Vistül Kordonu - Turkipedia

Vistül Kordonu (Lehçe: Mierzeja Wislana; Rusça: Балтийская коса; Almanca: Frische Nehrung), kumluktan oluşmakta ve Baltık Denizi'ni Vistül Lagünü'nden ayırmaktadır.

Coğrafya

Gdańsk Körfezi'nde yer alan kordon, ortalama olarak birkaç yüz metre genişliğinde ve 70 km uzunluğundadır. Vistül Kordonu'nun kuzeybatısında yer alan ve Polonya'ya ait olan Hel Yarımadası'nın iki katı uzunluğundadır. Vistül Kordonu kuzey-doğu yönünde uzanır ve Vistula Lagünü'nü güney Baltık Denizi'nden ayırır. Kordon, 10 ila 12 metre yüksekliğinde deniz kumundan oluşur.^[1] Vistül Kordonu'nun en yüksek zirveleri yaklaşık 25m olan Polonya topraklarındaki Kamelberg ve Rus topraklarındaki Narmeln'dir. İkisi de kum tepelerdir.^[2]

Vistül Kordonu, Polonya (Pomeranya Voyvodalığı) ve Rusya (Kaliningrad Oblastı) arasında paylaşılmaktadır.^[3] Vistül Kordonu'nun güney ucunda Kąty Rybackie (Bodenwinkel) köyü bulunur. Kuzeydoğuya giden yolda Skowronki (Vogelsang) köyü ve Borowo, Przebrno, Lipe kasabaları ve ardından sahil beldesi Krynica Morska (Kahlberg) yer alır. Nowa Karczma (eski adıyla Piaski), Polonya-Rusya sınırının yaklaşık 3 km (1,9 mil) güneybatısında yer almaktadır. Tüm Polonya yerleşimleri Pomeranya Voyvodalığı'ına aittir. Şu anda, yarımadada Polonya ile Rusya arasında sınır geçişi yoktur.

Rusya tarafında 18 km (11 mil) uzunluğundaki kuzeydoğu kesiminde, Baltijsk Boğazı çıkışının hemen kuzeyinde Baltijsk (Pillau) liman kenti yer alır.

Geçmişi

13. yüzyıla kadar, Cermen Şövalyelerine ait olan kordonun ortasında, manastır ve Elbląg şehrinin Baltık Denizi'ne doğrudan erişime izin veren gezilebilir boğazlara sahipti. Ancak 13. yüzyılın sonlarında boğazların doğal olarak kapanması, Elbląg'ın önemli bir ticaret limanı statüsünü kaybettirdi. Boğazların kapanması Gdańsk'ın (Danzig) önemini arttırdı ve 1308 yılında Gdańsk'ın kontrolü için savaşlar meydana geldi.

İkinci Dünya Savaşı'nda Sovyetlerin Doğu Prusya Taarruzu sırasında iyice gücünü kaybeden Alman askerlerinin Doğu Prusya'da son saklanma bölgesi Vistül Kordonu oldu. Kızıl Ordu, daha önemli hedef olan Berlin'e saldırmak için taarruzu durdu. Kordonda bulunan Wehrmacht askerleri, Alman Teslimiyet Belgesinin imzalanmasının ardından silahlarını bıraktı.

Küronyalılar

Kuršininkai olarak da bilinen Küronyalılar, nüfuzları neredeyse tükenme noktasına gelmesine rağmen Baltık boyunca varlıkları hala devam etmektedir. Küronyalılar, Kuron Dili'nden (dilin ismi Küronyalılar'dan gelmektedir) Vistül Kordonu'na ve buradan Gdańsk'a uzanmaktadır. Küronyalılar, Almanlar tarafından asimile edildi. Küronyalılar, Letonya'nın Rus İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını kazandığı zamana kadar Letonyalı olarak kabul ediliyordu. Bu, Letonya'nın Kuron Dili'nde ve Doğu Prusya'nın daha sonra terk edilecek olan diğer bölgelerindeki iddialarının gerekçesiydi.

Kaynak

^ Eric Bird (25 Şubat 2010). Encyclopedia of the World's Coastal Landforms. Springer Science & Business Media. ss. 633-. ISBN 978-1-4020-8638-0. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2021.
^ "Wegen Kaliningrad: Polen baggert eigenen Ostseekanal". MDR. 11 Eylül 2017. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
^ Wolfgang Albrecht Stromer von Reichenbach (1676). Speculum Germaniae oder ein kurtzer geographischer Bericht von dem gesammaten Teutschland. ss. 4-. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2021.

İlgili Araştırma Makaleleri

Polonya, resmî adıyla Polonya Cumhuriyeti, Orta Avrupa'da bulunan bir ülkedir. Komşuları, batıda Almanya, güneybatıda Çekya, güneyde Slovakya, kuzeydoğuda Rusya ve Litvanya, doğuda Belarus, güneydoğuda Ukrayna ve kuzeyde Baltık Denizi'dir. Ülke 312.696 km²'lik yüzölçümüyle Avrupa'nın dokuzuncu, dünyanın altmış dokuzuncu büyük ülkesidir. Yaklaşık 38,4 milyonluk nüfusuyla dünya sıralamasında en kalabalık 36. ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Baltık devletleri</span>

Baltık devletleri, Baltık Denizi'ne kıyısı olan tarihi ve coğrafi birliktelikleri olan bağımsız cumhuriyetler. Önceleri sadece Estonya, Letonya ve Litvanya için kullanılan bu tabir günümüzde zaman zaman Baltık Denizi Devletleri Konseyi'ni kastetmek amacıyla da kullanılır.

Kaliningrad, Rusya'nın Kaliningrad Oblastı'nın en büyük şehri ve idari merkezidir, Litvanya ve Polonya arasında kalan bir Rus dış bölgesidir. Şehir, Rusya anakarasının yaklaşık 663 kilometre batısında yer almaktadır. Şehir, Baltık Denizi'ndeki Vistül Lagünü'nün başında, Pregolya Nehri üzerinde yer alır ve Rusya'nın Baltık Denizi'ndeki tek limanıdır. 2020 yılında şehrin nüfusu 489.359 idi. Kaliningrad, Baltık bölgesinin üçüncü büyük şehri ve Baltık Denizi'nin yedinci büyük şehri olan Saint Petersburg'dan sonra Kuzeybatı Federal Bölgesi'nin ikinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Vistül</span> Doğu Avrupadaki bir nehir

Vistül, Polonya'nın en uzun nehridir. 1.047 kilometre uzunluğundadır ve suladığı alan 194.424 km²dir. Nehir kaynağını 1.220 metre yükseklikte Barania Góra'dan alır ve Kraków, Sandomierz, Varşova, Płock, Włocławek, Toruń, Świecie, Tczew, Gdańsk ve Annopol gibi önemli şehirlerden geçip, Baltık Denizi'nde delta yaparak sularını Vistül Lagünü ve Gdańsk Körfezi'ne boşaltır.

Gdańsk Körfezi ya da Danzig Körfezi, Baltık Denizi'nin güneydoğusundaki bir körfez. Adını yakınında bulunan bir Polonya şehri olan Gdańsk kentinden almıştır. Batılı kaynaklarda koy olarak da adlandırılır.

Oder Nehri, Çekya'da doğarak Avrupa'nın kuzey kesimindeki ovaları sular ve Baltık Denizi'ne dökülür. Yaklaşık 850 kilometrelik uzunluğuyla, Vistül'den sonra Polonya'nın ikinci uzun nehridir. Aşağı Oder ve kolu olan Neisse Nehri, Polonya ve Almanya arasındaki sınırı oluşturur. Oder'in en uzun kolu olan Warta Nehri Polonya'nın tam ortasından geçer.

Doğu Prusya Taarruzu, II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi'nde, Kızıl Ordu'nun Alman kuvvetlerine karşı yürüttüğü bir stratejik taarruzdur. Sovyet genel taarruzu 13 Ocak 1945 tarihinde başlamış, bazı Alman birlikleri 9 Mayıs 1945'e kadar çatışmaya devam ettiyse de 25 Nisan 1945 tarihinde hedeflerine ulaşmıştı. Kızıl Ordu'nun parlak bir zaferiyle sonuçlanan Köninsberg Kuşatması, genel taarruzun önemli bir bölümüdür. Alman tarihçiler, Doğu Prusya Taarruzunu 2. Doğu Prusya Taarruzu olarak adlandırırlar. Gumbinnen Harekâtı olarak da bilinen 1.Doğu Prusya Taarruzu, esasen 1. Baltık Cephesi'nin Memel Taarruzu'nun bir bölümü olarak General Çernyahovski komutasındaki 3. Belarus Cephesi kuvvetlerince 16 - 27 Ekim 1944 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş bir harekâttır. Bu harekâtta Sovyet birlikleri Doğu Prusya ve Polonya'da 30 – 60 km derinlikte bir girme sağladılar ama ağır da kayıplara uğradılar. Bu durumda taarruz, daha geniş ihtiyatlar cephe hattında toplanıncaya kadar ertelendi.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Pomeranya Taarruzu</span>

Doğu Pomeranya Taarruzu ya da Doğu Pomeranya Stratejik Taarruz Harekâtı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde Kızıl Ordu'nun Pomeranya ve Batı Prusya'daki Wehmacht kuvvetlerine karşı giriştiği ve 10 Şubat - 4 Nisan 1945 tarihleri arasında gerçekleşmiş bir genel taarruz harekâtıdır. Harekât, Sovyet kaynaklarında birbirini izleyen alt operasyonlar olarak değerlendirilmektedir.

Konitz-Köslin Taarruz Harekâtı 10 Şubat - 6 Mart 1945

Danzig Taarruz Harekâtı 7 - 31 Mart 1945

Arnswalde-Kolberg Taarruz Harekâtı 1 - 18 Mart 1945

Altdamm Taarruz Harekâtı 18 Mart - 4 Nisan 1945

Gdynia (Gdiniô), Almanca: Gdingen) Polonya'nın Pomeranya Bölgesi'nde bulunan ve Baltık Denizi'nin güney kıyısında yer alan Gdańsk Körfezi'nde önemli bir limanı bulunan bir şehirdir kentidir.

Kuron Dili Kuron Lagününü Baltık Denizinden ayıran, 98 km uzunluğunda ince ve uzun kumul bir dildir. Güney ucu Rusya'nın Kaliningrad Oblastında kuzey ucu da Litvanya'nın güneybatısında bulunur. UNESCO Dünya Mirasları listesindedir.

Rossitten Kuş Gözlemevi dünyanın ilk kuş gözlemevidir. 1901 yılında Alman ornitolog Johannes Thienemann tarafından o zamanlar Doğu Prusya sınırları içinde bulunan Rossitten'de kurulmuştu. Burası günümüzde Rusya'nın Kaliningrad Oblastında bulunan Rybachy'dir. Baltık Denizinin güneydoğusunda Kuron Dili üzerinde yer alır. 1946 yılında Doğu Prusya'nın Polonya, Rusya ve Litvanya arasında paylaştırılmasına kadar gözlemevi kullanılmıştır.

Eski Prusyalılar, Balt Prusyalılar veya Pruslar, Prusya bölgesinde yaşamış ve bölgeye ismini vermiş Baltık kökenli bir yerli halkı ifade eder. Baltık Denizi'nin güney-doğu kıyısında, batıdaki Vistula Lagünü ile doğudaki Kurlandiya Lagünü arasında yer almaktadır. Halk, Prusça dilini konuşmuş ve pagan Prus mitolojisini takip etmiştir.

Vistül Kanalı, Baltık Denizi'nde bulunan Gdańsk Körfezi ile Vistül Lagünü'ne bağlayan kanal projesidir. 2022 yılında tamamlanması planlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Baltiysk Boğazı</span>

Baltiysk Boğazı, Sambia Yarımadası ile Vistül kordonunu birbirinden ayırıp Baltık Denizi'ni Vistül Lagünü'yle birleştirmektedir.

Sambia Yarımadası ya da Kaliningrad Yarımadası, Rusya'nın Kaliningrad Oblastı'nın içinde yer almaktadır. Yarımada, Kuran Lagünü (kuzey-doğu), Vistül Lagünü (güneybatıda), Pregel Nehri (güneyde) ve Deyma Nehri (doğuda) ile sınırlanmıştır. Sambia Yarımadası her tarafı sularla çevrili olduğu için teknik olarak bir adadır. 1945'ten önce Doğu Prusya'nın önemli bir bölümünü oluşturuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Amber Sahili</span>

Amber Sahili, Baltık Denizi'nin kuzeybatısındaki Kaliningrad'ın kıyı şeridine verilen addır. Bu alanda kehribar 19. yüzyılın ortalarından beri açık ocak madenciliğinde kazılmıştır. Dünya kehribar rezervlerinin % 80'ini içeren Palmnikenskoe ve Primorskoe, 1948-1951'lerde Sambia Yarımadası'nın batı kıyısındaki Yantarny yakınlarında keşfedildi.

Kuron Lagünü, Baltık Denizi'nden Kuron Dili ile ayrılan tatlı su lagünüdür. Yüzölçümü 1.619 kilometre karedir. Neman Nehri, nehre girişlerinin yaklaşık % 90'ını sağlar.

Vistül Lagünü, 56 mil (90 km) uzunluğunda, 6 ila 15 mil genişliğinde ve Baltık Denizi'nden Vistül Kordonu'yla ayrılan derin acı su lagünüdür. Şimdi Vistula Körfezi olarak da biliniyor. Modern Almancada lagünün adı, Frisches Haff'tır. Bu isim daha önceki halinden Friesisches Haff'tan türetilmiştir.

Balga, Rusya'nın Kaliningrad Oblastı'nda Töton Tarikatı'na ait bir ortaçağ kalesi. Kale kalıntıları, Vistül Lagünü'nün kıyısında, Kaliningrad'ın 30 km (19 mi) güneybatısında, Bagrationovsky Bölgesi'nin Pogranichny beldesinde, Mamonovo'nun kuzeyinde yer alır.

Prusya (Eski Prusya : Prūsa;

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.