İçeriğe atla

Volapük

Volapük
Volapük
Telaffuz[volaˈpyk]
OluşturanJohann Martin Schleyer
Tarih1879 – 1880
Ayar ve kullanımUluslararası, daha çok Avrupa
Kullanıcılar20  (2000)[1]
Amaç
Yapay dil
  • Uluslararası yapay dil
    • Volapük
Yazı sistemiLatin
Kaynaklarİngilizce, Almanca ve Fransızca
Resmî durumu
DenetleyenKadäm Bevünetik Volapüka
Dil kodları
ISO 639-1vo
ISO 639-2vol
ISO 639-3vol
Bu sayfa UFA fonetik Unicode semboller içerir. Doğru bir görüntüleme desteğiniz bulunmadığı takdirde, soru işaretleri, kutular veya diğer Unicode karakterleri görebilirsiniz. IPA sembolleri ile ilgili rehberi okumak için, bakınız Yardım:IPA.

Volapük, 1879 yılında Alman din adamı Johann Martin Schleyer tarafından oluşturulmuş bir yapay dildir. Datuval (Büyük Kaşif) olarak da bilinen Schleyer, Volapük hareketinde uzun yıllar Cifal (Lider) olarak görev almıştır. Volapük, dil bilgisi kurallarının oldukça karmaşık olmasına rağmen yüz binlerce kişi tarafından öğrenilmiş, bu dilde kurultaylar toplanmış, dil bilgisi kitapları ve dergiler yayımlanmıştır. Volapük yerini zamanla önce Idiom Neutral, sonra İnterlingua ve Esperanto gibi yapay dillere bırakmıştır.[2]

Dil bilgisi

Bitişimli bir yapı içeren bu yardımcı dilin sözcükleri ve söz kökleri büyük ölçüde İngilizceye ve Rumenceye[] dayanmaktadır.

Alfabe

Volapük alfabesinde 27 harf vardır.[3]

Aa Ää Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Öö Pp Rr Ss Tt Uu Üü Vv Xx Yy Zz

İsmin Hâlleri

Yalın Hâl = vol (dünya) vols (dünyalar)

-in Hâli = vola (dünyanın) volas (dünyaların)

-e Hâli = vole (dünyaya) voles (dünyalara)

-i Hâli = voli (dünyayı) volis (dünyaları)

Dil ismi = -in Hâli = vola (dünyanın), pük (dil) = Volapük (Dünyanın dili)

Örnek metin

Valik menas labons leig e lib in dinits e dets. Givons lisäls e konsiens e mutons dunön okes in flenüg tikäl.

Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler.

Volapük Hareketi Tarihi

Schleyer anıtı

Schleyer, 1878 yılında altı tane dilden (Almanca, İngilizce, İspanyolca, Fransızca, İtalyanca ve Rusça) bir tane dünya dili oluşturmak için araştırmalara başladı, 1879-1880 yıllarında çalışmaları sonuç verdi ve Volapük adlı yeni bir dil ortaya çıktı.[4] Sonraki on yıl içinde dil hızlıca popülerleşti ve üç tane uluslararası konferans yapıldı (1884, 1887, 1889). Münih'teki ikinci konferansta Kadäm Bevünetik Volapüka (Uluslararası Valapük Akademisi) kuruldu ve Schleyer ilk Cifal (Lider), Auguste Kerckhoffs Dilekei (Müdür) oldu.[5] 1889 yılında, Paris'te üçüncü konferansın yapıldığı senede, neredeyse 1 milyon kişi tarafından konuşulan Volapük diliyle ilgili yüzlerce kulüp ve kitap, ayrıca 25 dergi vardı.[6][7] Volapük Paris konferansı, yapma bir dilde düzenlenmiş ilk uluslararası konferanstı.[8] Paris konferansında umulduğunun aksine Schleyer ve Kerckhoffs arasındaki fikir ayrılıkları iyice keskinleşti. Schleyer, veto yetkisinin uygulatılmaması üzerine akademiyi lağvetmeye çalıştı ve yeni bir kadäm (akademi) kurdu, ama bu akademi birkaç sene içinde kapandı, hareket Cifal'ler önderliğinde günümüze değin geldi.

Öte yandan, 1892 yılında Kerckhoffs'un yerine Waldemar Rosenberger akademide yeni Dilekei oldu. Rosenberger yönetimindeki akademide, dil gitgide Avrupa dillerine yaklaştı ve bir zaman sonra, 1898 yılında, orijinal Valapük'ten ayrı bir haline geldi. Bu yeni dile Idiom Neutral denildi. Aynı yıl akademinin de adı değişti ve Akademi Internasional de Lingu Universal (Uluslararası Evrensel Dil Akademisi) oldu. Bu akademi, Idiom Neutral'i bir on sene geliştirdikten sonra ünlü matematikçi Peano'nun geliştirdiği Latino sine flexione dilinin lehine terk etti. Peano, akademinin yeni müdürü oldu. 1912 yılında, Rosenberger Reform-Neutral dilini geliştirdi. Aynı yıl, Schleyer öldü ve yerine Albert Sleumer geçti. Sleumer 1934 yılında Cifal'lerin görevlerini tanımladı, 36 yıl Cifal olarak görev yaptıktan sonra 1948 yılında istifa etti.

Liderlik

Cifal listesi

2016 yılına kadar Volapük hareketinin 7 tane Cifal'i olmuştur.

  1. Johann Martin Schleyer 1879 – 1912 (33 yıl)
  2. Albert Sleumer 1912 – 1948 (36 yıl)
  3. Jakob Sprenger 1948 – 1950 (2 yıl)
  4. Johann Schmidt 1950 – 1977 (27 yıl)
  5. Filippus Johann Krüger 1977 – 1983 (6 yıl)
  6. Brian Reynold Bishop 1984 – 2014 (20 yıl)
  7. Hermann Philipps 2014 – günümüz

Kadäm Bevünetik Volapüka Dilekei'leri

  1. Auguste Kerckhoffs 1887 – 1892
  2. Waldemar Rosenberger 1892 - 1898

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Paul LaFarge (Ağustos 2000). "Pük, Memory: Why I Learned a Universal Language No One Speaks". The Village Voice. 22 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2016. 
  2. ^ The Loom of Language F. Bodmer and L. Hogben (eds.) Ch. XI Pioneers of Language Planning; Allen & Unwin Ltd, London (1944)
  3. ^ "Volapük Vifik 10 derste Volapük" (İngilizce). 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2016. 
  4. ^ Kniele, Rupert (1889). Das erste Jahrzehnt der Weltsprache Volapük. A. Schoy. 
  5. ^ Schmidt, Johann. 1996. Historio de la universala lingvo Volapuko. Tradukinto: Philippe Combot. Courgenard: La Blanchetière. ISBN 2-906134-30-9
  6. ^ Sprague, Charles E. (1888). Hand Book of Volapük [Volapük el kitabı] (İngilizce). NYC: The Office Company. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2016. 
  7. ^ Baugh, Albert Croll; Cable, Thomas (2002). A History of the English Language (İngilizce) (5 bas.). Upper Saddle River, New Jersey,ABD: Prentice Hall. ISBN 9780130151667. LCCN 2001133068. 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2016. 
  8. ^ Cherpillod, André (1995). Konciza gramatiko de Volapuko (Esperanto). Courgenard, Fransa: Memeld, Okdabükot. ss. Önsöz. ISBN 2-906134-27-9. 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2016. 

Dış bağlantılar

Vikikaynak'ta
Volapük
kaynaklar bulunmaktadır.


İlgili Araştırma Makaleleri

Esperanto (

<span class="mw-page-title-main">Rusça</span> Doğu Slav dili

Rusça, Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri koluna bağlı bir dil. Rusça, Belarus ve Ukrayna dilleri ile yaşayan üç Doğu Slav dilinden biridir. Yaklaşık 260 milyon konuşanı olan Rusça dünyanın en çok konuşulan dillerinden biri olup Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova (Gagavuzya) ile kısmî olarak tanınan Abhazya, Güney Osetya, Transdinyester'de resmî dil statüsündedir. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biri ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nun İngilizce ile birlikte kullanılan iki dilinden biridir. Orta Asya, Kafkasya, Ukrayna ve kısmen Baltık devletlerinde lingua franca olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Harp Akademileri</span> Yüksek lisans seviyesinde eğitim vermiş askerî okul

Harp Akademileri Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı yüksek lisans düzeyinde eğitim ve öğretim veren, nitelikli kurmay subay yetiştiren bir askerî akademiydi. Eğitim ve öğretim faaliyetlerin Yenilevent'teki yerleşkesinde sürdürüyordu. 31 Temmuz 2016 tarihinde 15 Temmuz darbe girişiminden sonra ilan edilen OHAL kapsamındaki Kanun Hükmündeki Kararname ile birlikte kapatıldı. Aynı KHK'da yapılan düzenlemeyle Enstitüler adı altında Milli Savunma Üniversitesine bağlı olan yeni bir yapı oluşturuldu.

<span class="mw-page-title-main">Gerhart Hauptmann</span> Alman yazar (1862-1946)

Gerhart Johann Robert Hauptmann,, Alman oyun yazarı ve yazar. Doğalcı bir yaklaşımla ele aldığı oyunlarıyla çağdaş Alman tiyatrosunu hazırlayan öncü yazarlardandır. Natüralizm akımının en önemli Alman temsilcisi olarak bilinir. Ancak çalışmalarında başka tarzlarla da bütünleşmiştir. Kendisinin muhtelif Avrupa ve ABD üniversitelerinde onursal doktora unvanları bulunuyor. Üç tane Grillparzer, bir tane Goethe ve 1912 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne lâyık görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">John William Strutt</span> İngiliz fizikçi

John William Strutt, 3. Baron Rayleigh ya da Lord Rayleigh, bilime kapsamlı katkılarda bulunmuş İngiliz matematikçi ve fizikçi.

<i>Siyah Orfe</i> (film)

Siyah Orfe 1959 Fransa Brezilya ve İtalya ortak yapımı romantik fantastik filmdir. Özgün adı Orfeu Negro dur. İngilizce konuşulan ülkelerde Black Orpheus adı ile gösterime sunulmuştur. Film Türkiye'de 1 Ocak 1962'de gösterime girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Giuseppe Peano</span>

Giuseppe Peano, bir İtalyan matematikçi ve glottologdu. 200'den fazla kitap ve makalenin yazarı, birçok notasyona katkıda bulunduğu matematiksel mantık ve küme teorisinin kurucusuydu. Doğal sayıların standart aksiyomatizasyonu, onuruna Peano aksiyomları olarak adlandırılır. Bu çabanın bir parçası olarak, matematiksel tümevarım yönteminin modern titiz ve sistematik yaklaşımına önemli katkılarda bulundu. Kariyerinin çoğunu Torino Üniversitesi'nde matematik öğreterek geçirdi. Ayrıca Klasik Latincenin basitleştirilmiş bir versiyonu olan Latino sine flexione adlı uluslararası bir yardımcı dil yazdı. Kitaplarının ve kağıtlarının çoğu Latin sinüs fleksiyonu ile, diğerleri İtalyanca olarak yazılmıştır.

Novial, doğal dillerin yerini almadan uluslararası ilişkileri kolaylaştırmak amaçlı oluşturulmuş bir yapay dildir.

Idiom Neutral, Uluslararası Evrensel Dil Akademisi tarafından Sankt-Peterburg'da yaşayan bir mühendis olan Waldemar Rosenberger başkanlığında oluşturulmuş bir yapay dildir. Adının Türkçe anlamı "Tarafsız Dil"dir. Dil, 1902 yılında oluşturulmuştur. Idiom Neutral'ın dilbilgisini de içeren sözlükler 1902 ve 1903 yıllarında birkaç Avrupa dilinde yayımlanmıştır. 1912 yılında Rosenberger dili değiştirilmiş bir biçimde tekrar yayımlamış ve ortaya çıkan yeni dile "Reform-Neutral" adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mark Antokolski</span> Rus heykeltıraş (1843-1902)

Mark Matveeviç Antokolski (Rusça: Марк Матвеевич Антокольский; d. 1843 Vilna, bugünkü Vilnüs, Litvanya - ö. 1902 Frankfurt, Almanya), Rus heykeltıraş. Soyadı bugünkü Antakalnis varoşundan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Esperanto Dünya Derneği</span>

Dünya Esperanto Derneği ya da Dünya Esperanto Birliği, Esperanto konuşanların 121 ülkeden üyeleri ile ve Birleşmiş Milletler ve UNESCO ile resmi ilişkileri olan en büyük uluslararası organizasyonudur. Bireysel Üyelerin yanı sıra, 17 adet ulusal Esperanto organizasyonu da UEA ile bağlantılıdır. Şimdiki başkanı Hint dil bilimci Probal Dasgupta'dır.

<span class="mw-page-title-main">Alfred Hermann Fried</span> Avusturyalı gazeteci ve yazar; Nobel Barış Ödülü sahibi (1864-1921)

Alfred Hermann Fried, Avusturyalı Yahudi pasifist, yayıncı, gazeteci ve Alman Barış Hareketi'nin kurucularındandır. 1911 yılında Tobias Asser ile birlikte Nobel Barış Ödülü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Esperanto işçi hareketi</span>

Esperanto işçi hareketi, Esperanto dilinden pratik olarak faydalanarak işçi hareketinin amaçlarını, özellikle de kapitalizme karşı mücadeleyi ilerletmek hedefine sahip uluslararası harekettir. Esperanto işçi hareketi yalnızca politik bir hareket değil, aynı zamanda kültürel ve eğitsel bir harekettir. Günümüzde, Esperanto işçi hareketinde küresel düzeyde aktif olan başlıca Esperanto dernekleri, Sennacieca Asocio Tutmonda, Internacia Komunista Esperantista Kolektivo ve Monda Asembleo Socia'dır.

<span class="mw-page-title-main">Johann Martin Schleyer</span> Alman Katolik papaz

Martin Schleyer 18 Temmuz 1831 - 16 Ağustos 1912) yapay dil Volapük'ü icat eden bir Alman Katolik papazdı. Resmi adı "Martin Schleyer" idi, Johann adını vaftiz babasını anmak için gayriresmî olarak ekledi.

<span class="mw-page-title-main">Pasporta Servo</span>

Pasporta Servo, Esperanto dilini konuşanlar tarafından misafirperverliği artırmak için kullanılan, web sitesi üzerinden erişilebilen bir sosyal ağ pansiyon hizmetidir. Esperanto kültürü dahilinde, yıllık 3 geceye kadar ücretsiz olarak diğer Esperanto konuşmacılarını evlerinde ağırlamak isteyen insanların çevrimiçi ulaşmayı sağlamakta ve Dünya Esperanto Gençlik Örgütü (TEJO) tarafından sürdürülmektedir. Platform hediye kültürüyle işlemektedir ve ev sahiplerinin konaklama için ücret almasına izin verilmez.

<span class="mw-page-title-main">Boulogne Bildirgesi</span>

Genellikle Boulogne Bildirgesi olarak anılan Esperantizmin Özü Bildirgesi, Esperanto hareketi için birkaç önemli çerçeve oluşturan tarihi bir belgedir. Bildirge Ludwik Lejzer Zamenhof tarafından yazılmış ve 1905 yılında Fransa'nın Boulogne-sur-Mer kentinde düzenlenen ilk Esperanto Dünya Kongresi katılımcıları tarafından onaylanmıştır.

LL Zamenhof 1870'lerde ve 80'lerde Esperanto'yu geliştirdi ve 1887'de bu dil hakkındaki ilk yayını Unua Libro'da yayınladı. Esperanto konuşmacılarının sayısı o zamandan beri kademeli olarak arttı, ancak hükûmetlerden ve uluslararası kuruluşlardan çok fazla destek görmedi ve bazen yasa dışı ilan edildi veya bastırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Esperantujo</span> Esperanto dilinin konuşulduğu tüm yerler

Esperantujo ya da Esperantio Esperanto telaffuz: [esperanˈtio] Esperanto topluluğu, Esperanto dilini konuşanlar ve kültürünü yaşatanlar topluluğunun yanı sıra dilin kullanıldığı yerler ve kurumlardır. Terim "bir ülkeyi niteleme" amacıyla da kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Esperanto Akademisi</span>

Akademio de Esperanto, Boulogne Bildirgesi'ne uygun olarak Fundamento de Esperanto ile tutarlı olacak şekilde Esperanto dilinin evrimini yöneten bağımsız bir Esperanto konuşmacıları kuruluşudur. Académie française ve Real Academia Española'dan sonra modellenen Esperanto Akademisi, Esperanto dilinin yaratıcısı L. L. Zamenhof tarafından ilk Dünya Esperanto Kongresi'nde önerildi ve kısa süre sonra Lingva Komitato adı altında kuruldu. Bu Komitenin Akademio adında bir "üstün komisyonu" vardı. 1948'de, genel bir yeniden yapılanma çerçevesinde, Dil Komitesi ve Akademi birleşerek Akademio de Esperanto'yu oluşturdu.

<span class="mw-page-title-main">Hector Hodler</span>

Hector Hodler, Esperanto hareketi üzerinde etkili olmuş İsviçreli Esperantist.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.