İçeriğe atla

Władysław Gomułka

Władysław Gomułka
Görev süresi
21 Ekim 1956 - 20 Aralık 1970
Başbakan Józef Cyrankiewicz
Yerine geldiğiEdward Ochab
Yerine gelenEdward Gierek
Polonya İşçi Partisi Birinci Sekreteri
Görev süresi
23 Kasım 1943 - 3 Eylül 1948
Yerine geldiğiPaweł Finder
Yerine gelenBolesław Bierut
Kişisel bilgiler
Doğum 6 Şubat 1905(1905-02-06)
Krosno, Avusturya-Macaristan (şimdi Polonya)
Ölüm 1 Eylül 1982 (77 yaşında)
Konstancin, Polonya
Milliyeti Polonyalı
Partisi

Władysław Gomułka (Lehçe: [vwaˈdɨswaf ɡɔˈmuwka]; 6 Şubat 1905 - 1 Eylül 1982), Polonyalı bir komünist politikacıdır. 1947'den 1948'e kadar savaş sonrası Polonya'nın fiili lideriydi. Polonya Ekimi'nin ardından 1956'dan 1970'e kadar yeniden lider oldu. Gomułka başlangıçta "Polonya usulü Sosyalizm" arayışı[1] ve "Polonya çözülmesi" olarak bilinen dönemi doğuran reformlarıyla çok popülerdi. Ancak 1960'larda daha katı ve otoriter hale geldi - sistemi istikrarsızlaştırmaktan korktuğundan değişiklik yapmaya ya da değişiklik yapılmasına izin vermeye meyilli değildi. 1960'larda Katolik Kilisesi'ne, aydınlara ve anti-komünist muhalefete yönelik olarka gerçekleştirilen zulmü destekledi.

1967–1968'de Gomułka, anti-Siyonist ve anti-Semitik siyasi kampanyanın gelişmesine izin verdi.[2][3] Bu kampanya öncelikle Partideki diğer kişiler tarafından takip edildi, ancak Gomułka tarafından, dikkati durgun ekonomiden uzaklaştırarak gücü elinde tutmak için kullanıldı. Kalan Polonyalı Yahudilerin çoğu ülkeyi terk etti. O sırada protestocu öğrencilere zulmetmekten ve medyanın sansürünü sertleştirmekten de sorumluydu. Gomułka, Polonya'nın Ağustos 1968'de Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'yı işgaline katılımını destekledi.

Kaynakça

  1. ^ "Rebellious Compromiser". Time Magazine. 10 Aralık 1956. 12 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2006. 
  2. ^ Judt, Tony (2005). Postwar: A History of Europe Since 1945. New York, The Penguin Press, pp. 434–35
  3. ^ Marcus, George E. (1993). Perilous States: Conversations on Culture, Politics, and Nation (İngilizce). University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-50447-6. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Konstantin Rokossovski</span> Polonyalı kumandan ve siyasetçi (1896-1968)

Konstantin Rokossovski Sovyet askeri komutanı ve Polonya Halk Cumhuriyeti Savunma Bakanı. Jukov ve Vasilevski ile birlikte en çok öne çıkan Sovyet stratejistleri arasında sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Polonya Halk Cumhuriyeti</span>

Polonya Halk Cumhuriyeti, Polonya'nın 1952-1989 yılları arasındaki resmî adı. II. Dünya Savaşı'nın sonunda, savaş öncesi Polonya topraklarının bir kısımına Sovyetlerin Almanlardan aldıkları toprakların da dahil edilmesiyle kuruldu. Polonya Halk Cumhuriyeti COMECON ve Varşova Paktına üyeydi.

<span class="mw-page-title-main">Sosyalist revizyonizm</span> Sosyalist revizyonizm, Marksist hareketin içinde revizyonizm sözcüğü, önemli Marksist öncüllerin çeşitli fikirlerinin, ilkelerinin ve teorilerinin revizyondan geçmesi gerektiğine inanan bir düşünce tarzıdır.

Sosyalist revizyonizm, Marksist hareketin içinde revizyonizm sözcüğü, önemli Marksist öncüllerin çeşitli fikirlerinin, ilkelerinin ve teorilerinin genellikle burjuvazi sınıfı ile birlik olma benzeri değişiklikler içeren bir revizyondan geçmesi gerektiğine inanan bir düşünce tarzıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gizli söylev</span>

Gizli Söylev veya Kruşçev Raporu, Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresinde Genel Sekreter Nikita Kruşçev tarafından 25 Şubat 1956 tarihinde yapılan konuşmadır. Konuşmada, 1953 yılına kadar iktidarda olan Sovyet lideri Josef Stalin tarafından yapılan yanlış uygulamalar, orduda ve partide gerçekleştirilen tasfiyeler, kişi kültünün oluşturulması eleştirilir. Kruşçev konuşmasında Stalin'i kıyasıya eleştirirken Bolşevik lider Vladimir Lenin'e ve Sovyetler Birliği Komünist Partisine sahip çıkacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Poznań Ayaklanması</span> 28 Haziran 1956da Polonya Halk Cumhuriyetinin totaliter yönetimine karşı kitlesel eylem

Poznań Ayaklanması, 1956 Poznań ayaklanması yahut Poznań Haziranı, Polonya Halk Cumhuriyeti'nin totaliter yönetimine karşı vuku bulan ilk kitlesel protesto eylemi. Olaylar, Cegielski Fabrikaları işçilerinin 28 Haziran 1956 tarihinde, daha iyi çalışma ve yaşam koşulları talep etmek için düzenledikleri gösterilerle başladı ve çok kısa sürede sert ve kanlı bir biçimde bastırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Polonya Komünist Partisi</span> Polonyada siyasi parti

Polonya Komünist Partisi, 1918 yılında Polonya Sosyalist Partisi - Sol ve Polonya Krallığı ve Litvanya Sosyal Demokrasisi'nin birleşmesiyle Polonya'da kurulan komünist parti. Troçkist görüşlere kayması sebebiyle Büyük Temizlik sonrası 16 Ağustos 1938 tarihinde kapatıldı.

<i>Sizi gömeceğiz</i>

Sizi gömeceğiz!, Sovyet Genel Sekreteri Nikita Kruşçev'in 18 Kasım 1956'da Moskova'daki Polonya büyükelçiliğinde düzenlenen resepsiyonda Batılı büyükelçilerle görüşürken kullandığı bir cümledir. Bu ifade ilk olarak Kruşçev'in şahsi tercümanı Viktor Suhodrev tarafından İngilizceye çevrilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bolesław Bierut</span> Polonyalı siyasetçi (1947-1956)

Bolesław Bierut Polonyalı bir politikacı, komünist aktivist ve 1947-1956 arasında Polonya'nın lideriydi. 1944-1947 arasında Devlet Ulusal Konseyi Başkanı, 1947-1952 arasında Polonya Başkanı, Polonya Birleşik İşçi Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri idi. 1948'den 1956'ya ve 1952'den 1954'e kadar geçici olarak Polonya Başbakanıydı. Kendi kendini yetiştirmiş bir adam olan Bierut, tam bilgi ve sağlam kararlılığa sahip, Stalinist sistemi Polonya'da uygulamayı hedefledi. Ancak, ana rakibi Władysław Gomułka ile birlikte Bierut, Polonya'nın II. Dünya Savaşı sonrasında geçirdiği tarihi değişikliklerden başlıca sorumludur. Komünist haleflerinden hiçbirinin aksine, Bierut ölümüne kadar Polonya'yı yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Polonya ilişkileri</span>

Çin-Polonya ilişkileri, Çin ile Polonya arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ve Polonya Cumhuriyeti devletleri oluşturmaktadır. ÇHC'nin Varşova'da bir büyükelçiliği ve Gdańsk'ta bir başkonsolosluğu, Polonya'nın ise Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay, Çengdu, Guangzhou ve Hong Kong şehirlerinde başkonsoloslukları var.

<span class="mw-page-title-main">Polonya-Rusya ilişkileri</span>

Polonya-Rusya ilişkileri, Polonya Krallığı ve Kiev Knezliği ve daha sonra Moskova Knezliği'nin sınır bölgelerinin kontrolü için mücadele edildiği Orta Çağ döneminin sonlarına kadar uzanan uzun ve genellikle çalkantılı bir tarihe sahiptir. Yüzyıllar boyunca, Polonya'nın bir zamanlar Moskova'yı işgal ettiği ve daha sonra Rusya'nın 19. ve 20. yüzyılda Polonya'nın çoğunu kontrol ettiği ve ilişkilere zarar veren birkaç Polonya-Rus Savaşı yaşandı. Polonya-Rus ilişkileri, 1989-1993 komünizmin çöküşünün ardından yeni bir aşamaya girdi. O zamandan beri, Polonya-Rus ilişkilerinde zaman zaman hem iyileşme hem de bozulma görüldü. 2013 BBC Dünya Servisi anketine göre, Polonyalıların %19'u Rusya'nın etkisini olumlu, %49'u ise olumsuz düşünüyor.

<span class="mw-page-title-main">Stefan Jędrychowski</span> Polonyalı yazar, gazeteci ve siyasetçi (1910-1996)

Stefan Jędrychowski, Polonya'da başbakan yardımcısı, dışişleri bakanı ve maliye bakanı olarak görev yapan Polonyalı bir komünist politikacı, ekonomist ve gazeteciydi.

<span class="mw-page-title-main">Zenon Kliszko</span> Polonyalı siyasetçi (1908-1989)

Zenon Kliszko, Polonya Halk Cumhuriyeti'nde, Polonya Birleşik İşçi Partisi (PZPR) lideri Władysław Gomułka'nın sağ eli olarak kabul edilen bir politikacıydı.

<span class="mw-page-title-main">Roman Zambrowski</span> Polonyalı siyasetçi (1909-1977)

Roman Zambrowski Polonyalı komünist bir politikacıydı.

<span class="mw-page-title-main">Adam Rapacki</span> Polonyalı siyasetçi (1909-1970)

Adam Rapacki, 1947'den 1968'e kadar önde gelen bir Polonyalı Komünist politikacı ve diplomattı. Siyasete sosyalist harekette başladı, ancak 1948'de yeni Polonya Birleşik İşçi Partisi'nin (PZPR) Merkez Komitesine katıldı ve Politbüro'nun bir üyesi oldu. Politbüronun Kremlin ile çok yakın bağları vardı. En çok 1957'de Avrupa'da nükleerden arındırılmış bölgelerin oluşturulması önerisiyle tanındı; ancak öneri asla benimsenmedi. Batı Alman yayılmacılığına karşı uyarıda bulunurken Doğu Almanya ile iyi ilişkiler sürdürdü. Polonya kökenli Amerikalı tarihçi Piotr Wandycz, Rapacaki'nin iyi eğitimli, kozmopolit, pragmatik, liberal ve hırslı bir kişilik olduğunu ve onun Batı Avrupa'da solla işbirliği yapma inancıyla ve vatanseverlik duygusuyla dolu olduğunu belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Marian Spychalski</span> Polonyalı mimar ve siyasetçi (1906-1980)

Marian " Marek " Spychalski savaş öncesi Polonya'da Polonyalı bir mimar ve daha sonra ordu komutanı ve komünist bir politikacıydı. Dünya Savaşı sırasında Polonya'da faaliyet gösteren Polonya yeraltı güçlerine katıldı ve Halk Muhafızları'nın, ardından Halk Ordusu'nun liderlerinden biriydi. PRL döneminde Devlet Konseyi Başkanlığı, Varşova belediye başkanlığı ve Savunma Bakanlığı gibi birkaç önemli siyasi görevde bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Hilary Minc</span> Polonyalı siyasetçi (1905-1974)

Hilary Minc, Stalinist Polonya'da önde gelen bir Polonyalı ekonomist ve komünist politikacıydı.

Władysław Dworakowski, Polonyalı bir komünist politikacı ve devlet adamıydı.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi (1945–89)</span>

Polonya'nın 1945'ten 1989'a kadar olan tarihi, II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra Polonya'ya dayatılan komünist yönetim dönemini kapsar. Bu yıllar, genel sanayileşme, kentleşme ve yaşam standardında pek çok iyileştirmeyi barındırırken, erken dönem Stalinist baskılar, toplumsal huzursuzluk, siyasi çekişmeler ve şiddetli ekonomik zorluklarla gölgelendi.

<span class="mw-page-title-main">Pierre Frank</span> Fransız siyasetçi (1905 – 1984)

Pierre Frank Fransız Troçkist bir liderdi. 1948'den 1979'a kadar Dördüncü Enternasyonal'in sekreterliğinde görev yaptı. Kimya mühendisi olarak eğitim gören Frank, sürrealist Pierre Naville ve sendikalist Alfred Rosmer ile çalışan ilk Fransız Troçkistlerinden biriydi.

Polonya'nın 1945'ten 1989'a kadar olan tarihi, II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra Polonya'daki komünist yönetim dönemini kapsar. Bu yıllar, genel sanayileşme, kentleşme ve yaşam standardında pek çok iyileştirmeyi barındırırken, erken dönem Stalinist baskılar, toplumsal huzursuzluk, siyasi çekişmeler ve şiddetli ekonomik zorluklarla gölgelendi. II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru, ilerleyen Sovyet Kızıl Ordusu, Doğu'daki Polonya Silahlı Kuvvetleri ile birlikte, Nazi Alman kuvvetlerini işgal altındaki Polonya'dan püskürttü. Şubat 1945'te Yalta Konferansı, savaş sonrası seçimlere kadar bir uzlaşma koalisyonundan Polonya'da geçici bir hükûmet kurulmasını onayladı. Sovyetler Birliği lideri Josef Stalin, bu kararın uygulanmasını manipüle etti. Varşova'da, 1940'tan beri Londra'da bulunan sürgündeki Polonya hükümeti görmezden gelinerek, fiili olarak komünistler tarafından kontrol edilen Ulusal Birlik Geçici Hükümeti kuruldu.