Vidin Sancağı
Vidin Sancağı, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir sancağı. Merkezi, günümüzde Bulgaristan sınırlarında bulunan Vidin idi.
Tarihi
25 Eylül 1396’da meydana gelen Niğbolu Muharebesi'nde Haçlı ordusunun yenilgiye uğratılmasından sonra Vidin Osmanlı hakimiyetine girmiş ve Vidin'in merkezi olduğu Vidin Sancağı kuruldu. Vidin Sancağı ilk kurulduğunda idari olarak Rumeli Eyaletine bağlandı. 15. yüzyıl kayıtlarına Vidin Sancağı; Vidin, İsferlik (günümüzde Svrljig), Bana (günümüzde Sokobanja) ve Belgrad kazalarından oluşmaktaydı.
16. yüzyılda Vidin Sancağına bağlı; Vidin, İsferlik (Svrljig), Bana (Sokobanja) ve Feth-i İslam kazaları ile Zagoriye, Polomiye, Krivina, Timok ve Çerna Reka nahiyeleri yer almaktaydı.[1] Sancakta; Vidin, Bana, Belgrad, Feth-i İslam, Flordin ve İsferlikte savunma amaçlı kaleler bulunmaktaydı. 1552 yılında Temeşvar Eyaletinin kurulmasıyla bir süre buraya bağlandı. Ancak 16. yüzyıl sonlarına doğru yeniden Rumeli Eyaletinin sancağı konumuna geldi.[2]
1630-1647 yıllarına ait kayıtların işlendiği sancak tevcih defterinde, 1700-1730 yılı kayıtlarına Vidin Sancağı, Silistre (Özi) Eyaletine bağlı görünmekteydi.[3]
Vidin Sancağı konumu itibariye sık sık Rumeli, Temeşvar ve Silistre Eyaletleri içerisinde yer değiştirmişti. 1846 yılında Vidin Eyaleti kurulmuş ve 1864 yılına kadar Vidin Sancağı da eyaletin paşa sancağı oldu. 1859/60 kayıtlarında Vidin Sancağında; 4650 Müslüman, 26925 Gayrimüslim ve 1298 Roman olmak üzere toplam 32873 hane bulunmaktayken, tahminen de sancakta 84449 kişi yaşamaktaydı. Bu nüfusun 11906’sı Müslüman, 72543’ü de Gayrimüslimlerden oluşmaktadır. Bu nüfusa ilave olarak kayıtlara geçmeyen Tatar, Nogay ve Çerkes muhacirleri de bulunmaktaydı. Sonraki yıllarda sancağa, Sırbistan ve Kırım’dan Müslüman muhacirler yerleşmeye devam etti.
1864 yılında yerel yönetimlerle ilgili yapılan düzenlemeler sonucu eyalet sisteminin yerine vilayet sistemi oluşturuldu. 1865 tarihli Kuyud-u Atik’e göre sancakta; 14835 Müslüman halklar, 93613 Bulgar, 7446 Ulah, 630 Yahudi ve 375 Roman olmak üzere toplam 116899 erkek nüfus yaşamaktaydı. Buna göre Müslümanlar 15080, Gayrimüslümler 101819 kişiden oluşmaktaydı. 1869 tarihli salnameye göre 523 köyün bulunduğu Vidin Sancağında, 25701 Müslüman ve 125692 Gayrimüslim olmak üzere toplam 151393 erkek nüfus yaşamaktaydı. 1873/74 yılı salnamesine göre Vidin Sancağı, yeni kurulan Tuna Vilayetine bağlı olarak görülmektedir. Bu salnamede Vidin Sancağı; Vidin, Berkofça (Berkovitsa), Lom, Rahova, Adliye, İvraca ve Belgrad kazalarından oluşmaktaydı. Vidin kazasının da Adakale nahiyesi bulunmaktaydı. 1875 yılına gelindiğinde, Tuna Vilayeti Salnamesine göre Vidin Sancağının erkek nüfusu 29797 Müslüman, 149026 Gayrimüslim olmak üzere toplam 178823 kişiden oluşmaktaydı. Bu tarihlerdeki yabancı elçilik görevlileri ve Bulgar Eksharlığı verilerine bakıldığında Vidin Sancağında kadın ve erkek toplam 330000-400000 arasında bir nüfustan bahsedilmektedir.[4] 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşından sancak büyük oranda Rus güçlerince ele geçirilmiş, Ayastefanos Antlaşması’ndan sonra da sancak merkezi Vidin’in yeni kurulan Bulgar Prensliği’nde kalmasıyla da sancak ortadan kalkmıştır.
Kaynakça
- ^ Kayapınar, A., "Ortaçağ Ve Osmanlı Döneminde Vidin", Ege ve Balkan Araştırmaları Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, Yıl:2015. URL: http://acikerisim.ikc.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11469/788/5.Ay%C5%9Fe%20KAYAPINAR.pdf?sequence=1&isAllowed=y 27 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2018-06-16
- ^ Bilge, S.M., "Macaristan'da Osmanlı Hakimiyetinin Ve İdari Teşkilatının Kuruluşu Ve Gelişmesi", Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, Sayı:11, URL: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/otam/article/view/5000085486/5000079573 11 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2018-06-16
- ^ Kılıç, O., "Batı Karadeniz Kıyısında Bir Osmanlı Eyaleti: Özi/Silistre (İdari Taksimat ve Yönetim)", Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Sayı:23 (2017), URL: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/361028 18 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2018-06-16
- ^ Koyuncu, A., "Tuna Vilâyeti'nde Nüfus Ve Demografi (1864-1877)", Turkish Studies, Cilt:9, Sayı:4 (2014), URL: https://www.researchgate.net/publication/272874328_Tuna_Vilayeti'nde_Nufus_Ve_Demografi_1864-1877 25 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2018-06-16
|
