İçeriğe atla

Vilna Gaon

Elijah ben Solomon Zalman
DoğumElijah ben Solomon Zalman
23 Nisan 1720
Sialiec, Polonya-Litvanya Birliği (Şimdi Belarus)
Ölüm9 Ekim 1797
Vilnius, Rus İmparatorluğu (Şimdi Litvanya)
VatandaşlıkPolonya-Litvanya

Elijah ben Solomon Zalman,[1] (İbraniceר' אליהו בן שלמה זלמן; Vilna Gaon[2] olarak bilinen Rabbi Eliyahu ben Shlomo Zalman (Yidiş: דער װילנער גאון Der Vilner Gaon) veya Vilna'lı Elijah veya İbranice kısaltması Gra (" G aon R abbenu E liyahu": "Büyük öğretmenimiz Elijah"; Sialiec, 23 Nisan 1720 – Vilnius 9 Ekim 1797), Litvanyalı bir Yahudi Talmudcu, halakhist, kabalist ve son birkaç yüzyılın misnagdic (hasidik olmayan) Yahudiliğinin önde gelen lideriydi.[3][4][5] İbranicede genellikle "Vilnius'tan dindar deha" olan ha-Gaon he-Chasid mi-Vilna olarak anılır.[6]

Kaynakça

  1. ^ Within recent decades he has been given the surname Kremer. However neither the Vilna Gaon nor his descendants apparently used this surname, which means shopkeeper. It was possibly mistakenly derived from a nickname of his ancestor Rabbi Moshe Kremer. "The Vilna Gaon, part 3 (Review of Eliyahu Stern, The Genius)" 30 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Marc B. Shapiro
  2. ^ "The Vilna Gaon and his Vision of Redemption". Bar Ilan University. 17 Nisan 2010. 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2012.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  3. ^ The Gaon of Vilna: The Man and His Image. University of California Press. 2002. ISBN 978-0-520-22394-3. 3 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023. 
  4. ^ Jewish & Christian Mysticism: An Introduction (İngilizce). Gracewing Publishing. 1994. ISBN 978-0-85244-259-3. 
  5. ^ Dictionary of Jewish Terms: A Guide to the Language of Judaism (İngilizce). Taylor Trade Publications. 1 Aralık 2011. ISBN 978-1-58979-729-1.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ The Threefold step of Academia Europeana: a case of Universitas Vilnensis, 2009, s. 24 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dört Halife</span>

Dört Halife ya da Râşid Halifeler; Sünnilik'te Râşid halifeler, doğru yola yönlendirilen ve doğru bir model olduğu kabul edilen halifelerdir. Bazıları bu kategoriye Muhammedin torunu Hasan'ın 6 aylık hilafetini de sokarlar. İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra ümmete önderlik eden ilk dört halifedir:

Yahudi mistisizminin (Kabbala) en önemli eserleri arasında yer alan Zohar, Orta Çağ'da Aramice ve İbranice dillerinde yazılmış, Tevrat'ın mistik yorumu olan bir grup kitaptan oluşur. Tanrı'nın isimlerinin doğası, evrenin kökeni ve yapısı, ruhların doğası, günah, iyilik ve kötülük gibi konuları içeren Zohar'da kutsal metnin yorumları, teoloji, mistik kozmogoni, mistik psikoloji gibi alanlar bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Sabataycılık</span> 17. yüzyılda baskı nedeniyle görünüşte Müslüman olan ve gerçek inançlarını gizlice sürdürmeye zorlanan bir grup Yahudi

Dönmeler, Osmanlı İmparatorluğu'nda zorlama sonucu dışarıdan İslam'a dönen, ancak Yahudi inançlarını ve Kabalistik inançlarını gizlice koruyan bir grup Sabetaycı kripto Yahudi'ydi. Hareket esas olarak Selanik merkezliydi. Grup köken olarak 17. yüzyılda Sefarad Haham ve Kabalist Sabatay Sevi'nin Yahudi Mesih olduğunu iddia etmesiyle ve daha sonra Sultan IV. Mehmed'in ölüm cezasına çarptırmasıyla Sabatay Sevi'nin zorla İslam'a dönmesiyle ortaya çıktı. Sevi'nin zorla İslam'ı kabul etmesinden sonra, bazı Sabetay Yahudileri de İslam'ı seçip "Dönme" oldular. Sabetaycıların bir kısmı, Dönmelerin torunları olarak 21. yüzyıl Türkiye'sine kadar yaşadı.

<span class="mw-page-title-main">Irgun</span>

Irgun, 1931-1948 arasında Filistin Mandası'nda faaliyet gösteren siyonist bir milis örgütüdür. Eski ve büyük Yahudi paramiliter örgüt Haganah'ın bir koluydu. Grup Haganah'tan ayrıldıktan sonra Haganah Bet veya alternatif olarak haHaganah haLeumit ya da Hama'amad olarak tanınmaya başlandı. Irgun üyeleri, 1948 Arap-İsrail savaşının başlangıcında İsrail Silahlı Kuvvetleri'ne dahil edildi. Irgun ayrıca İbranice harflerin bir kısaltması veya IZL kısaltması Etzel olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İlyas</span>

İlyas, İbranice İncil'deki Krallar Kitaplarına göre bir peygamber ve bir mucize yaratıcısıdır ve Kral Ahab'ın hükümdarlığı sırasında kuzey İsrail krallığında yaşar. 1 Krallar 18'de İlyas, Kenan tanrısı Baal'a karşı İbrani Tanrısı YHWH'ye tapınmayı savunur. Tanrı ayrıca İlyas aracılığıyla diriliş, gökten ateş indirme ve "ateşle" diri diri göğe girme gibi birçok mucize gerçekleştirir. Ayrıca "peygamberlerin oğulları" olarak bilinen bir peygamberler okuluna liderlik eder. Yükselişinin ardından, öğrencisi ve en sadık yardımcısı Elyesa, bu okulun lideri rolünü üstlenir. Malaki Kitabı, İlyas'ın "Tanrı'nın büyük ve korkunç gününün gelişinden önce" döneceğini kehanet eder, onu İbrani Kutsal Kitabına saygı duyan çeşitli inançlarda Mesih'in ve eskatonun habercisi yapar. İlyas'a yapılan atıflar Sirak, Yeni Ahit, Mişna,Talmud, Kuran, Mormon Kitabı ve Bahai yazılarında yer almaktadır.

Yahudi İtalyancası ya da İtalkian bir İtalo-Romans dili çeşididir. Ağırlıklı olarak 10. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında İtalya ve Korfu'da konuşulmuştur.

1066 Granada katliamı, 30 Aralık 1066'da İslam hakimiyeti altındaki Endülüs'te Müslüman bir grubun Granada'daki kraliyet sarayına girip Yahudi vezir Yosef bin Nagrela'ya suikast düzenlemesi ve şehirdeki çoğu Yahudinin katledilme olayıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'de yaşadığı iç savaşta dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan İç Savaşı ve 1982'deki İsrail'in Lübnan'a girme harekâtıyla dış göçler hızlanmıştır.

Get, Halaha'ya göre boşanırken, boşanmanın geçerli olması için, kocanın karısına sunmak zorunda olduğu belgedir. Belgedeki metin kısadır: "Bütün erkeklere müsaitsin". Burada anlatılmak istenen kadının artık evli olmadığı ve zina kurallarının kadın üzerinde uygulanamayacağıdır. Verilen get ile Yahudi evliliğinde kocaya geçen haklar kadına iade edilmiş olur.

Litvanya Yahudileri veya Litvaklar, bugünkü Litvanya, Belarus, Letonya, Kuzeydoğu Suwałki ve Polonya'nın Białystok bölgesi ile Rusya ve Ukrayna'nın bazı sınır bölgeleri arasında bölünmüş eski Litvanya Büyük Dükalığı topraklarında yaşayan Yahudilerdir. Terim bazen, etnik kökenleri ne olursa olsun, "Litvanyalı" bir yaşam ve öğrenme tarzını izleyen tüm Ortodoks Yahudileri kapsamak için kullanılır. Litvanyalı Yahudilerin yaşadığı bölgeye Yidiş'te (טעיטע) Lite, dolayısıyla İbranice Lita'im (לִיטָאִים) denir.

Rabbi Menachem Mendel Chitrik, bilinen adıyla Rabbi Mendy Chitrik, 2003 yılından beri Türkiye Aşkenaz Yahudi cemaatinin hahamlığını üstlenmiş olan Amerikalı, İsrailli ve Türk din adamıdır. Kendisi, ayrıca 2019 yılından beri İslam Devletlerindeki Hahamlar Birliğinin yönetim kurulu başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Birthright İsrail</span>

Taglit-Birthright İsrail (İbranice: תגלית Birthright İsrail veya basitçe Birthright olarak da bilinen, 18-32 yaş arası Yahudi mirasına sahip genç yetişkinler için İsrail, Kudüs ve Golan Tepeleri'ne on günlük ücretsiz gezilere sponsor olan, kâr amacı gütmeyen bir eğitim kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi partizanlar</span>

Yahudi partizanlar, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası ve işbirlikçilerine karşı Yahudi direniş hareketine katılan düzensiz askeri gruplardaki savaşçılardı.

<span class="mw-page-title-main">Papa XII. Pius ve Holokost</span>

XII. Pius'un papalığı 2 Mart 1939'da başladı ve 9 Ekim 1958'e kadar devam etti; II. Dünya Savaşı ve milyonlarca Yahudi ve diğerlerinin Adolf Hitler'in Almanyası tarafından katledildiği Holokost dönemini kapsadı. Kardinal Pacelli, Papa olmadan önce Almanya'da Vatikan diplomatı ve XI. Pius döneminde Vatikan Devlet Sekreteri olarak görev yapmıştır. Pacelli'nin Nazi dönemindeki rolü yakından incelenmiş ve eleştirilmiştir. Destekçileri, Pius'un savaş sırasında Nazilerin kurbanlarına yardım etmek için diplomasiyi kullandığını ve Kilisesini Yahudilere ve diğerlerine gizli yardım sağlamaya yönlendirerek yüz binlerce kişinin hayatını kurtardığını savunmaktadır. Pius, Alman Direnişi ile bağlantılarını sürdürdü ve Müttefiklerle istihbarat paylaştı. Ancak soykırımı kamuoyu önünde en güçlü şekilde kınaması Müttefik Güçler tarafından yetersiz bulunurken, Naziler de onu Vatikan'ın tarafsızlık politikasına leke süren bir Müttefik sempatizanı olarak görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ostindustrie</span>

Ostindustrie GmbH, Nazi Alman Schutzstaffel (SS) tarafından II. Dünya Savaşı sırasında Yahudi ve Polonyalı zorunlu çalıştırma kullanılarak kurulan birçok endüstriyel projeden biriydi. Mart 1943'te Alman işgali altındaki Polonya'da kurulan Osti, dökümhaneler, tekstil fabrikaları, taş ocakları ve cam fabrikaları dahil el konulan Yahudi ve Polonyalı savaş öncesi sanayi kuruluşlarını işletiyordu. Osti'ye, doğrudan SS Ana Ekonomik ve İdari Ofisinden Obergruppenführer Oswald Pohl'a bağlı olan SS-Obersturmführer Max Horn başkanlık ediyordu. Şirket zirvedeyken, yaklaşık 16.000 Yahudi ve 1.000 Polonyalı, yarı sömürge olan Genel Hükümet'in Lublin Bölgesi'ndeki bir çalışma ve toplama kampları ağında Ostindustrie için çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Richard E. Grant</span> İngiliz-Svazi oyuncu

Richard E. Grant Svazi-İngiliz aktör ve sunucu. İlk filmini Withnail and I (1987) komedisinde Withnail olarak yaptı. Grant, Marielle Heller'ın drama filmi Can You Ever Forgive Me? 'deki Jack Hock rolüyle büyük beğeni topladı. (2018), En İyi Yardımcı Erkek dalında Independent Spirit Ödülü dahil olmak üzere çeşitli ödüller kazandı. Ayrıca En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu dalında Akademi Ödülü, BAFTA, Altın Küre ve Screen Actors Guild Ödülü adaylıkları aldı.

<span class="mw-page-title-main">Bracha Zefira</span>

Bracha Zefira Yemenli Yahudi kökenli İsrailli halk şarkıcısı, söz yazarı, müzikolog ve aktris. Yeni bir "İsrail tarzı" yaratmak için Yemenli ve diğer Orta Doğu Yahudi müziğini Filistin'deki etnik müzik karışımına eklemekle ve diğer Yemenli şarkıcıların İsrail müzik sahnesinde başarılarının önünü açmakla tanınır. 400'den fazla şarkı olduğunu tahmin edilen repertuarında Yemen, Buhara, Fars, Ladino ve Kuzey Afrika Yahudi halk şarkıları ile Arap ve Bedevi halk şarkıları ve ezgileri yer alır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Karayları</span>

İstanbul Karayları veya Konstantinopolis Karayları veya Greko-Karaylar, Doğu Roma İmparatorluğu'nun başkentinde ikamet etmelerinden kaynaklanan belirli bir tarihsel gelişime ve farklı bir kültürel, dilsel ve edebi mirasa sahip bir Karaim topluluğudur. Cemaat ile Romaniyot Yahudileri arasında çok fazla benzerlik vardır.

İsrail ben Eliezer, Baal Şem Tov veya Beşt olarak bilinen, Hasidik Yahudiliğin kurucusu olarak kabul edilen bir Yahudi mistik ve şifacıydı. "Beşt", "İyi İsmin Efendisi" anlamına gelen Baal Şem Tov'un kısaltmasıdır ve Tanrı'nın gizli ismini kullanan kutsal bir adam için kullanılan bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">David Krumholtz</span> Amerikalı sinema oyuncusu

David Krumholtz Amerikalı aktör ve komedyendir. Serenity'de Bay Evren'i, CBS drama dizisi Numb3rs'de Charlie Eppes'i canlandırdı ve Harold &amp; Kumar ve Noel Baba film serilerinde rol aldı.