Ville Ritola
 Ville Ritola, 1928 Olimpiyatları | |||||||||||||||||||||||||||||
| Kişisel bilgileri | |||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tam adı | Vilho Eino Ritola | ||||||||||||||||||||||||||||
| Doğumu | 18 Ocak 1896 Peräseinäjoki, Finlandiya | ||||||||||||||||||||||||||||
| Ölümü | 24 Nisan 1982 (86 yaşında) Helsinki, Finlandiya | ||||||||||||||||||||||||||||
| Boy | 1,75 m (5 ft 9 in) | ||||||||||||||||||||||||||||
| Spor | |||||||||||||||||||||||||||||
| Spor | Atletizm | ||||||||||||||||||||||||||||
| Kulüp | Tampereen Pyrintö Helsingin Toverit | ||||||||||||||||||||||||||||
Madalyalar
| |||||||||||||||||||||||||||||
Vilho "Ville" Eino Ritola (18 Ocak 1896 – 24 Nisan 1982), Fin uzun mesafe koşucusu. "Uçan Fin" olarak anılan sporculardan biri olan Ritola, 1920'lerde beş altın ve üç gümüş Olimpiyat madalyası kazanmıştı. 1924 Paris'te dört altın ile iki gümüş madalyası olan Fin sporcu, hâlen tek bir Olimpiyat'ta en çok madalya kazanan atlettir. Ayrıca tek Olimpiyat'ta en çok altın madalya kazanan ikinci atlettir.[1]
Çocukluğu
Ritola'nın ebeveynleri Batı Finlandiya'da Seinäjoki yakınlarında çiftçilik yapıyordu. Peräseinäjoki'de doğan sporcu, ailedeki 20 çocuğun 14.'süydü; kardeşlerin beşi bebeklik dönemlerinde hayatını kaybetmişti. Kardeşlerin 6'sı babasının ilk evliliğinden, Ritola'nın da dahil olduğu 14'ü ise ikinci birlikteliğindendi.[2]
1913'te yedi kardeşiyle birlikte marangoz olarak çalışmak üzere Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti.[3] 1919'da spora başladığında artık 23 yaşındaydı. İlerleyen dönemlerde birçok kez, spor kariyerine bu kadar geç başlamanın rakiplerine, özellikle de ergenlik döneminde sistemli antrenmanlara başlamış Paavo Nurmi'ye, karşı kendine çok büyük dezavantaj oluşturduğunu söylemişti. 1919'da Fin-Amerikan Atletizm Kulübü'ne giren Ritola, burada 1912 Yaz Olimpiyatları sonrası ABD'ye gelen Hannes Kolehmainen'le birlikte çalıştı. Bahar aylarında ilk yarışına çıktı; bir New York sokak organizasyonu olan müadelede 700 kişi arasında 33. olmuştu. Bu sonuç sonrası sistemli bir antrenman düzenine geçti.[2]
Kolehmainen, genç Ritola'yı Fin 1920 Yaz Olimpiyatları takımına katılması için iknaya çalışmış ancak Ritola henüz hazır olmadığını belirtmişti. Eşi Selma Aaltonen'le de yeni evlenmişti. 1921'de planlı olarak yarıştı ve 1922'de ilk AAU Şampiyonası altın madalyasını kazandı. Aynı yıl Boston Maratonu'nda ikinci oldu.[2]
1924 Paris
Finlandiya Olimpiyat eleme yarışları Mayıs 1924'te yapılacaktı; 1923'te Amerika'daki Finler Ville Ritola'yı bu mücadelelere katılmak üzere Finlandiya'ya yollamak için para toplamaya başlamıştı. Ritola 10.000 m eleme mücadelesini 30:35.4'lük dünya rekoruyla kazandı. Bu Ritola'nın kariyerindeki ilk resmî dünya rekoruydu.[2]
Fin sporcu 1924 Paris Olimpiyatları'nda dört altın ve iki gümüş madalya kazandı. Bu başarıya ulaşmak için sekiz gün üst üste uzun mesafe yarışlarına çıkmıştı. Ritola ilk yarışı olan 10.000 metreyi, Nurmi'nin yokluğunda, yarım tur farkla kazanırken, kendi dünya rekorunu da 12 saniyeden fazla geliştirdi. Fin yetkililer, Nurmi beş farklı uzun mesafe yarışında koşacağı için, bu yarışa Ritola'yı seçmişti.[4] Fin atlet üç gün sonra 3000 m su engelli yarışını 75 metre farkla önde bitirdi. Ertesi gün 5000'de, Nurmi'nin 0,2 saniye gerisinde ikinci olmuştu. Ritola daha sonra krosta Nurmi'nin arkasında yer alarak bir gümüş daha kazanırken, Fin kros takımıyla altın madalya aldı. Son olarak da Nurmi'yle beraber 3000 m takım yarışını kazanmıştı.[5]
Ville Ritola'nın 1924 Paris performansı tarihe geçti. Ritola hâlen altı madalyayla tek bir Olimpiyat'ta en çok madalya kazanan atlettir. Aynı zamanda dört altın madalyayla, Nurmi'nin ardından, tek Olimpiyat'ta en çok altın madalya kazanan ikinci atlettir.[1]
ABD'ye dönüş
Ville Ritola Olimpiyatlar'ın ardından iş bulmak için ABD'ye döndü; hamile olan karısı Finlandiya'da kalmıştı. Kızları Anja Kasım 1924'te dünyaya geldi. Eşi Selma ve kızı Anja da Mart 1925'te ABD'ye Ritola'nın yanına geldi.[2]
Ritola 1924-1925 döneminde ABD ve Kanada'da yarıştı. 3000 m (8:26.8), 3000 m su engelli (9:18.6), 5000 m (14:23.2), 2 mil, 2 mil su engelli, 3 mil ve 5 milde dünya rekorları koşmuştu.[6] Kapalı alanda koşulan bu dereceler resmî dünya rekoru olarak kaydedilmedi.
1928 Amsterdam
1928'e gelindiğinde 32 yaşına ulaşmış olan Ritola, on yıldan fazladır inşaat işlerinde çalışıyordu. Düzenli bir antrenman programı sürdürmese de 1927 AAU Şampiyonası'nda dört altın madalya kazanmayı başarmıştı.[2]
1928 Yaz Olimpiyatları'nda Ritola'nın en önemli rakibi yine vatandaşı Paavo Nurmi'ydi. Bu kez iki sporcu da birer yarış kazanabilmişti. İlk mücadele olan 10.000 metrede Ritola 1500 metreyi önde geçerken sadece dört takipçisi vardı. 3000'de Amerikalı Ray, 4000'de Britanyalı Beavers ve son olarak 6500'de İsveçli Wide ön bölümden kopunca Nurmi ile Ritola başbaşa kaldı. Bitime 100 metre kala atağını yapan Nurmi yarışı 0,6 saniyeyle kazanmıştı.[5]
Ritola'nın son Olimpiyat yarışı 5.000 metredeydi. Müacadelede son 600 metreye gelindiğinde ön tarafta yine iki Fin sporcu yalnız kalmıştı. Son dönüşte atak yapan Ritola bu kez Nurmi'nin 3 saniye önünde yarışı kazanmayı başardı.[5] Bu zaferler birlikte Ritola'nın Olimpiyat kariyeri beş altın ve üç gümüş madalyayla noktalandı.[3]
Spor sonrası
Ritola 1928 Olimpiyatları'ndan kısa süre sonra atletizmi bıraktı. 1928 sonrası sadece birkaç ABD yarışına katıldı. Amerika'da inşaat sektöründe çalışan Fin sporcu, 1959'a kadar fiziksel efor gerektiren işlerde çalışmayı sürdürdü. 1937'de ABD vatandaşlığı almıştı. Kızı Anja Impola evlenerek ABD'de kaldı. Ritola'nın karısı Selma 1965'te hayatını kaybetti; Fin atlet 1967'de Liisa Lauren'le evlendi. Eşiyle birlikte 1976'da ülkesine dönerek Helsinki'ye yerleşen Ritola 86 yaşında vefat etti.[2]
Anısına
- 1978'de heykeltıraş Maija Nuotio tarafından yapılan bir Ville Ritola heykeli, doğum yeri olan Peräseinäjoki'ne dikildi.[2]
- Peräseinäjoki'deki bir spor salonuna, RitolaHalli, adı verildi.
- Ville Ritola'nın 1982'deki cenazesinde tabutunu taşıyanlar arasında Lasse Viren gibi Olimpiyat şampiyonları vardı.[2]
- Anısına Kunto-Ritola adıyla geleneksel bir uzun mesafe yarışı düzenlenmektedir.
Kaynakça
- ^ a b "OLYMPIC TRACK & FIELD ATHLETICS, THE RECORDS" (PDF). Track and Field News. 15 Haziran 2014.[]
- ^ a b c d e f g h i "Siirtolaisurheilija Ville Ritola syntymästä 100 vuotta" (PDF) (Fince). Finlandiya Göç Enstitüsü. 15 Haziran 2014. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2017.
- ^ a b Ville Ritola 31 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Sports-Reference.com
- ^ Simon Burnton (18 Mayıs 2012). "50 stunning Olympic moments No31: Paavo Nurmi wins 5,000m in 1924". The Guardian. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2017.
- ^ a b c Jukola, Martti (toim.): Olympialaiskisat – III osa. WSOY, 1928.
- ^ "Viljam "Ville" Ritola (ent. Koukkari)" (Fince). SUL. 15 Haziran 2014. 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2017.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Ville Ritola ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
