İçeriğe atla

Vytautas

Vytautas
Litvanya Büyük Dükü
Hüküm süresi4 Ağustos 1392 – 27 Ekim 1430
Önce gelenSkirgaila
Sonra gelenŠvitrigaila
Doğum~1350
Senieji Trakai
Ölüm27 Ekim 1430
Trakai
DefinVilnius Katedrali
HanedanGediminids
BabasıKęstutis
AnnesiBirutė

Vytautas (Litvanca: Vytautas Didysisⓘ, Belarusça: Вітаўт, Türkçe: telâffuz- Vidôdēz Didizîs Lehçe: Witold Kiejstutowicz; 15. yüzyıldan itibaren "Görkemli, Muhteşem" unvanlarıyla anılmıştır; d. 1350 - 27 Ekim, 1430) Orta Çağ Litvanyası'nın en ünlü hükümdârlarından biri. Vytautas;(1392–1430) döneminde, Litvanya ve Rutenya'yı kapsayan Litvanya Büyük Dükalığı'nı yönetmiştir. Ayrıca Hrodna (1370–1382) ve Lutsk (1387–1389) prensliği yapmıştır. Hussites Krallığı döneminde ön plana çıkmıştır.[1]

Çağdaş Litvanya'da Vytautas, önemli bir ulusal kahramanlık figürü olarak; 19. yüzyıldaki ulus geri dönüşünün zihinsel önderi olmuştur. Vytautas bugün de Litvanya'da en çok kullanılan erkek adlarındandır. Vytautas'ın 500. ölüm yıl dönümünde bir anma etkinliği olarak; ülkedeki bir üniversiteye Vytautas Magnus Üniversitesi adı verilmiştir. Dünya savaşları yıllarında; Litvanya'da birçok Vytautas anıtı yapılmıştır.

Güç mücadelesi

1377–1384

Vytautas'ın babası Kestutis ve amcası Algirdas'tı. Vytautas'ın tahta geçmesi kardeşler için bir güç mücadelesi yoktu. Algirdas Büyük Litvanya Dükü'ydü. Kestutis ise ülkeyi Töton Şövalyeleri'ne karşı korumakla sorumluydu. Ancak, 1377'de Algirdas öldü. Yerine erkek kardeşi Jogaila geçti ve Büyük Dük oldu. Bu olaydan sonra Vytautas'ın babası ve amcası arasındaki uyumlu ilişkiler bozuldu ve bir iktidar mücadelesi başladı. 1380'de, Jogaila; Töton Şövalyeleri'yle gizli bir antlaşma olan Dovydiškes Antlaşması'nı Kestutis olmaksızın imzaladı. Kestutis bu olayı daha sonra keşfetti, Vilnius'u ele geçirdi, Jogaila'yı hapsetti ve kendisini Büyük Litvanya Dükü ilan etti. Ancak, Jogaila kaçmayı başardı ve Kestutis ile Vytautas'a karşı bir ordu oluşturdu. Ancak iki taraf hiçbir zaman bir savaş için karşı karşıya gelmedi. Kestutis, Jogaila ile görüşmeye hazır olduğunu söyledi, ama Vytautas tutuklandı ve Kreva Kalesi'ne sürüldü. Bir hafta sonra, Kestutis ölü bulundu. Bu ölümün doğal bir ölüm mü yoksa bir suikast mı olduğu hala tarihçiler arasında tartışmalıdır.

Vytautas ve Kestutis'in Jogaila tarafından hapsedilişi. Wojciech Gerson tarafından çizilmiştir.

1382'de, Vytautas Kreva'dan kaçtı. Bu kaçısın ardından, Vytautas Töton Şövalyeleri'yle bağlantı kurdu . Aynı zaman diliminde Jogaila, Töton Tarikatı ile müzakere halindeydi. Dubysa Antlaşması'yla varılan anlaşma ile, Jogoila tarikata ulusunu Hristiyanlık dinine davet edeceği konusunda söz verdi, böylece tarikatla birliktelik sağlandı ve Tötonlara Samogitya ile Dubisa Irmağı'nın bazı bölgelerinde yer verildi. Ancak, anlaşmaya asla uyulmadı. 1383 yazında, Jogaila ve tarikat yeniden savaşa başladı. Vytautas Katolik töreniyle vaftiz oldu ve Hristiyan oldu. Adını Wigand (Litvanca: Vygandas) olarak değiştirdi. Jogoila'ya karşı birçok baskına katıldı. Ocak 1384'te, Vytautas Samogitya'yı Töton Tarikatı'na terk etmeyi kabul etti, Büyük Litvanya Dükü sıfatıyla Nevezis Irmağı'na kadar çekildi. Ancak, aynı yılın temmuz ayında, Jogoila Tötonlarla anlaşınca bölgeden tamamen çekilmeye karar verdi. Daha sonra ise üç önemli Töton kalesini yakmak için bu kalelerin üzerine yürüdü.

1389–1392

1386–1434 tarihlerinde Polonya ve Litvanya

1385'te Vytautas Polonya ile Kreva Birliği'ne katıldı ve 1386'da yeniden Katolik töreniyle vaftiz oldu. Aleksandır ismini almayı kabul etti. Bu antlaşmanın ardından Jogaila ile Polonya kraliçesi Jadwiga evlendi ve Jogaila Polonya kralı oldu. Bunun üzerine Vytautas'ın kardeşi Skirgaila Büyük Litvanya Dük vekili oldu. Ancak, Skirgaila halk ve saray çevresinde sözü geçer biri değildi ve Vytautas'a yeniden dük olma şansı doğdu. 1389'da Vytautas Vilnius kentinin üzerine yürüdü ama başarılı olamadı. Bunun üzerine Vytautas, 1390'da ikinci kez Töton Şövalyeleri'nden yardım istedi. 1384'te yaptığı anlaşmayla verdiği sözü tutması ve Samogitya'yı Töton Tarikatı bırakması; Tötonlardan yardım istemesini doğuran faktördü. Vytautas'ın orduları bu tarihlerde Litvanya topraklarındaydı.

Bu durumun ileriye etkisi büyük oldu, Vytautas'ın tek kız kardeşi olan Sofya, Rus Çarı I. Vasili ile 1391'de evlendi. Polonya seçkinleri yeni kralları Jogaila'nın yönetiminden memnun değildi. Çünkü Jogaila, Polonya'dan çok; zamanının büyük bir kısmını Litvanya Büyük Dükalığı'nın işleriyle uğraşarak geçiriyordu. 1392'de, Wladyslaw II Jagiello'nun elçisi Masovya, Skirgaila'nın yerine Vytautas'a hükümdarlık vekilliği önerdi. Vytautas bunu kabul ederek Töton kalelerine saldırarak, Vilnius'a geri döndü. Jagiello ve Vytautas Astrava Anlaşması'nı imzaladı. Trakai Kalesi de dahil olmak üzere Kestutis'in topraklarından daha fazlası Vytautas'a bırakıldı.

Reformlar

Vytautas döneminde ekonomik olarak ülke gelişti ve ülke birçok reformla tanıştı. Onun döneminde ülkenin merkez otoritesi yavaş yavaş sağlamlaşmaya başladı, yerel prenslikleri bir çatı altında topladı ve bu bölgelerin yönetilmesi için sadık valiler atadı. Valiler ülkedeki soylulardan seçildi. Onun hükümdarlığının döneminde, Radziwill ve Goštautai gibi aileler güç kazandı..

Bibliyografya

Kaynakça

  1. ^ Turnbull, Stephen (2004). The Hussite Wars 1419-36. Ospreypublishing. ss. 11. ISBN 1841766658. 
Wikimedia Commons'ta Vytautas ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Skirgaila		Litvanya Büyük Dükü
1392–1430 		Sonra gelen:
Švitrigaila

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Töton Şövalyeleri</span> Hristiyan tarikatı

Töton Şövalyeleri ya da Teutonik Şövalyeler, yahut tam adıyla Kudüs Azize Meryem Hastanesi ve Töton Şövalyeleri Tarikatı, bir Cermen-Roma dini tarikatıdır. Tarikat, Katolik hacılara, hac yolunda yardım etmek, hasta ve yaralı Katoliklerin bakımlarını sağlamak üzere hastane kurmak amacıyla kurulmuştur. Adlarını özellikle Orta Çağ’da Haçlı Seferleri'ne katılarak duyurdular. Normalde asıl üyelerin sayısı her zaman sınırlıydı ancak ihtiyaç durumunda gerek gönüllülerin gerekse paralı askerlerin katılımıyla sayıları hayli artmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Büyük Dükalığı</span> 1236dan 1795e kadar var olmuş bir Avrupa devleti

Litvanya Büyük Düklüğü, Avrupa'da 13. yüzyıl ile 1795 arasında varlığını sürdürmüş bir devlettir. Aukštaitija bölgesindeki çok tanrılı Baltık kabilelerinden biri olan Litvanlar tarafından kuruldu. Daha sonra Kiev Knezliği'nin büyük bir kısmını ve diğer Slav topraklarını ele geçirdi. Böylece bugünkü Belarus, Letonya, Litvanya'nın tamamı ile Moldova, Polonya, Rusya ve Ukrayna'nın bir kısmını kapsar hâle gelmişti. 15. yüzyılda en geniş sınırlara ulaştığında Avrupa'daki en geniş sınırlara sahip ülke konumundaydı. Etnisite ve din açısından çeşitliliğin var olduğu ülkede, kültür unsurları oldukça geniş bir yelpaze oluşturuyordu.

<span class="mw-page-title-main">II. Władysław Jagiełło</span>

Jogaila, Bir dizi farklı adla bilinir: Litvanca: Jogaila Algirdaitis; Lehçe: Władysław II Jagiełło; Belarusça: Jahajła (Ягайла). Jogaila, 1362'de doğmuş, 1 Haziran 1434'te ise ölmüştür. Litvanya Büyük Dükü olarak, 1377-1434 yılları arasında 57 yıl hüküm sürmüştür. 1386–1399 yılları arasında ise Polonya vekili olmuş; 1399–1434 yılları arasında aslî Polonya Krallığı yapmıştır. Amcası Kęstutis ile birlikte, hükümdarlığı 1377'de Litvanya'da başlamıştır. 1386'da, Polonya hükümran kraliçesi Polonyalı Jadwiga ile evlenmiş, Hristiyanlığı kabul etmiş ve Władysław'da vaftiz olmuştur. Böylece Władysław Jagiełło adıyla Polonya kralı ilan edilmiştir. Kraliçe Jadwiga'nın ölümüyle başlayan Polonya saltanatı (1399) ölene dek devam etmiştir. Onun, Polonya krallığı yaptığı dönem 35 yıl kadardır ve yüzyıllarca devam edecek Litvanya-Polonya Birliği'nin temelini Jogaila atmıştır. Władysław II kurduğu yeni Jagiellon Hanedanlığı'nın saltanatını Jagiellon adıyla sürdürmüştür. Litvanya Büyük Dükalığı'nda Pagan Jogaila'nın oluşturduğu ve kraliyet saltanatı 1572'ye kadar süren Gediminids hanedanı;Yeni Çağ civarlarında Avrupa'daki en büyük hanedanlardan biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Dükalığı</span>

Litvanya Dükalığı, 13. yüzyıldan 1413 yılına kadar var olan, etnik Litvanyalıların devlet-toprak oluşumuydu. Çoğu zaman bu, Litvanya Büyük Dükalığı'nın kurucu bir parçası ve çekirdeğiydi. Farklı dönemlerde kullanılan bölgesel oluşumun diğer alternatif isimleri Aukštaitija veya Litvanya Toprakları, Vilnius Dükalığı, Litvanya Propria veya sadece Litvanya idi.

<span class="mw-page-title-main">Kreva Kalesi</span>

Kreva Kalesi, Belarus'un Kreva köyündeki Litvanya Büyük Dükleri'nin büyük müstahkem konutunun kalıntılarıdır. Köy, deniz seviyesinden 220 metre (720 ft) yüksekte yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Leh-Litvan-Töton Savaşı</span> Töton Şövalyeleri ile Polonya ve Litvanya ittifakı arasındaki savaş (1409–1411)

Leh-Litvan-Töton Savaşı, Büyük Savaş olarak da bilinen, 1409-1411 yılları arasında Töton Şövalyeleri ile müttefik Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı arasında meydana geldi. Yerel Samogit ayaklanmasından tetiklenen savaş, Ağustos 1409'da Polonya'nın Töton işgali ile başladı. Her iki taraf da tam ölçekli bir savaşa hazır olmadığından, Bohemyalı IV. Wenceslaus dokuz aylık bir ateşkes sağladı.

Açlık Savaşı veya Kıtlık Savaşı, toprak anlaşmazlıklarını çözmek amacıyla 1414 yazında müttefikler Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı ile Töton Şövalyeleri'ni karşı kısa bir çatışmadır. Savaş, adını her iki tarafın da izlediği yıkıcı yakıp yıkma taktiği sonucu hasat alınamamasından aldı. Çatışma önemli bir siyasi sonuç alamadan sona ererken, Prusya'yı kıtlık ve veba sardı. Johann von Posilge'e göre, Töton Tarikatı'nın 86 keşişi savaştan sonra vebadan öldü. Buna karşılık, Orta Çağ Avrupa'sının en büyük savaşlarından biri olan 1410 Grunwald Muharebesi'nde yaklaşık 200 keşiş öldü.

<span class="mw-page-title-main">Vilnius ve Radom Paktı</span>

Vilnius ve Radom Paktı, Litvanya Büyük Dükalığı Vilnius'ta kabul edilen ve 1401 yılında Polonya Krallığı Radom'daki Kraliyet Konseyi tarafından onaylanan üç yasadan oluşan bir setti. Birlik, daha önceki Krewo Birliği Yasasını (1385) değiştirmiş ve Ostrów Anlaşmasını (1392) onaylamıştır. Litvanya Büyük Dükü Vytautas, Litvanya işlerinden tamamen sorumlu olurken, Polonya Kralı Władysław II Jagiełło bir derebeyi haklarını saklı tuttu. Vytautas'ın ölümünden sonra Litvanya, Władysław II Jagiełło veya onun yasal varisi tarafından yönetilecekti. Bu birlik genel olarak Polonya-Litvanya birliğinin güçlendirilmesi olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ulrich von Jungingen</span>

Ulrich von Jungingen, 1407'den 1410'a kadar hüküm süren Töton Şövalyeleri'nin 26. Büyük Üstadıydı.. Litvanya Büyük Dükalığı ve Polonya Krallığı'na karşı uyguladığı politikası Leh-Litvan-Töton Savaşını ateşleyecek, Tarikatı ve kendisi için büyük felaketlere yol açacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Konrad von Jungingen</span>

Konrad von Jungingen, 1393'ten 1407'ye kadar hüküm süren Töton Şövalyeleri'nin 25. Büyük Üstadıydı. Onun yönetimi altında, Töton Tarikatı Devleti en geniş sınırlarına ulaşacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Konrad von Wallenrode</span>

Konrad von Wallenrode, 1391'den 1393'e kadar Töton Şövalyeleri'nin 24. Büyük Üstadıydı. Modern kaynaklar, onun sıcakkanlı, gururlu ve acımasız olma eğilimleri olduğunu iddia etseler de Konrad'a karşı dostça yaklaşırlar.

<span class="mw-page-title-main">Heinrich von Plauen</span>

Heinrich von Plauen, Kasım 1410'dan Ekim 1413'e kadar hüküm süren Töton Şövalyeleri'nin 27. Büyük Üstadıydı. Grunwald Muharebesi'nin ardından Büyük Üstat olduktan sonra, Litvanya ve Polonya ile olan savaşı sert bir şekilde uzatma taraftarıydı. Ailesinin tüm erkek üyeleri Heinrich (Henry) olarak vaftiz edildiğinden, akrabası Heinrich Reuß von Plauen ile ayırt edilebilmesi için bazen kendisine Büyük Heinrich von Plauen denir.

<span class="mw-page-title-main">Raciążek Barışı</span>

Raciążek Barışı, 22 Mayıs 1404'te Polonya Krallığı ileLitvanya Büyük Dükalığı ve Töton Tarikatı arasında Dobrzyń Arazisi ve Samogitya'nın kontrolüne ilişkin imzalanan bir antlaşmaydı. Antlaşma, Lehler özünde 1342 Kalisz Antlaşması'nı ve Litvanya - 1398 Salynas Antlaşması'nı geçerli kıldı. Antlaşma istikrarlı değildi ve durum kısa süre sonra 1409-1411 Leh-Litvan-Töton Savaşı ile değişti.

<span class="mw-page-title-main">Płowce Muharebesi</span>

Płowce Muharebesi, 27 Eylül 1331'de Polonya Krallığı ile Töton Tarikatı arasında gerçekleşen belirleyici muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Haçlı Seferi</span>

Litvanya Haçlı Seferi, Töton Şövalyeleri ve Livonya Tarikatı'nın, pagan Litvanya Büyük Dükalığı'nı zorla Hıristiyanlaştırma bahanesi altında gerçekleştirdiği bir dizi seferdir. Livonya Tarikatı 1202'de Riga'yı işgal etti ve 1230'larda Polonya'nın bir yurtluk olan Chełmno Arazisi'ne yerleştiler. İlk olarak Livonya Haçlı Seferi ve Prusya Haçlı Seferi'nde diğer komşu Baltık kabilelerini fethettiler.

<span class="mw-page-title-main">Vytenis</span>

Vytenis, 1295'dan y. 1316'ya kadar Litvanya Büyük Düküdür. Gediminid Hanedanı'nın hatırı sayılır bir süre hüküm süren ilk kişisi olmuştur. 14. yüzyılın başlarında onun itibarı, modern tarihçiler tarafından Litvanya'nın en büyük hükümdarlarından biri olarak kabul edilen Gediminas'ın itibarını gölgede bıraktı. Vytenis'in yönetimi Litvanya Büyük Dükalığı'nı Ruthenliler, Masovyalılar ve Töton Şövalyeleri ile birleştirme çabasıyla sürekli savaşlar ile hatırlanır.

<span class="mw-page-title-main">Melno Antlaşması</span>

Melno Antlaşması veya Melno Gölü Antlaşması, Gollub Savaşı'nı sona erdiren bir barış antlaşmasıdır. 27 Eylül 1422'de Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı ittifakı ile Töton Şövalyeleri arasında Graudenz'in (Grudziądz) doğusunda Melno Gölü'nde imzalanmıştır. Antlaşma, Şövalyeler ile Litvanya arasında Küçük Litvanya ve Samogitya ile ilgili 1382'den beri devam eden toprak anlaşmazlıklarını çözmüş ve daha sonra yaklaşık 500 yıl boyunca değişmeden kalan Prusya-Litvanya sınırını belirlemiştir. Orijinal sınırın bir kısmı, Litvanya Cumhuriyeti ile Rusya'nın Kaliningrad Oblastı arasındaki modern sınırın bir parçası olarak varlığını sürdürmesi onu Avrupa'nın en eski ve en istikrarlı sınırlarından biri haline getirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Skirgaila</span>

Skirgaila ; 1383/1384'te Casimir olarak vaftiz edildi), 1386'dan 1392'ye kadar kardeşi Jogaila adına Litvanya Büyük Dükalığı'nın naibidir. Litvanya Büyük Dükü Algirdas ve ikinci eşi Tverli Uliana'nın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Grunwald Kılıçları</span>

Grunwald Kılıçları, Töton Şövalyeleri Tarikatı'nın Büyük Üstadı Ulrich von Jungingen tarafından Polonya Kralı II. Władysław Jagiełło ve Litvanya Büyük Dükü Vytautas'a alaycı bir "hediye" olarak gönderilen bir çift basit çıplak kılıçtır. Kılıçlar, 15 Temmuz 1410'da, Grunwald Muharebesi'nden hemen önce, Jungingen'in güçlerini savaşa sokmaya yönelik sembolik bir davet olarak gönderilmiştir. Polonya-Litvanya zaferinden sonra, her iki kılıç da Kral Władysław II tarafından o zamanki Polonya'nın başkenti Kraków'a savaş ganimeti olarak götürülmüş ve Kraliyet Wawel Kalesi'nin hazinesine yerleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Leh-Töton Savaşı (1431-1435)</span> 15. yüzyılda Kuzey Avrupada gerçekleşmiş bir savaş

Leh-Töton Savaşı (1431-1435), Polonya Krallığı ile Töton Şövalyeleri arasındaki silahlı çatışmadır. Brześć Kujawski Barışı ile sona ermiş ve Polonya için bir zafer olarak kabul edilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.