İçeriğe atla

Vitoria-Gasteiz

Vitoria-Gasteiz
Vitoria (İspanyolca)
Gasteiz (Baskça)
Belediye
Vitoria-Gasteiz'de Plaza Virgen Blanca Meydani
Vitoria-Gasteiz bayrağı
Bayrak
Vitoria-Gasteiz mührü
Mühür
İspanya üzerinde Vitoria-Gasteiz
Vitoria-Gasteiz
Vitoria-Gasteiz
Vitoria-Gasteiz'in İspanya'daki konumu
Ülkeİspanya İspanya
Özerk topluluk Bask Özerk Bölgesi
İl Álava ili
ComarcaVitoria-Gasteiz
KuruluşMS. 1181
İdare
 • "Alcalde"Gorka Urtaran (PNV)
Yüzölçümü
 • Toplam276.81 km²
Rakım525 m
Nüfus
 (2010)
 • Toplam238.247
 • Yoğunlukoto/km²
Zaman dilimiUTC-01.00 (OAS)
 • Yaz (YSU)UTC-02.00 (OAYS)
Posta kodu
01001 - 01015
Alan kodu34 (İspanya) + 96 (Alicante)
Resmî site
[1]

Vitoria-Gasteiz (Baskca: Gasteiz; İspanyolca: Vitoria; resmi adı: Vitoria-Gasteiz, İngilizcede tarihsel olarak Vittoria olarak da yazılır),[1][2] İspanya'nın kuzeyinde otonom bölgelerinden biri olan Bask Özerk Bölgesi'nin Alava iline bağlı bulunan bir şehir ve belediye. Bask Özerk Bölgesi'nin ve Alava ilinin başkentidir. Nüfusu (2010 tahminiyle) 238,247 kişidir. Bask ülkesinde, nüfus itibarıyla, ikinci büyük şehirdir.

Bu şehirde yaşayanlara "Vitorianos" veya "Gasteiztarras" adı ile anılırlar; ama geleneksel ve daha alaylı olarak Baskça "fasulye yiyenler" anlamını veren "Babazorros" olarak çağrılırlar.

Coğrafi konum

Vittoria-Gateiz'in coğrafi koordinatları 42°51′K, 2°41′B olur. Şehrin önemli Bask Bölgesi ve İspanya şehirlerinden uzaklıkları şunlardır: Madrid: 321 km; Bilbao: 66 km; Pamplona: 97 km; San Sebastián: 103 km; Burgos: 108 km.

Vitoria-Gasteiz'nin Alava ili içindeki konumu

Vittoria-Gateiz'in Alava ili cinde bulunan belediyeler içinde konumu su haritadan izlenebilir:

Şehirdeki önemli semtler şunlardır: Casco Viejo, Zaramaga, Zabalgana, Ensanche, El Pilar, Lovaina, Salburua, Txagorritxu, San Martín, Mendizörroza, Ariznavarra, Aranzabela, Arambizcarra, Arana, Judizmendi, Santa Lucía, Adürza, San Cristóbal, Ali-Gobeo, Sansomendi, Arriaga-Lakua, Abechuco.

Çevrenin önemi ve yeşil şehir

2012 yılında Vitoria-Gasteiz şehri "Avrupa Yeşil Başkenti" seçildi. Vitoria-Gasteiz şehrine bu şeref 21 Ekim 2010 İsveç'te bulunan "Avrupa Yeşil Başkent Konferansı" tarafından, kendilerini aday gösteren diğer Avrupa şehirleri Barselona, Malmö, Nantes, Nürnberg ve Reykjavik arasından seçilerek verilmiştir. Buna başlıca nedenler:

  • Vitoria-Gasteiz etrafını çepeçevre saran 11.000 hektar alanı kapsayan bir yeşil doğa sahası ayrılmıştır. Bu yeşil saha içinde çok sayıda yürüyüş ve bisiklet yolu olmakla beraber ağaçların; yeşil bitkilerin ve küçük vahşi hayvanların doğal olarak bu bölgede yaşamaları sağlanmaktadır.
  • Şehir su kullanımı diğer Avrupa şehirlerine kıyasla daha idarelidir. Diğer kentlerde su dağıtım kaybı %50'ye kadar yaklaşırken Vittoria'da bu kayıp %10'dur.
  • Şehir halkın bisiklet ve otobüs ve tramvay gibi kamu taşıma vasıtalarını kullanmasını ve kendi otomobillerini kullanmamalarını, teşvik etmektedir.

Demografi

Vitoria-Gasteiz belediye sınırları içinde nüfus (2010 tahmini) itibarıyla 238.247 kişi olup nüfus yoğunluğu 860.69 kişi/km² olur. Vitoria-Gasteiz belediye sınırları içinde nüfusun gelişmesi şu gösterimde izlenebilir:

1.000 kişi

Kaynak: INE - Instituto Nacional de Estadística, İspanya
Kaynak:Hollandaca Wikipedia "Vitoria-Gasteiz" maddesi 3 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Tarihsel gelişim

Şehrin tarihsel gelişimi şu kronoloji listesiyle özetlenebilir:

  • 1181: Şehrin kuruluşu
  • 1199: Kastilya Kralı VII. Alfonso tarafından şehrin kuşatılması
  • 1200: Şehrin VII. Alfonso'ya teslim olması ve Kastilya Krallığına ilhak edilmesi,
  • 1431: Kastilya Kralı II. Juan'ın Vitoria-Gasteiz şehrine berat vermesi ve özel imtiyazlar tanıması.
  • 1483: Kastilya Kraliçesi İsabella tarafından şehre verilmiş hukuki imtiyazlarının tanınıp çoğaltılması.
  • 1492: Diğer İspanyol şehirleri ile birlikte şehirde yüzyıllardır yaşayan Yahudilerin Vitoria'dan kovulmaları.
  • 1722: Şehirde Bartolomé Riego'nun bir kitap matbaası ve yayınevi kurması. Bu günümüzde de Vitoria-Gasteiz'de çok önemli bir sanayi kolu olan tipografik sanayinin ilk örneğini teşkil etmektedir.
  • 1765: Şehrin iktisadi ve sanayi alanlarında gelişmesini sağlamak için "Societad Bascongada de los Amigos del País" adlı bir kurumun kurulması.
  • 1813: İspanya'nın Fransa'ya karşı Bağımsızlık Savaşında Vitoria Muharebesi'nde Fransızların mağlup edilmesi. Ludwig van Beethoven bu galibiyet anısına orkestra için Opus 91 olarak bilinen bir kompozisyon hazırlamıştır.
  • 1861: Katolik Kilisesi Vitoria'yı bir piskoposluk bölgesi olarak kabul etmesi.
  • 1980: Vitoria-Gasteiz'in Bask Bölgesi başkenti olarak kabul edilmesi. Şehirde Bask Bölgesi konsey, hükûmet ve bölge idaresinin ve Avrupa Birliği Parlamentosu kısımlarının kurulması.
  • 2012: Vitoria-Gasteiz Avrupa Yeşil Başkenti olması.

Görülecek yerler

  • Plaza Virgen Blanca Meydanı: Şehrin merkezi. Bu meydana birkaç tipik eski merkez "Casco Antigua" ile o zaman yeni "Ensanche"'yii birleştiren sokak gelir. Bu sokaklar kenarındaki eski binalarda camekanlı balkonlar bulunmaktadır. Meydanın ortasında İspanya'nın Fransa'ya karşı yaptığı Bağımsızlık Savaşı'nada 1813 "Vitoria Muharebesi" anıtı bulunur.
  • Plaza España Meydanı: Bu büyük meydan mimar Antonio de Olaguibel tarafından tasarlanmıştır. Eski merkez mahallesi "Casco Antiguo" ile o zaman yeni olan "Ensanche" (Yeni Ekleme)'yi birleştirir. Bu meydanda önemli bina neoklasik mimarı stilinde zemin katında çok süslü kemerli kapalı yol bulunan "Casa Consistorial" belediye binasıdır.
  • Los Arquillos Sokağı: 18. yüzyılda mimar Antonio de Olaguibel ve Díez de Guemes tarafından tasarlanmıştır. Bir tepe üzerinde bulunan eski Orta Çağ merkezindeki "Plaza del Machete" ile o zaman kurulmakta olan yeni şehirde "Plaza de Nueva" bağlamaktadır ve bir seri yükseklikleri değişen yapılar bulunmaktadır.
  • Ajuria Enea Sarayı: Bask Bölgesi Başkanı (Lehendakarı) için resmi ikametgâh sarayı. 1918'de "Serafın Ajuria" adlı bir zengin tarafından aile ikametgâhı olarak günün Bask Mimarı stiline uygun olarak yaptırılmıştır.
  • Casa del Cordón: Ana binanın yapımı 15. yüzyıl. Kulesinin yapımı 13. yüzyıl. Eski şehirde sivil gotik mimarı stiline güzel bir örnek olan konak.
  • ARTIUM: Çağdaş Bask Güzel Sanatlar Müzesi. Açılışı 2002
  • Müseo de Ciencias Naturales d'Alava / Arabako Natur Zientzien müseoa: Alava Doğal Bilimler Müzesi: Eski şehirde bulunan Orta Çağ'da yapılmış "Doña Otxanda Kulesi"'nde kuruludur.
  • Museo Bibat : Bu yeni binasında Archéoloji müzesidir. Eski Museo Fournier de Naipes binasına bağlıdır.
  • Müseo Fournier de Naipes: Palacio de Bendaña Sarayı'nda kuruludur. Geleneksel olarak 15. yüzyıldan beri Vitoria'da üretilmiş olan "iskambil oyun kâğıtları" müzesidir. Müzede bazıları çok eskiden kalma 6.000 kadar iskambil oyun kağıdı takımı sergilenmektedir.
  • Güzel Sanatlar Müzesi: Müzede sergilenen Rönesans dönemi sonrası eserler arasında 14. yüzyıl heykeller, 16. yüzyıl Flaman stili dinsel triptik tablolar, İspanyol ressam Ribera ve öğrencilerinin eserleri ve Pablo Picasso ve Zuloaga gibi modern İspanyol ressamlarının eserleri anılabilir. Müze ayrıca Bask Bölgesi yörel güzel sanatları üzerindeki sergileri ile önemlidir.
  • Museo d'Armería de Alava / Arabako Arma Museoa: Alava Silah Müzesi. Bu müzede tarih öncesi taştan kamalardan 20. yüzyıl tabancalarına kadar her türlü silah sergilenmektedir. Çok zengin bir Orta Çağ silahlar koleksiyonu vardır. Bir büyük sergi de 1813'te Fransa'ya karşı İspanyol Bağımsızlık Savaşı sırasında önemli bir muharebe olan "Vitoria Muharebesi"'ne hasredilmiştir.
  • Centro Cultural Montehermoso: Montehermoso Kültür Merkezi) Bu yapı ilk olarak 16. yüzyılda yapılmış ama çok restorasyona uğramıştır. Eski binanın 1994'te Vitoria Katolik merkezi olarak kullanılması sona ermiş ve bu bina yanında bulunan bir büyük şu sarnıcı ile birleştirerek restore edilerek artistik sergiler ve müzik konserleri için kullanılabilecek salonlar haline getirilip 1997'de Montehermoso Kültürel Merkezi adıyla açılmıştır.
  • Santa Maria Katedrali: Şehrin eski katedrali. 14. yüzyıl gotik mimarı stilinde yapı. Çan kulesi 17. yüzyılda yapılmıştır. Binanın dışarısı heykeller ve roliyeflerle süslüdür. Binanın içerisindeki şapellerde Gotik, Flaman ve İtalyan Rönesans dönemlerinde yapılmış heykeller bulunur. Girişten soldaki şapellerde Antony van Dyck ve Peter Paul Rubens tarafından hazırlanmış dinsel konulu tablolar vardır. Katedral binası daha önceki restorasyonlar ve yılların getirdiği yıpranma ve çarpıklıkların ortaya çıkardıkları mimarı acayiplikleri ortadan kaldırmak için büyük bir restorasyondan geçmektedir ve bu dünyanın birçok restorasyon eksperi tarafından ilgi ile takip edilmektedir.
  • María Inmaculada Katedrali: 20. yüzyılda neo-gotik mimarı stilinde yapılıp takdis edilerek açılmış yeni katedral.

Kardeş şehirler

Vitoria-Gasteiz'in şu kardeş şehirleri bulunmaktadır:

Resimler

Kaynakça

  1. ^ Smith, Benjamin E., (Ed.) (1895). The Century Cyclopedia of Names: A Pronouncing and Etymological Dictionary of Names in Geography, Biography, Mythology, History, Ethnology, Art, Archæology, Fiction, Etc. ... New York: The Century Co. s. 1041. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024. 
  2. ^ Ripley, G.; Dana, C.A., (Ed.) (1863). The new American Cyclopædia. 16. New York: D. Appleton and Company. s. 136. 19 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024. 

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bergamo</span> Bergamo iline bağlı komün (Lombardiya, İtalya)

Bergamo, kuzeybatı İtalya'nın Lombardiya bölgesinde bulunan, aynı adı taşıyan Bergamo ili merkezi olan bir şehirdir. 2018 itibarıyla nüfusu 121.200 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Bilbao</span> İspanyada bir belediye ve şehir

Bilbao, İspanya'nın kuzeyinde, otonom Bask Bölgesi'nin nüfus itibarıyla en büyük şehri ve Biskay'ın merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Varaždin</span> Hırvatistanda Versedin iline bağlı şehir

Varaždin. Kuzeybatı Hırvatistan'da şehir. Zagreb 'in 81 km kuzeyinde yer alır. Varaždin Bölgesi'nin idari merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Salamanca</span> İspanyanın Salamanca ilinde belediye

Salamanca, İspanya'nın Kastilya Leon özerk topluluğu içinde bir şehir. Aynı adı taşıyan ilin başkentidir.

<span class="mw-page-title-main">Toledo, İspanya</span> İspanyanın Toledo ilinde belediye

Toledo, İspanya'nın ortasında Kastilya-La Mancha bölgesinin merkezi şehir. Madrid'in 80 km güneyinde, üç yanı Tajo Nehriyle çevrili engebeli bir burnun üzerinde yer alır. 2005 nüfusu 75,578'dir. Şehrin Romalılar zamanındaki adı Toletum'dur. Milattan sonraki sekizinci asırdaki Müslüman Arap fethinden sonra şehrin adı Araplarca ve diğer Müslüman milletler tarafından Tuleytula olarak tanındı.

<span class="mw-page-title-main">Mantova</span> Mantova iline bağlı komün (Lombardiya, İtalya)

Mantua, kuzeybatı İtalya'da Lombardiya bölgesinden ismini taşıdığı Mantova ili'nin merkezi olan önemli bir şehridir. Mantua belediye sınırları içinde alanı 63,97 km² olup bu sınırlar içindeki nüfusu 48.648 kişidir ve nüfus yoğunluğu 756 kişi/km² olur. Fakat Mantua şehrinin etrafında Mantua'ya bağlı şehirleşmiş büyük Mantua beldeleriyle birlikte nüfusun 100.182 kişi olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Parma</span> Parma iline bağlı komün (Emilia-Romagna, İtalya)

Parma, İtalya'da Emilia-Romagna bölgesinde bulunan ve aynı ismi taşıyan Parma ilinin merkezi olan bir şehirdir. Parma'nın Etrüsk asıllı ismi antik Romalılar tarafından da kullanılmış ve Roma ordularının kullandığı yuvarlak kalkanlar da Parma olarak anılmışlardır. Parma şehrinin ortasında Parma Çayı adlı bir akarsu geçmektedir. Günümüzde Parma şehri jambonu, özel "Parmesan" peyniri (Parmıgiano-Reggiano), şehrin çok güzel ve değişik mimarisi ve şehrin etrafındaki kırsal alanın güzelliği ile tanınmıştır. Parma'da bulunan Parma Üniversitesi Avrupa'nın en eski üniversitelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Arezzo</span> İtalyanın Toskana bölgesinde, Arezzo iline bağlı ilçe (komün)

Arezzo, İtalya'nın ortakuzey kesiminde, Toskana yönetim bölgesindeki Arezzo ilinin merkezi olan bir komündür.

<span class="mw-page-title-main">Burgos Katedrali</span>

Burgos Katedrali, İspanya'nın Kastilya ve Leon bölgesindeki Burgos şehrinde Gotik tarzda inşa edilmiş bir katedral.

<span class="mw-page-title-main">Sassari</span> Sassari iline bağlı komün (Sardinya, İtalya)

Sassari, İtalya'nın ana yarımadası batısında Akdeniz'de bulunan bir ada olan Sardinya Adası'nın kuzey-batısında ama sahilde bulunmayan bir kent ve aynı adlı Sassari ilinin merkezidir. Sassari belediyesi sınırları içinde nüfus 127 637 kişi ve varoşlarıyla metropoliten bölgede yaklaşık 300.000 kişi olup böylece Sassari Sardinya Özerk Bölgesi bölgesinin ikinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Asti</span> İtalyanın Piemonte bölgesinde, Asti iline bağlı ilçe (komün)

Asti, İtalya'nın kuzey kesiminde, Piyemonte yönetim bölgesindeki Asti ilinin merkezi olan bir komündür.

<span class="mw-page-title-main">Pordenone</span> İtalyanın Friuli-Venezia Giulia bölgesinde, Pordenone iline bağlı ilçe (komün)

Pordenone, İtalya'nın kuzey doğu coğrafi bölgesinde Friuli-Venezia Giulia özerk idari bölgesinde aynı ismi taşıyan Pordenone ili'nin merkezi olan bir şehir ve komündür.

<span class="mw-page-title-main">Orvieto</span> İtalyanın Umbria bölgesinde, Terni iline bağlı ilçe (komün)

Orvieto, merkezi İtalya'nın Umbria bölgesinde güneybatısında Terni iline bağlı 20.253 kişi nüfuslu bir yerleşim yeri ve bir komündür.

<span class="mw-page-title-main">Guardiagrele</span> İtalyanın Abruzzo bölgesinde, Chieti iline bağlı ilçe (komün)

Guardiagrele, güney İtalya'nın Abruzzo bölgesinde Chieti ili'ne bağlı 9.605 kişi nüfuslu bir tepe uzerinde kurulu yerleşim yeri ve bir komündür.

<span class="mw-page-title-main">Ragusa, İtalya</span> Ragusa iline bağlı komün (Sicilya, İtalya)

Ragusa, İtalya'nın coğrafi olarak güneyinde Sicilya Özerk Bölgesi'nde tarihi bir şehir ve idâri bakımdan bir komün olup, Ragusa ili'nin merkezi şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Rieti</span> İtalyanın Lazio bölgesinde, Rieti iline bağlı ilçe (komün)

Rieti, merkezi İtalya'nın Lazio Bölgesi'nde kendi ismini taşıyan Rieti ilinde bir küçük tarihi şehir ve komün.

<span class="mw-page-title-main">Viterbo</span> İtalyanın Lazio bölgesinde, Viterbo iline bağlı ilçe (komün)

Viterbo, İtalya'da Lazio Bölgesi'nde, Viterbo ili'nin merkezi bir kent ve bir komün. Viterbo'nun "Şehir " olma statüsü kaynağı bilinmeyecek kadar geçmişlere uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Acireale</span> İtalyanın Sicilya bölgesinde, Catania iline bağlı ilçe (komün)

Acireale, İtalya'da Sicilya Özerk Bölgesi'nin, Katanya iline bagli bir kent ve bir komün. Acireale'nin "Şehir " olma statüsü 30 Kasım 2005 tarihli İtalya Cumhurbaşkanlığı kararına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Halle, Saksonya-Anhalt</span> Saksonya-Anhaltta bağımsız şehir (Almanya)

Halle, merkezî Almanya'da Saksonya-Anhalt eyaletinde bulunan en büyük nüfuslu şehirdir. Saale nehrinin kenaarında kurulmuş olup resmî ismi Halle an der Saale veya kısaca Halle (Saale)'dir. Böylece Kuzey Ren-Vestfalya'da bulunan Halle (Westf.) veya "Halle im Westfalen" şehrinden ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Breda</span>

Breda, Hollanda'nın orta kesimindeki Kuzey Brabant ilinde bir belediye ve bir şehridir. Şehir sınırları içinde nüfusu 2019 itibarıyla 183.873 kişi olan Breda, bölgesel bir merkez olarak kabul edilir. Breda ve etrafındaki varoşları ile bu şehirleşmiş bölgenin nüfusunun yaklaşık 320 bin kişi olduğu tahmin edilmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.