İçeriğe atla

Vilmos Tkálecz

Tkálecz ve eşi

Vilmos Tkálecz (Slovence: Vilmoš Tkalec) (8 Ocak 1894 - 27 Mayıs 1950), 1919'da Prekmurje Cumhuriyeti'nin valisi olarak görev yapan Macar-Sloven okul müdürü ve politikacıydı.

Tkálecz, 8 Ocak 1894 tarihinde o zaman Macaristan Krallığı'na ait olan Prekmurje'de bulunan Turnisce'de doğdu. Babası István bir hancı, annesi Mária Hochhoffer ise Alman kökenliydi. Lise eğitimini Kőszeg Aziz Benedict Katolik Gramer Okulu'nda tamamladı. Müzik öğretmeni olarak Čakovec'de öğretmenlik yaptı.

1917'de askere alındı ve Rusya'ya gönderildi. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra ve Macar devriminden önce Tkálecz, Sloven kökenli bir Macar tarihçi, ilahiyat öğretmeni ve gazeteci olan Béla Obál'ın yardımcılığı yapmaya başladı. Komünistler iktidarı ele aldıktan sonra Tkálecz, Halk Komiseri olarak atandı. Vendvidék'teki müdürlüğünün bir üyesi olarak, Murska Sobota ve Szentgotthárd bölgelerinde sosyalist sistemin yönetimini denetledi. Siyasi olarak Sosyal Demokratlara aitti, aslında her iki tarafa da bağlılığı yoktu ve görevini servetini artırmak için kullanmaya çalıştı. Komünistlerin orduya yiyecek tedariki emrini verdikten sonra, yasadışı olarak ancak kıt olan tahılları ülkeden yasa dışı olarak ihraç ediyordu. Burada yüklü miktarda para kazanıyordu ancak daha fazla kar elde edebilmek için tedbirsizleşmişti ve yakalanıp sorguya çekilmiş ancak yeterli kanıt olmadığı için Tkálecz tutuklanmamıştı. Serbest kaldıktan sonra er ya da geç sorumlu tutulacağına dair hiçbir şüphesi olmadığı için cezadan kaçmak amacıyla bağımsız bir siyasi yola girme fikrini ortaya attı.

28 Mayıs'ta Murašov'daki Elephant Hotel'de bir protokol kabul edildi ve gece yarısından sonra saat birde Tkálecz, Dobray Hotel'in balkonundan Prekmurje Cumhuriyeti'ni ilan etti ve yetkili Avusturya ve Macaristan devlet organlarını bilgilendirdi. Şaşkınlık ve inanmama, hatta alay ve sıradan şakalara neden olan bu hareket neredeyse hiç taraftar bulamadı. Binin biraz üzerinde askeri birimle, yeni devletin durumunu pekiştirmeye çalıştı ve sırasıyla Avusturya'dan ve Yugoslavya Krallığı'dan yardım istedi. Avusturyalılar, ilan ettiği cumhuriyeti tanıdılar ve Antal Lehár'ın isteklerinden ötürü çok az da olsa silahta verdiler, Sırplar ise Prekmurje'yi aynı şekilde işgal etmeyi planladıkları için reddetti. Macar Kızıl Ordusu birkaç gün içinde bölgeyi işgal etti ve Tkálecz ve ailesi Prekmurje'den kaçtı. Macaristan Sovyet Cumhuriyeti yıkıldıktan sonra Prekmurje'ye geri döndü ancak Sırplar onu tutuklandı. Daha sonra serbest kaldı. Tkálecz'in etrafında çok şüphe vardı bu yüzden kaçak yaşamaya başladı.

Hayatına katip olarak devam eden Tkálecz daha sonra Kistarcsa Roma Katolik İlköğretim Okulu'nda kantor olarak çalıştı. Karısı orada öğretmendi. Uzun bir süre tespit edilemedi, çünkü o zamanlar adını Tkálecz'den Tarcsay'a çevirerek Macarlaştırdı ve Tamás Emőd'in şiirlerinin yanı sıra Macarca eserlerin çevirisinde yer aldı. Çeşitli vesilelerle (Fráter Lóránd Topluluğu da dahil olmak üzere) kendi eserlerini büyük bir başarıyla sundu. Macar gazetesi Rádió Újság'ın 1932'deki ulusal yarışmasında bir ödül ve bir takdir mektubu kazandı. Daha sonra Budapeşte'ye yerleşti ve Almanca, İtalyanca, Rusça ve Hırvatça söz ve şarkıları çevirdi.

1939'da Macaristan'daki Sloven okulları için Vend-Slovenya kniga cstenya adlı bir ders kitabı yazdı. Ders kitabı isimsiz olarak yayınlandı, uzun süre yazarının Tkálecz olduğundan şüphelenilmedi.

İkinci Dünya Savaşı'nda tekrar asker oldu ve Macar Silahlı Kuvvetlerinde teğmen rütbesinde görev yaptı. 1946'da ikinci eşi Rozalia Jagos ile kalıcı olarak Budapeşte'ye yerleşti. Ölümünden sonra Csepel Adası'na gömüldü, birkaç yıl sonra kızı Tarcsay Hajnalka babasının toprak kalıntılarını kazdı ve Farkasréti'deki kurt mezarlığına defnedildi.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Slovenya</span> Orta Avrupada yer alan bir ülke

Slovenya ya da resmî adıyla Slovenya Cumhuriyeti, Orta Avrupa'nın güneyinde yer alan bir ülkedir. Batısında İtalya, güneybatısında Adriyatik Denizi, güney ve doğusunda Hırvatistan, kuzeydoğusunda Macaristan ve kuzeyinde Avusturya bulunur. Slovenya çoğunlukla dağlık ve ormanlıktır, 20.271 kilometre kare alanı kaplar ve yaklaşık 2,1 milyon nüfusa sahiptir. Slovenler ülke nüfusunun %80'inden fazlasını oluşturmaktadır. Güney Slav dillerinden olan Slovence resmi dildir. Slovenya'nın başkenti ve en büyük şehri olan Ljubljana, coğrafi olarak ülkenin merkezine yakın bir konumdadır.

<span class="mw-page-title-main">İşkodra</span> Arnavutlukun kuzeybatısında bir şehir

İşkodra Arnavutluk cumhuriyetinin en eski yerleşim merkezlerinden biri olan İşkodra aynı zamanda ülkenin kuzey kesiminin en önemli sanayi ve kültür merkezidir. İşkodra vilayetinin merkezi olan şehrin nüfusu 90.000'dir.

<span class="mw-page-title-main">Trianon Antlaşması</span>

Triyanon Antlaşması ya da Trianon Antlaşması, 4 Haziran 1920 tarihinde, I. Dünya Savaşı'nın galip İtilaf Devletleri ile Macaristan arasında, Fransa'nın Versay kentindeki Trianon Sarayı'nda imzalanan ve savaşı resmen sona erdiren antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Imre Nagy</span> Macar diplomat ve siyasetçi (1896-1958)

Imre Nagy, Macar siyasetçi. İki kez Macaristan başbakanlığı görevini yürüttü.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan tarihi</span> Macaristan ülkesinin tarihi

Macaristan tarihi, Macarların ya da Avrupa'da bilinen adları ile Hungarların kökenine ilişkin genel olarak kabul edilen görüş belirsiz ve tartışmalı olmasına karşın; onların milattan sonra 9. yüzyıla kadar Avrasya'nın ovalarında yaşayan göçebe topluluklar oldukları yönündedir.

<span class="mw-page-title-main">Béla Kun</span> Macar komünist devrimci (1886-1938)

Béla Kun [ˈbeːlɒ kun], Macar komünist politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Hersek (Habsburg)</span> 1878de kurulan Avusturya-Macaristan İmparatorluğuna bağlı bir devlet

Hersek, 1878'de kurulan bir devlettir. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Krallığı</span> 1918den II. Dünya Savaşının sonuna kadar Balkanların batısında var olmuş devlet

Yugoslavya Krallığı, Güneydoğu ve Orta Avrupa'da 1918'den 1941'e kadar var olan bir devletti. 1918'den 1929'a kadar resmî olarak Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı olarak adlandırıldı, ancak kökenleri nedeniyle Yugoslavya terimi onun günlük konuşma dilindeki adıydı. Devletin resmi adı 3 Ekim 1929'da Kral I. Aleksandar tarafından Yugoslavya Krallığı olarak değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Sovyet Cumhuriyeti</span>

Macaristan Sovyet Cumhuriyeti Macaristan'da Béla Kun'un liderliğinde kurulan komünist bir rejimdir. Rusya'daki Bolşeviklerin yaptığı Ekim Devriminin ardından Avrupa'da kurulan Marksist-Leninist politikaların uygulandığı ilk komünist hükûmettir. Ömrü sadece dört ay sürmüştür. Romanya'nın Budapeşte'yi işgaliyle düşmüştür. Bu devletin varisi Macaristan Krallığı'dır. Krallık (1920-1944) arasında hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Jenő Landler</span>

Jenő Landler, Macar komünist siyasetçi ve önder. Kısa ömürlü olan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti yönetiminde yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Macaristan</span>

Macaristan I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle ayrılan devletlerden birisi oldu. Savaştan sonra imzalanan Trianon Antlaşması ile hem toprak kaybedilmişti hem de silah konusunda sınırlandırılmalar mevcuttu. Ayrıca ekonomi konusunda da maddeler vardı. Antlaşmadan önce kaybedilen toprakları geri kazanmak için ülkede komünist devrim Béla Kun harekâtlar düzenlese de başarılı olamadı. Hatta komünist rejim yıkıldı. Bu durumda I. Dünya Savaşı'nda aynı kaderi yaşayan Almanya ile ittifak yapması işten bile değildi. Tabi hükûmet pek istemese de hem kralın isteği hem de Almanlar'ın baskısı sonucunda Anti-Komintern Paktı imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek</span> 1878-1918 arasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu himayesi altında Bosna Hersek

Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek, 1878-1918 yılları arasında Bosna-Hersek'te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idaresini ifade eder. 1878 yılında 93 Harbi'nden sonra yapılan Berlin Antlaşması ile Bosna Vilayeti imtiyazlı bir vilayet haline geldi ve fiilen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun hakimiyetine girdi. 1908 yılında Bosna Krizi sonrasında Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek'i ilhak etti ve Avusturya ile Macaristan arasında bir kondominyum kuruldu. 1918 yılında I. Dünya Savaşı'nın sonunda bağımsızlığını ilan ederek Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti'ne katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Ferenc Münnich</span> Macar politikacı

Ferenc Münnich, Macar komünist siyasetçi. 1958-1961 yılları arası Macaristan Halk Cumhuriyeti Bakanlar Konseyi Başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">István Dobi</span> Macar siyasetçi

István Dobi, Macar politikacı. 1948-1952 yılları arası Macaristan Başbakanı oldu. 1949'da ülkenin tam kontrolünü ele aldıktan kısa bir süre sonra partiye katılarak göreve gelen ilk komünistti.

<span class="mw-page-title-main">Gyula Károlyi</span>

Gyula Károlyi de Nagykároly muhafazakâr Macar politikacı. 1931-1932 yılları arasında Macaristan başbakanlığı yapmıştır. Daha önce 191'da birkaç aylığına Szeged'de bulunan karşı devrim hükûmetine de başbakanlık yapmıştır. Başbakan olarak selefi István Bethlen'in ılımlı muhafazakâr politikasını sürdürmeye çalışsa da daha az başarılı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Döme Sztójay</span> Macar politikacı

Döme Sztójay, Sırp kökenli bir Macar asker ve diplomat. II. Dünya Savaşı sırasında, 1944 yılında Macaristan Krallığı Başbakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Demokratik Cumhuriyeti</span>

İlk Macar Cumhuriyeti veya dönemdeki ismiyle Macaristan Halk Cumhuriyeti kısa ömürlü halk cumhuriyeti, 1918 sonlarından 1919 ortalarına kadarlık olan kesinti arasında yaşadı. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun dağılması sonucu kuruldu. Macar Halk Cumhuriyeti, Macaristan Krallığı'nın yerini almış ve yerine başka bir kısa ömürlü devlet getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Prekmurje Cumhuriyeti</span>

Prekmurje Cumhuriyeti, Prekmurje kentinde kurulmuş kuzeyinde Avusturya, doğusunda Macaristan ve güneybatısında Yugoslavya Krallığı olan tanınmamamış devlettir.

1918 ile 1920 yılları arasında Macaristan'da bir devrimler ve müdahaleler dönemi yaşandı. Macaristan Demokratik Cumhuriyeti, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda 1918'de Yıldızpatı Devrimi sırasında Mihály Károlyi tarafından Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yıkıntılarından kuruldu. 1919'da cumhuriyet başka bir devrimle devrildi ve Macaristan Sovyet Cumhuriyeti kuruldu. Çözülmemiş çatışmalar, 1919'da Macaristan ile komşu devletler arasında savaşlara yol açtı. Macaristan Sovyet Cumhuriyeti, Romanya işgalinden sonra sona erdi. Versay'daki 1920 Trianon Antlaşması, Macaristan Krallığı'nı yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Terör (Macaristan)</span>

Macaristan'daki Beyaz Terör, karşı devrimci askerler tarafından Macaristan'ın kısa ömürlü Sovyet cumhuriyetinin ve Kızıl Terör'ün destekçilerini yok etmek için yürütülen iki yıllık bir baskıcı şiddet dönemiydi (1919-1921). On binlerce kişi yargılanmadan hapsedildi ve 1.000 kadar insan öldürüldü; kurbanların çoğu Yahudiydi.