir. 1962 yılında kurulmuştur ve daha çok işlettiği, aktif optiğin öncülerinden olan New Technology Telescope (NTT) ve dört adet 8 metre sınıfındaki teleskopa sahip olan Very Large Telescope (VLT) gibi Dünya'nın en büyük teleskopları ile üne kavuşmuştur.
Atacama Çölü, Şili'nin kuzeyinde bulunan dünyanın en kurak sıcak çölüdür. Batısında Büyük Okyanus bulunur. Kuzeyde Peru, doğuda ise Bolivya ve Arjantin sınırlarını oluşturur.
Gemini Rasathanesi Hawaii ve Şili'de 8,1 metrelik iki teleskopu olan astronomik rasathane. Bu ikiz teleskoplar, kuzey ve güneyde neredeyse tüm gökyüzünü kapsamaktadır. Şu anda astronomların kullandığı optik/kızılötesi teleskopların en gelişmiş ve en büyükleri arasındadır.
Hale Teleskobu, Kaliforniya'daki Palomar Rasathanesi'nde bulunan bir teleskoptur. Teleskoba astronom George Ellery Hale'in adı verilmiştir. Hale, teleskobun plânlamasını, tasarımını ve inşaatını gerçekleştir, fakat hizmete girişini görecek kadar yaşamamıştı. Hale Teleskobu, boyutları ve kullandığı yeni teknolojilerden dolayı zamanında önemli bir ilerlemeydi. 1948-1976 yılları arasında Dünya'nın en büyük açık teleskobuydu.
WIYN Rasathanesi, WIYN Consortium tarafından işletilen bir rasathane. 3,5 metre büyüklüğündeki teleskobu, Kitt Peak Ulusal Rasathanesi'ndeki en yeni ve ikinci en büyük teleskoptur. Maliyetinin çoğunluğunu Wisconsin-Madison Üniversitesi, Indiana Üniversitesi ve Yale Üniversitesi tarafından karşılanır. Ulusal Görünür Astronomi Rasathanesi ise işletim servisinin çoğunluğunu karşılar. Yapımı 1994 yılında tamamlanmıştır.
Calar Alto Rasathanesi, İspanya'nın Almería ilinde bulunan bir rasathane. Almanya'dan Max Planck Astronomi Enstitüsü ve İspanya'dan Instituto de Astrofísica de Andalucía tarafından yönetilir ve sahibi de bu iki kuruluştur. 2168 metre yüksekliğinde bir dağda bulunur. 1970 yılında önerilmiş, resmî açılışı 1975'in Temmuz ayında yapılmıştır. Rasathanedeki en büyük teleskop, Max Planck Enstitüsü'nün 3,5 metrelik teleskobudur.
Kitt Zirvesi Ulusal Gözlemevi, ABD'nin Arizona eyaletinde bulunan bir rasathane. Sonora Çölü'ndeki Quinlan Dağları'nda Kitt Tepesi'nde bulunur. Tucson'ın 88 km güneybatısındadır. Asıl olarak Ulusal Görünür Astronomi Rasathanesi'ne ait olsa da bazı teleskoplar Arizona Üniversitesi gibi farklı kuruluşlara aittir. Nicholas U. Mayall Teleskobu, WIYN Teleskobu gibi 26 adet birbirinden bağımsız teleskoba ev sahipliği yapar. Bu özelliğiyle Dünya'nın en büyük ve en çeşitli astronomi aletleri topluluğudur.
Édouard Jean-Marie Stephan, Fransız astronomdur.
1903 Malazgirt depremi, 28 Nisan 1903 veya 29 Nisan 1903'de Muş ilinin Malazgirt ilçesinde 6.7 MS büyüklüğünde meydana gelen deprem.
Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi (ALMA), Şili'nin kuzeyinde Atacama Çölü'nde yüksek bir platoda bulunan astronomik interferometre özellikli radyo teleskoplardır. Milimetre ölçülerinde dalgaboylarını belirlemek daha kolay olduğundan rasathane, yüksek ve kuru olması nedeniyle Atacama Çölü'nde 5.000 metre yükseklikteki Chajnantor Platosu'na kurulmuştur. 66 adet 12 metre ve 7 metre çaplarında radyo teleskoplar evrendeki milimetre ve milimetre-altı ölçülerinde dalgaboylarını araştırmaktadır. ALMA'nın evrenin erken dönemlerindeki yıldız doğumları hakkında fikir vermesi beklenmektedir.
Very Large Telescope (VLT) Şili'nin Atacama Çölü'nde, 2635 metre yükseklikte Cerro Paranal dağında yerleşik bulunan ve Avrupa Güney Rasathanesi tarafından işletilen dev teleskoptur. VLT, Mapuche dilinde astronomik nesneler için kullanılan Antu, Kueyen, Melipal ve Yepun olarak bilinen dört ayrı optik teleskoptan oluşmaktadır ve çok yüksek bir açısal çözünürlük elde etmek için bunlar birlikte kullanılabilmektedir. Teleskopların her biri 8.2 m çapında bir birincil aynaya sahiptir. Teleskoplar 1,8 m açıklığı olan dört hareketli yardımcı teleskop (ATs) tarafından tamamlanan bir dizi oluşturmaktadırlar. Bu teleskoplar, ayna çapı 200 metre olan bir teleskop gibi işlevleri olan bir interferometre oluşturarak birlikte çalışabilirler ya da ayrı ayrı kullanılabilirler.
Llano de Chajnantor Rasathanesi, yerden 4.800 m yüksekte, Kuzey Şili'de Atacama Çölü'nde bulunan rasathane grubuna verilen genel bir isimdir. Antofagasta bölgesinde bulunan bu alan, San Pedro de Atacama köyüne yaklaşık olarak 50 kilometre uzaklıktadır. Oldukça kurak ve soğuk bir iklimi olan bu bölge insanlar için elverişli olmamasına karşın milimetre-altı astronomi için mükemmel bir konum özelliği taşımaktadır. Bunun nedeni ise su buharlarının milimetre-altı radyasyonu emerek gözlemin verimini düşürmesidir. Llano de Chajnantor bölgesi aynı zamanda dünyanın en büyük ve pahalı astronomik teleskop projesine, Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi (ALMA), ev sahipliği yapmaktadır. Llano de Chajnantor ve çevresi Şili hükûmeti tarafından Chajnantor Bilim Fonu kapsamındadır.
Palomar Rasathanesi, ABD'nin Kaliforniya Eyaleti'ne bağlı San Diego yakınlarında bulunan Palomar Dağı'ndaki bir rasathanedir. 45 yıl boyunca kullanılmıştır. 1948-1993 yılları arasında Dünya'nın en büyük teleskobu olarak tarihe geçmiştir. Yılın belirli günlerinde astronomi çalışmalarına destek vermektedir.
2017 Ege Denizi depremi, 21 Temmuz 2017 tarihinde merkez üssü Türkiye'nin Muğla ilinin Bodrum ilçesinin 10 km güneydoğusunda ve Yunanistan'ın İstanköy adası açıklarında yerin 5 km altında richter ölçeğine göre 6.6 Mw büyüklüğünde meydana gelen deprem.
Şamahı Astrofizik Rasathanesi veya kısaca ŞAR, Azerbaycan'ın Şamahı Rayonunda, Pirkulu kasabasında yer alan bir gözlemevi. Gözlemevi Azerbaycan Millî İlimler Akademisi'ne aittir ve ülkenin başlıca gözlemevidir. Büyük Kafkas Dağları'nın güney yamaçlarında bulunan gözlemevi, Şamahı'nın 22 km kuzeybatısında ve Bakü'nün 144 km kuzeybatısındadır. Azeri bilim insanı Yusif Memmedeliyev, Şamahı Astrofizik Rasathanesi'nin kurulmasında önemli rol oynamıştır. 1958-1960 yılları arasında inşa edilen, gözlemevi, 1960'ta resmen faaliyete geçti. 4 büyük teleskopu bulunmaktadır. Gözlemevinin rakımı 1435 metredir. Azerbaycan'ın ve Güney Kafkasya'nın en büyük gözlemevidir ve Dünya'nın en büyük gözlemevlerinden biridir. 1991 yılında, Şamahı Astrofizik Rasathanesi'ne, Orta Çağ matematikçi, fizikçi ve astronomu Nasîrüddin Tûsî'nin adı verildi.
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam