İçeriğe atla

Vytenis

Vytenis
Kodeń'deki Sapieha Şeceresinde tasvir edildiği şekliyle Gediminas Şapkalı Vytenis, 1709
Büyük Litvanya Grandükü
Hüküm süresi1295–1316
Önce gelenButvydas
Sonra gelenGediminas
Doğum1260
Ölüm1316
Eş(ler)iVikinda
Çocuk(lar)ıŽvelgutis
BabasıButvydas
Litvanya Büyük Dükalığı'nın genişlemesi, 13. – 15. yüzyıllar

Vytenis (Belarusça: Віцень, Vicień; Lehçe: Witenes), 1295'dan y. 1316'ya kadar Litvanya Büyük Düküdür.[1] Gediminid Hanedanı'nın hatırı sayılır bir süre hüküm süren ilk kişisi olmuştur. 14. yüzyılın başlarında onun itibarı, modern tarihçiler tarafından Litvanya'nın en büyük hükümdarlarından biri olarak kabul edilen Gediminas'ın itibarını gölgede bıraktı.[2] Vytenis'in yönetimi Litvanya Büyük Dükalığı'nı Ruthenliler, Masovyalılar ve Töton Şövalyeleri ile birleştirme çabasıyla sürekli savaşlar ile hatırlanır.

Savaşlar

Vytenis'ten ilk kez 1292'de babasının Mazovya'yı işgali sırasında bahsedilir: 800 kişilik bir ordu Łęczyca'ya kadar ulaşmıştır.[3] Babasının ölümünden sonra y. 1295'te Büyük Dük olmuştur. Vytenis kısa süre sonra Polonya'daki veraset anlaşmazlıklarına karışmış, Litvanyalı bir düşes Gaudemunda ile evli olan Mazovya'lı II. Boleslaus'u desteklemiş ve Polonyalı I. Władysław'a karşı çıkmıştır.[2] Vytenis, Ruthenia'da Mindaugas suikastından sonra kaybedilen toprakları geri almayı ve Pinsk ve Turaŭ prenslikleri ele geçirmeyi başarmıştır.[4]

Pagan Litvanya ve Samogitya'ya karşı haçlı seferi yoğunlaşmış ve 1290'larda Prusyalılar ve diğer Baltık kabilelerinin Töton Şövalyeleri ve Livonya Tarikatı tarafından fethedilmesiyle yeni bir seviyeye ulaşmıştır. Vytenis'in hükümdarlığı sırasında Neman ve Jūra nehirlerinin kıyılarında bir savunma kaleleri ağı kurulmuş ve güçlendirilmiş; Şövalyeler bunu karşı yakadaki kendi kaleleriyle eşleştirmişlerdir.[2] Bu süre zarfında Töton Tarikatı, kuzeydeki Livonya Tarikatı'na bağlanmak için Samogitya'da Baltık Denizi boyunca bir koridor kurmaya çalışmıştır. Vytenis'in hükümdarlığı sırasında Töton Şövalyeleri Samogitya'ya yaklaşık 20 baskın düzenlemişlerdir.[3] Vytenis, artan sayıda hain ve mültecinin de gösterdiği gibi, yerel Samogit soylularının etkisini zayıflatmak için önlemler almıştır.[5] Görünüşe göre Gediminas, Töton Şövalyelerinin tebaası olarak Prusya'ya yeniden yerleşmeyi ciddi olarak düşünen soyluları kontrol etmek için Vytenis'e yardım etmiştir.[6] Tarikat ayrıca Aizkraukle Muharebesi'nden bu yana Litvanların garnizonlarının bulunduğu Semigalia üzerindeki kontrolünü de pekiştirmiştir. Tarikat, 1281'den beri Litvanlar tarafından kontrol edilen Dynaburg Kalesi'ni 1313'te ele geçirmiştir.[4]

Riga ile ittifak

Vytenis'in en ünlü başarılarından biri Riga ile yaptığı ittifak olmuştur. 1297'de Riga Başpiskoposu, Riga kentlileri ve Livonya Tarikatı arasındaki anlaşmazlıklar bir iç savaşa dönüşmüştür. Vytenis, Riga vatandaşlarına yardım teklif etmiş ve hatta pagan askerler ile Hristiyan sakinler arasındaki dini gerilimi hafifletmek için Hristiyanlığa geçme konusunda bazı belirsiz vaatlerde bulunmuştur.[2] Vytenis, Livonya'yı başarıyla işgal etti, Riga'nın kuzeyindeki Karku'nun kalesini yok etmiş ve Turaida Savaşı'nda tarikatı bozguna uğratarak Livonya Toprak Ustası Bruno'yu ve 22 şövalyeyi öldürmüştür.[3] Livonya güvence altına alındığında, Vytenis 1298-1313'te Prusya'daki Töton Şövalyeleri topraklarına on bir sefer düzenlemiş;[4] bunlardan biri tüm nüfusun katledildiği Brodnica'ya yapılan seferdir.[7] 1308'de Töton Şövalyelerinin Pomeranya'yı alması ve Töton Şövalyeleri ile Polonya ile kavgalara] başlaması onun davasına yardımcı olmuştur.

Şehrin dışındaki bir "Litvanya kalesinde" bulunan bir Litvanya garnizonu, şehir sakinlerinin onu Tarikat'a verip paganları uzaklaştırdığı 1313 yılına kadar Riga'yı korumuştur. Riga ile dostluk, ticareti ve ticareti teşvik etti ve Litvanya'nın Daugava havzasındaki etkisinin pekiştirilmesine yardımcı olmuş; burada bulunan önemli bir ticaret merkezi olan Polatsk, y. 1307'de Litvanya tarafından ilhak edilmiştir.[5] Riga ile yakın temasları nedeniyle Vytenis, Fransisken rahiplerini[2] Navahrudak'ta Alman tüccarlar için bir Katolik kilisesi kurmaya davet etmiştir. Din alanında, Vytenis'in y. 1316'da Litvanya Metropolitliği'nin kurulmasının temelini attığı görülmektedir.[2] Metropolitlik, Rutenya'daki dini liderlik için Vilnius ile Moskova arasındaki rekabette önemli bir araç olmuştur.

Ölümü ve veraseti

Vytenis yaklaşık 1315'te varissiz olarak ölmüştür. Ölümünü çevreleyen koşullar bilinmemektedir. Uzun süre Rus tarihçiler ona yıldırım çarptığını iddia etmişlerdir. Ancak bu bir Rus yazarın hatasıydı: Gediminas'ın efendisi Vytenis'i öldürüp tahtını gasp ettiği şeklindeki Töton propagandasının yetersiz bir tercümesiydi.[3] Vytenis'ten son kez Eylül 1315'te Neman Nehri'nin sağ kıyısında Töton Şövalyeleri tarafından inşa edilen ilk kale olan Christmemel Kuşatması'nın başarısız olduğu sırada bahsedilir. Tarihçiler, Vytenis'in muhtemelen babasından önce ölen tek oğlu Žvelgutis'i (Swalegote) biliyorlar.[2] Böyle bir durum Vytenis'in kardeşi Gediminas'ın Litvanya Büyük Dükü olmasını sağlamıştır. Gediminas'ın hükümdarlığı sırasında Büyük Dükalık, Doğu Avrupa'da büyük bir askeri ve siyasi güç haline geldi.[2][8]

Kaynakça

  1. ^ Gudavičius, Edvardas; Matulevičius, Algirdas; Varakauskas, Rokas. "Vytenis". Universal Lithuanian Encyclopedia (Litvanca). 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2021. 
  2. ^ a b c d e f g h Rowell, C. S. (1994). Lithuania Ascending: A Pagan Empire Within East-Central Europe, 1295–1345. Cambridge Studies in Medieval Life and Thought: Fourth Series. Cambridge University Press. ss. 55-59. ISBN 978-0-521-45011-9. 
  3. ^ a b c d Simas Sužiedėlis, (Ed.) (1970–1978). "Vytenis". Encyclopedia Lituanica. VI. Boston, Massachusetts: Juozas Kapočius. ss. 221-222. LCCN 74-114275. 
  4. ^ a b c Gudavičius, Edvardas; Rokas Varakauskas (2004). "Vytenis". Vytautas Spečiūnas (Ed.). Lietuvos valdovai (XIII-XVIII a.): enciklopedinis žinynas (Litvanca). Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas. ss. 32-33. ISBN 5-420-01535-8. 
  5. ^ a b Kiaupa, Zigmantas; Jūratė Kiaupienė; Albinas Kuncevičius (2000) [1995]. The History of Lithuania Before 1795 (English bas.). Vilnius: Lithuanian Institute of History. ss. 112-114. ISBN 9986-810-13-2. 
  6. ^ Rowell, C. S. Lithuania Ascending, 63
  7. ^ Christiansen, Eric (1997). The Northern Crusades (2. bas.). Penguin Books. ss. 146-147. ISBN 0-14-026653-4. 
  8. ^ "Gediminas | grand duke of Lithuania". Encyclopædia Britannica (İngilizce). 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Töton Şövalyeleri</span> Hristiyan tarikatı

Töton Şövalyeleri ya da Teutonik Şövalyeler, yahut tam adıyla Kudüs Azize Meryem Hastanesi ve Töton Şövalyeleri Tarikatı, bir Cermen-Roma dini tarikatıdır. Tarikat, Katolik hacılara, hac yolunda yardım etmek, hasta ve yaralı Katoliklerin bakımlarını sağlamak üzere hastane kurmak amacıyla kurulmuştur. Adlarını özellikle Orta Çağ’da Haçlı Seferleri'ne katılarak duyurdular. Normalde asıl üyelerin sayısı her zaman sınırlıydı ancak ihtiyaç durumunda gerek gönüllülerin gerekse paralı askerlerin katılımıyla sayıları hayli artmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Büyük Dükalığı</span> 1236dan 1795e kadar var olmuş bir Avrupa devleti

Litvanya Büyük Düklüğü, Avrupa'da 13. yüzyıl ile 1795 arasında varlığını sürdürmüş bir devlettir. Aukštaitija bölgesindeki çok tanrılı Baltık kabilelerinden biri olan Litvanlar tarafından kuruldu. Daha sonra Kiev Knezliği'nin büyük bir kısmını ve diğer Slav topraklarını ele geçirdi. Böylece bugünkü Belarus, Letonya, Litvanya'nın tamamı ile Moldova, Polonya, Rusya ve Ukrayna'nın bir kısmını kapsar hâle gelmişti. 15. yüzyılda en geniş sınırlara ulaştığında Avrupa'daki en geniş sınırlara sahip ülke konumundaydı. Etnisite ve din açısından çeşitliliğin var olduğu ülkede, kültür unsurları oldukça geniş bir yelpaze oluşturuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Grunwald Muharebesi</span>

Grunwald Muharebesi, Leh-Litvan-Töton Savaşı sırasında Leh-Litvan ittifakı ile Töton Şövalyeleri ve müttefikleri arasında 15 Temmuz 1410'da Grunwald, Tannenberg (Stębark) ve Ludwigsdorf (Łodwigowo) köyleri arasında gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Vytautas</span>

Vytautas Orta Çağ Litvanyası'nın en ünlü hükümdârlarından biri. Vytautas;(1392–1430) döneminde, Litvanya ve Rutenya'yı kapsayan Litvanya Büyük Dükalığı'nı yönetmiştir. Ayrıca Hrodna (1370–1382) ve Lutsk (1387–1389) prensliği yapmıştır. Hussites Krallığı döneminde ön plana çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mindaugas</span> Litvanya kralı

Mindaugas bilinen ilk egemen Litvanya Dükü ve Litvanya kralı. Mindaugas'ın kökeni, yaşamının ilk yılları ve yönetimsel erki eline geçirmesi konusunda çok az bilgi vardır. Bununla birlikte 1236'da Litvanya tahtına çıktığı bilinmektedir. Çağdaş kaynaklar, Mindaugas'ın iktidarı ele alışını rakiplerine karşı uyguladığı sürgün ve infaz politikalarına bağlamaktadır. Ayrıca yaptığı stratejik evlilikler de bu konuda kayda değer arz edilmektedir. Mindaugas, 1230 ila 1240 arasında kalan dönemde; Litvanya'nın güneydoğusunda bulunan yerleşime uygun bölgeleri ele geçirmiştir. 1250 ila 1251 arasındaki güç mücadeleleriyle önemli bir yönetim erkine kavuşan Mindaugas, Katolik olarak vaftiz edilmiştir. Bu hareket uzun süredir Litvanya pagan varlığı ile savaş halinde olan, Livonya Şövalyeleri ile Litvanya arasında ittifak kurulmasını sağlamıştır. 1253 yazında, kutsal taç giyme töreniyle Kilise tarafından; Mindaugas, 300.000 ila 400.000 kişilik bir ülkenin yasal kralı ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Haçlı Seferleri</span>

Kuzey Haçlı Seferleri veya Baltık Haçlı Seferleri, Kuzey Avrupa, Baltık Denizi, güney ve doğu kıyılarında etrafında yaşayan pagan halklarına karşı Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na bağlı Alman Saksonya Krallığı; Danimarka Krallığı ve İsveç Krallığı Katolik Hristiyan kralları ve Livonyalı Kılıç Kardeşleri ve Töton Şövalyeleri askeri tarikatları ve onların müttefikleri tarafından yürütülen haçlı seferleridir.

<span class="mw-page-title-main">Livonya</span> Baltık Denizinin doğu kıyısında yer alan tarihsel bölge

Livonya, Baltık Denizi'nin doğu kıyısında yer alan tarihsel bölge. Adını günümüz Letonya kıyılarında yaşayan Livonyalılardan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Krallığı</span>

Litvanya Krallığı, 1251'den 1263'e kadar olan Litvanya monarşisi. Kral Mindaugas, Litvanya kralı olarak taçlandırılan ilk ve tek Litvanya hükümdarı oldu. Mindaugas'ın 1263'teki suikastinden sonra krallık statüsü kaybedildi, çünkü ülke bu yüzyıllarda paganlık paganlık hakim oldu.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Dükalığı</span>

Litvanya Dükalığı, 13. yüzyıldan 1413 yılına kadar var olan, etnik Litvanyalıların devlet-toprak oluşumuydu. Çoğu zaman bu, Litvanya Büyük Dükalığı'nın kurucu bir parçası ve çekirdeğiydi. Farklı dönemlerde kullanılan bölgesel oluşumun diğer alternatif isimleri Aukštaitija veya Litvanya Toprakları, Vilnius Dükalığı, Litvanya Propria veya sadece Litvanya idi.

<span class="mw-page-title-main">Leh-Litvan-Töton Savaşı</span> Töton Şövalyeleri ile Polonya ve Litvanya ittifakı arasındaki savaş (1409–1411)

Leh-Litvan-Töton Savaşı, Büyük Savaş olarak da bilinen, 1409-1411 yılları arasında Töton Şövalyeleri ile müttefik Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı arasında meydana geldi. Yerel Samogit ayaklanmasından tetiklenen savaş, Ağustos 1409'da Polonya'nın Töton işgali ile başladı. Her iki taraf da tam ölçekli bir savaşa hazır olmadığından, Bohemyalı IV. Wenceslaus dokuz aylık bir ateşkes sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Töton Şövalyeleri Devleti</span> 13. yüzyıl Kuzey Haçlı Seferleri sırasında Töton Tarikatı tarafından kurulan haçlı devleti

Töton Tarikatı Devleti, Orta Avrupa'da Baltık Denizi'nin güneydoğu kıyısında yer alan bir Orta Çağ haçlı devletidir. Prusya bölgesinde 13. yüzyıl Kuzey Haçlı Seferleri sırasında Töton Şövalyeleri tarafından kurulmuştur. Livonyalı Kılıç Kardeşleri şövalyeleri, 1237'de Prusya Töton Düzeni ile birleşti ve onun kolu olan Livonya Tarikatı olarak bilinirken, devletleri Töton Tarikatı Devleti'nin bir parçası oldu. En geniş toprak boyutunda, 15. yüzyılın başlarında, Chełmno Arazisi, Kurlandiya, Gotland, Livonya, Neumark, Pomerelia, Prusya ve Samogitya, yani günümüzde Estonya, Letonya, Litvanya, Almanya, Polonya, Rusya ve İsveç'te yer alan topraklardır.

<span class="mw-page-title-main">Terra Mariana</span> Kutsal Roma İmparatorluğunda prenslik

Terra Mariana Orta Çağ Livonya ya da Eski Livonya için kullanılan resmi isimdir.. Livonya Haçlı Seferi'nin ardından kuruldu ve toprakları günümüzdeki Estonya ve Letonya'dan oluşmaktadır. 2 Şubat 1207'de Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir prensliği olarak kurulmuş, ancak 1215'te Papa III. Innocentius'in doğrudan Kutsal Makam'a tabi olduğunu ilan etmesiyle bu statüsünü kaybetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Marienburg Kuşatması (1410)</span> Malbork Kalesi Muharebesi

Marienburg Kuşatması, Töton Şövalyeleri'nin manastır devletinin başkenti Marienburg'daki (Malbork) kalenin iki aylık başarısız bir kuşatmasıdır. Kral II. Władysław Jagiełło ve Büyük Dük Vytautas komutasındaki ortak Leh-Litvan kuvvetleri, Grunwald Muharebesi'ndeki (Tannenberg) büyük zaferin ardından Prusya'nın tamamen fethi amacıyla 26 Temmuz ve 19 Eylül 1410 tarihleri arasında kaleyi kuşattı, fakat kale Heinrich von Plauen komutasında kuşatmaya dayandı ve Şövalyeler, 1411'de yapılan Birinci Toruń Barışı'nda yalnızca küçük toprak kayıplarını kabul ettiler. Marienburg'un savunucusu Heinrich von Plauen, Şövalyelerin tamamen yok olmaktan kurtarıcısı olarak kabul edilir.

Açlık Savaşı veya Kıtlık Savaşı, toprak anlaşmazlıklarını çözmek amacıyla 1414 yazında müttefikler Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı ile Töton Şövalyeleri'ni karşı kısa bir çatışmadır. Savaş, adını her iki tarafın da izlediği yıkıcı yakıp yıkma taktiği sonucu hasat alınamamasından aldı. Çatışma önemli bir siyasi sonuç alamadan sona ererken, Prusya'yı kıtlık ve veba sardı. Johann von Posilge'e göre, Töton Tarikatı'nın 86 keşişi savaştan sonra vebadan öldü. Buna karşılık, Orta Çağ Avrupa'sının en büyük savaşlarından biri olan 1410 Grunwald Muharebesi'nde yaklaşık 200 keşiş öldü.

<span class="mw-page-title-main">Raciążek Barışı</span>

Raciążek Barışı, 22 Mayıs 1404'te Polonya Krallığı ileLitvanya Büyük Dükalığı ve Töton Tarikatı arasında Dobrzyń Arazisi ve Samogitya'nın kontrolüne ilişkin imzalanan bir antlaşmaydı. Antlaşma, Lehler özünde 1342 Kalisz Antlaşması'nı ve Litvanya - 1398 Salynas Antlaşması'nı geçerli kıldı. Antlaşma istikrarlı değildi ve durum kısa süre sonra 1409-1411 Leh-Litvan-Töton Savaşı ile değişti.

<span class="mw-page-title-main">Semigalyalılar</span>

Şablon:History of Lithuania

Medininkai Muharebesi, 27 Temmuz 1320'de Medininkai yakınlarında Töton Tarikatı ile Samogit ordusu arasında gerçekleşen Ortaçağ muharebesidir.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Haçlı Seferi</span>

Litvanya Haçlı Seferi, Töton Şövalyeleri ve Livonya Tarikatı'nın, pagan Litvanya Büyük Dükalığı'nı zorla Hıristiyanlaştırma bahanesi altında gerçekleştirdiği bir dizi seferdir. Livonya Tarikatı 1202'de Riga'yı işgal etti ve 1230'larda Polonya'nın bir yurtluk olan Chełmno Arazisi'ne yerleştiler. İlk olarak Livonya Haçlı Seferi ve Prusya Haçlı Seferi'nde diğer komşu Baltık kabilelerini fethettiler.

<span class="mw-page-title-main">Melno Antlaşması</span>

Melno Antlaşması veya Melno Gölü Antlaşması, Gollub Savaşı'nı sona erdiren bir barış antlaşmasıdır. 27 Eylül 1422'de Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı ittifakı ile Töton Şövalyeleri arasında Graudenz'in (Grudziądz) doğusunda Melno Gölü'nde imzalanmıştır. Antlaşma, Şövalyeler ile Litvanya arasında Küçük Litvanya ve Samogitya ile ilgili 1382'den beri devam eden toprak anlaşmazlıklarını çözmüş ve daha sonra yaklaşık 500 yıl boyunca değişmeden kalan Prusya-Litvanya sınırını belirlemiştir. Orijinal sınırın bir kısmı, Litvanya Cumhuriyeti ile Rusya'nın Kaliningrad Oblastı arasındaki modern sınırın bir parçası olarak varlığını sürdürmesi onu Avrupa'nın en eski ve en istikrarlı sınırlarından biri haline getirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Leh-Töton Savaşı (1431-1435)</span> 15. yüzyılda Kuzey Avrupada gerçekleşmiş bir savaş

Leh-Töton Savaşı (1431-1435), Polonya Krallığı ile Töton Şövalyeleri arasındaki silahlı çatışmadır. Brześć Kujawski Barışı ile sona ermiş ve Polonya için bir zafer olarak kabul edilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.