İçeriğe atla

Vydūnas

Vilius Storostas-Vydūnas
Vydūnas 1930 yılında
DoğumWilhelm Storost
22 Mart 1868(1868-03-22)
Jonaičiai, Litvanya (Jonaten, Doğu Prusya)
Ölüm20 Şubat 1953 (84 yaşında)
Detmold, Batı Almanya
Defin yeriBitėnai (mezarı taşındı 1991)[1]
EvlilikKlara Füllhase
200 Litvanya Litası banknotunda gösterilen Vydunas (1997 sürümü)
Vydūnas playing harp at home
Vydūnas 1931'de cenaze töreni konuşması yapıyor

Wilhelm Storost, sanatsal adı Vilius Storostas-Vydūnas (22 Mart 1868 - 20 Şubat 1953) ya da daha çok bilinen adıyla Vydūnas, Prusya-Litvanyalı[2] öğretmen, şair, hümanist, filozof ve Litvanyalı[3][4][5][6] yazar, Küçük Litvanya'daki Prusya Litvanya ulusal hareketinin lideri ve Doğu Prusya'daki teosofi hareketinin liderlerinden biridir.

Biyografisi

Storost ailesi, Doğu Prusya'da köklü bir aileydi ve Wilhelm, Prusya Krallığı'nın Heydekrug yakınlarındaki Jonaten (Litvanyaca: Jonaičiai) köyünde doğdu. Wilhelm Storost Alman pasaportundaki isimdir; Vilimas veya Vilius Storostas ise kendisi, ailesi ve diğer Litvanyalılar tarafından türetilmiş isimlendirmedir. Yaklaşık 40 yaşındayken soyadına takma ad olarak "Vydūnas" eklendi.

Storost, Pillkallen'deki Präparandenanstalt'ta (1883–1885) ve Ragnit'teki öğretmen seminerinde (1885–1888) öğretmen olarak eğitim aldı. 1888'den 1892'ye kadar Kinten'de (lit. Kintai) eğitim verdi ve 1912'ye kadar Tilsit'teki bir erkek okulunda Almanca, Fransızca, İngilizce, Litvanyaca ve spor derslerinde öğretmenlik yaptı. 1912'de Greifswald, Halle, Leipzig ve Berlin üniversitelerinde aldığı felsefi çalışmalara başlamak için öğretmenlik görevinden ayrıldı. 1918 ile 1919 yıllarında yönetmen Eduard Sachau yönetiminde Berlin'de Doğu Dilleri Semineri'nde Litvanca öğretti. Tilsit'e döndüğünde, kendisini Litvanya Kültürünün, özellikle halk şarkılarının ve kırsal geleneklerin yeniden kurulmasına adadı. Bir koroyu yönetti ve tiyatro oyunlarının yanı sıra şarkılar yazdı. 1933'ten itibaren Memel'de müzik okulunda çalıştı.

1932 yılında Sieben Hundert Jahren Deutsch-Litauischer Beziehung (Yedi Yüz Yıllık Alman-Litvanya ilişkileri) adlı bir kitap yazdı. Halk grupları arasındaki anlayış fikri Nazileri memnun etmedi ve 1933'te kitap yasaklandı. 1938 kısa bir süre hapsedildi, ancak iki ay sonra protestolar nedeniyle serbest bırakıldı.

Doğu Prusya'nın hemen hemen tüm halkıyla birlikte, Sovyetlerin ele geçirilmesi sırasında sınır dışı edildi ve bir süre bir mülteci kampında yaşadı. Detmold, Batı Almanya'da öldü.[7] Yakın zamanda büyük yeğenleri Jürgen Storost, Wilhelm Storost'un arkadaşı Viktor Falkenhahn'a "Vydunas takma adını kullanması onun seçtiği antroposofik görev olduğunu;" pavydūnas "değil," vydūnas "olmak istemediğini açıkladı. "(herkese her şeyin iyi olmasını dileyen biri anlamında).

Vydūnas, eski Litvanya pagan dininde etkindi (bkz. Ramiva). Bununla birlikte, putperest dinin yeniden canlanmasını kişisel amacı ya da Litvanyalıların bir hedefi olarak ilan etmedi, ulusal bir lider olarak kalsa da dini bir lider olarak kalmadı. Ahlaki etkisi, zamanında tipik bir siyasi lider veya yazar olmanın sınırlarını aştı. Daha sonraki biyografi yazarları tarafından zamanının Hindistan'daki Rabindranath Tagore veya Mahatma Gandhi gibi ulusal liderlerle karşılaştırıldı. Herhangi bir zorunlu dini uygulamaya katılmakla önceden tanımlanmayan panteist evrenselcilik, felsefesinin önde gelen fikirlerinden biriydi ve daha sonra Litvanya'da hem pagan uyanışının hem de teosofinin öncüsü olarak ün kazandı.

Vydūnas etik bir vejetaryendi ve etik seçimleri hakkında birkaç makale yazdı.[8]

Vydūnas, Litvanya Yazarlar Derneği tarafından Nobel Ödülü'ne aday gösterildi.[3][9]

Kaynakça

  1. ^ Purvinas, Martynas (24 Ekim 2016). "Vydūnas, Bitėnų kapinės ir Lietuva 1991-aisiais metais". Voruta (Litvanca). 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2019. 
  2. ^ "Lietuvininkas Vydūnas" Dr. Algirdas Matulevičius (1993). "Vydūnas – Mažosios Lietuvos istorikas" (Litvanca). 10 July 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 October 2007. 
  3. ^ a b Jūrate Baranova, (Ed.) (2000) [2001]. "Chapter VII Vydunas: the essential features of his philosophy by Vaclovas Bagdonavičius". Lithuanian philosophy: persons and ideas Lithuanian philosophical studies, ii. Cultural heritage and contemporary change series iva, Eastern and Central Europe, volume 17. Washington, D.C.: Council for Research in Values and philosophy. ISBN 1-56518-137-9. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2007. 
  4. ^ Welters, Linda (1999). Folk Dress in Europe and Anatolia: Beliefs About Protection and Fertility. Berg Publishers. s. 214. ISBN 1-85973-287-9. Lithuanian philosopher Vydunas 
  5. ^ Prof. Kšanienė, Daiva (9 October 2003). "Vydūnas". Voruta (Litvanca). 7 July 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 October 2007. 
  6. ^ Bradūnas, Kazys (1979). "A conversation with Tomas Venclova". Lituanus. 25 (3). 9 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2007. 
  7. ^ "Auf den Spuren von Vydunas" (Almanca). detmold.de. 4 Nisan 2018. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2021. 
  8. ^ "Žymių žmonių pasisakymai apie gyvūnų išnaudojimą". Animal Rights Lithuania. 12 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2008.  (Litvanca Dili)
  9. ^ Genys, Arvydas (2000). "Laisvės ir literatūros hipostazės". Mokslo Lietuva (4). 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2007. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Vydūnas ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Litvanya</span> Kuzeydoğu Avrupada yer alan Baltık ülkesi

Litvanya, resmî adıyla Litvanya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'daki Baltık bölgesinde yer alan bir ülkedir. Baltık Devletlerinden biri olup Baltık Denizi'nin doğu kıyısında yer alır. Kuzeyde Letonya, doğu ve güneyde Belarus, güneyde Polonya ve güneybatıda Rusya ile sınırı vardır. Batıda ise İsveç ile deniz sınırı bulunur. Litvanya, 65.300 km²'lik bir alanı kaplar ve 2,86 milyon nüfusa sahiptir. Ülkenin başkenti, aynı zamanda en büyük şehri de olan Vilnius'tur. Diğer büyük şehirler sırasıyla Kaunas, Klaipėda, Šiauliai ve Panevėžys'dir. Litvanlar, etnolinguistik olarak Balt halklarının bir parçasıdır ve Hint-Avrupa dil ailesinin Baltik kolunda hayatta kalan birkaç dilden biri olan Litvanca dilini konuşurlar.

Rollkommando Hamann Temmuz-Ekim 1941'de kırsalda Litvanya Yahudilerinin toplu katledilmesini ve en az 60.000 Yahudinin ölüm cezasına çarptırılmasını sağlayan küçük bir mobil birimdi. Bu birim, Temmuz 1942'den Ağustos'a kadar Letonya'da çok sayıda cinayetten sorumluydu. 1941 yılı sonunda Litvanya Yahudilerinin tahrip edilmesi, Kırsal kesimdeki Rollkommando, Ponary katliamındaki Ypatingas bûrileri tarafından ve Kaunas'daki Dokuzuncu Kaledeki Tautinio Darbo Apsaugos Batalionas tarafından. Yaklaşık altı ay içinde tüm Litvanyalı Yahudilerin yaklaşık % 80'i öldürüldü. Geriye kalan birkaç kişi ise işgücü olarak kurtuldu ve özellikle Vilna ve Kaunas gettosu gibi kent gettolarında yoğunlaştı.

<span class="mw-page-title-main">Jurgis Bielinis</span>

Jurgis Bielinis, Litvanya’da Rusların yerel dilde kitap basımını yasaklaması sırasında yasadışı kitap kaçakçılığı (knygnešiai) yapan kişilerden biri. Ayrıca Litvanca Auszra ve Varpas gazetelerinin de yayıncısı ve yazarlarından biriydi. Bielinis, Bieliakas ve Jakulis takma adlarını kullanıyor ve Knygnešiai Kralı lakabıyla anılıyordu. Bu işi aktif olarak yaptığı otuz bir yıl boyunca Bielinis ile onun kurduğu örgütlerinin basın yasağı boyunca (1864-1904) Doğu Prusya'dan Litvanca kitapların yarısını yasadışı bir şekilde ülkesine getirdiği tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Roko maršas</span>

Roko maršas, Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve devamında Litvanya'da çeşitli şehirlerde düzenlenen bir rock müzik festivalidir. İlki Sovyetler Birliği döneminde 1987-1989 yılları arasında yapıldı. Ardından 1996 ve 1997 yılında tekrar düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">Jonas Basanavičius</span>

Jonas Basanavičius, Litvanyalı bağımsızlık aktivisti politikacı, doktor, yazar. Litvanya'nın bağımsızlığı için çok sayıda çalışma yürüttü. Litvanya Bağımsızlık Yasası imzacıları oturumunun başkanı idi.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Krallığı (1918)</span> Eski bir devlet

Litvanya Krallığı, I. Dünya Savaşı'ndan sonra Litvanya'da kurulan kısa ömürlü bir anayasal monarşi. Alman İmparatorluğu'nun devletinin fiilen uydu devleti olmuştu, ancak hukuki anlamda bağımsızdı.

<span class="mw-page-title-main">Aušra</span>

Aušra veya Auszra ilk ulusal Litvanya gazetesi idi. İlk sayı 1883'te Almanya'nın Doğu Prusyası Ragnit'te yayınlandı. Daha sonra aylık olarak Tilsit'te yayınlandı. Sadece kırk konu yayınlanmış ve tiraj 1.000'i aşmamış olsa da, sonuçta bağımsız bir Litvanya Devleti (1918-1940) ile sonuçlanan Litvanya ulusal uyanışının başlangıcına işaret etmesi önemli bir olaydı. Litvanya basın yasağının Çarlık makamları tarafından uygulandığı 1883 ve 1904 yılları arasındaki bu döneme Aušros gadynė denir. Mali zorluklar nedeniyle baskı 1886'da durdurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Dükalığı</span>

Litvanya Dükalığı, 13. yüzyıldan 1413 yılına kadar var olan, etnik Litvanyalıların devlet-toprak oluşumuydu. Çoğu zaman bu, Litvanya Büyük Dükalığı'nın kurucu bir parçası ve çekirdeğiydi. Farklı dönemlerde kullanılan bölgesel oluşumun diğer alternatif isimleri Aukštaitija veya Litvanya Toprakları, Vilnius Dükalığı, Litvanya Propria veya sadece Litvanya idi.

<span class="mw-page-title-main">Stanisław Narutowicz</span> Litvanyalı avukat ve politikacı

Stanisław Narutowicz (

<span class="mw-page-title-main">Petras Vileišis</span>

Petras Vileišis önde gelen Litvanyalı mühendis, siyasi aktivist ve hayırsever.

<span class="mw-page-title-main">Kaunas Pogromu</span>

Kaunas pogromu, 25-29 Haziran 1941 - Barbarossa Operasyonu ve Litvanya'nın Nazi işgalinin ilk günlerinde Litvanya, Kaunas'ta yaşayan Yahudilerin katliamıydı. En meşhur olay, 27 Haziran'da birkaç düzine Yahudi'nin işkence gördüğü ve idam edildiği Lietūkis garajında meydana geldi. Haziran ayından sonra Kaunas Kalesi'nin çeşitli kalelerinde, özellikle Yedinci ve Dokuzuncu Kale'de sistematik infazlar gerçekleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Dil Enstitüsü</span>

Litvanya Dil Enstitüsü, Litvanya'nın başkenti Vilnius merkezli, devlet destekli bir Litvanca dil araştırma kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Litvanya</span>

Küçük Litvanya veya Prusya Litvanya, Prusya'da tarihi bir etnografik bölgedir, daha sonra Prusya Litvanyalılarının yaşadığı Almanya'daki Doğu Prusya bölgesini tanımlamak için kullanılan isimdir. Küçük Litvanya, bu vilayetin kuzey kısmını kapsamış ve adını bölgenin Litvanca konuşan nüfusundan almıştır. 13. yüzyılda Cermen Şövalyeleri'nin işgalinden önce, daha sonra Küçük Litvanya olarak bilinen bölgenin ana kısmında Skalvians ve Nadruvians kabileleri yaşamıştır. Arazi, Litvanya ve Cermen Düzeni arasındaki savaş sırasında bir ölçüde yok oldu. Savaş Melno Antlaşması ile sona ermiş ve toprak yeni gelen Litvanyalılar, geri dönen mülteciler ve geri kalan yerli Baltık halkları tarafından yeniden oluşturulmuştur. Küçük Litvanya terimi ilk kez 1517 ve 1526 arasında ortaya çıkmıştır. 1920 yılında Versay Antlaşması ile Milletler Cemiyeti'nin zorunlu bölgesi haline gelen ve 1923'ten 1939'a kadar Litvanya'ya ilhak edilen Klaipėda Bölgesi bu bölgeden hariçtir. 1945'ten beri Litvanya'nın küçük bir kısmı modern Litvanya ve Polonya sınırları içerisindeyken, bölgenin çoğu Rusya'nın Kaliningrad Oblastı'nın bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Litvan mutfağı</span>

Litvan mutfağı, Litvanya'nın serin ve nemli kuzey iklimine uygun ürünleri içerken bir mutfak kültürü gösterir. Arpa, patates, çavdar, pancar, yeşil sebzeler, çilek ve mantar yerel olarak yetiştirilmektedir ve süt ürünleri ülkenin uzmanlık alanlarından biridir. Kışın yiyecekleri saklamak için çeşitli turşulama yöntemleri kullanılır. Çorbalar son derece popülerdir ve yaygın olarak sağlıklı beslenmenin anahtarı olarak kabul edilir. İklim ve tarım uygulamalarını Kuzey Avrupa ile paylaştığı için, Litvanya mutfağının Baltık komşuları ve genel olarak kuzey ülkeleri ile pek çok ortak noktası bulunur. Uzun süren tarım ve yiyecek arama gelenekleri, ülkenin tarihi boyunca çeşitli etkilerle birlikte Litvanya mutfağını oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mikalojus Daukša</span>

Mikalojus Daukša, Litvanyalı ve Latin dini yazar, çevirmen ve bir Katolik kilisesi yetkilisiydi. Litvanya hümanistleri arasında, o sırada Büyük Dükalık'ta kullanımda olan Eski Doğu Slavcası ve Lehçe üzerinde Litvancayı yasalaştırma ve teşvik etme ihtiyacının önemini ifade eden ilk kişi olarak bilinir. Daukša'nın Jacob Ledesma kateşizminin Litvanca çevirisi, Litvanya Büyük Dükalığı'nda yayınlanan ilk Litvanca kitap idi.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Haçlı Seferi</span>

Litvanya Haçlı Seferi, Töton Şövalyeleri ve Livonya Tarikatı'nın, pagan Litvanya Büyük Dükalığı'nı zorla Hıristiyanlaştırma bahanesi altında gerçekleştirdiği bir dizi seferdir. Livonya Tarikatı 1202'de Riga'yı işgal etti ve 1230'larda Polonya'nın bir yurtluk olan Chełmno Arazisi'ne yerleştiler. İlk olarak Livonya Haçlı Seferi ve Prusya Haçlı Seferi'nde diğer komşu Baltık kabilelerini fethettiler.

<span class="mw-page-title-main">Vytenis</span>

Vytenis, 1295'dan y. 1316'ya kadar Litvanya Büyük Düküdür. Gediminid Hanedanı'nın hatırı sayılır bir süre hüküm süren ilk kişisi olmuştur. 14. yüzyılın başlarında onun itibarı, modern tarihçiler tarafından Litvanya'nın en büyük hükümdarlarından biri olarak kabul edilen Gediminas'ın itibarını gölgede bıraktı. Vytenis'in yönetimi Litvanya Büyük Dükalığı'nı Ruthenliler, Masovyalılar ve Töton Şövalyeleri ile birleştirme çabasıyla sürekli savaşlar ile hatırlanır.

<span class="mw-page-title-main">Marcelė Kubiliūtė</span>

Marcelė Kubiliūtė Litvanyalı casus ve aktivistti. Kendisi, tüm büyük Litvanya nişanlarını alan tek Litvanyalı kadındır. Anıları 1999'da yayınlanana kadar neredeyse hiç tanınmayan bu kişi, artık Litvanya istihbarat servislerinde "efsanevi" bir figür olarak kabul ediliyor.

<span class="mw-page-title-main">Jadvyga Juškytė</span>

Jadvyga Teofilė Juškytė, Litvanya Ulusal Uyanışı sırasında tanınmış Litvanyalı aktivist.

Baltık neopaganizmi Baltlar arasındaki etnik neopaganizm hareketidir. Bu hareketlerin kökenleri 19. yüzyıla kadar uzandığı düşünülüyor. Sovyetler birliğinin dağılışından sonra Baltık halklarının hem kendi topraklarında hem de yurt dışında yaşayan Baltık toplulukları arasında ulusal ve kültürel kimliklerinin yeniden uyanışıyla birlikte harekete ilgi arttı. Yeniden canlandırmanın ilk ideologlarından biri Prusyalı Litvanyalı şair ve filozof Vydūnas'tı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.